WmUjRmSm;su /ÿm( ) p[;,;NpxuWu ) p[j;' mÉy c yjm;ne c ) inrSt" x<@" ) inrSto mk" ) apnuÿ* x<@;mk*R sh;mun; ) xu£Sy sÉmdÉs ) mâNqn" sÉmdÉs ) s p[qm" s'ÕitivRkm;R ) s p[qmo Ém]o v¨,o aÉ¦" ) s p[qmo bOhSpitÉikTv;n( ) tSm; N{ ;y

iSamUrjamasmAsu dhattam , prANAnpafuSu , prajAM mayi ca yajamAne ca , nirastaH faNDaH , nirasto markaH , apanuttau faNDAmarkau sahAmunA , fukrasya samidasi , manthinaH samidasi , sa prathamaH saMkqtirvifvakarmA , sa prathamo mitro varuNo agniH , sa prathamo bqhaspatifcikitvAn , tasmA indra ?Aya

इषमूर्जमस्मासु धत्तम् । प्राणान्पशुषु । प्रजां मयि च यजमाने च । निरस्तः शण्डः । निरस्तो मर्कः । अपनुत्तौ शण्डामर्कौ सहामुना । शुक्रस्य समिदसि । मन्थिनः समिदसि । स प्रथमः संकृतिर्विश्वकर्मा । स प्रथमो मित्रो वरुणो अग्निः । स प्रथमो बृहस्पतिश्चिकित्वान् । तस्मा इन्द्र ?ाय

aÉ¦n=]ÉmTypc;y²Nt ) gOh;Nh d;üko .vit ) p[j;ptI roih

agninakSatramityapacAyanti , gqhAnha dAhuko bhavati , prajApatI rohiNyA-magnimasqjata , taM devA rohiNyAmAdadhata , tato vai te sarvAnrohAnarohan , tadra ?ohiNyai rohiNitvam , yo rohiNyAmagnimAdhatte , qdhnotyeva , sarvAnro-

agninakSatramityapacAyanti , gqhAnha dAhuko bhavati , prajApatI rohiNyA-magnimasqjata , taM devA rohiNyAmAdadhata , tato vai te sarvAnrohAnarohan , tadro hiNyai rohiNitvam , yo rohiNyAmagnimAdhatte , qdhnotyeva , sarvAnro-

अग्निनक्षत्रमित्यपचायन्ति । गृहान्ह दाहुको भवति । प्रजापती रोहिण्या-मग्निमसृजत । तं देवा रोहिण्यामादधत । ततो वै ते सर्वान्रोहानरोहन् । तद्र ?ोहिण्यै रोहिणित्वम् । यो रोहिण्यामग्निमाधत्ते । ऋध्नोत्येव । सर्वान्रो-

अग्निनक्षत्रमित्यपचायन्ति । गृहान्ह दाहुको भवति । प्रजापती रोहिण्या-मग्निमसृजत । तं देवा रोहिण्यामादधत । ततो वै ते सर्वान्रोहानरोहन् । तद्रो हिण्यै रोहिणित्वम् । यो रोहिण्यामग्निमाधत्ते । ऋध्नोत्येव । सर्वान्रो-

h;n[ohit ) dev; vw .{ ;" sNtoÉ¦m;É/TsNt 7

hAnrohati , devA vai bhadra ?AH santo'gnimAdhitsanta 7

hAnrohati , devA vai bhadrA H! santo'gnimAdhitsanta 7

हान्रोहति । देवा वै भद्र ?ाः सन्तोऽग्निमाधित्सन्त ७

हान्रोहति । देवा वै भद्रा ः! सन्तोऽग्निमाधित्सन्त ७

teW;mn;ihtoÉ¦r;sIt( ) aqw>yo v;m' vSvp;£;mt( ) te punvRSvor;d/t ) tto vw t;Nv;m' vsUp;vtRt ) y" pur; .{ " sNp;pIy;NTSy;t( ) s punvRSvorÉ¦m;d/It ) punrevwn' v;m' vsUp;vtRte ) .{ o .vit ) y" k;myet d;nk;m; me p[j;" Syuárit ) s pUvRyo" fLguNyorÉ¦m;d/It 8

teSAmanAhito'gnirAsIt , athaibhyo vAmaM vasvapAkrAmat , te punarvasvorAdadhata , tato vai tAnvAmaM vasUpAvartata , yaH purA bhadra ?H sanpApIyAntsyAt , sa punarvasvoragnimAdadhIta , punarevainaM vAmaM vasUpAvartate , bhadra ?o bhavati , yaH kAmayeta dAnakAmA me prajAH syuriti , sa pUrvayoH phalgunyoragnimAdadhIta 8

teSAmanAhito'gnirAsIt , athaibhyo vAmaM vasvapAkrAmat , te punarvasvorAdadhata , tato vai tAnvAmaM vasUpAvartata , yaH purA bhadra H! sanpApIyAntsyAt , sa punarvasvoragnimAdadhIta , punarevainaM vAmaM vasUpAvartate , bhadro bhavati , yaH kAmayeta dAnakAmA me prajAH syuriti , sa pUrvayoH phalgunyoragnimAdadhIta 8

तेषामनाहितोऽग्निरासीत् । अथैभ्यो वामं वस्वपाक्रामत् । ते पुनर्वस्वोरादधत । ततो वै तान्वामं वसूपावर्तत । यः पुरा भद्र ?ः सन्पापीयान्त्स्यात् । स पुनर्वस्वोरग्निमादधीत । पुनरेवैनं वामं वसूपावर्तते । भद्र ?ो भवति । यः कामयेत दानकामा मे प्रजाः स्युरिति । स पूर्वयोः फल्गुन्योरग्निमादधीत ८

तेषामनाहितोऽग्निरासीत् । अथैभ्यो वामं वस्वपाक्रामत् । ते पुनर्वस्वोरादधत । ततो वै तान्वामं वसूपावर्तत । यः पुरा भद्र ः! सन्पापीयान्त्स्यात् । स पुनर्वस्वोरग्निमादधीत । पुनरेवैनं वामं वसूपावर्तते । भद्रो भवति । यः कामयेत दानकामा मे प्रजाः स्युरिति । स पूर्वयोः फल्गुन्योरग्निमादधीत ८

te suvg;Ry lok;y;É¦mÉcNvNt ) pu¨W ·k;mup;d/;Tpu¨W ·k;m( ) s N{ o b[;÷,o b[uv;, ·k;mup;/ÿ ) EW; me Éc]; n;meit ) te suvg\ R lokm;p[;rohn( ) s N{ ·k;m;vOht( ) tev;k¡yRNt ) yev;k¡yRNt

te suvargAya lokAyAgnimacinvanta , puruSa iSTakAmupAdadhAtpuruSa iSTakAm , sa indra ?o brAhmaNo bruvANa iSTakAmupAdhatta , eSA me citrA nAmeti , te suvargaMM lokamAprArohan , sa indra iSTakAmAvqhat , te'vAkIryanta , ye'vAkIryanta

te suvargAya lokAyAgnimacinvanta , puruSa iSTakAmupAdadhAtpuruSa iSTakAm , sa indro brAhmaNo bruvANa iSTakAmupAdhatta , eSA me citrA nAmeti , te suvargaMM lokamAprArohan , sa indra iSTakAmAvqhat , te'vAkIryanta , ye'vAkIryanta

ते सुवर्गाय लोकायाग्निमचिन्वन्त । पुरुष इष्टकामुपादधात्पुरुष इष्टकाम् । स इन्द्र ?ो ब्राह्मणो ब्रुवाण इष्टकामुपाधत्त । एषा मे चित्रा नामेति । ते सुवर्गँ लोकमाप्रारोहन् । स इन्द्र इष्टकामावृहत् । तेऽवाकीर्यन्त । येऽवाकीर्यन्त

ते सुवर्गाय लोकायाग्निमचिन्वन्त । पुरुष इष्टकामुपादधात्पुरुष इष्टकाम् । स इन्द्रो ब्राह्मणो ब्रुवाण इष्टकामुपाधत्त । एषा मे चित्रा नामेति । ते सुवर्गँ लोकमाप्रारोहन् । स इन्द्र इष्टकामावृहत् । तेऽवाकीर्यन्त । येऽवाकीर्यन्त

109

dev; v; èj| Vy.jNt ) tt ¬duMbr ¬ditÏt( ) èGv;R ¬duMbr" ) yd*duMbr" s'.;ro .vit ) èjRmev;v¨Nõe ) tOtIySy;Émto idiv som a;sIt( ) t' g;y} y;hrt( ) tSy p,Rm¾Cz´t ) tTp,oR.vt( )

devA vA UrjaM vyabhajanta , tata udumbara udatiSThat , UrgvA udumbaraH , yadaudumbaraH saMbhAro bhavati , UrjamevAvarunddhe , tqtIyasyAmito divi soma AsIt , taM gAya tr?yAharat , tasya parNamacchidyata , tatparNo'bhavat ,

devA vA UrjaM vyabhajanta , tata udumbara udatiSThat , UrgvA udumbaraH , yadaudumbaraH saMbhAro bhavati , UrjamevAvarunddhe , tqtIyasyAmito divi soma AsIt , taM gAyatr! yAharat , tasya parNamacchidyata , tatparNo'bhavat ,

देवा वा ऊर्जं व्यभजन्त । तत उदुम्बर उदतिष्ठत् । ऊर्ग्वा उदुम्बरः । यदौदुम्बरः संभारो भवति । ऊर्जमेवावरुन्द्धे । तृतीयस्यामितो दिवि सोम आसीत् । तं गाय त्र्?याहरत् । तस्य पर्णमच्छिद्यत । तत्पर्णोऽभवत् ।

देवा वा ऊर्जं व्यभजन्त । तत उदुम्बर उदतिष्ठत् । ऊर्ग्वा उदुम्बरः । यदौदुम्बरः संभारो भवति । ऊर्जमेवावरुन्द्धे । तृतीयस्यामितो दिवि सोम आसीत् । तं गायत्र्! याहरत् । तस्य पर्णमच्छिद्यत । तत्पर्णोऽभवत् ।

129

c=uvwR sTym( ) a{ ;3ÉgTy;h ) adxRÉmit ) tTsTym( ) y=uinR-ÉmteÉ¦m;/ÿe ) sTy Evwnm;/ÿe ) tSm;d;iht;É¦n;RnOt' vdet( ) n;Sy b[;÷,on;;NgOhe vset( ) sTye çSy;É¦r;iht" ) a;¦eyI vw r;i]" 27

cakSurvai satyam , adra ?A3gityAha , adarfamiti , tatsatyam , yafcakSurni-mite'gnimAdhatte , satya evainamAdhatte , tasmAdAhitAgnirnAnqtaM vadet , nAsya brAhmaNo'nAfvAngqhe vaset , satye hyasyAgnirAhitaH , AgneyI vai rAtriH 27

cakSurvai satyam , adrA 3gityAha , adarfamiti , tatsatyam , yafcakSurni-mite'gnimAdhatte , satya evainamAdhatte , tasmAdAhitAgnirnAnqtaM vadet , nAsya brAhmaNo'nAfvAngqhe vaset , satye hyasyAgnirAhitaH , AgneyI vai rAtriH 27

चक्षुर्वै सत्यम् । अद्र ?ा३गित्याह । अदर्शमिति । तत्सत्यम् । यश्चक्षुर्नि-मितेऽग्निमाधत्ते । सत्य एवैनमाधत्ते । तस्मादाहिताग्निर्नानृतं वदेत् । नास्य ब्राह्मणोऽनाश्वान्गृहे वसेत् । सत्ये ह्यस्याग्निराहितः । आग्नेयी वै रात्रिः २७

चक्षुर्वै सत्यम् । अद्रा ३गित्याह । अदर्शमिति । तत्सत्यम् । यश्चक्षुर्नि-मितेऽग्निमाधत्ते । सत्य एवैनमाधत्ते । तस्मादाहिताग्निर्नानृतं वदेत् । नास्य ब्राह्मणोऽनाश्वान्गृहे वसेत् । सत्ये ह्यस्याग्निराहितः । आग्नेयी वै रात्रिः २७

137

@; vw m;nvI yD;nuk;²xNy;sIt( ) s;ê,ot( ) asur; aÉ¦m;d/t it ) tdgCzt( ) t a;hvnIymg[ a;d/t ) aq g;hRpTym( ) aq;Nv;h;yRpcnm( ) s;b[vIt( ) p[tICyeW;\ ÅIrg;t( ) .{ ; .UTv;

iDA vai mAnavI yajxAnukAfinyAsIt , sAfqNot , asurA agnimAdadhata iti , tadagacchat , ta AhavanIyamagra Adadhata , atha gArhapatyam , athAnvAhAryapacanam , sAbravIt , pratIcyeSAMM frIragAt , bhadra ?A bhUtvA

इडा वै मानवी यज्ञानुकाशिन्यासीत् । साशृणोत् । असुरा अग्निमादधत इति । तदगच्छत् । त आहवनीयमग्र आदधत । अथ गार्हपत्यम् । अथान्वाहार्यपचनम् । साब्रवीत् । प्रतीच्येषाँ श्रीरगात् । भद्र ?ा भूत्वा

141

ySywvmÉ¦r;/Iyte ) p[tICySy ÅIreit ) .{ o .UTv; pr;.vit ) s;ê,ot( ) dev; aÉ¦m;d/t it ) tdgCzt( ) teNv;h;yRpcnmg[ a;d/t )

yasyaivamagnirAdhIyate , pratIcyasya frIreti , bhadra ?o bhUtvA parAbhavati , sAfqNot , devA agnimAdadhata iti , tadagacchat , te'nvAhAryapacanamagra Adadhata ,

yasyaivamagnirAdhIyate , pratIcyasya frIreti , bhadro bhUtvA parAbhavati , sAfqNot , devA agnimAdadhata iti , tadagacchat , te'nvAhAryapacanamagra Adadhata ,

यस्यैवमग्निराधीयते । प्रतीच्यस्य श्रीरेति । भद्र ?ो भूत्वा पराभवति । साशृणोत् । देवा अग्निमादधत इति । तदगच्छत् । तेऽन्वाहार्यपचनमग्र आदधत ।

यस्यैवमग्निराधीयते । प्रतीच्यस्य श्रीरेति । भद्रो भूत्वा पराभवति । साशृणोत् । देवा अग्निमादधत इति । तदगच्छत् । तेऽन्वाहार्यपचनमग्र आदधत ।

146

p[;CyeW;\ ÅIrg;t( ) .{ ; .UTv; suvg| lokmeãy²Nt ) p[j;' tu n veTSyNt it ) ySywvmÉ¦r;/Iyte ) p[;CySy ÅIreit ) .{ o .UTv; suvg| lokmeit ) p[j;' tu n vNdte ) s;b[vIid@; mnum( ) tq; v; ah'

prAcyeSAMM frIragAt , bhadra ?A bhUtvA suvargaM lokameSyanti , prajAM tu na vetsyanta iti , yasyaivamagnirAdhIyate , prAcyasya frIreti , bhadra ?o bhUtvA suvargaM lokameti , prajAM tu na vandate , sAbravIdiDA manum , tathA vA ahaM

prAcyeSAMM frIragAt , bhadrA bhUtvA suvargaM lokameSyanti , prajAM tu na vetsyanta iti , yasyaivamagnirAdhIyate , prAcyasya frIreti , bhadro bhUtvA suvargaM lokameti , prajAM tu na vandate , sAbravIdiDA manum , tathA vA ahaM

प्राच्येषाँ श्रीरगात् । भद्र ?ा भूत्वा सुवर्गं लोकमेष्यन्ति । प्रजां तु न वेत्स्यन्त इति । यस्यैवमग्निराधीयते । प्राच्यस्य श्रीरेति । भद्र ?ो भूत्वा सुवर्गं लोकमेति । प्रजां तु न वन्दते । साब्रवीदिडा मनुम् । तथा वा अहं

प्राच्येषाँ श्रीरगात् । भद्रा भूत्वा सुवर्गं लोकमेष्यन्ति । प्रजां तु न वेत्स्यन्त इति । यस्यैवमग्निराधीयते । प्राच्यस्य श्रीरेति । भद्रो भूत्वा सुवर्गं लोकमेति । प्रजां तु न वन्दते । साब्रवीदिडा मनुम् । तथा वा अहं

203

mihm;nmev;Sy s'd/;it ) pxuv;R EW" ) yd" ) EW ¨{ " 42

mahimAnamevAsya saMdadhAti , pafurvA eSaH , yadafvaH , eSa rudra ?H 42

mahimAnamevAsya saMdadhAti , pafurvA eSaH , yadafvaH , eSa rudra H! 42

महिमानमेवास्य संदधाति । पशुर्वा एषः । यदश्वः । एष रुद्र ?ः ४२

महिमानमेवास्य संदधाति । पशुर्वा एषः । यदश्वः । एष रुद्र ः! ४२

206

ydÉ¦" ) ydSy pdeÉ¦m;d?y;t( ) ¨{ ;y pxUnipd?y;t( ) ap-xuyRjm;n" Sy;t( ) y¥;£myet( ) anv¨õ; aSy pxv" Syu" ) p;Rt a;£myet( ) yq;ihtSy;¦er©;r; a>yvvteRrn( ) av¨õ; aSy pxvo

yadagniH , yadafvasya pade'gnimAdadhyAt , rudra ?Aya pafUnapidadhyAt , apa-furyajamAnaH syAt , yannAkramayet , anavaruddhA asya pafavaH syuH , pArfvata Akramayet , yathAhitasyAgnerazgArA abhyavavarteran , avaruddhA asya pafavo

yadagniH , yadafvasya pade'gnimAdadhyAt , rudrA ya pafUnapidadhyAt , apa-furyajamAnaH syAt , yannAkramayet , anavaruddhA asya pafavaH syuH , pArfvata Akramayet , yathAhitasyAgnerazgArA abhyavavarteran , avaruddhA asya pafavo

यदग्निः । यदश्वस्य पदेऽग्निमादध्यात् । रुद्र ?ाय पशूनपिदध्यात् । अप-शुर्यजमानः स्यात् । यन्नाक्रमयेत् । अनवरुद्धा अस्य पशवः स्युः । पार्श्वत आक्रमयेत् । यथाहितस्याग्नेरङ्गारा अभ्यववर्तेरन् । अवरुद्धा अस्य पशवो

यदग्निः । यदश्वस्य पदेऽग्निमादध्यात् । रुद्रा य पशूनपिदध्यात् । अप-शुर्यजमानः स्यात् । यन्नाक्रमयेत् । अनवरुद्धा अस्य पशवः स्युः । पार्श्वत आक्रमयेत् । यथाहितस्याग्नेरङ्गारा अभ्यववर्तेरन् । अवरुद्धा अस्य पशवो

208

.v²Nt ) n ¨{ ;y;ipd/;it 43

bhavanti , na rudra ?AyApidadhAti 43

bhavanti , na rudrA yApidadhAti 43

भवन्ति । न रुद्र ?ायापिदधाति ४३

भवन्ति । न रुद्रा यापिदधाति ४३

235

yoÉ¦m;/ÿe ) EeN{ ;¦mek;dxkp;lmnu invRpet( ) a;idTy' c¨m( ) N{ ;¦I vw dev;n;my;ty;m;n* ) ye Ev devte ay;ty;»I )t;>y;mev;Sm; ²N{ y' vIyRmv¨Nõe ) a;idTyo .vit ) y' v; aidit" ) aSy;mev

yo'gnimAdhatte , aindra ?AgnamekAdafakapAlamanu nirvapet , AdityaM carum , indra ?AgnI vai devAnAmayAtayAmAnau , ye eva devate ayAtayAmnI ,tAbhyAmevAsmA indri yaM vIryamavarunddhe , Adityo bhavati , iyaM vA aditiH , asyAmeva

yo'gnimAdhatte , aindrA gnamekAdafakapAlamanu nirvapet , AdityaM carum , indrA gnI vai devAnAmayAtayAmAnau , ye eva devate ayAtayAmnI ,tAbhyAmevAsmA indri yaM vIryamavarunddhe , Adityo bhavati , iyaM vA aditiH , asyAmeva

योऽग्निमाधत्ते । ऐन्द्र ?ाग्नमेकादशकपालमनु निर्वपेत् । आदित्यं चरुम् । इन्द्र ?ाग्नी वै देवानामयातयामानौ । ये एव देवते अयातयाम्नी ।ताभ्यामेवास्मा इन्द्रि यं वीर्यमवरुन्द्धे । आदित्यो भवति । इयं वा अदितिः । अस्यामेव

योऽग्निमाधत्ते । ऐन्द्रा ग्नमेकादशकपालमनु निर्वपेत् । आदित्यं चरुम् । इन्द्रा ग्नी वै देवानामयातयामानौ । ये एव देवते अयातयाम्नी ।ताभ्यामेवास्मा इन्द्रि यं वीर्यमवरुन्द्धे । आदित्यो भवति । इयं वा अदितिः । अस्यामेव

242

juhoit ) pxvo v; Et;in hvI\ iW ) EW ¨{ " ) ydÉ¦" 50

juhoti , pafavo vA etAni havIMM Si , eSa rudra ?H , yadagniH 50

juhoti , pafavo vA etAni havIMM Si , eSa rudra H! , yadagniH 50

जुहोति । पशवो वा एतानि हवीँ षि । एष रुद्र ?ः । यदग्निः ५०

जुहोति । पशवो वा एतानि हवीँ षि । एष रुद्र ः! । यदग्निः ५०

245

yTs´ Et;in hvI\ iW invRpet( ) ¨{ ;y pxUnip d?y;t( ) apxuyRjm;n" Sy;t( ) y¥;nuinvRpet( ) anv¨õ; aSy pxv" Syu" ) Ã;dxsu r;]Iãvnu invRpet( ) s'vTsrp[itm; vw Ã;dx r;]y" ) s'vTsre,wv;Smw ¨{ \ xmÉyTv;

yatsadya etAni havIMM Si nirvapet , rudra ?Aya pafUnapi dadhyAt , apafuryajamAnaH syAt , yannAnunirvapet , anavaruddhA asya pafavaH syuH , dvAdafasu rAtrISvanu nirvapet , saMvatsarapratimA vai dvAdafa rAtrayaH , saMvatsareNaivAsmai rudraMM famayitvA

yatsadya etAni havIMM Si nirvapet , rudrA ya pafUnapi dadhyAt , apafuryajamAnaH syAt , yannAnunirvapet , anavaruddhA asya pafavaH syuH , dvAdafasu rAtrISvanu nirvapet , saMvatsarapratimA vai dvAdafa rAtrayaH , saMvatsareNaivAsmai rudra MM! famayitvA

यत्सद्य एतानि हवीँ षि निर्वपेत् । रुद्र ?ाय पशूनपि दध्यात् । अपशुर्यजमानः स्यात् । यन्नानुनिर्वपेत् । अनवरुद्धा अस्य पशवः स्युः । द्वादशसु रात्रीष्वनु निर्वपेत् । संवत्सरप्रतिमा वै द्वादश रात्रयः । संवत्सरेणैवास्मै रुद्रँ शमयित्वा

यत्सद्य एतानि हवीँ षि निर्वपेत् । रुद्रा य पशूनपि दध्यात् । अपशुर्यजमानः स्यात् । यन्नानुनिर्वपेत् । अनवरुद्धा अस्य पशवः स्युः । द्वादशसु रात्रीष्वनु निर्वपेत् । संवत्सरप्रतिमा वै द्वादश रात्रयः । संवत्सरेणैवास्मै रुद्र ँ! शमयित्वा

255

b[÷v;idno vd²Nt ) hotVymÉ¦ho];3ù n hotVy;3Émit ) y´juW; juüy;t( ) ayq;pUvRm;ütI juüy;t( ) y¥ juüy;t( ) aÉ¦" pr;.vet( ) tUã,Imev hotVym( ) yq;pUvRm;ütI juhoit ) n;É¦" pr;.vit )

brahmavAdino vadanti , hotavyamagnihotrA3?M na hotavyA3miti , yadyajuSA juhuyAt , ayathApUrvamAhutI juhuyAt , yanna juhuyAt , agniH parAbhavet , tUSNImeva hotavyam , yathApUrvamAhutI juhoti , nAgniH parAbhavati ,

brahmavAdino vadanti , hotavyamagnihotrA3M! na hotavyA3miti , yadyajuSA juhuyAt , ayathApUrvamAhutI juhuyAt , yanna juhuyAt , agniH parAbhavet , tUSNImeva hotavyam , yathApUrvamAhutI juhoti , nAgniH parAbhavati ,

ब्रह्मवादिनो वदन्ति । होतव्यमग्निहोत्रा३?ं न होतव्या३मिति । यद्यजुषा जुहुयात् । अयथापूर्वमाहुती जुहुयात् । यन्न जुहुयात् । अग्निः पराभवेत् । तूष्णीमेव होतव्यम् । यथापूर्वमाहुती जुहोति । नाग्निः पराभवति ।

ब्रह्मवादिनो वदन्ति । होतव्यमग्निहोत्रा३ं! न होतव्या३मिति । यद्यजुषा जुहुयात् । अयथापूर्वमाहुती जुहुयात् । यन्न जुहुयात् । अग्निः पराभवेत् । तूष्णीमेव होतव्यम् । यथापूर्वमाहुती जुहोति । नाग्निः पराभवति ।

300

¬pwnmuÿro yDo nmit ) ¨{ o v; EW" ) ydÉ¦" ) s a;/Iym;n éro yjm;nSy pxU²Nh\ Ésto" ) s'ip[y" pxuÉ..uRvidTy;h ) pxuÉ.revwn\ s'ip[y' kroit ) pxUn;mih\ s;yw ) zidRStok;y tny;y yCz¹Ty;h ) a;²xW-

upainamuttaro yajxo namati , rudra ?o vA eSaH , yadagniH , sa AdhIyamAna Ifvaro yajamAnasya pafUnhiMM sitoH , saMpriyaH pafubhirbhuvadityAha , pafubhirevainaMM saMpriyaM karoti , pafUnAmahiMM sAyai , chardistokAya tanayAya yacchetyAha , AfiSa-

upainamuttaro yajxo namati , rudro vA eSaH , yadagniH , sa AdhIyamAna Ifvaro yajamAnasya pafUnhiMM sitoH , saMpriyaH pafubhirbhuvadityAha , pafubhirevainaMM saMpriyaM karoti , pafUnAmahiMM sAyai , chardistokAya tanayAya yacchetyAha , AfiSa-

उपैनमुत्तरो यज्ञो नमति । रुद्र ?ो वा एषः । यदग्निः । स आधीयमान ईश्वरो यजमानस्य पशून्हिँ सितोः । संप्रियः पशुभिर्भुवदित्याह । पशुभिरेवैनँ संप्रियं करोति । पशूनामहिँ सायै । छर्दिस्तोकाय तनयाय यच्छेत्याह । आशिष-

उपैनमुत्तरो यज्ञो नमति । रुद्रो वा एषः । यदग्निः । स आधीयमान ईश्वरो यजमानस्य पशून्हिँ सितोः । संप्रियः पशुभिर्भुवदित्याह । पशुभिरेवैनँ संप्रियं करोति । पशूनामहिँ सायै । छर्दिस्तोकाय तनयाय यच्छेत्याह । आशिष-

335

ytI.Rv²Nt ) yDp¨W; s'Émt;" ) ytI.Rv²Nt ) Et;vÃw pu¨We vIyRm( ) vIyRs'Émt;" ) a;{ ;R .v²Nt ) a;{ RÉmv ih ret" ÉsCyte )

iyatIrbhavanti , yajxaparuSA saMmitAH , iyatIrbhavanti , etAvadvai puruSe vIryam , vIryasaMmitAH , Adra ?A? bhavanti , Ardra miva hi retaH sicyate ,

iyatIrbhavanti , yajxaparuSA saMmitAH , iyatIrbhavanti , etAvadvai puruSe vIryam , vIryasaMmitAH , AdrA r! bhavanti , Ardra miva hi retaH sicyate ,

इयतीर्भवन्ति । यज्ञपरुषा संमिताः । इयतीर्भवन्ति । एतावद्वै पुरुषे वीर्यम् । वीर्यसंमिताः । आद्र ?ा? भवन्ति । आर्द्र मिव हि रेतः सिच्यते ।

इयतीर्भवन्ति । यज्ञपरुषा संमिताः । इयतीर्भवन्ति । एतावद्वै पुरुषे वीर्यम् । वीर्यसंमिताः । आद्रा र्! भवन्ति । आर्द्र मिव हि रेतः सिच्यते ।

360

swv s;¦e" s'tit" ) t' mÉqTv; p[;muõrit ) s'vTsrmev t{ eto iht' p[jnyit ) an;ihtStSy;É¦árTy;ó" ) y" sÉm/on;/;y;É¦m;/ÿ it ) t;" s'vTsre purSt;d;d?y;t( ) s'vTsr;devwnmv¨?y;/ÿe ) yid s'vTsre n;d?y;t( ) Ã;dXy;' purSt;d;d?y;Ts'vTsrp[itm; vw Ã;dx r;]y" ) s'vTsrmev;Sy;iht; .v²Nt ) yid Ã;dXy;' n;d?y;t( ) } yhe

saiva sAgneH saMtatiH , taM mathitvA prAxcamuddharati , saMvatsarameva tadre to hitaM prajanayati , anAhitastasyAgnirityAhuH , yaH samidho'nAdhAyAgnimAdhatta iti , tAH saMvatsare purastAdAdadhyAt , saMvatsarAdevainamavarudhyAdhatte , yadi saMvatsare nAdadhyAt , dvAdafyAM purastAdAdadhyAtsaMvatsarapratimA vai dvAdafa rAtrayaH , saMvatsaramevAsyAhitA bhavanti , yadi dvAdafyAM nAdadhyAt , tr?yahe

सैव साग्नेः संततिः । तं मथित्वा प्राञ्चमुद्धरति । संवत्सरमेव तद्रे तो हितं प्रजनयति । अनाहितस्तस्याग्निरित्याहुः । यः समिधोऽनाधायाग्निमाधत्त इति । ताः संवत्सरे पुरस्तादादध्यात् । संवत्सरादेवैनमवरुध्याधत्ते । यदि संवत्सरे नादध्यात् । द्वादश्यां पुरस्तादादध्यात्संवत्सरप्रतिमा वै द्वादश रात्रयः । संवत्सरमेवास्याहिता भवन्ति । यदि द्वादश्यां नादध्यात् । त्र्?यहे

390

ten soSy;.I·" p[It" ) yTs.;y;' ivjyNte ) ten soSy;.I·" p[It" ) yd;vsqe¥\ hr²Nt ) ten soSy;.I·" p[It" ) tq;Sy sveR p[It; a.I·; a;/IyNte ) p[vsqmeãy¥evmupitÏ¼twkmekm( ) yq; b[;÷,;y gOhe v;Ésne párd;y gOh;neit ) t;dOgev tt( ) punr;gTyopitÏte ) s;.;geymevwW;' tt( ) s; tt è?v;Rroht( ) s; roih

tena so'syAbhISTaH prItaH , yatsabhAyAM vijayante , tena so'syAbhISTaH prItaH , yadAvasathe'nnaMM haranti , tena so'syAbhISTaH prItaH , tathAsya sarve prItA abhISTA AdhIyante , pravasathameSyannevamupatiSThetaikamekam , yathA brAhmaNAya gqhe vAsine paridAya gqhAneti , tAdqgeva tat , punarAgatyopatiSThate , sAbhAgeyamevaiSAM tat , sA tata UrdhvArohat , sA rohiNyabhavat , tadra ?ohiNyai rohiNitvam , rohiNyAmagnimAdadhIta , sva evainaM yonau pratiSThitamAdhatte ,

tena so'syAbhISTaH prItaH , yatsabhAyAM vijayante , tena so'syAbhISTaH prItaH , yadAvasathe'nnaMM haranti , tena so'syAbhISTaH prItaH , tathAsya sarve prItA abhISTA AdhIyante , pravasathameSyannevamupatiSThetaikamekam , yathA brAhmaNAya gqhe vAsine paridAya gqhAneti , tAdqgeva tat , punarAgatyopatiSThate , sAbhAgeyamevaiSAM tat , sA tata UrdhvArohat , sA rohiNyabhavat , tadro hiNyai rohiNitvam , rohiNyAmagnimAdadhIta , sva evainaM yonau pratiSThitamAdhatte ,

तेन सोऽस्याभीष्टः प्रीतः । यत्सभायां विजयन्ते । तेन सोऽस्याभीष्टः प्रीतः । यदावसथेऽन्नँ हरन्ति । तेन सोऽस्याभीष्टः प्रीतः । तथास्य सर्वे प्रीता अभीष्टा आधीयन्ते । प्रवसथमेष्यन्नेवमुपतिष्ठेतैकमेकम् । यथा ब्राह्मणाय गृहे वासिने परिदाय गृहानेति । तादृगेव तत् । पुनरागत्योपतिष्ठते । साभागेयमेवैषां तत् । सा तत ऊर्ध्वारोहत् । सा रोहिण्यभवत् । तद्र ?ोहिण्यै रोहिणित्वम् । रोहिण्यामग्निमादधीत । स्व एवैनं योनौ प्रतिष्ठितमाधत्ते ।

तेन सोऽस्याभीष्टः प्रीतः । यत्सभायां विजयन्ते । तेन सोऽस्याभीष्टः प्रीतः । यदावसथेऽन्नँ हरन्ति । तेन सोऽस्याभीष्टः प्रीतः । तथास्य सर्वे प्रीता अभीष्टा आधीयन्ते । प्रवसथमेष्यन्नेवमुपतिष्ठेतैकमेकम् । यथा ब्राह्मणाय गृहे वासिने परिदाय गृहानेति । तादृगेव तत् । पुनरागत्योपतिष्ठते । साभागेयमेवैषां तत् । सा तत ऊर्ध्वारोहत् । सा रोहिण्यभवत् । तद्रो हिण्यै रोहिणित्वम् । रोहिण्यामग्निमादधीत । स्व एवैनं योनौ प्रतिष्ठितमाधत्ते ।

410

yTpyRpXyTsárrSy m?ye ) ¬vIRmpXyÆgt" p[itÏ;m( ) tTpuãkrSy;-ytn;²õ j;tm( ) p,| pOÉqVy;" p[qn\ hr;Ém ) y;É.rë\ hÆgt" p[itÏ;m( ) ¬vIRÉmm;' ivjnSy .]IRm( ) t; n" ²xv;" xkr;" sNtu sv;R" ) a¦e retN{ \ ihr

yatparyapafyatsarirasya madhye , urvImapafyajjagataH pratiSThAm , tatpuSkarasyA-yatanAddhi jAtam , parNaM pqthivyAH prathanaMM harAmi , yAbhiradqMM hajjagataH pratiSThAm , urvImimAM vifvajanasya bhartrIm , tA naH fivAH farkarAH santu sarvAH , agne retafcandraMM hiraNyam , adbhyaH saMbhUtamamqtaM prajAsu , tatsaMbharannuttarato nidhAya

yatparyapafyatsarirasya madhye , urvImapafyajjagataH pratiSThAm , tatpuSkarasyA-yatanAddhi jAtam , parNaM pqthivyAH prathanaMM harAmi , yAbhiradqMM hajjagataH pratiSThAm , urvImimAM vifvajanasya bhartrIm , tA naH fivAH farkarAH santu sarvAH , agne retafcandra MM! hiraNyam , adbhyaH saMbhUtamamqtaM prajAsu , tatsaMbharannuttarato nidhAya

यत्पर्यपश्यत्सरिरस्य मध्ये । उर्वीमपश्यज्जगतः प्रतिष्ठाम् । तत्पुष्करस्या-यतनाद्धि जातम् । पर्णं पृथिव्याः प्रथनँ हरामि । याभिरदृँ हज्जगतः प्रतिष्ठाम् । उर्वीमिमां विश्वजनस्य भर्त्रीम् । ता नः शिवाः शर्कराः सन्तु सर्वाः । अग्ने रेतश्चन्द्रँ हिरण्यम् । अद्भ्यः संभूतममृतं प्रजासु । तत्संभरन्नुत्तरतो निधाय

यत्पर्यपश्यत्सरिरस्य मध्ये । उर्वीमपश्यज्जगतः प्रतिष्ठाम् । तत्पुष्करस्या-यतनाद्धि जातम् । पर्णं पृथिव्याः प्रथनँ हरामि । याभिरदृँ हज्जगतः प्रतिष्ठाम् । उर्वीमिमां विश्वजनस्य भर्त्रीम् । ता नः शिवाः शर्कराः सन्तु सर्वाः । अग्ने रेतश्चन्द्र ँ! हिरण्यम् । अद्भ्यः संभूतममृतं प्रजासु । तत्संभरन्नुत्तरतो निधाय

524

) è?v;Rroh { oih,I )yoinr¦e" p[itiÏit" 27

, UrdhvAroha dra ?ohiNI ,yoniragneH pratiSThitiH 27

, UrdhvAroha dro hiNI ,yoniragneH pratiSThitiH 27

। ऊर्ध्वारोह द्र ?ोहिणी ।योनिरग्नेः प्रतिष्ठितिः २७

। ऊर्ध्वारोह द्रो हिणी ।योनिरग्नेः प्रतिष्ठितिः २७

548

%lu v;v p[j;pit" ) s ¬ veveN{ " ) tdu deve>yo ny²Nt 32

khalu vAva prajApatiH , sa u vevendra ?H , tadu devebhyo nayanti 32

khalu vAva prajApatiH , sa u vevendra H! , tadu devebhyo nayanti 32

खलु वाव प्रजापतिः । स उ वेवेन्द्र ?ः । तदु देवेभ्यो नयन्ति ३२

खलु वाव प्रजापतिः । स उ वेवेन्द्र ः! । तदु देवेभ्यो नयन्ति ३२

561

s¢ vw xIWRyjyt( ) tSy;s* lokonÉ.Éjt a;sIt( ) t' iv-

sapta vai fIrSaNyAH prANAH , asAvAdityaH firaH prajAnAm , fIrSanneva prajAnAM prANAndadhAti , tasmAtsapta fIrSanprANAH , indra ?o vqtraMM hatvA , asurAnparAbhAvya , sa imAMM llokAnabhyajayat , tasyAsau loko'nabhijita AsIt , taM vi-

sapta vai fIrSaNyAH prANAH , asAvAdityaH firaH prajAnAm , fIrSanneva prajAnAM prANAndadhAti , tasmAtsapta fIrSanprANAH , indro vqtraMM hatvA , asurAnparAbhAvya , sa imAMM llokAnabhyajayat , tasyAsau loko'nabhijita AsIt , taM vi-

सप्त वै शीर्षण्याः प्राणाः । असावादित्यः शिरः प्रजानाम् । शीर्षन्नेव प्रजानां प्राणान्दधाति । तस्मात्सप्त शीर्षन्प्राणाः । इन्द्र ?ो वृत्रँ हत्वा । असुरान्पराभाव्य । स इमाँ ल्लोकानभ्यजयत् । तस्यासौ लोकोऽनभिजित आसीत् । तं वि-

सप्त वै शीर्षण्याः प्राणाः । असावादित्यः शिरः प्रजानाम् । शीर्षन्नेव प्रजानां प्राणान्दधाति । तस्मात्सप्त शीर्षन्प्राणाः । इन्द्रो वृत्रँ हत्वा । असुरान्पराभाव्य । स इमाँ ल्लोकानभ्यजयत् । तस्यासौ लोकोऽनभिजित आसीत् । तं वि-

586

ap[itÏ;' v; Ete gCz²Nt ) yeW;\ s'vTsren;¢eq ) Ek;d²xNy;Pyte ) vwã,v' v;mnm;l.Nte ) yDo vw ivã,u" ) yDmev;l.Nte p[itiÏTyw ) EeN{ ;¦m;l.Nte ) N{ ;¦I vw dev;n;my;ty;m;n* ) ye Ev devte

apratiSThAM vA ete gacchanti , yeSAMM saMvatsare'nApte'tha , ekAdafinyApyate , vaiSNavaM vAmanamAlabhante , yajxo vai viSNuH , yajxamevAlabhante pratiSThityai , aindra ?AgnamAlabhante , indra ?AgnI vai devAnAmayAtayAmAnau , ye eva devate

apratiSThAM vA ete gacchanti , yeSAMM saMvatsare'nApte'tha , ekAdafinyApyate , vaiSNavaM vAmanamAlabhante , yajxo vai viSNuH , yajxamevAlabhante pratiSThityai , aindrA gnamAlabhante , indrA gnI vai devAnAmayAtayAmAnau , ye eva devate

अप्रतिष्ठां वा एते गच्छन्ति । येषाँ संवत्सरेऽनाप्तेऽथ । एकादशिन्याप्यते । वैष्णवं वामनमालभन्ते । यज्ञो वै विष्णुः । यज्ञमेवालभन्ते प्रतिष्ठित्यै । ऐन्द्र ?ाग्नमालभन्ते । इन्द्र ?ाग्नी वै देवानामयातयामानौ । ये एव देवते

अप्रतिष्ठां वा एते गच्छन्ति । येषाँ संवत्सरेऽनाप्तेऽथ । एकादशिन्याप्यते । वैष्णवं वामनमालभन्ते । यज्ञो वै विष्णुः । यज्ञमेवालभन्ते प्रतिष्ठित्यै । ऐन्द्रा ग्नमालभन्ते । इन्द्रा ग्नी वै देवानामयातयामानौ । ये एव देवते

633

b[;÷, xU{ cmRkteR Vy;yCz¹te ) dwVyo vw v,oR b[;÷," ) asuyR" xU{ " ) mer;Tsuárme su.Utm£É¥TyNytro b[Uy;t( ) m ¬Ã;sIk;ár, me du.URtm£É¥TyNytr" ) ydevwW;\ suÕt' y; r;²õ" ) tdNytroÉ.-ÅI,;it ) ydevwW;' duãÕt' y; r;²õ" ) tdNytroph²Nt ) b[;÷," s'-

brAhmaNafca fUdra fca carmakarte vyAyacchete , daivyo vai varNo brAhmaNaH , asuryaH fUdra ?H , ime'rAtsurime subhUtamakrannityanyataro brUyAt , ima udvAsIkAriNa ime durbhUtamakrannityanyataraH , yadevaiSAMM sukqtaM yA rAddhiH , tadanyataro'bhi-frINAti , yadevaiSAM duSkqtaM yA rAddhiH , tadanyataro'pahanti , brAhmaNaH saM-

brAhmaNafca fUdra fca carmakarte vyAyacchete , daivyo vai varNo brAhmaNaH , asuryaH fUdra H! , ime'rAtsurime subhUtamakrannityanyataro brUyAt , ima udvAsIkAriNa ime durbhUtamakrannityanyataraH , yadevaiSAMM sukqtaM yA rAddhiH , tadanyataro'bhi-frINAti , yadevaiSAM duSkqtaM yA rAddhiH , tadanyataro'pahanti , brAhmaNaH saM-

ब्राह्मणश्च शूद्र श्च चर्मकर्ते व्यायच्छेते । दैव्यो वै वर्णो ब्राह्मणः । असुर्यः शूद्र ?ः । इमेऽरात्सुरिमे सुभूतमक्रन्नित्यन्यतरो ब्रूयात् । इम उद्वासीकारिण इमे दुर्भूतमक्रन्नित्यन्यतरः । यदेवैषाँ सुकृतं या राद्धिः । तदन्यतरोऽभि-श्रीणाति । यदेवैषां दुष्कृतं या राद्धिः । तदन्यतरोऽपहन्ति । ब्राह्मणः सं-

ब्राह्मणश्च शूद्र श्च चर्मकर्ते व्यायच्छेते । दैव्यो वै वर्णो ब्राह्मणः । असुर्यः शूद्र ः! । इमेऽरात्सुरिमे सुभूतमक्रन्नित्यन्यतरो ब्रूयात् । इम उद्वासीकारिण इमे दुर्भूतमक्रन्नित्यन्यतरः । यदेवैषाँ सुकृतं या राद्धिः । तदन्यतरोऽभि-श्रीणाति । यदेवैषां दुष्कृतं या राद्धिः । तदन्यतरोऽपहन्ति । ब्राह्मणः सं-

675

tâSm¥;Éjm/;vn( ) t' bOhSpit¨djyt( ) ten;yjt ) s Sv;r;-JymgCzt( ) tÉmN{ ob[vIt( ) m;mnen y;jyeit ) teneN{ my;jyt( )

tasminnAjimadhAvan , taM bqhaspatirudajayat , tenAyajata , sa svArA-jyamagacchat , tamindra ?o'bravIt , mAmanena yAjayeti , tenendra mayAjayat ,

tasminnAjimadhAvan , taM bqhaspatirudajayat , tenAyajata , sa svArA-jyamagacchat , tamindro 'bravIt , mAmanena yAjayeti , tenendra mayAjayat ,

तस्मिन्नाजिमधावन् । तं बृहस्पतिरुदजयत् । तेनायजत । स स्वारा-ज्यमगच्छत् । तमिन्द्र ?ोऽब्रवीत् । मामनेन याजयेति । तेनेन्द्र मयाजयत् ।

तस्मिन्नाजिमधावन् । तं बृहस्पतिरुदजयत् । तेनायजत । स स्वारा-ज्यमगच्छत् । तमिन्द्रो ऽब्रवीत् । मामनेन याजयेति । तेनेन्द्र मयाजयत् ।

710

svRwN{ ; .v²Nt ) Ek/wv yjm;n ²N{ y' d/it ) s¢dx p[;j;pTy; g[h; gOçNte ) s¢dx" p[j;pit" ) p[j;pter;¢äw ) Ekyc;R gOð;it ) Ek/wv yjm;ne vIy| d/;it ) somg[h;\ sur;g[h;\ gOð;it ) EtÃw

sarvaindra ?A bhavanti , ekadhaiva yajamAna indri yaM dadhati , saptadafa prAjApatyA grahA gqhyante , saptadafaH prajApatiH , prajApaterAptyai , ekayarcA gqhNAti , ekadhaiva yajamAne vIryaM dadhAti , somagrahAMM fca surAgrahAMM fca gqhNAti , etadvai

sarvaindrA bhavanti , ekadhaiva yajamAna indri yaM dadhati , saptadafa prAjApatyA grahA gqhyante , saptadafaH prajApatiH , prajApaterAptyai , ekayarcA gqhNAti , ekadhaiva yajamAne vIryaM dadhAti , somagrahAMM fca surAgrahAMM fca gqhNAti , etadvai

सर्वैन्द्र ?ा भवन्ति । एकधैव यजमान इन्द्रि यं दधति । सप्तदश प्राजापत्या ग्रहा गृह्यन्ते । सप्तदशः प्रजापतिः । प्रजापतेराप्त्यै । एकयर्चा गृह्णाति । एकधैव यजमाने वीर्यं दधाति । सोमग्रहाँ श्च सुराग्रहाँ श्च गृह्णाति । एतद्वै

सर्वैन्द्रा भवन्ति । एकधैव यजमान इन्द्रि यं दधति । सप्तदश प्राजापत्या ग्रहा गृह्यन्ते । सप्तदशः प्रजापतिः । प्रजापतेराप्त्यै । एकयर्चा गृह्णाति । एकधैव यजमाने वीर्यं दधाति । सोमग्रहाँ श्च सुराग्रहाँ श्च गृह्णाति । एतद्वै

735

b[÷v;idno vd²Nt ) n;É¦·omo noKQy" ) n Wo@xI n;itr;]" ) aq kSm;Ã;jpeye sveR yD£tvov¨?yNt it ) pxuÉ.árit b[Uy;t( ) a;¦ey' pxum;l.te ) aÉ¦·ommev ten;v¨N/e ) EeN{ ;¦enoKQym( ) EeN{ e,

brahmavAdino vadanti , nAgniSTomo nokthyaH , na SoDafI nAtirAtraH , atha kasmAdvAjapeye sarve yajxakratavo'varudhyanta iti , pafubhiriti brUyAt , AgneyaM pafumAlabhate , agniSTomameva tenAvarundhe , aindra ?Agnenokthyam , aindre Na

ब्रह्मवादिनो वदन्ति । नाग्निष्टोमो नोक्थ्यः । न षोडशी नातिरात्रः । अथ कस्माद्वाजपेये सर्वे यज्ञक्रतवोऽवरुध्यन्त इति । पशुभिरिति ब्रूयात् । आग्नेयं पशुमालभते । अग्निष्टोममेव तेनावरुन्धे । ऐन्द्र ?ाग्नेनोक्थ्यम् । ऐन्द्रे ण

ब्रह्मवादिनो वदन्ति । नाग्निष्टोमो नोक्थ्यः । न षोडशी नातिरात्रः । अथ कस्माद्वाजपेये सर्वे यज्ञक्रतवोऽवरुध्यन्त इति । पशुभिरिति ब्रूयात् । आग्नेयं पशुमालभते । अग्निष्टोममेव तेनावरुन्धे । ऐन्द्रा ग्नेनोक्थ्यम् । ऐन्द्रे ण

745

suvg| lok\ Wo@²xn" Sto]e, ) devy;n;nev pq a;rohTyitr;]e, ) n;-k\ rohit bOht" Sto]e, ) tej Ev;TmN/ÿ a;¦eyen pxun; ) aojo blmwN{ ;¦en ) ²N{ ymwN{ e, ) v;c\ s;rSvTy; ) ¬.;vev devlokù c mnuãylokù c;É.jyit m;¨Ty; vxy; ) s¢dx p[;j;pTy;NpxUn;l.te

suvargaM lokaMM SoDafinaH stotreNa , devayAnAneva patha ArohatyatirAtreNa , nA-kaMM rohati bqhataH stotreNa , teja evAtmandhatta Agneyena pafunA , ojo balamaindra ?Agnena , indri yamaindre Na , vAcaMM sArasvatyA , ubhAveva devalokaM ca manuSyalokaM cAbhijayati mArutyA vafayA , saptadafa prAjApatyAnpafUnAlabhate

suvargaM lokaMM SoDafinaH stotreNa , devayAnAneva patha ArohatyatirAtreNa , nA-kaMM rohati bqhataH stotreNa , teja evAtmandhatta Agneyena pafunA , ojo balamaindrA gnena , indri yamaindre Na , vAcaMM sArasvatyA , ubhAveva devalokaM ca manuSyalokaM cAbhijayati mArutyA vafayA , saptadafa prAjApatyAnpafUnAlabhate

सुवर्गं लोकँ षोडशिनः स्तोत्रेण । देवयानानेव पथ आरोहत्यतिरात्रेण । ना-कँ रोहति बृहतः स्तोत्रेण । तेज एवात्मन्धत्त आग्नेयेन पशुना । ओजो बलमैन्द्र ?ाग्नेन । इन्द्रि यमैन्द्रे ण । वाचँ सारस्वत्या । उभावेव देवलोकं च मनुष्यलोकं चाभिजयति मारुत्या वशया । सप्तदश प्राजापत्यान्पशूनालभते

सुवर्गं लोकँ षोडशिनः स्तोत्रेण । देवयानानेव पथ आरोहत्यतिरात्रेण । ना-कँ रोहति बृहतः स्तोत्रेण । तेज एवात्मन्धत्त आग्नेयेन पशुना । ओजो बलमैन्द्रा ग्नेन । इन्द्रि यमैन्द्रे ण । वाचँ सारस्वत्या । उभावेव देवलोकं च मनुष्यलोकं चाभिजयति मारुत्या वशया । सप्तदश प्राजापत्यान्पशूनालभते

790

y; duNdu.* ) prmywv v;c;vr;' v;cmv¨N/e ) aqo v;c Ev vãmR yjm;nov¨N/e ) N{ ;y v;c' vdteN{ ' v;j' j;pyteN{ o v;jmjÉyidTy;h ) EW v; EthIRN{ " ) yo yjte ) yjm;n Ev v;jmuÆyit ) s¢dx p[Vy;/;n;Éj' /;v²Nt ) s¢dx\ Sto]' .vit ) s¢dxs¢dx dIyNte

yA dundubhau , paramayaiva vAcAvarAM vAcamavarundhe , atho vAca eva varSma yajamAno'varundhe , indra ?Aya vAcaM vadatendraM vAjaM jApayatendra ?o vAjamajayidityAha , eSa vA etarhIndra ?H , yo yajate , yajamAna eva vAjamujjayati , saptadafa pravyAdhAnAjiM dhAvanti , saptadafaMM stotraM bhavati , saptadafasaptadafa dIyante

yA dundubhau , paramayaiva vAcAvarAM vAcamavarundhe , atho vAca eva varSma yajamAno'varundhe , indrA ya vAcaM vadatendraM vAjaM jApayatendro vAjamajayidityAha , eSa vA etarhIndra H! , yo yajate , yajamAna eva vAjamujjayati , saptadafa pravyAdhAnAjiM dhAvanti , saptadafaMM stotraM bhavati , saptadafasaptadafa dIyante

या दुन्दुभौ । परमयैव वाचावरां वाचमवरुन्धे । अथो वाच एव वर्ष्म यजमानोऽवरुन्धे । इन्द्र ?ाय वाचं वदतेन्द्रं वाजं जापयतेन्द्र ?ो वाजमजयिदित्याह । एष वा एतर्हीन्द्र ?ः । यो यजते । यजमान एव वाजमुज्जयति । सप्तदश प्रव्याधानाजिं धावन्ति । सप्तदशँ स्तोत्रं भवति । सप्तदशसप्तदश दीयन्ते

या दुन्दुभौ । परमयैव वाचावरां वाचमवरुन्धे । अथो वाच एव वर्ष्म यजमानोऽवरुन्धे । इन्द्रा य वाचं वदतेन्द्रं वाजं जापयतेन्द्रो वाजमजयिदित्याह । एष वा एतर्हीन्द्र ः! । यो यजते । यजमान एव वाजमुज्जयति । सप्तदश प्रव्याधानाजिं धावन्ति । सप्तदशँ स्तोत्रं भवति । सप्तदशसप्तदश दीयन्ते

894

N{ o vO]\ hTv; ) asur;Npr;.;Vy ) som;v;Sy;' p[Ty;gCzt( ) te iptr" pUveR´ur;gCzn( ) ipt¿NyDogCzt( ) t' dev;" punry;cNt ) tme>yo n punrddu" ) teb[uvNvr' vO,;mhw ) aq v" pund;RSy;m" ) aSm>ymev

indra ?o vqtraMM hatvA , asurAnparAbhAvya , so'mAvAsyAM pratyAgacchat , te pitaraH pUrvedyurAgacchan , pitQnyajxo'gacchat , taM devAH punarayAcanta , tamebhyo na punaradaduH , te'bruvanvaraM vqNAmahai , atha vaH punardAsyAmaH , asmabhyameva

indro vqtraMM hatvA , asurAnparAbhAvya , so'mAvAsyAM pratyAgacchat , te pitaraH pUrvedyurAgacchan , pitQnyajxo'gacchat , taM devAH punarayAcanta , tamebhyo na punaradaduH , te'bruvanvaraM vqNAmahai , atha vaH punardAsyAmaH , asmabhyameva

इन्द्र ?ो वृत्रँ हत्वा । असुरान्पराभाव्य । सोऽमावास्यां प्रत्यागच्छत् । ते पितरः पूर्वेद्युरागच्छन् । पितॄन्यज्ञोऽगच्छत् । तं देवाः पुनरयाचन्त । तमेभ्यो न पुनरददुः । तेऽब्रुवन्वरं वृणामहै । अथ वः पुनर्दास्यामः । अस्मभ्यमेव

इन्द्रो वृत्रँ हत्वा । असुरान्पराभाव्य । सोऽमावास्यां प्रत्यागच्छत् । ते पितरः पूर्वेद्युरागच्छन् । पितॄन्यज्ञोऽगच्छत् । तं देवाः पुनरयाचन्त । तमेभ्यो न पुनरददुः । तेऽब्रुवन्वरं वृणामहै । अथ वः पुनर्दास्यामः । अस्मभ्यमेव

919

ñÇk; ih iptr" ) aoãm,o Vy;vOt ¬p;Ste ) èãm.;g; ih iptr" ) b[÷v;idno vd²Nt ) p[;Xy;3ù n p[;Xy;3Émit ) yTp[;XnIy;t( ) jNym¥m´;t( ) p[m;yuk" Sy;t( ) y¥ p[;XnIy;t( ) ahÉv" Sy;t( 61

hlIkA hi pitaraH , oSmaNo vyAvqta upAste , USmabhAgA hi pitaraH , brahmavAdino vadanti , prAfyA3?M na prAfyA3miti , yatprAfnIyAt , janyamannamadyAt , pramAyukaH syAt , yanna prAfnIyAt , ahaviH syAt 61

hlIkA hi pitaraH , oSmaNo vyAvqta upAste , USmabhAgA hi pitaraH , brahmavAdino vadanti , prAfyA3M! na prAfyA3miti , yatprAfnIyAt , janyamannamadyAt , pramAyukaH syAt , yanna prAfnIyAt , ahaviH syAt 61

ह्लीका हि पितरः । ओष्मणो व्यावृत उपास्ते । ऊष्मभागा हि पितरः । ब्रह्मवादिनो वदन्ति । प्राश्या३?ं न प्राश्या३मिति । यत्प्राश्नीयात् । जन्यमन्नमद्यात् । प्रमायुकः स्यात् । यन्न प्राश्नीयात् । अहविः स्यात् ६१

ह्लीका हि पितरः । ओष्मणो व्यावृत उपास्ते । ऊष्मभागा हि पितरः । ब्रह्मवादिनो वदन्ति । प्राश्या३ं! न प्राश्या३मिति । यत्प्राश्नीयात् । जन्यमन्नमद्यात् । प्रमायुकः स्यात् । यन्न प्राश्नीयात् । अहविः स्यात् ६१

972

yuv\ sur;mmÉn; ) nmuc;v;sure sc; ) ivipp;n; xu.SptI )N{ ' kmR-Sv;vtm( ) pu]Émv iptr;vÉno.; ) N{ ;vt' kmR,; d\ sn;É." ) y-Tsur;m' Vyipb" xcIÉ." ) srvtI Tv; m`v¥.Iã,;t( ) ah;Vy¦e

yuvaMM surAmamafvinA , namucAvAsure sacA , vipipAnA fubhaspatI ,indraM karma-svAvatam , putramiva pitarAvafvinobhA , indra ?AvataM karmaNA daMM sanAbhiH , ya-tsurAmaM vyapibaH facIbhiH , saravatI tvA maghavannabhISNAt , ahAvyagne

yuvaMM surAmamafvinA , namucAvAsure sacA , vipipAnA fubhaspatI ,indraM karma-svAvatam , putramiva pitarAvafvinobhA , indrA vataM karmaNA daMM sanAbhiH , ya-tsurAmaM vyapibaH facIbhiH , saravatI tvA maghavannabhISNAt , ahAvyagne

युवँ सुराममश्विना । नमुचावासुरे सचा । विपिपाना शुभस्पती ।इन्द्रं कर्म-स्वावतम् । पुत्रमिव पितरावश्विनोभा । इन्द्र ?ावतं कर्मणा दँ सनाभिः । य-त्सुरामं व्यपिबः शचीभिः । सरवती त्वा मघवन्नभीष्णात् । अहाव्यग्ने

युवँ सुराममश्विना । नमुचावासुरे सचा । विपिपाना शुभस्पती ।इन्द्रं कर्म-स्वावतम् । पुत्रमिव पितरावश्विनोभा । इन्द्रा वतं कर्मणा दँ सनाभिः । य-त्सुरामं व्यपिबः शचीभिः । सरवती त्वा मघवन्नभीष्णात् । अहाव्यग्ने

982

yd] ²x·\ rÉsn" sutSy ) yidN{ o aipbCzcIÉ." ) ah' tdSy mns; ²xven ) som\ r;j;nÉmh .=y;Ém ) Ã¹ §utI aê,v' ipt¿,;m( ) ah' dev;n;mut mTy;Rn;m( ) t;>y;Émd' iv' .uvn\ smeit ) aNtr; pUvRmpr' c ktum( ) ySte dev v¨, g;y]zNd;" p;x" ) t' t Eten;vyje 9

yadatra fiSTaMM rasinaH sutasya , yadindra ?o apibacchacIbhiH , ahaM tadasya manasA fivena , somaMM rAjAnamiha bhakSayAmi , dve srutI afqNavaM pitQNAm , ahaM devAnAmuta martyAnAm , tAbhyAmidaM vifvaM bhuvanaMM sameti , antarA pUrvamaparaM ca ketum , yaste deva varuNa gAyatrachandAH pAfaH , taM ta etenAvayaje 9

yadatra fiSTaMM rasinaH sutasya , yadindro apibacchacIbhiH , ahaM tadasya manasA fivena , somaMM rAjAnamiha bhakSayAmi , dve srutI afqNavaM pitQNAm , ahaM devAnAmuta martyAnAm , tAbhyAmidaM vifvaM bhuvanaMM sameti , antarA pUrvamaparaM ca ketum , yaste deva varuNa gAyatrachandAH pAfaH , taM ta etenAvayaje 9

यदत्र शिष्टँ रसिनः सुतस्य । यदिन्द्र ?ो अपिबच्छचीभिः । अहं तदस्य मनसा शिवेन । सोमँ राजानमिह भक्षयामि । द्वे स्रुती अशृणवं पितॄणाम् । अहं देवानामुत मर्त्यानाम् । ताभ्यामिदं विश्वं भुवनँ समेति । अन्तरा पूर्वमपरं च केतुम् । यस्ते देव वरुण गायत्रछन्दाः पाशः । तं त एतेनावयजे ९

यदत्र शिष्टँ रसिनः सुतस्य । यदिन्द्रो अपिबच्छचीभिः । अहं तदस्य मनसा शिवेन । सोमँ राजानमिह भक्षयामि । द्वे स्रुती अशृणवं पितॄणाम् । अहं देवानामुत मर्त्यानाम् । ताभ्यामिदं विश्वं भुवनँ समेति । अन्तरा पूर्वमपरं च केतुम् । यस्ते देव वरुण गायत्रछन्दाः पाशः । तं त एतेनावयजे ९

990

¬dSq;¶¼VyiditivRåpI )a;yuyRDpt;v/;t( ) N{ ;y Õ

udasthAddevyaditirvifvarUpI ,AyuryajxapatAvadhAt , indra ?Aya kqNvatI bhAgam , mitrAya varuNAya ca , iyaM vA agnihotrI ,iyaM vA etasya niSIdati , yasyAgnihotrI niSIdati , tAmutthApayet , udasthAddevyaditiriti , iyaM

udasthAddevyaditirvifvarUpI ,AyuryajxapatAvadhAt , indrA ya kqNvatI bhAgam , mitrAya varuNAya ca , iyaM vA agnihotrI ,iyaM vA etasya niSIdati , yasyAgnihotrI niSIdati , tAmutthApayet , udasthAddevyaditiriti , iyaM

उदस्थाद्देव्यदितिर्विश्वरूपी ।आयुर्यज्ञपतावधात् । इन्द्र ?ाय कृण्वती भागम् । मित्राय वरुणाय च । इयं वा अग्निहोत्री ।इयं वा एतस्य निषीदति । यस्याग्निहोत्री निषीदति । तामुत्थापयेत् । उदस्थाद्देव्यदितिरिति । इयं

उदस्थाद्देव्यदितिर्विश्वरूपी ।आयुर्यज्ञपतावधात् । इन्द्रा य कृण्वती भागम् । मित्राय वरुणाय च । इयं वा अग्निहोत्री ।इयं वा एतस्य निषीदति । यस्याग्निहोत्री निषीदति । तामुत्थापयेत् । उदस्थाद्देव्यदितिरिति । इयं

995

m;mev;Sm; ¬Tq;pyit ) a;yuyRDpt;v/;idTy;h ) a;yurev;âSmNd/;it ) N{ ;y Õ

imAmevAsmA utthApayati , AyuryajxapatAvadhAdityAha , AyurevAsmindadhAti , indra ?Aya kqNvatI bhAgaM mitrAya varuNAya cetyAha , yathAyajurevaitat , avartiM vA eSaitasya pApmAnaM pratikhyAya niSIdati , yasyAgniho tr?yupasqSTA niSIdati , tAM dugdhvA brAhmaNAya dadyAt , yasyAnnaM nAdyAt , avartimevAsminpApmAnaM

imAmevAsmA utthApayati , AyuryajxapatAvadhAdityAha , AyurevAsmindadhAti , indrA ya kqNvatI bhAgaM mitrAya varuNAya cetyAha , yathAyajurevaitat , avartiM vA eSaitasya pApmAnaM pratikhyAya niSIdati , yasyAgnihotr! yupasqSTA niSIdati , tAM dugdhvA brAhmaNAya dadyAt , yasyAnnaM nAdyAt , avartimevAsminpApmAnaM

इमामेवास्मा उत्थापयति । आयुर्यज्ञपतावधादित्याह । आयुरेवास्मिन्दधाति । इन्द्र ?ाय कृण्वती भागं मित्राय वरुणाय चेत्याह । यथायजुरेवैतत् । अवर्तिं वा एषैतस्य पाप्मानं प्रतिख्याय निषीदति । यस्याग्निहो त्र्?युपसृष्टा निषीदति । तां दुग्ध्वा ब्राह्मणाय दद्यात् । यस्यान्नं नाद्यात् । अवर्तिमेवास्मिन्पाप्मानं

इमामेवास्मा उत्थापयति । आयुर्यज्ञपतावधादित्याह । आयुरेवास्मिन्दधाति । इन्द्रा य कृण्वती भागं मित्राय वरुणाय चेत्याह । यथायजुरेवैतत् । अवर्तिं वा एषैतस्य पाप्मानं प्रतिख्याय निषीदति । यस्याग्निहोत्र्! युपसृष्टा निषीदति । तां दुग्ध्वा ब्राह्मणाय दद्यात् । यस्यान्नं नाद्यात् । अवर्तिमेवास्मिन्पाप्मानं

1013

iv v; EtSy yD¾Xz´te ) ySy;É¦ho]eÉ/ÉÅte ;Ntr; /;vit ) ¨{ " %lu v; EW" ) ydÉ¦" ) yí;mNvTy;vtRyet( ) ¨{ ;y pxUnipd?y;t( ) apxuyRjm;n" Sy;t( ) ydpoNvitiWet( ) an;´m¦er;p" ) an;´m;>y;mipd?y;t( ) g;hRpTy;ºSm;d;y ) d' ivã,uivRc£m it vwã,Vyc;RhvnIy;õ±v\ sy¥u¶^vet( ) yDo vw ivã,u" ) yDenwv yD\ s't

vi vA etasya yajxafchidyate , yasyAgnihotre'dhifrite fvAntarA dhAvati , rudra ?H khalu vA eSaH , yadagniH , yadgAmanvatyAvartayet , rudra ?Aya pafUnapidadhyAt , apafuryajamAnaH syAt , yadapo'nvatiSixcet , anAdyamagnerApaH , anAdyamAbhyAmapidadhyAt , gArhapatyAdbhasmAdAya , idaM viSNurvicakrama iti vaiSNavyarcAhavanIyAddhvaMM sayannuddravet , yajxo vai viSNuH , yajxenaiva yajxaMM saMta

vi vA etasya yajxafchidyate , yasyAgnihotre'dhifrite fvAntarA dhAvati , rudra H! khalu vA eSaH , yadagniH , yadgAmanvatyAvartayet , rudrA ya pafUnapidadhyAt , apafuryajamAnaH syAt , yadapo'nvatiSixcet , anAdyamagnerApaH , anAdyamAbhyAmapidadhyAt , gArhapatyAdbhasmAdAya , idaM viSNurvicakrama iti vaiSNavyarcAhavanIyAddhvaMM sayannuddravet , yajxo vai viSNuH , yajxenaiva yajxaMM saMta

वि वा एतस्य यज्ञश्छिद्यते । यस्याग्निहोत्रेऽधिश्रिते श्वान्तरा धावति । रुद्र ?ः खलु वा एषः । यदग्निः । यद्गामन्वत्यावर्तयेत् । रुद्र ?ाय पशूनपिदध्यात् । अपशुर्यजमानः स्यात् । यदपोऽन्वतिषिञ्चेत् । अनाद्यमग्नेरापः । अनाद्यमाभ्यामपिदध्यात् । गार्हपत्याद्भस्मादाय । इदं विष्णुर्विचक्रम इति वैष्णव्यर्चाहवनीयाद्ध्वँ सयन्नुद्द्रवेत् । यज्ञो वै विष्णुः । यज्ञेनैव यज्ञँ संत

वि वा एतस्य यज्ञश्छिद्यते । यस्याग्निहोत्रेऽधिश्रिते श्वान्तरा धावति । रुद्र ः! खलु वा एषः । यदग्निः । यद्गामन्वत्यावर्तयेत् । रुद्रा य पशूनपिदध्यात् । अपशुर्यजमानः स्यात् । यदपोऽन्वतिषिञ्चेत् । अनाद्यमग्नेरापः । अनाद्यमाभ्यामपिदध्यात् । गार्हपत्याद्भस्मादाय । इदं विष्णुर्विचक्रम इति वैष्णव्यर्चाहवनीयाद्ध्वँ सयन्नुद्द्रवेत् । यज्ञो वै विष्णुः । यज्ञेनैव यज्ञँ संत

1048

yd;hvnIymnuÃ;Py g;hRpTy' mNqet( ) iv¾CzN´;t( ) .[;tOVymSmw jnyet( ) yÃw yDSy v;StVy' i£yte ) tdnu ¨{ ovcrit ) yTpUvRmNvvSyet( ) v;StVymÉ¦mup;sIt ) ¨{ oSy pxUn(`;tuk" Sy;t( ) a;hvnIymuÃ;Py

yadAhavanIyamanudvApya gArhapatyaM manthet , vicchindyAt , bhrAtqvyamasmai janayet , yadvai yajxasya vAstavyaM kriyate , tadanu rudra ?o'vacarati , yatpUrvamanvavasyet , vAstavyamagnimupAsIta , rudra ?o'sya pafUnghAtukaH syAt , AhavanIyamudvApya

yadAhavanIyamanudvApya gArhapatyaM manthet , vicchindyAt , bhrAtqvyamasmai janayet , yadvai yajxasya vAstavyaM kriyate , tadanu rudro 'vacarati , yatpUrvamanvavasyet , vAstavyamagnimupAsIta , rudro 'sya pafUnghAtukaH syAt , AhavanIyamudvApya

यदाहवनीयमनुद्वाप्य गार्हपत्यं मन्थेत् । विच्छिन्द्यात् । भ्रातृव्यमस्मै जनयेत् । यद्वै यज्ञस्य वास्तव्यं क्रियते । तदनु रुद्र ?ोऽवचरति । यत्पूर्वमन्ववस्येत् । वास्तव्यमग्निमुपासीत । रुद्र ?ोऽस्य पशून्घातुकः स्यात् । आहवनीयमुद्वाप्य

यदाहवनीयमनुद्वाप्य गार्हपत्यं मन्थेत् । विच्छिन्द्यात् । भ्रातृव्यमस्मै जनयेत् । यद्वै यज्ञस्य वास्तव्यं क्रियते । तदनु रुद्रो ऽवचरति । यत्पूर्वमन्ववस्येत् । वास्तव्यमग्निमुपासीत । रुद्रो ऽस्य पशून्घातुकः स्यात् । आहवनीयमुद्वाप्य

1088

Ekko vw jnt;y;ÉmN{ " ) Ekù v; Et;ivN{ mÉ. s\ sunut" ) y* Ã* s\ sunut" ) p[j;pitv;R EW ivt;yte ) y´D" ) tSy g[;v;,o dNt;" ) aNytr' v; Ete s\ suNvtoinRbRPsit ) pUveR,opsOTy; devt; Ty;ó" )

ekaiko vai janatAyAmindra ?H , ekaM vA etAvindra mabhi saMM sunutaH , yau dvau saMM sunutaH , prajApatirvA eSa vitAyate , yadyajxaH , tasya grAvANo dantAH , anyataraM vA ete saMM sunvatornirbapsati , pUrveNopasqtyA devatA ityAhuH ,

ekaiko vai janatAyAmindra H! , ekaM vA etAvindra mabhi saMM sunutaH , yau dvau saMM sunutaH , prajApatirvA eSa vitAyate , yadyajxaH , tasya grAvANo dantAH , anyataraM vA ete saMM sunvatornirbapsati , pUrveNopasqtyA devatA ityAhuH ,

एकैको वै जनतायामिन्द्र ?ः । एकं वा एताविन्द्र मभि सँ सुनुतः । यौ द्वौ सँ सुनुतः । प्रजापतिर्वा एष वितायते । यद्यज्ञः । तस्य ग्रावाणो दन्ताः । अन्यतरं वा एते सँ सुन्वतोर्निर्बप्सति । पूर्वेणोपसृत्या देवता इत्याहुः ।

एकैको वै जनतायामिन्द्र ः! । एकं वा एताविन्द्र मभि सँ सुनुतः । यौ द्वौ सँ सुनुतः । प्रजापतिर्वा एष वितायते । यद्यज्ञः । तस्य ग्रावाणो दन्ताः । अन्यतरं वा एते सँ सुन्वतोर्निर्बप्सति । पूर्वेणोपसृत्या देवता इत्याहुः ।

1143

) g;y;]I y\ somm;hrt( ) tSy yo\ x" pr;ptt( 43

, gAyAtrI yaMM somamAharat , tasya yo'?MM fuH parApatat 43

, gAyAtrI yaMM somamAharat , tasya yo'MM! fuH parApatat 43

। गायात्री यँ सोममाहरत् । तस्य योऽ?ँ शुः परापतत् ४३

। गायात्री यँ सोममाहरत् । तस्य योऽँ! शुः परापतत् ४३

1146

t a;d;r; a.vn( ) N{ o vO]mhn( ) tSy vLk" pr;ptt( ) t;in f;Lgun;Ny.vn( ) pxvo vw f;Lgun;in ) pxv" somo r;j; ) yd;-d;r;\ f;Lgun;in c;É.Wu,oit ) sommev r;j;nmÉ.Wu,oit ) êten

ta AdArA abhavan , indra ?o vqtramahan , tasya valkaH parApatat , tAni phAlgunAnyabhavan , pafavo vai phAlgunAni , pafavaH somo rAjA , yadA-dArAMM fca phAlgunAni cAbhiSuNoti , somameva rAjAnamabhiSuNoti , fqtena

ta AdArA abhavan , indro vqtramahan , tasya valkaH parApatat , tAni phAlgunAnyabhavan , pafavo vai phAlgunAni , pafavaH somo rAjA , yadA-dArAMM fca phAlgunAni cAbhiSuNoti , somameva rAjAnamabhiSuNoti , fqtena

त आदारा अभवन् । इन्द्र ?ो वृत्रमहन् । तस्य वल्कः परापतत् । तानि फाल्गुनान्यभवन् । पशवो वै फाल्गुनानि । पशवः सोमो राजा । यदा-दाराँ श्च फाल्गुनानि चाभिषुणोति । सोममेव राजानमभिषुणोति । शृतेन

त आदारा अभवन् । इन्द्रो वृत्रमहन् । तस्य वल्कः परापतत् । तानि फाल्गुनान्यभवन् । पशवो वै फाल्गुनानि । पशवः सोमो राजा । यदा-दाराँ श्च फाल्गुनानि चाभिषुणोति । सोममेव राजानमभिषुणोति । शृतेन

1181

b[;÷,eãvmOt\ ihtm( ) yen dev;" piv]e, ) a;Tm;n' punte sd; ) ten sh§/;re, ) p;vm;Ny" punNtu m; )p[;j;pTy' piv]m( ) xto´;m\ ihr

brAhmaNeSvamqtaMM hitam , yena devAH pavitreNa , AtmAnaM punate sadA , tena sahasradhAreNa , pAvamAnyaH punantu mA ,prAjApatyaM pavitram , fatodyAmaMM hiraNmayam , tena brahmavido vayam , pUtaM brahma punImahe , indra ?H sunItI saha mA punAtu , somaH svastyA varuNaH samIcyA , yamo rAjA pramqNAbhiH

brAhmaNeSvamqtaMM hitam , yena devAH pavitreNa , AtmAnaM punate sadA , tena sahasradhAreNa , pAvamAnyaH punantu mA ,prAjApatyaM pavitram , fatodyAmaMM hiraNmayam , tena brahmavido vayam , pUtaM brahma punImahe , indra H! sunItI saha mA punAtu , somaH svastyA varuNaH samIcyA , yamo rAjA pramqNAbhiH

ब्राह्मणेष्वमृतँ हितम् । येन देवाः पवित्रेण । आत्मानं पुनते सदा । तेन सहस्रधारेण । पावमान्यः पुनन्तु मा ।प्राजापत्यं पवित्रम् । शतोद्यामँ हिरण्मयम् । तेन ब्रह्मविदो वयम् । पूतं ब्रह्म पुनीमहे । इन्द्र ?ः सुनीती सह मा पुनातु । सोमः स्वस्त्या वरुणः समीच्या । यमो राजा प्रमृणाभिः

ब्राह्मणेष्वमृतँ हितम् । येन देवाः पवित्रेण । आत्मानं पुनते सदा । तेन सहस्रधारेण । पावमान्यः पुनन्तु मा ।प्राजापत्यं पवित्रम् । शतोद्यामँ हिरण्मयम् । तेन ब्रह्मविदो वयम् । पूतं ब्रह्म पुनीमहे । इन्द्र ः! सुनीती सह मा पुनातु । सोमः स्वस्त्या वरुणः समीच्या । यमो राजा प्रमृणाभिः

1243

aq*W/y m' dev' } yMbkryjNt p[qemhIit ) tto vw t; ap[qNt ) y Ev' ivÃ;\ S} yMbkyRjte ) p[qte p[jy; pxuÉ." ) aq v;yu" prmeiÏn\ xun;sIrIye,;yjt ) s Et' lokmjyt( ) yâSmNv;yu" ) yCzÚn;sI-

athauSadhaya imaM devaM tr?yambakairayajanta prathemahIti , tato vai tA aprathanta , ya evaM vidvAMM str?yambakairyajate , prathate prajayA pafubhiH , atha vAyuH parameSThinaMM funAsIrIyeNAyajata , sa etaM lokamajayat , yasminvAyuH , yacchunAsI-

athauSadhaya imaM devaM tr! yambakairayajanta prathemahIti , tato vai tA aprathanta , ya evaM vidvAMM str! yambakairyajate , prathate prajayA pafubhiH , atha vAyuH parameSThinaMM funAsIrIyeNAyajata , sa etaM lokamajayat , yasminvAyuH , yacchunAsI-

अथौषधय इमं देवं त्र्?यम्बकैरयजन्त प्रथेमहीति । ततो वै ता अप्रथन्त । य एवं विद्वाँ स्त्र्?यम्बकैर्यजते । प्रथते प्रजया पशुभिः । अथ वायुः परमेष्ठिनँ शुनासीरीयेणायजत । स एतं लोकमजयत् । यस्मिन्वायुः । यच्छुनासी-

अथौषधय इमं देवं त्र्! यम्बकैरयजन्त प्रथेमहीति । ततो वै ता अप्रथन्त । य एवं विद्वाँ स्त्र्! यम्बकैर्यजते । प्रथते प्रजया पशुभिः । अथ वायुः परमेष्ठिनँ शुनासीरीयेणायजत । स एतं लोकमजयत् । यस्मिन्वायुः । यच्छुनासी-

1263

devSy sivtuhRSt" ) p[sv" prSt;TsinrvSt;t( ) N{ Sy Éc]; ) At' prSt;TsTymvSt;t( ) v;yoinR·ä; ) v[tit" prSt;dÉs²õrvSt;t( ) N{ ;É¦yoivRx;%e ) yug;in prSt;TÕWm;,; avSt;t( ) Ém]Sy;nUr;/;"

devasya saviturhastaH , prasavaH parastAtsaniravastAt , indra sya citrA , qtaM parastAtsatyamavastAt , vAyorniSTyA , vratatiH parastAdasiddhiravastAt , indra ?AgniyorvifAkhe , yugAni parastAtkqSamANA avastAt , mitrasyAnUrAdhAH

devasya saviturhastaH , prasavaH parastAtsaniravastAt , indra sya citrA , qtaM parastAtsatyamavastAt , vAyorniSTyA , vratatiH parastAdasiddhiravastAt , indrA gniyorvifAkhe , yugAni parastAtkqSamANA avastAt , mitrasyAnUrAdhAH

देवस्य सवितुर्हस्तः । प्रसवः परस्तात्सनिरवस्तात् । इन्द्र स्य चित्रा । ऋतं परस्तात्सत्यमवस्तात् । वायोर्निष्ट्या । व्रततिः परस्तादसिद्धिरवस्तात् । इन्द्र ?ाग्नियोर्विशाखे । युगानि परस्तात्कृषमाणा अवस्तात् । मित्रस्यानूराधाः

देवस्य सवितुर्हस्तः । प्रसवः परस्तात्सनिरवस्तात् । इन्द्र स्य चित्रा । ऋतं परस्तात्सत्यमवस्तात् । वायोर्निष्ट्या । व्रततिः परस्तादसिद्धिरवस्तात् । इन्द्रा ग्नियोर्विशाखे । युगानि परस्तात्कृषमाणा अवस्तात् । मित्रस्यानूराधाः

1363

N{ o m¨²º" s²%É." sh ) aÉ¦âStGmen xoÉcW; ) tp a;£;Ntmuâã,h; ) ²xrStpSy;ihtm( ) vw;nrSy tejs; ) Aten;Sy invtRye ) sTyen párvtRye ) tps;Sy;nuvtRye ) ²xven;SyopvtRye ) xGmen;Sy;É.vtRye

indra ?o marudbhiH sakhibhiH saha , agnistigmena fociSA , tapa AkrAntamuSNihA , firastapasyAhitam , vaifvAnarasya tejasA , qtenAsya nivartaye , satyena parivartaye , tapasAsyAnuvartaye , fivenAsyopavartaye , fagmenAsyAbhivartaye

indro marudbhiH sakhibhiH saha , agnistigmena fociSA , tapa AkrAntamuSNihA , firastapasyAhitam , vaifvAnarasya tejasA , qtenAsya nivartaye , satyena parivartaye , tapasAsyAnuvartaye , fivenAsyopavartaye , fagmenAsyAbhivartaye

इन्द्र ?ो मरुद्भिः सखिभिः सह । अग्निस्तिग्मेन शोचिषा । तप आक्रान्तमुष्णिहा । शिरस्तपस्याहितम् । वैश्वानरस्य तेजसा । ऋतेनास्य निवर्तये । सत्येन परिवर्तये । तपसास्यानुवर्तये । शिवेनास्योपवर्तये । शग्मेनास्याभिवर्तये

इन्द्रो मरुद्भिः सखिभिः सह । अग्निस्तिग्मेन शोचिषा । तप आक्रान्तमुष्णिहा । शिरस्तपस्याहितम् । वैश्वानरस्य तेजसा । ऋतेनास्य निवर्तये । सत्येन परिवर्तये । तपसास्यानुवर्तये । शिवेनास्योपवर्तये । शग्मेनास्याभिवर्तये

1368

tdOt' tTsTym( ) td(v[t' tCzkym( ) ten xky' ten r;?y;sm( ) yo aSy;" pOÉqVy;STvÉc ) invtRyTyoW/I" ) aÉ¦rIx;n aojs; ) v¨,o /IitÉ." sh ) N{ o m¨²º" s²%É." sh ) aÉ¦âStGmen xoÉcW;

tadqtaM tatsatyam , tadvrataM tacchakeyam , tena fakeyaM tena rAdhyAsam , yo asyAH pqthivyAstvaci , nivartayatyoSadhIH , agnirIfAna ojasA , varuNo dhItibhiH saha , indra ?o marudbhiH sakhibhiH saha , agnistigmena fociSA

tadqtaM tatsatyam , tadvrataM tacchakeyam , tena fakeyaM tena rAdhyAsam , yo asyAH pqthivyAstvaci , nivartayatyoSadhIH , agnirIfAna ojasA , varuNo dhItibhiH saha , indro marudbhiH sakhibhiH saha , agnistigmena fociSA

तदृतं तत्सत्यम् । तद्व्रतं तच्छकेयम् । तेन शकेयं तेन राध्यासम् । यो अस्याः पृथिव्यास्त्वचि । निवर्तयत्योषधीः । अग्निरीशान ओजसा । वरुणो धीतिभिः सह । इन्द्र ?ो मरुद्भिः सखिभिः सह । अग्निस्तिग्मेन शोचिषा

तदृतं तत्सत्यम् । तद्व्रतं तच्छकेयम् । तेन शकेयं तेन राध्यासम् । यो अस्याः पृथिव्यास्त्वचि । निवर्तयत्योषधीः । अग्निरीशान ओजसा । वरुणो धीतिभिः सह । इन्द्रो मरुद्भिः सखिभिः सह । अग्निस्तिग्मेन शोचिषा

1416

Aõä;mev tÃÇyR EWu lokWu p[ititÏit ) y°;tum;RSyy;Jy;Tmno n;v´et( ) deve>y a;vOäet ) ctOWuctOWu m;seWu invtRyet ) pro=mev t¶¼ve>y a;Tmnov´Tyn;v[Sk;y ) dev;n;' v; EW a;nIt" ) y;tum;RSyy;jI y Ev' ivÃ;É¥ c vtRyte pár c ) devt; Ev;Pyeit ) n;Sy ¨{ " p[j;'

qddhyAmeva tadvIrya eSu lokeSu pratitiSThati , yaccAturmAsyayAjyAtmano nAvadyet , devebhya Avqfcyeta , catqSucatqSu mAseSu nivartayeta , parokSameva taddevebhya Atmano'vadyatyanAvraskAya , devAnAM vA eSa AnItaH , yafcAturmAsyayAjI ya evaM vidvAnni ca vartayate pari ca , devatA evApyeti , nAsya rudra ?H prajAM

ऋद्ध्यामेव तद्वीर्य एषु लोकेषु प्रतितिष्ठति । यच्चातुर्मास्ययाज्यात्मनो नावद्येत् । देवेभ्य आवृश्च्येत । चतृषुचतृषु मासेषु निवर्तयेत । परोक्षमेव तद्देवेभ्य आत्मनोऽवद्यत्यनाव्रस्काय । देवानां वा एष आनीतः । यश्चातुर्मास्ययाजी य एवं विद्वान्नि च वर्तयते परि च । देवता एवाप्येति । नास्य रुद्र ?ः प्रजां

1426

N{ o d/Ico aSqÉ." ) vO];

indra ?o dadhIco asthabhiH , vqtrANyapratiSkutaH , jaghAna navatIrnava , icchannafvasya yacchiraH , parvateSvapafritam , tadvidaccharyaNAvati , atrAha goramanvata , nAma tvaSTurapIcyam , itthA candra maso gqhe , indra midgAthino

indro dadhIco asthabhiH , vqtrANyapratiSkutaH , jaghAna navatIrnava , icchannafvasya yacchiraH , parvateSvapafritam , tadvidaccharyaNAvati , atrAha goramanvata , nAma tvaSTurapIcyam , itthA candra maso gqhe , indra midgAthino

इन्द्र ?ो दधीचो अस्थभिः । वृत्राण्यप्रतिष्कुतः । जघान नवतीर्नव । इच्छन्नश्वस्य यच्छिरः । पर्वतेष्वपश्रितम् । तद्विदच्छर्यणावति । अत्राह गोरमन्वत । नाम त्वष्टुरपीच्यम् । इत्था चन्द्र मसो गृहे । इन्द्र मिद्गाथिनो

इन्द्रो दधीचो अस्थभिः । वृत्राण्यप्रतिष्कुतः । जघान नवतीर्नव । इच्छन्नश्वस्य यच्छिरः । पर्वतेष्वपश्रितम् । तद्विदच्छर्यणावति । अत्राह गोरमन्वत । नाम त्वष्टुरपीच्यम् । इत्था चन्द्र मसो गृहे । इन्द्र मिद्गाथिनो

1431

N{ mkÉ.rik," ) N{ ' v;,IrnUWt ) N{ õyoR" sc; ) s'ÉmXl a; vcoyuj; ) N{ o vj[I ihr

indra markebhirarkiNaH , indraM vANIranUSata , indra iddharyoH sacA , saMmifla A vacoyujA , indra ?o vajrI hiraNyayaH , indra ?o dIrghAya cakSase , A sUryaMM rohayaddivi , vi gobhiradri mairayat , indra vAjeSu no ava , sahasrapradhaneSu

indra markebhirarkiNaH , indraM vANIranUSata , indra iddharyoH sacA , saMmifla A vacoyujA , indro vajrI hiraNyayaH , indro dIrghAya cakSase , A sUryaMM rohayaddivi , vi gobhiradri mairayat , indra vAjeSu no ava , sahasrapradhaneSu

इन्द्र मर्केभिरर्किणः । इन्द्रं वाणीरनूषत । इन्द्र इद्धर्योः सचा । संमिश्ल आ वचोयुजा । इन्द्र ?ो वज्री हिरण्ययः । इन्द्र ?ो दीर्घाय चक्षसे । आ सूर्यँ रोहयद्दिवि । वि गोभिरद्रि मैरयत् । इन्द्र वाजेषु नो अव । सहस्रप्रधनेषु

इन्द्र मर्केभिरर्किणः । इन्द्रं वाणीरनूषत । इन्द्र इद्धर्योः सचा । संमिश्ल आ वचोयुजा । इन्द्रो वज्री हिरण्ययः । इन्द्रो दीर्घाय चक्षसे । आ सूर्यँ रोहयद्दिवि । वि गोभिरद्रि मैरयत् । इन्द्र वाजेषु नो अव । सहस्रप्रधनेषु

1436

¬g[ ¬g[;É.åitÉ." ) tÉmN{ ' v;jy;mÉs ) mhe vO];y hNtve ) s vOW; vOW.o .uvt( ) N{ " s d;mne Õt" ) aoÉjÏ" s ble iht" ) ´u»I Xlok¡ s s*My" ) Égr; vj[o n s'.Ot" ) sblo anpCyut" )

ugra ugrAbhirUtibhiH , tamindraM vAjayAmasi , mahe vqtrAya hantave , sa vqSA vqSabho bhuvat , indra ?H sa dAmane kqtaH , ojiSThaH sa bale hitaH , dyumnI flokI sa saumyaH , girA vajro na saMbhqtaH , sabalo anapacyutaH ,

ugra ugrAbhirUtibhiH , tamindraM vAjayAmasi , mahe vqtrAya hantave , sa vqSA vqSabho bhuvat , indra H! sa dAmane kqtaH , ojiSThaH sa bale hitaH , dyumnI flokI sa saumyaH , girA vajro na saMbhqtaH , sabalo anapacyutaH ,

उग्र उग्राभिरूतिभिः । तमिन्द्रं वाजयामसि । महे वृत्राय हन्तवे । स वृषा वृषभो भुवत् । इन्द्र ?ः स दामने कृतः । ओजिष्ठः स बले हितः । द्युम्नी श्लोकी स सौम्यः । गिरा वज्रो न संभृतः । सबलो अनपच्युतः ।

उग्र उग्राभिरूतिभिः । तमिन्द्रं वाजयामसि । महे वृत्राय हन्तवे । स वृषा वृषभो भुवत् । इन्द्र ः! स दामने कृतः । ओजिष्ठः स बले हितः । द्युम्नी श्लोकी स सौम्यः । गिरा वज्रो न संभृतः । सबलो अनपच्युतः ।

1481

s smu{ ¬ÿrt" p[;JvlºËMyNten ) EW v;v s smu{ " ) y°;Tv;l" ) EW ¬ vev s .UMyNt" ) yÃ¹´Nt" ) tdet²T]xl' i]pU¨Wm( ) tSm;ÿ' i]ivtSt' %n²Nt ) s suv,Rrjt;>y;' kÚxI>y;' párgOhIt a;sIt( ) t'

sa samudra uttarataH prAjvaladbhUmyantena , eSa vAva sa samudra ?H , yaccAtvAlaH , eSa u veva sa bhUmyantaH , yadvedyantaH , tadetattrifalaM tripUruSam , tasmAttaM trivitastaM khananti , sa suvarNarajatAbhyAM kufIbhyAM parigqhIta AsIt , taM

sa samudra uttarataH prAjvaladbhUmyantena , eSa vAva sa samudra H! , yaccAtvAlaH , eSa u veva sa bhUmyantaH , yadvedyantaH , tadetattrifalaM tripUruSam , tasmAttaM trivitastaM khananti , sa suvarNarajatAbhyAM kufIbhyAM parigqhIta AsIt , taM

स समुद्र उत्तरतः प्राज्वलद्भूम्यन्तेन । एष वाव स समुद्र ?ः । यच्चात्वालः । एष उ वेव स भूम्यन्तः । यद्वेद्यन्तः । तदेतत्त्रिशलं त्रिपूरुषम् । तस्मात्तं त्रिवितस्तं खनन्ति । स सुवर्णरजताभ्यां कुशीभ्यां परिगृहीत आसीत् । तं

स समुद्र उत्तरतः प्राज्वलद्भूम्यन्तेन । एष वाव स समुद्र ः! । यच्चात्वालः । एष उ वेव स भूम्यन्तः । यद्वेद्यन्तः । तदेतत्त्रिशलं त्रिपूरुषम् । तस्मात्तं त्रिवितस्तं खनन्ति । स सुवर्णरजताभ्यां कुशीभ्यां परिगृहीत आसीत् । तं

1503

wv t´jm;nm;ddte ) t\ s¢dxenwv hr²Nt 51

?aiva tadyajamAnamAdadate , taMM saptadafenaiva haranti 51

vai! tadyajamAnamAdadate , taMM saptadafenaiva haranti 51

?ैव तद्यजमानमाददते । तँ सप्तदशेनैव हरन्ति ५१

वै! तद्यजमानमाददते । तँ सप्तदशेनैव हरन्ति ५१

1526

ydÉ>y;' /;n;" ) pUã," krM." ) .;rTyw párv;p" ) Ém];v¨,yo" pySy;q ) kSm;deteW;\ hivW;ÉmN{ mev yjNtIit ) Et; ç¼n' devt; it b[Uy;t( ) EtwhRivÉ.RrÉ.WJy\ StSm;idit ) t' vsvo·;kp;len p[;t"svneÉ.WJyn( ) ¨{ ; Ek;dxkp;len m;?y²Ndne svne ) ive

yadafvibhyAM dhAnAH , pUSNaH karambhaH , bhAratyai parivApaH , mitrAvaruNayoH payasyAtha , kasmAdeteSAMM haviSAmindra meva yajantIti , etA hyenaM devatA iti brUyAt , etairhavirbhirabhiSajyaMM stasmAditi , taM vasavo'STAkapAlena prAtaHsavane'bhiSajyan , rudra ?A ekAdafakapAlena mAdhyandine savane , vifve

यदश्विभ्यां धानाः । पूष्णः करम्भः । भारत्यै परिवापः । मित्रावरुणयोः पयस्याथ । कस्मादेतेषाँ हविषामिन्द्र मेव यजन्तीति । एता ह्येनं देवता इति ब्रूयात् । एतैर्हविर्भिरभिषज्यँ स्तस्मादिति । तं वसवोऽष्टाकपालेन प्रातःसवनेऽभिषज्यन् । रुद्र ?ा एकादशकपालेन माध्यन्दिने सवने । विश्वे

यदश्विभ्यां धानाः । पूष्णः करम्भः । भारत्यै परिवापः । मित्रावरुणयोः पयस्याथ । कस्मादेतेषाँ हविषामिन्द्र मेव यजन्तीति । एता ह्येनं देवता इति ब्रूयात् । एतैर्हविर्भिरभिषज्यँ स्तस्मादिति । तं वसवोऽष्टाकपालेन प्रातःसवनेऽभिषज्यन् । रुद्रा एकादशकपालेन माध्यन्दिने सवने । विश्वे

1531

s yd·;kp;l;Np[;t"svne kÚy;Rt( ) Ek;dx kp;l;Nm;?y²Ndne svne ) Ã;dxkp;l;\ StOtIysvne ) ivlom t´DSy i£yet ) Ek;dxkp;l;nev p[;t"svne kÚy;Rt( ) Ek;dxkp;l;Nm;?y²Ndne svne ) Ek;dxkp;l;\ StOtIysvne ) yDSy slomTv;y ) td;ó" ) yÃsUn;' p[;t"svnm( ) ¨{ ;,;' m;?y²Ndn\ svnm( ) iveW;' dev;n;' tOtIysvnm( ) aq kSm;deteW;\ hivW;ÉmN{ mev yjNtIit ) Et; ç¼n' devt; it b[Uy;t(

sa yadaSTAkapAlAnprAtaHsavane kuryAt , ekAdafa kapAlAnmAdhyandine savane , dvAdafakapAlAMM stqtIyasavane , viloma tadyajxasya kriyeta , ekAdafakapAlAneva prAtaHsavane kuryAt , ekAdafakapAlAnmAdhyandine savane , ekAdafakapAlAMM stqtIyasavane , yajxasya salomatvAya , tadAhuH , yadvasUnAM prAtaHsavanam , rudra ?ANAM mAdhyandinaMM savanam , vifveSAM devAnAM tqtIyasavanam , atha kasmAdeteSAMM haviSAmindra meva yajantIti , etA hyenaM devatA iti brUyAt

sa yadaSTAkapAlAnprAtaHsavane kuryAt , ekAdafa kapAlAnmAdhyandine savane , dvAdafakapAlAMM stqtIyasavane , viloma tadyajxasya kriyeta , ekAdafakapAlAneva prAtaHsavane kuryAt , ekAdafakapAlAnmAdhyandine savane , ekAdafakapAlAMM stqtIyasavane , yajxasya salomatvAya , tadAhuH , yadvasUnAM prAtaHsavanam , rudrA NAM mAdhyandinaMM savanam , vifveSAM devAnAM tqtIyasavanam , atha kasmAdeteSAMM haviSAmindra meva yajantIti , etA hyenaM devatA iti brUyAt

स यदष्टाकपालान्प्रातःसवने कुर्यात् । एकादश कपालान्माध्यन्दिने सवने । द्वादशकपालाँ स्तृतीयसवने । विलोम तद्यज्ञस्य क्रियेत । एकादशकपालानेव प्रातःसवने कुर्यात् । एकादशकपालान्माध्यन्दिने सवने । एकादशकपालाँ स्तृतीयसवने । यज्ञस्य सलोमत्वाय । तदाहुः । यद्वसूनां प्रातःसवनम् । रुद्र ?ाणां माध्यन्दिनँ सवनम् । विश्वेषां देवानां तृतीयसवनम् । अथ कस्मादेतेषाँ हविषामिन्द्र मेव यजन्तीति । एता ह्येनं देवता इति ब्रूयात्

स यदष्टाकपालान्प्रातःसवने कुर्यात् । एकादश कपालान्माध्यन्दिने सवने । द्वादशकपालाँ स्तृतीयसवने । विलोम तद्यज्ञस्य क्रियेत । एकादशकपालानेव प्रातःसवने कुर्यात् । एकादशकपालान्माध्यन्दिने सवने । एकादशकपालाँ स्तृतीयसवने । यज्ञस्य सलोमत्वाय । तदाहुः । यद्वसूनां प्रातःसवनम् । रुद्रा णां माध्यन्दिनँ सवनम् । विश्वेषां देवानां तृतीयसवनम् । अथ कस्मादेतेषाँ हविषामिन्द्र मेव यजन्तीति । एता ह्येनं देवता इति ब्रूयात्

1566

¨{ o .UTv;É¦rnUTq;y ) a?vy|u c yjm;n' c hNy;t( ) vIih Sv;h;üit' juW;, Ty;h ) a;üTywvwn\ xmyit ) n;itRm;Cz³Ty?vyuRnR yjm;n" ) EkoLmukn y²Nt ) t²õ inA³Tyw .;g/eym( ) m;' idxMy²Nt ) EW;

rudra ?o bhUtvAgniranUtthAya , adhvaryuM ca yajamAnaM ca hanyAt , vIhi svAhAhutiM juSANa ityAha , AhutyaivainaMM famayati , nArtimArcchatyadhvaryurna yajamAnaH , ekolmukena yanti , taddhi nirqtyai bhAgadheyam , imAM difamyanti , eSA

rudro bhUtvAgniranUtthAya , adhvaryuM ca yajamAnaM ca hanyAt , vIhi svAhAhutiM juSANa ityAha , AhutyaivainaMM famayati , nArtimArcchatyadhvaryurna yajamAnaH , ekolmukena yanti , taddhi nirqtyai bhAgadheyam , imAM difamyanti , eSA

रुद्र ?ो भूत्वाग्निरनूत्थाय । अध्वर्युं च यजमानं च हन्यात् । वीहि स्वाहाहुतिं जुषाण इत्याह । आहुत्यैवैनँ शमयति । नार्तिमार्च्छत्यध्वर्युर्न यजमानः । एकोल्मुकेन यन्ति । तद्धि निरृत्यै भागधेयम् । इमां दिशम्यन्ति । एषा

रुद्रो भूत्वाग्निरनूत्थाय । अध्वर्युं च यजमानं च हन्यात् । वीहि स्वाहाहुतिं जुषाण इत्याह । आहुत्यैवैनँ शमयति । नार्तिमार्च्छत्यध्वर्युर्न यजमानः । एकोल्मुकेन यन्ति । तद्धि निरृत्यै भागधेयम् । इमां दिशम्यन्ति । एषा

1586

ivã,uyRD" ) devt;wv yD' c;v¨N/e ) v;mno vhI d²=,; ) yÃhI ) ten;¦ey" ) yÃ;mn" ) ten vwã,v" smOõäw ) a¦IWomymek;dx-kp;l' invRpit ) a¦IWom;>y;' v; N{ o vO]mhÉ¥it ) yd¦IWomIyme-

viSNuryajxaH , devatAfcaiva yajxaM cAvarundhe , vAmano vahI dakSiNA , yadvahI , tenAgneyaH , yadvAmanaH , tena vaiSNavaH samqddhyai , agnISomayamekAdafa-kapAlaM nirvapati , agnISomAbhyAM vA indra ?o vqtramahanniti , yadagnISomIyame-

विष्णुर्यज्ञः । देवताश्चैव यज्ञं चावरुन्धे । वामनो वही दक्षिणा । यद्वही । तेनाग्नेयः । यद्वामनः । तेन वैष्णवः समृद्ध्यै । अग्नीषोमयमेकादश-कपालं निर्वपति । अग्नीषोमाभ्यां वा इन्द्र ?ो वृत्रमहन्निति । यदग्नीषोमीयमे-

विष्णुर्यज्ञः । देवताश्चैव यज्ञं चावरुन्धे । वामनो वही दक्षिणा । यद्वही । तेनाग्नेयः । यद्वामनः । तेन वैष्णवः समृद्ध्यै । अग्नीषोमयमेकादश-कपालं निर्वपति । अग्नीषोमाभ्यां वा इन्द्रो वृत्रमहन्निति । यदग्नीषोमीयमे-

1591

v;]Rßmev ivÉjTyw ) ihr

vArtraghnameva vijityai , hiraNyaM dakSiNA samqddhyai , indra ?o vqtraMM hatvA , devatAbhifcendri yeNa ca vyArdhyata , sa etamaindra ?AgnamekAdafakapAlamapafyat , taM niravapat , tena vai sa devatAfcendri yaM cAvArundha , yadaindra ?AgnamekAdafakapAlaM nirvapati , devatAfcaiva tenendri yaM ca yajamAno'varundhe , qSabho vahI dakSiNA 7

vArtraghnameva vijityai , hiraNyaM dakSiNA samqddhyai , indro vqtraMM hatvA , devatAbhifcendri yeNa ca vyArdhyata , sa etamaindrA gnamekAdafakapAlamapafyat , taM niravapat , tena vai sa devatAfcendri yaM cAvArundha , yadaindrA gnamekAdafakapAlaM nirvapati , devatAfcaiva tenendri yaM ca yajamAno'varundhe , qSabho vahI dakSiNA 7

वार्त्रघ्नमेव विजित्यै । हिरण्यं दक्षिणा समृद्ध्यै । इन्द्र ?ो वृत्रँ हत्वा । देवताभिश्चेन्द्रि येण च व्यार्ध्यत । स एतमैन्द्र ?ाग्नमेकादशकपालमपश्यत् । तं निरवपत् । तेन वै स देवताश्चेन्द्रि यं चावारुन्ध । यदैन्द्र ?ाग्नमेकादशकपालं निर्वपति । देवताश्चैव तेनेन्द्रि यं च यजमानोऽवरुन्धे । ऋषभो वही दक्षिणा ७

वार्त्रघ्नमेव विजित्यै । हिरण्यं दक्षिणा समृद्ध्यै । इन्द्रो वृत्रँ हत्वा । देवताभिश्चेन्द्रि येण च व्यार्ध्यत । स एतमैन्द्रा ग्नमेकादशकपालमपश्यत् । तं निरवपत् । तेन वै स देवताश्चेन्द्रि यं चावारुन्ध । यदैन्द्रा ग्नमेकादशकपालं निर्वपति । देवताश्चैव तेनेन्द्रि यं च यजमानोऽवरुन्धे । ऋषभो वही दक्षिणा ७

1594

yÃhI )ten;¦ey" ) ydOW." ) ten;N{ " smOõäw ) a;¦eym·;kp;l' invRpit ) EeN{ ' dÉ/ ) yd;¦eyo .vit ) aÉ¦vwR yDmu%m( ) yDmu%-

yadvahI ,tenAgneyaH , yadqSabhaH , tenAindra ?H samqddhyai , AgneyamaSTAkapAlaM nirvapati , aindraM dadhi , yadAgneyo bhavati , agnirvai yajxamukham , yajxamukha-

yadvahI ,tenAgneyaH , yadqSabhaH , tenAindra H! samqddhyai , AgneyamaSTAkapAlaM nirvapati , aindraM dadhi , yadAgneyo bhavati , agnirvai yajxamukham , yajxamukha-

यद्वही ।तेनाग्नेयः । यदृषभः । तेनाइन्द्र ?ः समृद्ध्यै । आग्नेयमष्टाकपालं निर्वपति । ऐन्द्रं दधि । यदाग्नेयो भवति । अग्निर्वै यज्ञमुखम् । यज्ञमुख-

यद्वही ।तेनाग्नेयः । यदृषभः । तेनाइन्द्र ः! समृद्ध्यै । आग्नेयमष्टाकपालं निर्वपति । ऐन्द्रं दधि । यदाग्नेयो भवति । अग्निर्वै यज्ञमुखम् । यज्ञमुख-

1599

²N{ ymev;v¨N/e ) AW.o vhI d²=,; ) yÃhI )ten;¦ey" ) ydOW." ) ten;N{ " smOõäw ) y;vtIvwR p[j; aoW/In;müt;n;m;Xnn( ) t;"

indri yamevAvarundhe , qSabho vahI dakSiNA , yadvahI ,tenAgneyaH , yadqSabhaH , tenAindra ?H samqddhyai , yAvatIrvai prajA oSadhInAmahutAnAmAfnan , tAH

indri yamevAvarundhe , qSabho vahI dakSiNA , yadvahI ,tenAgneyaH , yadqSabhaH , tenAindra H! samqddhyai , yAvatIrvai prajA oSadhInAmahutAnAmAfnan , tAH

इन्द्रि यमेवावरुन्धे । ऋषभो वही दक्षिणा । यद्वही ।तेनाग्नेयः । यदृषभः । तेनाइन्द्र ?ः समृद्ध्यै । यावतीर्वै प्रजा ओषधीनामहुतानामाश्नन् । ताः

इन्द्रि यमेवावरुन्धे । ऋषभो वही दक्षिणा । यद्वही ।तेनाग्नेयः । यदृषभः । तेनाइन्द्र ः! समृद्ध्यै । यावतीर्वै प्रजा ओषधीनामहुतानामाश्नन् । ताः

1604

dev; v; aoW/Iãv;Éjmyu" ) t; N{ ;¦I ¬djyt;m( ) t;vetmwN{ ;¦' Ã;dxkp;l' inrvO,;t;m( ) ydwN{ ;¦o .vTyu²ÆTyw ) Ã;dxkp;lo .vit ) Ã;dx m;s;" s'vTsr" ) s'vTsre,wv;Sm; a¥mv¨N/e ) vwdev¨-

devA vA oSadhISvAjimayuH , tA indra ?AgnI udajayatAm , tAvetamaindra ?AgnaM dvAdafakapAlaM niravqNAtAm , yadaindra ?Agno bhavatyujjityai , dvAdafakapAlo bhavati , dvAdafa mAsAH saMvatsaraH , saMvatsareNaivAsmA annamavarundhe , vaifvadevafcaru-

devA vA oSadhISvAjimayuH , tA indrA gnI udajayatAm , tAvetamaindrA gnaM dvAdafakapAlaM niravqNAtAm , yadaindrA gno bhavatyujjityai , dvAdafakapAlo bhavati , dvAdafa mAsAH saMvatsaraH , saMvatsareNaivAsmA annamavarundhe , vaifvadevafcaru-

देवा वा ओषधीष्वाजिमयुः । ता इन्द्र ?ाग्नी उदजयताम् । तावेतमैन्द्र ?ाग्नं द्वादशकपालं निरवृणाताम् । यदैन्द्र ?ाग्नो भवत्युज्जित्यै । द्वादशकपालो भवति । द्वादश मासाः संवत्सरः । संवत्सरेणैवास्मा अन्नमवरुन्धे । वैश्वदेवश्चरु-

देवा वा ओषधीष्वाजिमयुः । ता इन्द्रा ग्नी उदजयताम् । तावेतमैन्द्रा ग्नं द्वादशकपालं निरवृणाताम् । यदैन्द्रा ग्नो भवत्युज्जित्यै । द्वादशकपालो भवति । द्वादश मासाः संवत्सरः । संवत्सरेणैवास्मा अन्नमवरुन्धे । वैश्वदेवश्चरु-

1624

s Et' p[j;pitm;R¨t\ s¢kp;lmpXyt( ) t' inrvpt( ) tto vw p[j;->yokLpt ) yNm;¨to in¨Pyte ) yDSy kªÀ¢äw ) p[j;n;m`;t;y ) s¢kp;lo .vit ) s¢g,; vw m¨t" ) g,x Ev;Smw ivx' kLpyit

sa etaM prajApatirmArutaMM saptakapAlamapafyat , taM niravapat , tato vai prajA-bhyo'kalpata , yanmAruto nirupyate , yajxasya kLptyai , prajAnAmaghAtAya , saptakapAlo bhavati , saptagaNA vai marutaH , gaNafa evAsmai vifaM kalpayati

sa etaM prajApatirmArutaMM saptakapAlamapafyat , taM niravapat , tato vai prajA-bhyo'kalpata , yanmAruto nirupyate , yajxasya k[L]ptyai , prajAnAmaghAtAya , saptakapAlo bhavati , saptagaNA vai marutaH , gaNafa evAsmai vifaM kalpayati

स एतं प्रजापतिर्मारुतँ सप्तकपालमपश्यत् । तं निरवपत् । ततो वै प्रजा-भ्योऽकल्पत । यन्मारुतो निरुप्यते । यज्ञस्य क्ळ्प्त्यै । प्रजानामघाताय । सप्तकपालो भवति । सप्तगणा वै मरुतः । गणश एवास्मै विशं कल्पयति

1708

tSm;TpOqm;]' Vy\ s* ) ¬ÿrSy;' ve´;muÿrveidmupvpit ) pxvo v; ¬ÿrveid" ) pxUnev;v¨N/e ) aqo yDp¨WonNtárTyw ) Etd(b[;÷,;Nyev p hvI\ iW ) aqwW EeN{ ;¦o .vit ) p[;,;p;n* v; Et* dev;n;m( )

tasmAtpqthamAtraM vyaMM sau , uttarasyAM vedyAmuttaravedimupavapati , pafavo vA uttaravediH , pafUnevAvarundhe , atho yajxaparuSo'nantarityai , etadbrAhmaNAnyeva paxca havIMM Si , athaiSa aindra ?Agno bhavati , prANApAnau vA etau devAnAm ,

तस्मात्पृथमात्रं व्यँ सौ । उत्तरस्यां वेद्यामुत्तरवेदिमुपवपति । पशवो वा उत्तरवेदिः । पशूनेवावरुन्धे । अथो यज्ञपरुषोऽनन्तरित्यै । एतद्ब्राह्मणान्येव पञ्च हवीँ षि । अथैष ऐन्द्र ?ाग्नो भवति । प्राणापानौ वा एतौ देवानाम् ।

तस्मात्पृथमात्रं व्यँ सौ । उत्तरस्यां वेद्यामुत्तरवेदिमुपवपति । पशवो वा उत्तरवेदिः । पशूनेवावरुन्धे । अथो यज्ञपरुषोऽनन्तरित्यै । एतद्ब्राह्मणान्येव पञ्च हवीँ षि । अथैष ऐन्द्रा ग्नो भवति । प्राणापानौ वा एतौ देवानाम् ।

1710

yidN{ ;¦I ) ydwN{ ;¦o .vit 31

yadindra ?AgnI , yadaindra ?Agno bhavati 31

yadindrA gnI , yadaindrA gno bhavati 31

यदिन्द्र ?ाग्नी । यदैन्द्र ?ाग्नो भवति ३१

यदिन्द्रा ग्नी । यदैन्द्रा ग्नो भवति ३१

1713

p[;,;p;n;vev;v¨N/e ) aojo bl' v; Et* dev;n;m( ) yidN{ ;¦I )ydwN{ ;¦o .vit ) aojo blmev;v¨N/e ) m;¨Ty;Ém=; .vit ) v;¨

prANApAnAvevAvarundhe , ojo balaM vA etau devAnAm , yadindra ?AgnI ,yadaindra ?Agno bhavati , ojo balamevAvarundhe , mArutyAmikSA bhavati , vAruNyAmikSA , meSI ca meSafca bhavataH , mithunA eva prajA varuNapAfAnmuxcati , lomafau

prANApAnAvevAvarundhe , ojo balaM vA etau devAnAm , yadindrA gnI ,yadaindrA gno bhavati , ojo balamevAvarundhe , mArutyAmikSA bhavati , vAruNyAmikSA , meSI ca meSafca bhavataH , mithunA eva prajA varuNapAfAnmuxcati , lomafau

प्राणापानावेवावरुन्धे । ओजो बलं वा एतौ देवानाम् । यदिन्द्र ?ाग्नी ।यदैन्द्र ?ाग्नो भवति । ओजो बलमेवावरुन्धे । मारुत्यामिक्षा भवति । वारुण्यामिक्षा । मेषी च मेषश्च भवतः । मिथुना एव प्रजा वरुणपाशान्मुञ्चति । लोमशौ

प्राणापानावेवावरुन्धे । ओजो बलं वा एतौ देवानाम् । यदिन्द्रा ग्नी ।यदैन्द्रा ग्नो भवति । ओजो बलमेवावरुन्धे । मारुत्यामिक्षा भवति । वारुण्यामिक्षा । मेषी च मेषश्च भवतः । मिथुना एव प्रजा वरुणपाशान्मुञ्चति । लोमशौ

1791

anu vTs;Nv;sy²Nt ) .[;tOVy;ywv t´jm;n" =u/' p[ih,oit ) te dev; gOhme/Iyene; ) N{ ;y inãk;s' Nyd/u" ) aSm;nev N{ o iniht.;g ¬p;vitRteit ) t;inN{ o iniht.;g ¬p;vtRt ) gOhme/Iyene; ) N{ ;y inãk;s' ind?y;t( ) N{ Evwn' iniht.;g ¬p;vtRte ) g;hRpTye juhoit

anu vatsAnvAsayanti , bhrAtqvyAyaiva tadyajamAnaH kSudhaM prahiNoti , te devA gqhamedhIyeneSTvA , indra ?Aya niSkAsaM nyadadhuH , asmAneva fva indra ?o nihitabhAga upAvartiteti , tAnindra ?o nihitabhAga upAvartata , gqhamedhIyeneSTvA , indra ?Aya niSkAsaM nidadhyAt , indra evainaM nihitabhAga upAvartate , gArhapatye juhoti

anu vatsAnvAsayanti , bhrAtqvyAyaiva tadyajamAnaH kSudhaM prahiNoti , te devA gqhamedhIyeneSTvA , indrA ya niSkAsaM nyadadhuH , asmAneva fva indro nihitabhAga upAvartiteti , tAnindro nihitabhAga upAvartata , gqhamedhIyeneSTvA , indrA ya niSkAsaM nidadhyAt , indra evainaM nihitabhAga upAvartate , gArhapatye juhoti

अनु वत्सान्वासयन्ति । भ्रातृव्यायैव तद्यजमानः क्षुधं प्रहिणोति । ते देवा गृहमेधीयेनेष्ट्वा । इन्द्र ?ाय निष्कासं न्यदधुः । अस्मानेव श्व इन्द्र ?ो निहितभाग उपावर्तितेति । तानिन्द्र ?ो निहितभाग उपावर्तत । गृहमेधीयेनेष्ट्वा । इन्द्र ?ाय निष्कासं निदध्यात् । इन्द्र एवैनं निहितभाग उपावर्तते । गार्हपत्ये जुहोति

अनु वत्सान्वासयन्ति । भ्रातृव्यायैव तद्यजमानः क्षुधं प्रहिणोति । ते देवा गृहमेधीयेनेष्ट्वा । इन्द्रा य निष्कासं न्यदधुः । अस्मानेव श्व इन्द्रो निहितभाग उपावर्तितेति । तानिन्द्रो निहितभाग उपावर्तत । गृहमेधीयेनेष्ट्वा । इन्द्रा य निष्कासं निदध्यात् । इन्द्र एवैनं निहितभाग उपावर्तते । गार्हपत्ये जुहोति

1796

.;g/eyenwvwn\ sm/Ryit ) AW.m;×yit ) vW$(k;r Ev;Sy s" ) aqo ²N{ ymev tÃÇy| yjm;no .[;tOVySy vOÛ¹ ) N{ o vO]\ hTv; ) pr;' pr;vtmgCzt( ) ap;r;/Émit mNym;n" ) sob[vIt( ) k d' veid-

bhAgadheyenaivainaMM samardhayati , qSabhamAhvayati , vaSaTkAra evAsya saH , atho indri yameva tadvIryaM yajamAno bhrAtqvyasya vqzkte , indra ?o vqtraMM hatvA , parAM parAvatamagacchat , apArAdhamiti manyamAnaH , so'bravIt , ka idaM vedi-

bhAgadheyenaivainaMM samardhayati , qSabhamAhvayati , vaSaTkAra evAsya saH , atho indri yameva tadvIryaM yajamAno bhrAtqvyasya vqzkte , indro vqtraMM hatvA , parAM parAvatamagacchat , apArAdhamiti manyamAnaH , so'bravIt , ka idaM vedi-

भागधेयेनैवैनँ समर्धयति । ऋषभमाह्वयति । वषट्कार एवास्य सः । अथो इन्द्रि यमेव तद्वीर्यं यजमानो भ्रातृव्यस्य वृङ्क्ते । इन्द्र ?ो वृत्रँ हत्वा । परां परावतमगच्छत् । अपाराधमिति मन्यमानः । सोऽब्रवीत् । क इदं वेदि-

भागधेयेनैवैनँ समर्धयति । ऋषभमाह्वयति । वषट्कार एवास्य सः । अथो इन्द्रि यमेव तद्वीर्यं यजमानो भ्रातृव्यस्य वृङ्क्ते । इन्द्रो वृत्रँ हत्वा । परां परावतमगच्छत् । अपाराधमिति मन्यमानः । सोऽब्रवीत् । क इदं वेदि-

1801

aq vy' ved;m ) aSm>ymev p[qm\ hivinR¨Py;t; it ) t Enm?y£¡@n( ) tT£¡É@n;' £¡É@Tvm( ) yNm¨Î" £¡É@>y" p[qm\ hivinR¨Pyte ivÉjTyw ) s;k\ sUyeR,o´t; invRpit ) EtâSmNvw lok N{ o vO]mhNsmOõäw ) Etd(b[;÷,;Nyev p hvI\ iW ) Etd(b[;÷, EeN{ ;¦" ) aqwW EeN{ ¨.Rvit

atha vayaM vedAma , asmabhyameva prathamaMM havirnirupyAtA iti , ta enamadhyakrIDan , tatkrIDinAM krIDitvam , yanmarudbhyaH krIDibhyaH prathamaMM havirnirupyate vijityai , sAkaMM sUryeNodyatA nirvapati , etasminvai loka indra ?o vqtramahansamqddhyai , etadbrAhmaNAnyeva paxca havIMM Si , etadbrAhmaNa aindra ?AgnaH , athaiSa aindra fcarurbhavati

atha vayaM vedAma , asmabhyameva prathamaMM havirnirupyAtA iti , ta enamadhyakrIDan , tatkrIDinAM krIDitvam , yanmarudbhyaH krIDibhyaH prathamaMM havirnirupyate vijityai , sAkaMM sUryeNodyatA nirvapati , etasminvai loka indro vqtramahansamqddhyai , etadbrAhmaNAnyeva paxca havIMM Si , etadbrAhmaNa aindrA gnaH , athaiSa aindra fcarurbhavati

अथ वयं वेदाम । अस्मभ्यमेव प्रथमँ हविर्निरुप्याता इति । त एनमध्यक्रीडन् । तत्क्रीडिनां क्रीडित्वम् । यन्मरुद्भ्यः क्रीडिभ्यः प्रथमँ हविर्निरुप्यते विजित्यै । साकँ सूर्येणोद्यता निर्वपति । एतस्मिन्वै लोक इन्द्र ?ो वृत्रमहन्समृद्ध्यै । एतद्ब्राह्मणान्येव पञ्च हवीँ षि । एतद्ब्राह्मण ऐन्द्र ?ाग्नः । अथैष ऐन्द्र श्चरुर्भवति

अथ वयं वेदाम । अस्मभ्यमेव प्रथमँ हविर्निरुप्याता इति । त एनमध्यक्रीडन् । तत्क्रीडिनां क्रीडित्वम् । यन्मरुद्भ्यः क्रीडिभ्यः प्रथमँ हविर्निरुप्यते विजित्यै । साकँ सूर्येणोद्यता निर्वपति । एतस्मिन्वै लोक इन्द्रो वृत्रमहन्समृद्ध्यै । एतद्ब्राह्मणान्येव पञ्च हवीँ षि । एतद्ब्राह्मण ऐन्द्रा ग्नः । अथैष ऐन्द्र श्चरुर्भवति

1811

vwdeven vw p[j;pit" p[j; asOjt ) t; v¨,p[`;swvR¨,p;x;dmut( ) s;kme/w" p[TySq;pyt( ) } yMbk ¨{ ' inrv;dyt ) iptOyDen suvg| lokmgmyt( ) yÃwdeven yjte ) p[j; Ev t´jm;n" sOjte ) t; v¨,p[`;swvR¨,p;x;Nmuit ) s;kme/w" p[itÏ;pyit ) } yMbk ¨{ '

vaifvadevena vai prajApatiH prajA asqjata , tA varuNapraghAsairvaruNapAfAdamuxcat , sAkamedhaiH pratyasthApayat , tr?yambakai rudraM niravAdayata , pitqyajxena suvargaM lokamagamayat , yadvaifvadevena yajate , prajA eva tadyajamAnaH sqjate , tA varuNapraghAsairvaruNapAfAnmuxcati , sAkamedhaiH pratiSThApayati , tr?yambakai rudraM

vaifvadevena vai prajApatiH prajA asqjata , tA varuNapraghAsairvaruNapAfAdamuxcat , sAkamedhaiH pratyasthApayat , tr! yambakai rudraM niravAdayata , pitqyajxena suvargaM lokamagamayat , yadvaifvadevena yajate , prajA eva tadyajamAnaH sqjate , tA varuNapraghAsairvaruNapAfAnmuxcati , sAkamedhaiH pratiSThApayati , tr! yambakai rudraM

वैश्वदेवेन वै प्रजापतिः प्रजा असृजत । ता वरुणप्रघासैर्वरुणपाशादमुञ्चत् । साकमेधैः प्रत्यस्थापयत् । त्र्?यम्बकै रुद्रं निरवादयत । पितृयज्ञेन सुवर्गं लोकमगमयत् । यद्वैश्वदेवेन यजते । प्रजा एव तद्यजमानः सृजते । ता वरुणप्रघासैर्वरुणपाशान्मुञ्चति । साकमेधैः प्रतिष्ठापयति । त्र्?यम्बकै रुद्रं

वैश्वदेवेन वै प्रजापतिः प्रजा असृजत । ता वरुणप्रघासैर्वरुणपाशादमुञ्चत् । साकमेधैः प्रत्यस्थापयत् । त्र्! यम्बकै रुद्रं निरवादयत । पितृयज्ञेन सुवर्गं लोकमगमयत् । यद्वैश्वदेवेन यजते । प्रजा एव तद्यजमानः सृजते । ता वरुणप्रघासैर्वरुणपाशान्मुञ्चति । साकमेधैः प्रतिष्ठापयति । त्र्! यम्बकै रुद्रं

1909

p[itpU¨Wmekkp;l;É¥vRpit ) j;t; Ev p[j; ¨{ ;É¥rvdyte ) Ekmit-árÿ_m( ) jinãym;,; Ev p[j; ¨{ ;É¥rvdyte ) Ekkp;l; .v²Nt ) Ek/wv ¨{ ' inrvdyte ) n;É.`;ryit ) ydÉ.`;ryet( ) aNtrvc;ár,\

pratipUruSamekakapAlAnnirvapati , jAtA eva prajA rudra ?Anniravadayate , ekamati-riktam , janiSyamANA eva prajA rudra ?Anniravadayate , ekakapAlA bhavanti , ekadhaiva rudraM niravadayate , nAbhighArayati , yadabhighArayet , antaravacAriNaMM

pratipUruSamekakapAlAnnirvapati , jAtA eva prajA rudrA nniravadayate , ekamati-riktam , janiSyamANA eva prajA rudrA nniravadayate , ekakapAlA bhavanti , ekadhaiva rudraM niravadayate , nAbhighArayati , yadabhighArayet , antaravacAriNaMM

प्रतिपूरुषमेककपालान्निर्वपति । जाता एव प्रजा रुद्र ?ान्निरवदयते । एकमति-रिक्तम् । जनिष्यमाणा एव प्रजा रुद्र ?ान्निरवदयते । एककपाला भवन्ति । एकधैव रुद्रं निरवदयते । नाभिघारयति । यदभिघारयेत् । अन्तरवचारिणँ

प्रतिपूरुषमेककपालान्निर्वपति । जाता एव प्रजा रुद्रा न्निरवदयते । एकमति-रिक्तम् । जनिष्यमाणा एव प्रजा रुद्रा न्निरवदयते । एककपाला भवन्ति । एकधैव रुद्रं निरवदयते । नाभिघारयति । यदभिघारयेत् । अन्तरवचारिणँ

1914

t²õ ¨{ Sy .;g/eym( ) m;' idx' y²Nt ) EW; vw ¨{ Sy idkª ) Sv;y;mev id²x ¨{ ' inrvdyte ) ¨{ o v; apxuk;y; a;üTyw n;itÏt ) as* te pxuárit inidRxe´' iÃãy;t( ) ymev Ã¹i· ) tmSmw px' inidRxit

taddhi rudra sya bhAgadheyam , imAM difaM yanti , eSA vai rudra sya dik , svAyAmeva difi rudraM niravadayate , rudra ?o vA apafukAyA Ahutyai nAtiSThata , asau te pafuriti nirdifedyaM dviSyAt , yameva dveSTi , tamasmai pafuM nirdifati

taddhi rudra sya bhAgadheyam , imAM difaM yanti , eSA vai rudra sya dik , svAyAmeva difi rudraM niravadayate , rudro vA apafukAyA Ahutyai nAtiSThata , asau te pafuriti nirdifedyaM dviSyAt , yameva dveSTi , tamasmai pafuM nirdifati

तद्धि रुद्र स्य भागधेयम् । इमां दिशं यन्ति । एषा वै रुद्र स्य दिक् । स्वायामेव दिशि रुद्रं निरवदयते । रुद्र ?ो वा अपशुकाया आहुत्यै नातिष्ठत । असौ ते पशुरिति निर्दिशेद्यं द्विष्यात् । यमेव द्वेष्टि । तमस्मै पशुं निर्दिशति

तद्धि रुद्र स्य भागधेयम् । इमां दिशं यन्ति । एषा वै रुद्र स्य दिक् । स्वायामेव दिशि रुद्रं निरवदयते । रुद्रो वा अपशुकाया आहुत्यै नातिष्ठत । असौ ते पशुरिति निर्दिशेद्यं द्विष्यात् । यमेव द्वेष्टि । तमस्मै पशुं निर्दिशति

1929

} yMbkù yj;mh Ty;h ) mOTyomRu=Iy m;mOt;idit v;vwtd;h ) ¬²Tkr²Nt ) .gSy lIPsNte ) mUte ÕTv; sj²Nt ) yq; jn' ytevs' kroit ) t;dOgev tt( ) EW te ¨{ .;g Ty;h inrvæyw ) ag[tI=m;y²Nt ) ap" páriWit ) ¨{ Sy;NtihRTyw ) p[ v; EteSm;Llok;°ävNte ) ye } yMbkr²Nt ) a;idTy' c¨ù punreTy invRpit ) y' v; aidit" )

tr?yambakaM yajAmaha ityAha , mqtyormukSIya mAmqtAditi vAvaitadAha , utkiranti , bhagasya lIpsante , mUte kqtvA sajanti , yathA janaM yate'vasaM karoti , tAdqgeva tat , eSa te rudra bhAga ityAha niravattyai , agratIkSamAyanti , apaH pariSixcati , rudra syAntarhityai , pra vA ete'smAllokAccyavante , ye tr?yambakaifcaranti , AdityaM caruM punaretya nirvapati , iyaM vA aditiH ,

tr! yambakaM yajAmaha ityAha , mqtyormukSIya mAmqtAditi vAvaitadAha , utkiranti , bhagasya lIpsante , mUte kqtvA sajanti , yathA janaM yate'vasaM karoti , tAdqgeva tat , eSa te rudra bhAga ityAha niravattyai , agratIkSamAyanti , apaH pariSixcati , rudra syAntarhityai , pra vA ete'smAllokAccyavante , ye tr! yambakaifcaranti , AdityaM caruM punaretya nirvapati , iyaM vA aditiH ,

त्र्?यम्बकं यजामह इत्याह । मृत्योर्मुक्षीय मामृतादिति वावैतदाह । उत्किरन्ति । भगस्य लीप्सन्ते । मूते कृत्वा सजन्ति । यथा जनं यतेऽवसं करोति । तादृगेव तत् । एष ते रुद्र भाग इत्याह निरवत्त्यै । अग्रतीक्षमायन्ति । अपः परिषिञ्चति । रुद्र स्यान्तर्हित्यै । प्र वा एतेऽस्माल्लोकाच्च्यवन्ते । ये त्र्?यम्बकैश्चरन्ति । आदित्यं चरुं पुनरेत्य निर्वपति । इयं वा अदितिः ।

त्र्! यम्बकं यजामह इत्याह । मृत्योर्मुक्षीय मामृतादिति वावैतदाह । उत्किरन्ति । भगस्य लीप्सन्ते । मूते कृत्वा सजन्ति । यथा जनं यतेऽवसं करोति । तादृगेव तत् । एष ते रुद्र भाग इत्याह निरवत्त्यै । अग्रतीक्षमायन्ति । अपः परिषिञ्चति । रुद्र स्यान्तर्हित्यै । प्र वा एतेऽस्माल्लोकाच्च्यवन्ते । ये त्र्! यम्बकैश्चरन्ति । आदित्यं चरुं पुनरेत्य निर्वपति । इयं वा अदितिः ।

1934

Etd(b[;÷,;Nyev p hvI\ iW ) aqeN{ ;y xun;sIr;y puro@;x' Ã;dx(kp;l' invR¢w ) s'vTsro v; N{ ;xun;sIr" ) s'vTsre,wv;Sm; a¥mv¨N/e ) v;yvy' pyo .vit ) v;yuvwR vO·äw p[d;pÉyt; ) s Ev;Smw vOi·' p[d;pyit ) s*yR Ekkp;lo .vit ) sUyeR, v; amuâãm\ Llok vOi·/ORt; ) s Ev;Smw vOi·' inyCzit 1

etadbrAhmaNAnyeva paxca havIMM Si , athendra ?Aya funAsIrAya puroDAfaM dvAdafkapAlaM nirvaptai , saMvatsaro vA indra ?AfunAsIraH , saMvatsareNaivAsmA annamavarundhe , vAyavayaM payo bhavati , vAyurvai vqSTyai pradApayitA , sa evAsmai vqSTiM pradApayati , saurya ekakapAlo bhavati , sUryeNa vA amuSmiMM lloke vqSTirdhqtA , sa evAsmai vqSTiM niyacchati 1

etadbrAhmaNAnyeva paxca havIMM Si , athendrA ya funAsIrAya puroDAfaM dvAdafkapAlaM nirvaptai , saMvatsaro vA indrA funAsIraH , saMvatsareNaivAsmA annamavarundhe , vAyavayaM payo bhavati , vAyurvai vqSTyai pradApayitA , sa evAsmai vqSTiM pradApayati , saurya ekakapAlo bhavati , sUryeNa vA amuSmiMM lloke vqSTirdhqtA , sa evAsmai vqSTiM niyacchati 1

एतद्ब्राह्मणान्येव पञ्च हवीँ षि । अथेन्द्र ?ाय शुनासीराय पुरोडाशं द्वादश्कपालं निर्वप्तै । संवत्सरो वा इन्द्र ?ाशुनासीरः । संवत्सरेणैवास्मा अन्नमवरुन्धे । वायवयं पयो भवति । वायुर्वै वृष्ट्यै प्रदापयिता । स एवास्मै वृष्टिं प्रदापयति । सौर्य एककपालो भवति । सूर्येण वा अमुष्मिँ ल्लोके वृष्टिर्धृता । स एवास्मै वृष्टिं नियच्छति १

एतद्ब्राह्मणान्येव पञ्च हवीँ षि । अथेन्द्रा य शुनासीराय पुरोडाशं द्वादश्कपालं निर्वप्तै । संवत्सरो वा इन्द्रा शुनासीरः । संवत्सरेणैवास्मा अन्नमवरुन्धे । वायवयं पयो भवति । वायुर्वै वृष्ट्यै प्रदापयिता । स एवास्मै वृष्टिं प्रदापयति । सौर्य एककपालो भवति । सूर्येण वा अमुष्मिँ ल्लोके वृष्टिर्धृता । स एवास्मै वृष्टिं नियच्छति १

1940

sob[vIt( ) k d' turIyÉmit ) ahÉmtIN{ ob[vIt( ) s' tu sOj;vh; it ) t* smsOjet;m( ) s N{ SturIym.vt( ) yidN{ SturIym.vt( ) tidN{ turIySyeN{ turIyTvm( ) tto vw dev; VyjyNt ) yidN{ turIy' in¨Pyte ivÉjTyw 3

so'bravIt , ka idaM turIyamiti , ahamitIndra ?o'bravIt , saM tu sqjAvahA iti , tau samasqjetAm , sa indra sturIyamabhavat , yadindra sturIyamabhavat , tadindra turIyasyendra turIyatvam , tato vai devA vyajayanta , yadindra turIyaM nirupyate vijityai 3

so'bravIt , ka idaM turIyamiti , ahamitIndro 'bravIt , saM tu sqjAvahA iti , tau samasqjetAm , sa indra sturIyamabhavat , yadindra sturIyamabhavat , tadindra turIyasyendra turIyatvam , tato vai devA vyajayanta , yadindra turIyaM nirupyate vijityai 3

सोऽब्रवीत् । क इदं तुरीयमिति । अहमितीन्द्र ?ोऽब्रवीत् । सं तु सृजावहा इति । तौ समसृजेताम् । स इन्द्र स्तुरीयमभवत् । यदिन्द्र स्तुरीयमभवत् । तदिन्द्र तुरीयस्येन्द्र तुरीयत्वम् । ततो वै देवा व्यजयन्त । यदिन्द्र तुरीयं निरुप्यते विजित्यै ३

सोऽब्रवीत् । क इदं तुरीयमिति । अहमितीन्द्रो ऽब्रवीत् । सं तु सृजावहा इति । तौ समसृजेताम् । स इन्द्र स्तुरीयमभवत् । यदिन्द्र स्तुरीयमभवत् । तदिन्द्र तुरीयस्येन्द्र तुरीयत्वम् । ततो वै देवा व्यजयन्त । यदिन्द्र तुरीयं निरुप्यते विजित्यै ३

1943

vihnI /enudR²=,; ) yÃihnI ten;¦eyI )yí*" ) ten r*{ I )yõenu" ) ten;N{ I )yTS]I stI d;Nt; ) ten v;¨,I smOõäw ) p[j;pityRDmsOjt 4

vahinI dhenurdakSiNA , yadvahinI tenAgneyI ,yadgauH , tena raudra ?I ,yaddhenuH , tenAindra ?I ,yatstrI satI dAntA , tena vAruNI samqddhyai , prajApatiryajxamasqjata 4

vahinI dhenurdakSiNA , yadvahinI tenAgneyI ,yadgauH , tena raudrI ,yaddhenuH , tenAindrI ,yatstrI satI dAntA , tena vAruNI samqddhyai , prajApatiryajxamasqjata 4

वहिनी धेनुर्दक्षिणा । यद्वहिनी तेनाग्नेयी ।यद्गौः । तेन रौद्र ?ी ।यद्धेनुः । तेनाइन्द्र ?ी ।यत्स्त्री सती दान्ता । तेन वारुणी समृद्ध्यै । प्रजापतिर्यज्ञमसृजत ४

वहिनी धेनुर्दक्षिणा । यद्वहिनी तेनाग्नेयी ।यद्गौः । तेन रौद्री ।यद्धेनुः । तेनाइन्द्री ।यत्स्त्री सती दान्ता । तेन वारुणी समृद्ध्यै । प्रजापतिर्यज्ञमसृजत ४

1946

t\ sO·\ r=;\ SyÉj`;\ sn( ) s Et;" p[j;pitr;Tmno devt; inrÉmmIt ) t;É.vwR s idG>yo r=;\ És p[;,udt ) yTp;vÿIy' juhoit ) idG>y Ev t´jm;no r=;\ És p[,udte ) smU!\ r=" s'dG/\ r= Ty;h ) r=;\ Syev s'dhit ) a¦ye r=oße Sv;heTy;h ) devt;>y Ev ivÉjGy;n;>yo .g/ey' kroit ) p[i·v;hI rqo d²=,; smOõäw 5vO]\ hTv; ) asur;Npr;.;Vy ) nmuÉcm;sur' n;l.t n;l.t ) t\ xCy;gOð;t( ) t* sml.et;m( ) soSm;dÉ.xuntro.vt( ) sob[vIt( ) s'/;\ s'd/;vhw ) aq Tv;v" §+y;Ém ) n m; xuãk, n;{ eR, hn" 6

taMM sqSTaMM rakSAMM syajighAMM san , sa etAH prajApatirAtmano devatA niramimIta , tAbhirvai sa digbhyo rakSAMM si prANudata , yatpaxcAvattIyaM juhoti , digbhya eva tadyajamAno rakSAMM si praNudate , samUDhaMM rakSaH saMdagdhaMM rakSa ityAha , rakSAMM syeva saMdahati , agnaye rakSoghne svAhetyAha , devatAbhya eva vijigyAnAbhyo bhagadheyaM karoti , praSTivAhI ratho dakSiNA samqddhyai 5vqtraMM hatvA , asurAnparAbhAvya , namucimAsuraM nAlabhata nAlabhata , taMM facyAgqhNAt , tau samalabhetAm , so'smAdabhifunataro'bhavat , so'bravIt , saMdhAMM saMdadhAvahai , atha tvAvaH srakSyAmi , na mA fuSkeNa nAdre ?Na hanaH 6

तँ सृष्टँ रक्षाँ स्यजिघाँ सन् । स एताः प्रजापतिरात्मनो देवता निरमिमीत । ताभिर्वै स दिग्भ्यो रक्षाँ सि प्राणुदत । यत्पञ्चावत्तीयं जुहोति । दिग्भ्य एव तद्यजमानो रक्षाँ सि प्रणुदते । समूढँ रक्षः संदग्धँ रक्ष इत्याह । रक्षाँ स्येव संदहति । अग्नये रक्षोघ्ने स्वाहेत्याह । देवताभ्य एव विजिग्यानाभ्यो भगधेयं करोति । प्रष्टिवाही रथो दक्षिणा समृद्ध्यै ५वृत्रँ हत्वा । असुरान्पराभाव्य । नमुचिमासुरं नालभत नालभत । तँ शच्यागृह्णात् । तौ समलभेताम् । सोऽस्मादभिशुनतरोऽभवत् । सोऽब्रवीत् । संधाँ संदधावहै । अथ त्वावः स्रक्ष्यामि । न मा शुष्केण नाद्रे ?ण हनः ६

1949

n idv; n nÿ_Émit ) s Etmp;' fnmÉst( ) n v; EW xuãko n;{ oR Vyu·;sIt( ) anuidt" sUyR" ) n v; Eti¶v; n nÿ_m( ) tSywtâSm\ Llok ) ap;' fnen ²xr ¬dvtRyt( ) tdenmNvvtRt ) Ém]/[uÉgit 7

na divA na naktamiti , sa etamapAM phenamasixcat , na vA eSa fuSko nAdra ?o? vyuSTAsIt , anuditaH sUryaH , na vA etaddivA na naktam , tasyaitasmiMM lloke , apAM phenena fira udavartayat , tadenamanvavartata , mitradhrugiti 7

na divA na naktamiti , sa etamapAM phenamasixcat , na vA eSa fuSko nAdro r! vyuSTAsIt , anuditaH sUryaH , na vA etaddivA na naktam , tasyaitasmiMM lloke , apAM phenena fira udavartayat , tadenamanvavartata , mitradhrugiti 7

न दिवा न नक्तमिति । स एतमपां फेनमसिञ्चत् । न वा एष शुष्को नाद्र ?ो? व्युष्टासीत् । अनुदितः सूर्यः । न वा एतद्दिवा न नक्तम् । तस्यैतस्मिँ ल्लोके । अपां फेनेन शिर उदवर्तयत् । तदेनमन्ववर्तत । मित्रध्रुगिति ७

न दिवा न नक्तमिति । स एतमपां फेनमसिञ्चत् । न वा एष शुष्को नाद्रो र्! व्युष्टासीत् । अनुदितः सूर्यः । न वा एतद्दिवा न नक्तम् । तस्यैतस्मिँ ल्लोके । अपां फेनेन शिर उदवर्तयत् । तदेनमन्ववर्तत । मित्रध्रुगिति ७

1961

vwã,v' i]kp;lm( ) vIy| v; aÉ¦" ) vIyRÉmN{ " ) vIy| ivã,u" ) p[j; Ev p[j;t; vIyeR p[itÏ;pyit ) tSm;Tp[j; vIyRvtI" ) v;mn AW.o vhI d²=,; ) yÃhI ten;¦ey" ) ydOW." 11

vaiSNavaM trikapAlam , vIryaM vA agniH , vIryamindra ?H , vIryaM viSNuH , prajA eva prajAtA vIrye pratiSThApayati , tasmAtprajA vIryavatIH , vAmana qSabho vahI dakSiNA , yadvahI tenAgneyaH , yadqSabhaH 11

vaiSNavaM trikapAlam , vIryaM vA agniH , vIryamindra H! , vIryaM viSNuH , prajA eva prajAtA vIrye pratiSThApayati , tasmAtprajA vIryavatIH , vAmana qSabho vahI dakSiNA , yadvahI tenAgneyaH , yadqSabhaH 11

वैष्णवं त्रिकपालम् । वीर्यं वा अग्निः । वीर्यमिन्द्र ?ः । वीर्यं विष्णुः । प्रजा एव प्रजाता वीर्ये प्रतिष्ठापयति । तस्मात्प्रजा वीर्यवतीः । वामन ऋषभो वही दक्षिणा । यद्वही तेनाग्नेयः । यदृषभः ११

वैष्णवं त्रिकपालम् । वीर्यं वा अग्निः । वीर्यमिन्द्र ः! । वीर्यं विष्णुः । प्रजा एव प्रजाता वीर्ये प्रतिष्ठापयति । तस्मात्प्रजा वीर्यवतीः । वामन ऋषभो वही दक्षिणा । यद्वही तेनाग्नेयः । यदृषभः ११

1964

ten;N{ " ) yÃ;mn" ) ten vwã,v" smOõäw ) a¦IWomIymek;dxkp;l' invRpit ) N{ ;somIymek;dxkp;lm( ) s*My' c¨m( ) somo vw reto/;" ) aÉ¦" p[j;n;' p[jnÉyt; ) vOõ;n;ÉmN{ " p[d;pÉyt; ) som Ev;Smw reto d/;it 12

tenAindra ?H , yadvAmanaH , tena vaiSNavaH samqddhyai , agnISomIyamekAdafakapAlaM nirvapati , indra ?AsomIyamekAdafakapAlam , saumyaM carum , somo vai retodhAH , agniH prajAnAM prajanayitA , vqddhAnAmindra ?H pradApayitA , soma evAsmai reto dadhAti 12

tenAindra H! , yadvAmanaH , tena vaiSNavaH samqddhyai , agnISomIyamekAdafakapAlaM nirvapati , indrA somIyamekAdafakapAlam , saumyaM carum , somo vai retodhAH , agniH prajAnAM prajanayitA , vqddhAnAmindra H! pradApayitA , soma evAsmai reto dadhAti 12

तेनाइन्द्र ?ः । यद्वामनः । तेन वैष्णवः समृद्ध्यै । अग्नीषोमीयमेकादशकपालं निर्वपति । इन्द्र ?ासोमीयमेकादशकपालम् । सौम्यं चरुम् । सोमो वै रेतोधाः । अग्निः प्रजानां प्रजनयिता । वृद्धानामिन्द्र ?ः प्रदापयिता । सोम एवास्मै रेतो दधाति १२

तेनाइन्द्र ः! । यद्वामनः । तेन वैष्णवः समृद्ध्यै । अग्नीषोमीयमेकादशकपालं निर्वपति । इन्द्रा सोमीयमेकादशकपालम् । सौम्यं चरुम् । सोमो वै रेतोधाः । अग्निः प्रजानां प्रजनयिता । वृद्धानामिन्द्र ः! प्रदापयिता । सोम एवास्मै रेतो दधाति १२

1967

aÉ¦" p[j;' p[jnyit ) vOõ;ÉmN{ " p[yCzit ) b.[udR²=,; smOõäw ) som;p*ã,' c¨ù invRpit ) EeN{ ;p*ã,' c¨m( ) somo vw reto/;" ) pUW; pxUn;' p[jnÉyt; ) vOõ;n;ÉmN{ " p[d;pÉyt; ) som Ev;Smw reto d/;it ) pUW; pxUNp[jnyit 13

agniH prajAM prajanayati , vqddhAmindra ?H prayacchati , babhrurdakSiNA samqddhyai , somApauSNaM caruM nirvapati , aindra ?ApauSNaM carum , somo vai retodhAH , pUSA pafUnAM prajanayitA , vqddhAnAmindra ?H pradApayitA , soma evAsmai reto dadhAti , pUSA pafUnprajanayati 13

agniH prajAM prajanayati , vqddhAmindra H! prayacchati , babhrurdakSiNA samqddhyai , somApauSNaM caruM nirvapati , aindrA pauSNaM carum , somo vai retodhAH , pUSA pafUnAM prajanayitA , vqddhAnAmindra H! pradApayitA , soma evAsmai reto dadhAti , pUSA pafUnprajanayati 13

अग्निः प्रजां प्रजनयति । वृद्धामिन्द्र ?ः प्रयच्छति । बभ्रुर्दक्षिणा समृद्ध्यै । सोमापौष्णं चरुं निर्वपति । ऐन्द्र ?ापौष्णं चरुम् । सोमो वै रेतोधाः । पूषा पशूनां प्रजनयिता । वृद्धानामिन्द्र ?ः प्रदापयिता । सोम एवास्मै रेतो दधाति । पूषा पशून्प्रजनयति १३

अग्निः प्रजां प्रजनयति । वृद्धामिन्द्र ः! प्रयच्छति । बभ्रुर्दक्षिणा समृद्ध्यै । सोमापौष्णं चरुं निर्वपति । ऐन्द्रा पौष्णं चरुम् । सोमो वै रेतोधाः । पूषा पशूनां प्रजनयिता । वृद्धानामिन्द्र ः! प्रदापयिता । सोम एवास्मै रेतो दधाति । पूषा पशून्प्रजनयति १३

1970

vOõ;inN{ " p[yCzit ) p*ã,¨ .vit ) y' vw pUW; ) aSy;mev p[ititÏit ) Xy;mo d²=,; smOõäw ) bü vw pu¨Wome?ymupgCzit ) vw;nr' Ã;dxkp;a' invRpit ) s'vTsro v; aÉ¦vwR;nr" ) s'vTsre-,wvwn\ Svdyit ) ihr

vqddhAnindra ?H prayacchati , pauSNafcaru bhavati , iyaM vai pUSA , asyAmeva pratitiSThati , fyAmo dakSiNA samqddhyai , bahu vai puruSo'medhyamupagacchati , vaifvAnaraM dvAdafakapAaM nirvapati , saMvatsaro vA agnirvaifvAnaraH , saMvatsare-NaivainaMM svadayati , hiraNyaM dakSiNA 14

vqddhAnindra H! prayacchati , pauSNafcaru bhavati , iyaM vai pUSA , asyAmeva pratitiSThati , fyAmo dakSiNA samqddhyai , bahu vai puruSo'medhyamupagacchati , vaifvAnaraM dvAdafakapAaM nirvapati , saMvatsaro vA agnirvaifvAnaraH , saMvatsare-NaivainaMM svadayati , hiraNyaM dakSiNA 14

वृद्धानिन्द्र ?ः प्रयच्छति । पौष्णश्चरु भवति । इयं वै पूषा । अस्यामेव प्रतितिष्ठति । श्यामो दक्षिणा समृद्ध्यै । बहु वै पुरुषोऽमेध्यमुपगच्छति । वैश्वानरं द्वादशकपाअं निर्वपति । संवत्सरो वा अग्निर्वैश्वानरः । संवत्सरे-णैवैनँ स्वदयति । हिरण्यं दक्षिणा १४

वृद्धानिन्द्र ः! प्रयच्छति । पौष्णश्चरु भवति । इयं वै पूषा । अस्यामेव प्रतितिष्ठति । श्यामो दक्षिणा समृद्ध्यै । बहु वै पुरुषोऽमेध्यमुपगच्छति । वैश्वानरं द्वादशकपाअं निर्वपति । संवत्सरो वा अग्निर्वैश्वानरः । संवत्सरे-णैवैनँ स्वदयति । हिरण्यं दक्षिणा १४

1982

wN{ mek;dxkp;l\ r;jNySy gOhe ) ²N{ ymev;v¨N/e ) AW.o d²=,; smOõäw ) a;idTy' c¨ù mihãyw gOhe ) y' v; aidit" ) aSy;mev p[ititÏit ) /enudR²=,; smOõäw ) .g;y c¨ù v;v;t;yw gOhe ) .gmev;âSmNd/;it ) ivÉcÿg.;R pÏ*hI d²=,; smOõäw 18

?aindra mekAdafakapAlaMM rAjanyasya gqhe , indri yamevAvarundhe , qSabho dakSiNA samqddhyai , AdityaM caruM mahiSyai gqhe , iyaM vA aditiH , asyAmeva pratitiSThati , dhenurdakSiNA samqddhyai , bhagAya caruM vAvAtAyai gqhe , bhagamevAsmindadhAti , vicittagarbhA paSThauhI dakSiNA samqddhyai 18

ndrai! mekAdafakapAlaMM rAjanyasya gqhe , indri yamevAvarundhe , qSabho dakSiNA samqddhyai , AdityaM caruM mahiSyai gqhe , iyaM vA aditiH , asyAmeva pratitiSThati , dhenurdakSiNA samqddhyai , bhagAya caruM vAvAtAyai gqhe , bhagamevAsmindadhAti , vicittagarbhA paSThauhI dakSiNA samqddhyai 18

?ैन्द्र मेकादशकपालँ राजन्यस्य गृहे । इन्द्रि यमेवावरुन्धे । ऋषभो दक्षिणा समृद्ध्यै । आदित्यं चरुं महिष्यै गृहे । इयं वा अदितिः । अस्यामेव प्रतितिष्ठति । धेनुर्दक्षिणा समृद्ध्यै । भगाय चरुं वावातायै गृहे । भगमेवास्मिन्दधाति । विचित्तगर्भा पष्ठौही दक्षिणा समृद्ध्यै १८

न्द्रै! मेकादशकपालँ राजन्यस्य गृहे । इन्द्रि यमेवावरुन्धे । ऋषभो दक्षिणा समृद्ध्यै । आदित्यं चरुं महिष्यै गृहे । इयं वा अदितिः । अस्यामेव प्रतितिष्ठति । धेनुर्दक्षिणा समृद्ध्यै । भगाय चरुं वावातायै गृहे । भगमेवास्मिन्दधाति । विचित्तगर्भा पष्ठौही दक्षिणा समृद्ध्यै १८

1994

y¥ p[itinvRpet( ) rin a;²xWov¨N/Ir¥( ) p[itinvRpit ) N{ ;y su];M,e puro@;xmek;dxkp;lm( ) N{ ;y;\ homuce ) a;²xW Ev;v¨N/e ) a;y¥o r;j; vO]h; r;j; ) .UTv; vO]' v?y;idTy;h ) a;²xWmevwt;-m;x;Ste ) mw];b;hRSpTy' .vit ) et;yw etvTs;yw duG/e 22

yanna pratinirvapet , ratnina AfiSo'varundhIrann , pratinirvapati , indra ?Aya sutrAmNe puroDAfamekAdafakapAlam , indra ?AyAMM homuce , AfiSa evAvarundhe , Ayanno rAjA vqtrahA rAjA , bhUtvA vqtraM vadhyAdityAha , AfiSamevaitA-mAfAste , maitrAbArhaspatyaM bhavati , fvetAyai fvetavatsAyai dugdhe 22

yanna pratinirvapet , ratnina AfiSo'varundhIrann , pratinirvapati , indrA ya sutrAmNe puroDAfamekAdafakapAlam , indrA yAMM homuce , AfiSa evAvarundhe , Ayanno rAjA vqtrahA rAjA , bhUtvA vqtraM vadhyAdityAha , AfiSamevaitA-mAfAste , maitrAbArhaspatyaM bhavati , fvetAyai fvetavatsAyai dugdhe 22

यन्न प्रतिनिर्वपेत् । रत्निन आशिषोऽवरुन्धीरन्न् । प्रतिनिर्वपति । इन्द्र ?ाय सुत्राम्णे पुरोडाशमेकादशकपालम् । इन्द्र ?ायाँ होमुचे । आशिष एवावरुन्धे । आयन्नो राजा वृत्रहा राजा । भूत्वा वृत्रं वध्यादित्याह । आशिषमेवैता-माशास्ते । मैत्राबार्हस्पत्यं भवति । श्वेतायै श्वेतवत्सायै दुग्धे २२

यन्न प्रतिनिर्वपेत् । रत्निन आशिषोऽवरुन्धीरन्न् । प्रतिनिर्वपति । इन्द्रा य सुत्राम्णे पुरोडाशमेकादशकपालम् । इन्द्रा याँ होमुचे । आशिष एवावरुन्धे । आयन्नो राजा वृत्रहा राजा । भूत्वा वृत्रं वध्यादित्याह । आशिषमेवैता-माशास्ते । मैत्राबार्हस्पत्यं भवति । श्वेतायै श्वेतवत्सायै दुग्धे २२

1997

b;hRSpTye mw]mipd/;it ) b[÷ cwv;Smw =T]' c smIcI d/;it ) aqo b[÷¥ev =T]' p[itÏ;pyit ) b;hRSpTyen pUveR, p[crit ) mu%t Ev;Smw b[÷ s\ Xyit ) aqo b[÷¥ev =T]mNv;rM.yit ) Svy'Õt; veid.Rvit ) Svy'idn' bihR" ) Svy'Õt ?m" ) anÉ.ÉjtSy;É.ÉjTyw ) tSm;{ ;D;mr

bArhaspatye maitramapidadhAti , brahma caivAsmai kSattraM ca samIcI dadhAti , atho brahmanneva kSattraM pratiSThApayati , bArhaspatyena pUrveNa pracarati , mukhata evAsmai brahma saMM fyati , atho brahmanneva kSattramanvArambhayati , svayaMkqtA vedirbhavati , svayaMdinaM barhiH , svayaMkqta idhmaH , anabhijitasyAbhijityai , tasmAdra ?AjxAmaraNyamabhijitam , saiva fvetA fvetavatsA dakSiNA samqddhyai 23

bArhaspatye maitramapidadhAti , brahma caivAsmai kSattraM ca samIcI dadhAti , atho brahmanneva kSattraM pratiSThApayati , bArhaspatyena pUrveNa pracarati , mukhata evAsmai brahma saMM fyati , atho brahmanneva kSattramanvArambhayati , svayaMkqtA vedirbhavati , svayaMdinaM barhiH , svayaMkqta idhmaH , anabhijitasyAbhijityai , tasmAdrA jxAmaraNyamabhijitam , saiva fvetA fvetavatsA dakSiNA samqddhyai 23

बार्हस्पत्ये मैत्रमपिदधाति । ब्रह्म चैवास्मै क्षत्त्रं च समीची दधाति । अथो ब्रह्मन्नेव क्षत्त्रं प्रतिष्ठापयति । बार्हस्पत्येन पूर्वेण प्रचरति । मुखत एवास्मै ब्रह्म सँ श्यति । अथो ब्रह्मन्नेव क्षत्त्रमन्वारम्भयति । स्वयंकृता वेदिर्भवति । स्वयंदिनं बर्हिः । स्वयंकृत इध्मः । अनभिजितस्याभिजित्यै । तस्माद्र ?ाज्ञामरण्यमभिजितम् । सैव श्वेता श्वेतवत्सा दक्षिणा समृद्ध्यै २३

बार्हस्पत्ये मैत्रमपिदधाति । ब्रह्म चैवास्मै क्षत्त्रं च समीची दधाति । अथो ब्रह्मन्नेव क्षत्त्रं प्रतिष्ठापयति । बार्हस्पत्येन पूर्वेण प्रचरति । मुखत एवास्मै ब्रह्म सँ श्यति । अथो ब्रह्मन्नेव क्षत्त्रमन्वारम्भयति । स्वयंकृता वेदिर्भवति । स्वयंदिनं बर्हिः । स्वयंकृत इध्मः । अनभिजितस्याभिजित्यै । तस्माद्रा ज्ञामरण्यमभिजितम् । सैव श्वेता श्वेतवत्सा दक्षिणा समृद्ध्यै २३

2000

devsuv;met;in hvI\ iW .v²Nt ) Et;vNto vw dev;n;\ sv;" ) t Ev;Smw sv;Np[yCz²Nt ) t En\ suvNte ) aÉ¦revwn' gOhptIn;\ suvte ) somo vnSptIn;m( ) ¨{ " pxUn;m( ) bOhSpitv;Rc;m( ) N{ o JyeÏ;n;m( ) Ém]" sTy;n;m( 24

devasuvAmetAni havIMM Si bhavanti , etAvanto vai devAnAMM savAH , ta evAsmai savAnprayacchanti , ta enaMM suvante , agnirevainaM gqhapatInAMM suvate , somo vanaspatInAm , rudra ?H pafUnAm , bqhaspatirvAcAm , indra ?o jyeSThAnAm , mitraH satyAnAm 24

devasuvAmetAni havIMM Si bhavanti , etAvanto vai devAnAMM savAH , ta evAsmai savAnprayacchanti , ta enaMM suvante , agnirevainaM gqhapatInAMM suvate , somo vanaspatInAm , rudra H! pafUnAm , bqhaspatirvAcAm , indro jyeSThAnAm , mitraH satyAnAm 24

देवसुवामेतानि हवीँ षि भवन्ति । एतावन्तो वै देवानाँ सवाः । त एवास्मै सवान्प्रयच्छन्ति । त एनँ सुवन्ते । अग्निरेवैनं गृहपतीनाँ सुवते । सोमो वनस्पतीनाम् । रुद्र ?ः पशूनाम् । बृहस्पतिर्वाचाम् । इन्द्र ?ो ज्येष्ठानाम् । मित्रः सत्यानाम् २४

देवसुवामेतानि हवीँ षि भवन्ति । एतावन्तो वै देवानाँ सवाः । त एवास्मै सवान्प्रयच्छन्ति । त एनँ सुवन्ते । अग्निरेवैनं गृहपतीनाँ सुवते । सोमो वनस्पतीनाम् । रुद्र ः! पशूनाम् । बृहस्पतिर्वाचाम् । इन्द्रो ज्येष्ठानाम् । मित्रः सत्यानाम् २४

2027

devIr;p" s' m/umtImR/umtIÉ." sOJy?vÉmTy;h ) b[÷,wvwn;" s\ sOjit ) an;/O·;" sIdteTy;h ) b[÷,wvwn;" s;dyit ) aNtr; hotu É/âã,y' b[;÷,;Cz\ Ésn s;dyit ) a;¦eyo vw hot; ) EeN{ o b[;÷,;Cz\ sI ) tejs; cwve²N{ ye, co.yto r;·^' párgOð;it ) ihry;muTpun²Nt Vy;vOæyw 33

devIrApaH saM madhumatIrmadhumatIbhiH sqjyadhvamityAha , brahmaNaivainAH saMM sqjati , anAdhqSTAH sIdatetyAha , brahmaNaivainAH sAdayati , antarA hotufca dhiSNiyaM brAhmaNAcchaMM sinafca sAdayati , Agneyo vai hotA , aindra ?o brAhmaNAcchaMM sI , tejasA caivendri yeNa cobhayato rASTraM parigqhNAti , hiraNyenotpunAti , Ahutyai hi pavitrAbhyAmutpunanti vyAvqttyai 33

devIrApaH saM madhumatIrmadhumatIbhiH sqjyadhvamityAha , brahmaNaivainAH saMM sqjati , anAdhqSTAH sIdatetyAha , brahmaNaivainAH sAdayati , antarA hotufca dhiSNiyaM brAhmaNAcchaMM sinafca sAdayati , Agneyo vai hotA , aindro brAhmaNAcchaMM sI , tejasA caivendri yeNa cobhayato rASTraM parigqhNAti , hiraNyenotpunAti , Ahutyai hi pavitrAbhyAmutpunanti vyAvqttyai 33

देवीरापः सं मधुमतीर्मधुमतीभिः सृज्यध्वमित्याह । ब्रह्मणैवैनाः सँ सृजति । अनाधृष्टाः सीदतेत्याह । ब्रह्मणैवैनाः सादयति । अन्तरा होतुश्च धिष्णियं ब्राह्मणाच्छँ सिनश्च सादयति । आग्नेयो वै होता । ऐन्द्र ?ो ब्राह्मणाच्छँ सी । तेजसा चैवेन्द्रि येण चोभयतो राष्ट्रं परिगृह्णाति । हिरण्येनोत्पुनाति । आहुत्यै हि पवित्राभ्यामुत्पुनन्ति व्यावृत्त्यै ३३

देवीरापः सं मधुमतीर्मधुमतीभिः सृज्यध्वमित्याह । ब्रह्मणैवैनाः सँ सृजति । अनाधृष्टाः सीदतेत्याह । ब्रह्मणैवैनाः सादयति । अन्तरा होतुश्च धिष्णियं ब्राह्मणाच्छँ सिनश्च सादयति । आग्नेयो वै होता । ऐन्द्रो ब्राह्मणाच्छँ सी । तेजसा चैवेन्द्रि येण चोभयतो राष्ट्रं परिगृह्णाति । हिरण्येनोत्पुनाति । आहुत्यै हि पवित्राभ्यामुत्पुनन्ति व्यावृत्त्यै ३३

2033

somSy ç¼t¶;]m( ) xu£; v" xu£,oTpun;mITy;h ) xu£; ç;p" ) xu£\ ihr

somasya hyetaddAtram , fukrA vaH fukreNotpunAmItyAha , fukrA hyApaH , fukraMM hiraNyam , candra ?Afcandre NetyAha , candra ?A hyApaH , candraMM hiraNyam , amqtA amqtenetyAha , amqtA hyApaH , amqtaMM hiraNyam 35

somasya hyetaddAtram , fukrA vaH fukreNotpunAmItyAha , fukrA hyApaH , fukraMM hiraNyam , candrA fcandre NetyAha , candrA hyApaH , candra MM! hiraNyam , amqtA amqtenetyAha , amqtA hyApaH , amqtaMM hiraNyam 35

सोमस्य ह्येतद्दात्रम् । शुक्रा वः शुक्रेणोत्पुनामीत्याह । शुक्रा ह्यापः । शुक्रँ हिरण्यम् । चन्द्र ?ाश्चन्द्रे णेत्याह । चन्द्र ?ा ह्यापः । चन्द्रँ हिरण्यम् । अमृता अमृतेनेत्याह । अमृता ह्यापः । अमृतँ हिरण्यम् ३५

सोमस्य ह्येतद्दात्रम् । शुक्रा वः शुक्रेणोत्पुनामीत्याह । शुक्रा ह्यापः । शुक्रँ हिरण्यम् । चन्द्रा श्चन्द्रे णेत्याह । चन्द्रा ह्यापः । चन्द्र ँ! हिरण्यम् । अमृता अमृतेनेत्याह । अमृता ह्यापः । अमृतँ हिरण्यम् ३५

2042

aÉ¦revwn' g;hRpTyen;vit ) N{ ²N{ ye, ) pUW; pxuÉ." ) Ém];v¨,* p[;,;p;n;>y;m( ) N{ o vO];y vj[mudyCzt( ) s idvm²l%t( ) soyRM," pNq; a.vt( ) s a;iv¥e ´;v;pOÉqvI /Otv[te it ´;v;pOÉqvI ¬p;/;vt( ) s a;>y;mev p[sUt N{ o vO];y vj[' p[;hrt( ) a;iv¥e ´;v;pOÉqvI /Otv[te it yd;h 38

agnirevainaM gArhapatyenAvati , indra indri yeNa , pUSA pafubhiH , mitrAvaruNau prANApAnAbhyAm , indra ?o vqtrAya vajramudayacchat , sa divamalikhat , so'ryamNaH panthA abhavat , sa Avinne dyAvApqthivI dhqtavrate iti dyAvApqthivI upAdhAvat , sa AbhyAmeva prasUta indra ?o vqtrAya vajraM prAharat , Avinne dyAvApqthivI dhqtavrate iti yadAha 38

agnirevainaM gArhapatyenAvati , indra indri yeNa , pUSA pafubhiH , mitrAvaruNau prANApAnAbhyAm , indro vqtrAya vajramudayacchat , sa divamalikhat , so'ryamNaH panthA abhavat , sa Avinne dyAvApqthivI dhqtavrate iti dyAvApqthivI upAdhAvat , sa AbhyAmeva prasUta indro vqtrAya vajraM prAharat , Avinne dyAvApqthivI dhqtavrate iti yadAha 38

अग्निरेवैनं गार्हपत्येनावति । इन्द्र इन्द्रि येण । पूषा पशुभिः । मित्रावरुणौ प्राणापानाभ्याम् । इन्द्र ?ो वृत्राय वज्रमुदयच्छत् । स दिवमलिखत् । सोऽर्यम्णः पन्था अभवत् । स आविन्ने द्यावापृथिवी धृतव्रते इति द्यावापृथिवी उपाधावत् । स आभ्यामेव प्रसूत इन्द्र ?ो वृत्राय वज्रं प्राहरत् । आविन्ने द्यावापृथिवी धृतव्रते इति यदाह ३८

अग्निरेवैनं गार्हपत्येनावति । इन्द्र इन्द्रि येण । पूषा पशुभिः । मित्रावरुणौ प्राणापानाभ्याम् । इन्द्रो वृत्राय वज्रमुदयच्छत् । स दिवमलिखत् । सोऽर्यम्णः पन्था अभवत् । स आविन्ने द्यावापृथिवी धृतव्रते इति द्यावापृथिवी उपाधावत् । स आभ्यामेव प्रसूत इन्द्रो वृत्राय वज्रं प्राहरत् । आविन्ने द्यावापृथिवी धृतव्रते इति यदाह ३८

2063

W$(purSt;dÉ.WekSy juhoit ) W@pár·;t( ) Ã;dx s'p´Nte ) Ã;dx m;s;" s'vTsr" ) s'vTsr" %lu vw dev;n;' pU" ) dev;n;mev pur' m?yto VyvspRit ) tSy n kÚtnop;Vy;/o .vit ) .Ut;n;mve·IjuRhoit ) a];] vw mOTyuj;Ryte ) y]y]wv mOTyuj;Ryte ) tt Evwnmvyjte ) tSm;{ ;jsUyenej;n" svRm;yureit ) sveR çSy mOTyvove·;" ) tSm;-{ ;jsUyenej;no n;É.cártvw ) p[TygenmÉ.c;r" StO,ute 45

SaTpurastAdabhiSekasya juhoti , SaDupariSTAt , dvAdafa saMpadyante , dvAdafa mAsAH saMvatsaraH , saMvatsaraH khalu vai devAnAM pUH , devAnAmeva puraM madhyato vyavasarpati , tasya na kutafcanopAvyAdho bhavati , bhUtAnAmaveSTIrjuhoti , atrAtra vai mqtyurjAyate , yatrayatraiva mqtyurjAyate , tata evainamavayajate , tasmAdra ?AjasUyenejAnaH sarvamAyureti , sarve hyasya mqtyavo'veSTAH , tasmA-dra ?AjasUyenejAno nAbhicaritavai , pratyagenamabhicAraH stqNute 45

SaTpurastAdabhiSekasya juhoti , SaDupariSTAt , dvAdafa saMpadyante , dvAdafa mAsAH saMvatsaraH , saMvatsaraH khalu vai devAnAM pUH , devAnAmeva puraM madhyato vyavasarpati , tasya na kutafcanopAvyAdho bhavati , bhUtAnAmaveSTIrjuhoti , atrAtra vai mqtyurjAyate , yatrayatraiva mqtyurjAyate , tata evainamavayajate , tasmAdrA jasUyenejAnaH sarvamAyureti , sarve hyasya mqtyavo'veSTAH , tasmA-drA jasUyenejAno nAbhicaritavai , pratyagenamabhicAraH stqNute 45

षट्पुरस्तादभिषेकस्य जुहोति । षडुपरिष्टात् । द्वादश संपद्यन्ते । द्वादश मासाः संवत्सरः । संवत्सरः खलु वै देवानां पूः । देवानामेव पुरं मध्यतो व्यवसर्पति । तस्य न कुतश्चनोपाव्याधो भवति । भूतानामवेष्टीर्जुहोति । अत्रात्र वै मृत्युर्जायते । यत्रयत्रैव मृत्युर्जायते । तत एवैनमवयजते । तस्माद्र ?ाजसूयेनेजानः सर्वमायुरेति । सर्वे ह्यस्य मृत्यवोऽवेष्टाः । तस्मा-द्र ?ाजसूयेनेजानो नाभिचरितवै । प्रत्यगेनमभिचारः स्तृणुते ४५

षट्पुरस्तादभिषेकस्य जुहोति । षडुपरिष्टात् । द्वादश संपद्यन्ते । द्वादश मासाः संवत्सरः । संवत्सरः खलु वै देवानां पूः । देवानामेव पुरं मध्यतो व्यवसर्पति । तस्य न कुतश्चनोपाव्याधो भवति । भूतानामवेष्टीर्जुहोति । अत्रात्र वै मृत्युर्जायते । यत्रयत्रैव मृत्युर्जायते । तत एवैनमवयजते । तस्माद्रा जसूयेनेजानः सर्वमायुरेति । सर्वे ह्यस्य मृत्यवोऽवेष्टाः । तस्मा-द्रा जसूयेनेजानो नाभिचरितवै । प्रत्यगेनमभिचारः स्तृणुते ४५

2077

aoj Ev;âSmNd/;it ) =];,;' =]pitrsITy;h ) =];,;mevwn' =]pit' kroit ) ait idvSp;hITy;h ) aTyNy;Np;hIit v;vwtd;h ) sm;v-vO]¥/r;gudIcIárTy;h ) r;·^mev;âSmN/[uvmk" ) ¬Cz¹W,en juhoit ) ¬Cz¹W,.;go vw ¨{ " ) .;g/eyenwv ¨{ ' inrvdyte 50

oja evAsmindadhAti , kSatrANAM kSatrapatirasItyAha , kSatrANAmevainaM kSatrapatiM karoti , ati divaspAhItyAha , atyanyAnpAhIti vAvaitadAha , samAva-vqtrannadharAgudIcIrityAha , rASTramevAsmindhruvamakaH , uccheSaNena juhoti , uccheSaNabhAgo vai rudra ?H , bhAgadheyenaiva rudraM niravadayate 50

ओज एवास्मिन्दधाति । क्षत्राणां क्षत्रपतिरसीत्याह । क्षत्राणामेवैनं क्षत्रपतिं करोति । अति दिवस्पाहीत्याह । अत्यन्यान्पाहीति वावैतदाह । समाव-वृत्रन्नधरागुदीचीरित्याह । राष्ट्रमेवास्मिन्ध्रुवमकः । उच्छेषणेन जुहोति । उच्छेषणभागो वै रुद्र ?ः । भागधेयेनैव रुद्रं निरवदयते ५०

ओज एवास्मिन्दधाति । क्षत्राणां क्षत्रपतिरसीत्याह । क्षत्राणामेवैनं क्षत्रपतिं करोति । अति दिवस्पाहीत्याह । अत्यन्यान्पाहीति वावैतदाह । समाव-वृत्रन्नधरागुदीचीरित्याह । राष्ट्रमेवास्मिन्ध्रुवमकः । उच्छेषणेन जुहोति । उच्छेषणभागो वै रुद्र ः! । भागधेयेनैव रुद्रं निरवदयते ५०

2106

vwdeVyo vw p[j;" ) t;Ev;´;" kÚ¨te ) =]Sy n;É.rÉs =]Sy yoinrsI-Ty/Iv;sm;StO,;it syoinTv;y ) Syon;m;sId suWd;m;sIdeTy;h ) yq;yjurevwtt( ) m; Tv; ih\ sINm;m; ih\ sIidTy;h;ih\ s;yw ) inWs;d /Otv[to v¨," pSTy;Sv; s;m[;Jy;y su£tuárTy;h ) s;m[;Jymevwn\ su£tu' kroit ) b[÷;3\ Tv\ r;jNb[÷;És sivt;És sTysv Ty;h ) sivt;-rmevwn\ sTysv' kroit 60

vaifvadevyo vai prajAH , tAevAdyAH kurute , kSatrasya nAbhirasi kSatrasya yonirasI-tyadhIvAsamAstqNAti sayonitvAya , syonAmAsIda suSadAmAsIdetyAha , yathAyajurevaitat , mA tvA hiMM sInmAmA hiMM sIdityAhAhiMM sAyai , niSasAda dhqtavrato varuNaH pastyAsvA sAmrAjyAya sukraturityAha , sAmrAjyamevainaMM sukratuM karoti , brahmA3?MM tvaMM rAjanbrahmAsi savitAsi satyasava ityAha , savitA-ramevainaMM satyasavaM karoti 60

vaifvadevyo vai prajAH , tAevAdyAH kurute , kSatrasya nAbhirasi kSatrasya yonirasI-tyadhIvAsamAstqNAti sayonitvAya , syonAmAsIda suSadAmAsIdetyAha , yathAyajurevaitat , mA tvA hiMM sInmAmA hiMM sIdityAhAhiMM sAyai , niSasAda dhqtavrato varuNaH pastyAsvA sAmrAjyAya sukraturityAha , sAmrAjyamevainaMM sukratuM karoti , brahmA3MM! tvaMM rAjanbrahmAsi savitAsi satyasava ityAha , savitA-ramevainaMM satyasavaM karoti 60

वैश्वदेव्यो वै प्रजाः । ताएवाद्याः कुरुते । क्षत्रस्य नाभिरसि क्षत्रस्य योनिरसी-त्यधीवासमास्तृणाति सयोनित्वाय । स्योनामासीद सुषदामासीदेत्याह । यथायजुरेवैतत् । मा त्वा हिँ सीन्मामा हिँ सीदित्याहाहिँ सायै । निषसाद धृतव्रतो वरुणः पस्त्यास्वा साम्राज्याय सुक्रतुरित्याह । साम्राज्यमेवैनँ सुक्रतुं करोति । ब्रह्मा३?ँ त्वँ राजन्ब्रह्मासि सवितासि सत्यसव इत्याह । सविता-रमेवैनँ सत्यसवं करोति ६०

वैश्वदेव्यो वै प्रजाः । ताएवाद्याः कुरुते । क्षत्रस्य नाभिरसि क्षत्रस्य योनिरसी-त्यधीवासमास्तृणाति सयोनित्वाय । स्योनामासीद सुषदामासीदेत्याह । यथायजुरेवैतत् । मा त्वा हिँ सीन्मामा हिँ सीदित्याहाहिँ सायै । निषसाद धृतव्रतो वरुणः पस्त्यास्वा साम्राज्याय सुक्रतुरित्याह । साम्राज्यमेवैनँ सुक्रतुं करोति । ब्रह्मा३ँ! त्वँ राजन्ब्रह्मासि सवितासि सत्यसव इत्याह । सविता-रमेवैनँ सत्यसवं करोति ६०

2109

b[÷;3\ Tv\ r;jNb[÷;sIN{ oÉs sTy*j; Ty;h ) N{ mevwn\ sTy*js' kroit ) b[÷;3\ Tv\ r;jNb[÷;És Ém]oÉs suxev Ty;h ) Ém]mevwn\ suxev' kroit ) b[÷;3\ Tv\ r;jNb[÷;És v¨,oÉs sTy/meRTy;h ) v¨,-mevwn\ sTy/m;R,' kroit ) sivt;És sTysv Ty;h ) g;y]Imevwten;-É.Vy;hrit ) N{ oÉs sTy*j; Ty;h ) i]·.mevwten;É.Vy;hrit 61

brahmA3?MM tvaMM rAjanbrahmAsIndra ?o'si satyaujA ityAha , indra mevainaMM satyaujasaM karoti , brahmA3?MM tvaMM rAjanbrahmAsi mitro'si sufeva ityAha , mitramevainaMM sufevaM karoti , brahmA3?MM tvaMM rAjanbrahmAsi varuNo'si satyadharmetyAha , varuNa-mevainaMM satyadharmANaM karoti , savitAsi satyasava ityAha , gAyatrImevaitenA-bhivyAharati , indra ?o'si satyaujA ityAha , triSTubhamevaitenAbhivyAharati 61

brahmA3MM! tvaMM rAjanbrahmAsIndro 'si satyaujA ityAha , indra mevainaMM satyaujasaM karoti , brahmA3MM! tvaMM rAjanbrahmAsi mitro'si sufeva ityAha , mitramevainaMM sufevaM karoti , brahmA3MM! tvaMM rAjanbrahmAsi varuNo'si satyadharmetyAha , varuNa-mevainaMM satyadharmANaM karoti , savitAsi satyasava ityAha , gAyatrImevaitenA-bhivyAharati , indro 'si satyaujA ityAha , triSTubhamevaitenAbhivyAharati 61

ब्रह्मा३?ँ त्वँ राजन्ब्रह्मासीन्द्र ?ोऽसि सत्यौजा इत्याह । इन्द्र मेवैनँ सत्यौजसं करोति । ब्रह्मा३?ँ त्वँ राजन्ब्रह्मासि मित्रोऽसि सुशेव इत्याह । मित्रमेवैनँ सुशेवं करोति । ब्रह्मा३?ँ त्वँ राजन्ब्रह्मासि वरुणोऽसि सत्यधर्मेत्याह । वरुण-मेवैनँ सत्यधर्माणं करोति । सवितासि सत्यसव इत्याह । गायत्रीमेवैतेना-भिव्याहरति । इन्द्र ?ोऽसि सत्यौजा इत्याह । त्रिष्टुभमेवैतेनाभिव्याहरति ६१

ब्रह्मा३ँ! त्वँ राजन्ब्रह्मासीन्द्रो ऽसि सत्यौजा इत्याह । इन्द्र मेवैनँ सत्यौजसं करोति । ब्रह्मा३ँ! त्वँ राजन्ब्रह्मासि मित्रोऽसि सुशेव इत्याह । मित्रमेवैनँ सुशेवं करोति । ब्रह्मा३ँ! त्वँ राजन्ब्रह्मासि वरुणोऽसि सत्यधर्मेत्याह । वरुण-मेवैनँ सत्यधर्माणं करोति । सवितासि सत्यसव इत्याह । गायत्रीमेवैतेना-भिव्याहरति । इन्द्रो ऽसि सत्यौजा इत्याह । त्रिष्टुभमेवैतेनाभिव्याहरति ६१

2118

aodnmu[uvte ) prmeÏI v; EW" ) ydodn" ) prm;mevwn\ ÉÅy' gmyit ) suXlok;3\ sum©l;3\ sTyr;j;3inTy;h ) a;²xWmevwt;m;x;Ste ) x*n"xepm;:y;pyte ) v¨,p;x;devwn' muit ) pr"xt' .vit ) xt;yu" pu¨W" xte²N{ y" ) a;yuãyeve²N{ ye p[ititÏit ) m;¨tSy cwk-Év\ xitkp;lSy vwdeVyw c;Ém=;y; a¦ye ¾Sv·Õte smv´it ) devt;É.revwnmu.yt" párgOð;it ) ap;' nP]e Sv;hojoR nP]e Sv;h;¦ye gOhptye Sv;heit it§ a;ütIjuRhoit ) ]y me lok;" ) Eãvev lokWu p[ititÏit 64 7

odanamudbruvate , parameSThI vA eSaH , yadodanaH , paramAmevainaMM friyaM gamayati , suflokA3?MM sumazgalA3?MM satyarAjA3nityAha , AfiSamevaitAmAfAste , faunaHfepamAkhyApayate , varuNapAfAdevainaM muxcati , paraHfataM bhavati , fatAyuH puruSaH fatendri yaH , AyuSyevendri ye pratitiSThati , mArutasya caika-viMM fatikapAlasya vaifvadevyai cAmikSAyA agnaye sviSTakqte samavadyati , devatAbhirevainamubhayataH parigqhNAti , apAM naptre svAhorjo naptre svAhAgnaye gqhapataye svAheti tisra AhutIrjuhoti , traya ime lokAH , eSveva lokeSu pratitiSThati 64 7

odanamudbruvate , parameSThI vA eSaH , yadodanaH , paramAmevainaMM friyaM gamayati , suflokA3MM! sumazgalA3MM! satyarAjA3nityAha , AfiSamevaitAmAfAste , faunaHfepamAkhyApayate , varuNapAfAdevainaM muxcati , paraHfataM bhavati , fatAyuH puruSaH fatendri yaH , AyuSyevendri ye pratitiSThati , mArutasya caika-viMM fatikapAlasya vaifvadevyai cAmikSAyA agnaye sviSTakqte samavadyati , devatAbhirevainamubhayataH parigqhNAti , apAM naptre svAhorjo naptre svAhAgnaye gqhapataye svAheti tisra AhutIrjuhoti , traya ime lokAH , eSveva lokeSu pratitiSThati 64 7

ओदनमुद्ब्रुवते । परमेष्ठी वा एषः । यदोदनः । परमामेवैनँ श्रियं गमयति । सुश्लोका३?ँ सुमङ्गला३?ँ सत्यराजा३नित्याह । आशिषमेवैतामाशास्ते । शौनःशेपमाख्यापयते । वरुणपाशादेवैनं मुञ्चति । परःशतं भवति । शतायुः पुरुषः शतेन्द्रि यः । आयुष्येवेन्द्रि ये प्रतितिष्ठति । मारुतस्य चैक-विँ शतिकपालस्य वैश्वदेव्यै चामिक्षाया अग्नये स्विष्टकृते समवद्यति । देवताभिरेवैनमुभयतः परिगृह्णाति । अपां नप्त्रे स्वाहोर्जो नप्त्रे स्वाहाग्नये गृहपतये स्वाहेति तिस्र आहुतीर्जुहोति । त्रय इमे लोकाः । एष्वेव लोकेषु प्रतितिष्ठति ६४ ७

ओदनमुद्ब्रुवते । परमेष्ठी वा एषः । यदोदनः । परमामेवैनँ श्रियं गमयति । सुश्लोका३ँ! सुमङ्गला३ँ! सत्यराजा३नित्याह । आशिषमेवैतामाशास्ते । शौनःशेपमाख्यापयते । वरुणपाशादेवैनं मुञ्चति । परःशतं भवति । शतायुः पुरुषः शतेन्द्रि यः । आयुष्येवेन्द्रि ये प्रतितिष्ठति । मारुतस्य चैक-विँ शतिकपालस्य वैश्वदेव्यै चामिक्षाया अग्नये स्विष्टकृते समवद्यति । देवताभिरेवैनमुभयतः परिगृह्णाति । अपां नप्त्रे स्वाहोर्जो नप्त्रे स्वाहाग्नये गृहपतये स्वाहेति तिस्र आहुतीर्जुहोति । त्रय इमे लोकाः । एष्वेव लोकेषु प्रतितिष्ठति ६४ ७

2145

a;idTy;' mLh;' gÉ.R,Im;l.te ) m;¨tI' pOâXn' pÏ*hIm( ) ivx' cwv;Smw r;·^' c smIcI d/;it ) a;idTyy; pUvRy; p[crit ) m;¨Tyoÿry; ) r;·^ Ev ivxmnubÝ;it ) ¬°wr;idTy;y; a;Å;vyit ) ¬p;\ xu m;¨Tyw ) tSm;{ ;·^' ivxmitvdit ) gÉ.R

AdityAM malhAM garbhiNImAlabhate , mArutIM pqfniM paSThauhIm , vifaM caivAsmai rASTraM ca samIcI dadhAti , AdityayA pUrvayA pracarati , mArutyottarayA , rASTra eva vifamanubadhnAti , uccairAdityAyA AfrAvayati , upAMM fu mArutyai , tasmAdra ?ASTraM vifamativadati , garbhiNyAdityA bhavati 9

आदित्यां मल्हां गर्भिणीमालभते । मारुतीं पृश्निं पष्ठौहीम् । विशं चैवास्मै राष्ट्रं च समीची दधाति । आदित्यया पूर्वया प्रचरति । मारुत्योत्तरया । राष्ट्र एव विशमनुबध्नाति । उच्चैरादित्याया आश्रावयति । उपाँ शु मारुत्यै । तस्माद्र ?ाष्ट्रं विशमतिवदति । गर्भिण्यादित्या भवति ९

आदित्यां मल्हां गर्भिणीमालभते । मारुतीं पृश्निं पष्ठौहीम् । विशं चैवास्मै राष्ट्रं च समीची दधाति । आदित्यया पूर्वया प्रचरति । मारुत्योत्तरया । राष्ट्र एव विशमनुबध्नाति । उच्चैरादित्याया आश्रावयति । उपाँ शु मारुत्यै । तस्माद्रा ष्ट्रं विशमतिवदति । गर्भिण्यादित्या भवति ९

2172

yTsIsm( ) n S]I n pum;n( ) yTKlIb" ) n somo n sur; ) yTs*];m,I smOõäw ) Sv;ÃÇ' Tv; Sv;duneTy;h ) sommevwn;' kroit ) somoSyÉ>y;' pCySv srSvTyw pCySveN{ ;y su];M,e pCySveTy;h ) Et;>yo ç¼W; devt;>y" pCyte ) it§" s\ sO·; vsit 18

yatsIsam , na strI na pumAn , yatklIbaH , na somo na surA , yatsautrAmaNI samqddhyai , svAdvIM tvA svAdunetyAha , somamevainAM karoti , somo'syafvibhyAM pacyasva sarasvatyai pacyasvendra ?Aya sutrAmNe pacyasvetyAha , etAbhyo hyeSA devatAbhyaH pacyate , tisraH saMM sqSTA vasati 18

yatsIsam , na strI na pumAn , yatklIbaH , na somo na surA , yatsautrAmaNI samqddhyai , svAdvIM tvA svAdunetyAha , somamevainAM karoti , somo'syafvibhyAM pacyasva sarasvatyai pacyasvendrA ya sutrAmNe pacyasvetyAha , etAbhyo hyeSA devatAbhyaH pacyate , tisraH saMM sqSTA vasati 18

यत्सीसम् । न स्त्री न पुमान् । यत्क्लीबः । न सोमो न सुरा । यत्सौत्रामणी समृद्ध्यै । स्वाद्वीं त्वा स्वादुनेत्याह । सोममेवैनां करोति । सोमोऽस्यश्विभ्यां पच्यस्व सरस्वत्यै पच्यस्वेन्द्र ?ाय सुत्राम्णे पच्यस्वेत्याह । एताभ्यो ह्येषा देवताभ्यः पच्यते । तिस्रः सँ सृष्टा वसति १८

यत्सीसम् । न स्त्री न पुमान् । यत्क्लीबः । न सोमो न सुरा । यत्सौत्रामणी समृद्ध्यै । स्वाद्वीं त्वा स्वादुनेत्याह । सोममेवैनां करोति । सोमोऽस्यश्विभ्यां पच्यस्व सरस्वत्यै पच्यस्वेन्द्रा य सुत्राम्णे पच्यस्वेत्याह । एताभ्यो ह्येषा देवताभ्यः पच्यते । तिस्रः सँ सृष्टा वसति १८

2184

b[;÷,' pár£¡,Iy;duCz¹W,Sy p;t;rm( ) b[;÷,o ç;üTy; ¬Cz¹W,Sy p;t; ) yid b[;÷,' n ivNdet( ) vLmIkvp;y;mvnyet( ) swv tt" p[;yÉáÿ" ) yÃw s*];m

brAhmaNaM parikrINIyAduccheSaNasya pAtAram , brAhmaNo hyAhutyA uccheSaNasya pAtA , yadi brAhmaNaM na vindet , valmIkavapAyAmavanayet , saiva tataH prAyafcittiH , yadvai sautrAmaNyai vyqddham , tadasyai samqddham , nAnAdevatyAH pafavafca puroDAfAfca bhavanti samqddhyai , aindra ?H pafUnAmuttamo bhavati , aindra ?H puroDAfAnAM prathamaH 22

brAhmaNaM parikrINIyAduccheSaNasya pAtAram , brAhmaNo hyAhutyA uccheSaNasya pAtA , yadi brAhmaNaM na vindet , valmIkavapAyAmavanayet , saiva tataH prAyafcittiH , yadvai sautrAmaNyai vyqddham , tadasyai samqddham , nAnAdevatyAH pafavafca puroDAfAfca bhavanti samqddhyai , aindra H! pafUnAmuttamo bhavati , aindra H! puroDAfAnAM prathamaH 22

ब्राह्मणं परिक्रीणीयादुच्छेषणस्य पातारम् । ब्राह्मणो ह्याहुत्या उच्छेषणस्य पाता । यदि ब्राह्मणं न विन्देत् । वल्मीकवपायामवनयेत् । सैव ततः प्रायश्चित्तिः । यद्वै सौत्रामण्यै व्यृद्धम् । तदस्यै समृद्धम् । नानादेवत्याः पशवश्च पुरोडाशाश्च भवन्ति समृद्ध्यै । ऐन्द्र ?ः पशूनामुत्तमो भवति । ऐन्द्र ?ः पुरोडाशानां प्रथमः २२

ब्राह्मणं परिक्रीणीयादुच्छेषणस्य पातारम् । ब्राह्मणो ह्याहुत्या उच्छेषणस्य पाता । यदि ब्राह्मणं न विन्देत् । वल्मीकवपायामवनयेत् । सैव ततः प्रायश्चित्तिः । यद्वै सौत्रामण्यै व्यृद्धम् । तदस्यै समृद्धम् । नानादेवत्याः पशवश्च पुरोडाशाश्च भवन्ति समृद्ध्यै । ऐन्द्र ः! पशूनामुत्तमो भवति । ऐन्द्र ः! पुरोडाशानां प्रथमः २२

2238

SvdNteSm; aoW/y" 3te vTsmup;v;sOjn( ) d' no hVy' p[d;pyeit ) sob[vIÃr' vO,w ) dx m; r;]Ij;Rt' n dohn( ) a;s'gv' m;]; sh cr;,Iit ) tSm;ÃTs' j;t' dx r;]InR duh²Nt ) a;s'gv' m;]; sh crit ) v;revOt\ çSy ) tSm;ÃTs\ s\ sO·/y\ ¨{ o `;tuk" ) ait ih sN/;' /yit 3

svadante'smA oSadhayaH 3te vatsamupAvAsqjan , idaM no havyaM pradApayeti , so'bravIdvaraM vqNai , dafa mA rAtrIrjAtaM na dohan , AsaMgavaM mAtrA saha carANIti , tasmAdvatsaM jAtaM dafa rAtrIrna duhanti , AsaMgavaM mAtrA saha carati , vArevqtaMM hyasya , tasmAdvatsaMM saMM sqSTadhayaMM rudra ?o ghAtukaH , ati hi sandhAM dhayati 3

स्वदन्तेऽस्मा ओषधयः ३ते वत्समुपावासृजन् । इदं नो हव्यं प्रदापयेति । सोऽब्रवीद्वरं वृणै । दश मा रात्रीर्जातं न दोहन् । आसंगवं मात्रा सह चराणीति । तस्माद्वत्सं जातं दश रात्रीर्न दुहन्ति । आसंगवं मात्रा सह चरति । वारेवृतँ ह्यस्य । तस्माद्वत्सँ सँ सृष्टधयँ रुद्र ?ो घातुकः । अति हि सन्धां धयति ३

स्वदन्तेऽस्मा ओषधयः ३ते वत्समुपावासृजन् । इदं नो हव्यं प्रदापयेति । सोऽब्रवीद्वरं वृणै । दश मा रात्रीर्जातं न दोहन् । आसंगवं मात्रा सह चराणीति । तस्माद्वत्सं जातं दश रात्रीर्न दुहन्ति । आसंगवं मात्रा सह चरति । वारेवृतँ ह्यस्य । तस्माद्वत्सँ सँ सृष्टधयँ रुद्रो घातुकः । अति हि सन्धां धयति ३

2276

¨{ o v; EW" ) ydÉ¦" ) pI Sq;lI )yNm?ye¦erÉ/Åyet( ) ¨{ ;y pImipd?y;t( ) p[m;yuk; Sy;t( ) ¬dIco©;r;É¥åç;É/Åyit ) piyw gopIq;y ) VyNt;Nkroit ) tq; päp[m;yuk; .vit 16

rudra ?o vA eSaH , yadagniH , patnI sthAlI ,yanmadhye'gneradhifrayet , rudra ?Aya patnImapidadhyAt , pramAyukA syAt , udIco'zgArAnnirUhyAdhifrayati , patniyai gopIthAya , vyantAnkaroti , tathA patnyapramAyukA bhavati 16

rudro vA eSaH , yadagniH , patnI sthAlI ,yanmadhye'gneradhifrayet , rudrA ya patnImapidadhyAt , pramAyukA syAt , udIco'zgArAnnirUhyAdhifrayati , patniyai gopIthAya , vyantAnkaroti , tathA patnyapramAyukA bhavati 16

रुद्र ?ो वा एषः । यदग्निः । पत्नी स्थाली ।यन्मध्येऽग्नेरधिश्रयेत् । रुद्र ?ाय पत्नीमपिदध्यात् । प्रमायुका स्यात् । उदीचोऽङ्गारान्निरूह्याधिश्रयति । पत्नियै गोपीथाय । व्यन्तान्करोति । तथा पत्न्यप्रमायुका भवति १६

रुद्रो वा एषः । यदग्निः । पत्नी स्थाली ।यन्मध्येऽग्नेरधिश्रयेत् । रुद्रा य पत्नीमपिदध्यात् । प्रमायुका स्यात् । उदीचोऽङ्गारान्निरूह्याधिश्रयति । पत्नियै गोपीथाय । व्यन्तान्करोति । तथा पत्न्यप्रमायुका भवति १६

2285

pyRÉ¦ kroit ) r=s;mphTyw ) i]" pyRÉ¦ kroit ) } y;vO²õ yD" ) aqo me?yTv;y ) yTp[;cInmuÃ;syet( ) yjm;n\ xuc;pRyet( ) y¶²=,; ) iptOdevTy\ Sy;t( ) yTp[Tykª 19

paryagni karoti , rakSasAmapahatyai , triH paryagni karoti , tr?yAvqddhi yajxaH , atho medhyatvAya , yatprAcInamudvAsayet , yajamAnaMM fucArpayet , yaddakSiNA , pitqdevatyaMM syAt , yatpratyak 19

paryagni karoti , rakSasAmapahatyai , triH paryagni karoti , tr! yAvqddhi yajxaH , atho medhyatvAya , yatprAcInamudvAsayet , yajamAnaMM fucArpayet , yaddakSiNA , pitqdevatyaMM syAt , yatpratyak 19

पर्यग्नि करोति । रक्षसामपहत्यै । त्रिः पर्यग्नि करोति । त्र्?यावृद्धि यज्ञः । अथो मेध्यत्वाय । यत्प्राचीनमुद्वासयेत् । यजमानँ शुचार्पयेत् । यद्दक्षिणा । पितृदेवत्यँ स्यात् । यत्प्रत्यक् १९

पर्यग्नि करोति । रक्षसामपहत्यै । त्रिः पर्यग्नि करोति । त्र्! यावृद्धि यज्ञः । अथो मेध्यत्वाय । यत्प्राचीनमुद्वासयेत् । यजमानँ शुचार्पयेत् । यद्दक्षिणा । पितृदेवत्यँ स्यात् । यत्प्रत्यक् १९

2318

W$(s'p´Nte ) W@±v; Atv" ) AtUnev p[I,;it ) b[×m;idno vd²Nt ) ikùdevTymÉ¦ho]Émit ) vwdevÉmit b[Uy;t( ) y´juW; juhoit ) tdwN{ ;¦m( ) yÿUã,Im( ) tTp[;j;pTym( 30

SaTsaMpadyante , SaDvA qtavaH , qtUneva prINAti , brahvamAdino vadanti , kiMdevatyamagnihotramiti , vaifvadevamiti brUyAt , yadyajuSA juhoti , tadaindra ?Agnam , yattUSNIm , tatprAjApatyam 30

SaTsaMpadyante , SaDvA qtavaH , qtUneva prINAti , brahvamAdino vadanti , kiMdevatyamagnihotramiti , vaifvadevamiti brUyAt , yadyajuSA juhoti , tadaindrA gnam , yattUSNIm , tatprAjApatyam 30

षट्संपद्यन्ते । षड्वा ऋतवः । ऋतूनेव प्रीणाति । ब्रह्वमादिनो वदन्ति । किंदेवत्यमग्निहोत्रमिति । वैश्वदेवमिति ब्रूयात् । यद्यजुषा जुहोति । तदैन्द्र ?ाग्नम् । यत्तूष्णीम् । तत्प्राजापत्यम् ३०

षट्संपद्यन्ते । षड्वा ऋतवः । ऋतूनेव प्रीणाति । ब्रह्वमादिनो वदन्ति । किंदेवत्यमग्निहोत्रमिति । वैश्वदेवमिति ब्रूयात् । यद्यजुषा जुहोति । तदैन्द्रा ग्नम् । यत्तूष्णीम् । तत्प्राजापत्यम् ३०

2333

vnSpty ?m" ) idx" pár/y" ) a;idTyo yUp" ) yjm;n" px" ) smu{ ov.Oq" ) s'vTsr" Svg;k;r" ) tSm;d;iht;¦e" svRmev bihRãy' dÿ' .vit ) yTs;y' juhoit ) r;i]mev ten d²=

vanaspataya idhmaH , difaH paridhayaH , Adityo yUpaH , yajamAnaH pafuH , samudra ?o'vabhqthaH , saMvatsaraH svagAkAraH , tasmAdAhitAgneH sarvameva barhiSyaM dattaM bhavati , yatsAyaM juhoti , rAtrimeva tena dakSiNyAM kurute , yatprAtaH 35

vanaspataya idhmaH , difaH paridhayaH , Adityo yUpaH , yajamAnaH pafuH , samudro 'vabhqthaH , saMvatsaraH svagAkAraH , tasmAdAhitAgneH sarvameva barhiSyaM dattaM bhavati , yatsAyaM juhoti , rAtrimeva tena dakSiNyAM kurute , yatprAtaH 35

वनस्पतय इध्मः । दिशः परिधयः । आदित्यो यूपः । यजमानः पशुः । समुद्र ?ोऽवभृथः । संवत्सरः स्वगाकारः । तस्मादाहिताग्नेः सर्वमेव बर्हिष्यं दत्तं भवति । यत्सायं जुहोति । रात्रिमेव तेन दक्षिण्यां कुरुते । यत्प्रातः ३५

वनस्पतय इध्मः । दिशः परिधयः । आदित्यो यूपः । यजमानः पशुः । समुद्रो ऽवभृथः । संवत्सरः स्वगाकारः । तस्मादाहिताग्नेः सर्वमेव बर्हिष्यं दत्तं भवति । यत्सायं जुहोति । रात्रिमेव तेन दक्षिण्यां कुरुते । यत्प्रातः ३५

2378

r*{ ' giv ) v;yVymupsO·m( ) a;Én' duçm;nm( ) s*My' duG/m( ) v;¨,mÉ/ÉÅtm( ) vwdev; É.Ndv" ) p*ã,mudNtm( ) s;rSvt' ivãyNdm;nm( ) mw]\ xr" ) /;tu¨Ã;Éstm( ) bOhSpte¨¥Itm( ) sivtu" p[£;Ntm( ) ´;v;pOÉqVy\ iîym;,m( ) EeN{ ;¦mups¥m( ) a¦e" pUv;Rüit" ) p[j;pte¨ÿr; ) EeN{ \ ütm( 50

raudraM gavi , vAyavyamupasqSTam , AfvinaM duhyamAnam , saumyaM dugdham , vAruNamadhifritam , vaifvadevA bhindavaH , pauSNamudantam , sArasvataM viSyandamAnam , maitraMM faraH , dhAturudvAsitam , bqhaspaterunnItam , savituH prakrAntam , dyAvApqthivyaMM hriyamANam , aindra ?Agnamupasannam , agneH pUrvAhutiH , prajApateruttarA , aindraMM hutam 50

raudraM gavi , vAyavyamupasqSTam , AfvinaM duhyamAnam , saumyaM dugdham , vAruNamadhifritam , vaifvadevA bhindavaH , pauSNamudantam , sArasvataM viSyandamAnam , maitraMM faraH , dhAturudvAsitam , bqhaspaterunnItam , savituH prakrAntam , dyAvApqthivyaMM hriyamANam , aindrA gnamupasannam , agneH pUrvAhutiH , prajApateruttarA , aindra MM! hutam 50

रौद्रं गवि । वायव्यमुपसृष्टम् । आश्विनं दुह्यमानम् । सौम्यं दुग्धम् । वारुणमधिश्रितम् । वैश्वदेवा भिन्दवः । पौष्णमुदन्तम् । सारस्वतं विष्यन्दमानम् । मैत्रँ शरः । धातुरुद्वासितम् । बृहस्पतेरुन्नीतम् । सवितुः प्रक्रान्तम् । द्यावापृथिव्यँ ह्रियमाणम् । ऐन्द्र ?ाग्नमुपसन्नम् । अग्नेः पूर्वाहुतिः । प्रजापतेरुत्तरा । ऐन्द्रँ हुतम् ५०

रौद्रं गवि । वायव्यमुपसृष्टम् । आश्विनं दुह्यमानम् । सौम्यं दुग्धम् । वारुणमधिश्रितम् । वैश्वदेवा भिन्दवः । पौष्णमुदन्तम् । सारस्वतं विष्यन्दमानम् । मैत्रँ शरः । धातुरुद्वासितम् । बृहस्पतेरुन्नीतम् । सवितुः प्रक्रान्तम् । द्यावापृथिव्यँ ह्रियमाणम् । ऐन्द्रा ग्नमुपसन्नम् । अग्नेः पूर्वाहुतिः । प्रजापतेरुत्तरा । ऐन्द्र ँ! हुतम् ५०

2387

wN{ ;¦mups;idtm( ) sv;R>yo v; EW devt;>yo juhoit ) yoÉ¦ho]' juhoit ) yq; %lu vw /enu' tIqeR tpRyit ) EvmÉ¦ho]I yjm;n' tpRyit ) tOPyit p[jy; pxuÉ." ) p[ suvg| lokù j;n;it ) pXyit pu]m( ) pXyit p*]m( ) p[ p[jy; pxuÉ.ÉmRqunwj;Ryte ) ySywv' ivduWoÉ¦ho]' ju×it ) y ¬ cwndev' ved 53

?aindra ?AgnamupasAditam , sarvAbhyo vA eSa devatAbhyo juhoti , yo'gnihotraM juhoti , yathA khalu vai dhenuM tIrthe tarpayati , evamagnihotrI yajamAnaM tarpayati , tqpyati prajayA pafubhiH , pra suvargaM lokaM jAnAti , pafyati putram , pafyati pautram , pra prajayA pafubhirmithunairjAyate , yasyaivaM viduSo'gnihotraM juhvati , ya u cainadevaM veda 53

ndraiA! gnamupasAditam , sarvAbhyo vA eSa devatAbhyo juhoti , yo'gnihotraM juhoti , yathA khalu vai dhenuM tIrthe tarpayati , evamagnihotrI yajamAnaM tarpayati , tqpyati prajayA pafubhiH , pra suvargaM lokaM jAnAti , pafyati putram , pafyati pautram , pra prajayA pafubhirmithunairjAyate , yasyaivaM viduSo'gnihotraM juhvati , ya u cainadevaM veda 53

?ैन्द्र ?ाग्नमुपसादितम् । सर्वाभ्यो वा एष देवताभ्यो जुहोति । योऽग्निहोत्रं जुहोति । यथा खलु वै धेनुं तीर्थे तर्पयति । एवमग्निहोत्री यजमानं तर्पयति । तृप्यति प्रजया पशुभिः । प्र सुवर्गं लोकं जानाति । पश्यति पुत्रम् । पश्यति पौत्रम् । प्र प्रजया पशुभिर्मिथुनैर्जायते । यस्यैवं विदुषोऽग्निहोत्रं जुह्वति । य उ चैनदेवं वेद ५३

न्द्रैआ! ग्नमुपसादितम् । सर्वाभ्यो वा एष देवताभ्यो जुहोति । योऽग्निहोत्रं जुहोति । यथा खलु वै धेनुं तीर्थे तर्पयति । एवमग्निहोत्री यजमानं तर्पयति । तृप्यति प्रजया पशुभिः । प्र सुवर्गं लोकं जानाति । पश्यति पुत्रम् । पश्यति पौत्रम् । प्र प्रजया पशुभिर्मिथुनैर्जायते । यस्यैवं विदुषोऽग्निहोत्रं जुह्वति । य उ चैनदेवं वेद ५३

2398

ydÉ¦muõrit ) vsvStçRÉ¦" ) tâSmNySy tq;iv/e ju×it ) vsuãvev;Sy;É¦ho]\ üt' .vit ) inihto /Up;yHxete ) ¨{ ;StçRÉ¦" ) tâSmNySy tq;iv/e ju×it ) ¨{ eãvev;Sy;É¦ho]\ üt' .vit ) p[qmÉm-?mmÉcRr;l.te ) a;idTy;StçRÉ¦" 57

yadagnimuddharati , vasavastarhyagniH , tasminyasya tathAvidhe juhvati , vasuSvevAsyAgnihotraMM hutaM bhavati , nihito dhUpAyaxfete , rudra ?AstarhyagniH , tasminyasya tathAvidhe juhvati , rudre SvevAsyAgnihotraMM hutaM bhavati , prathamami-dhmamarcirAlabhate , AdityAstarhyagniH 57

yadagnimuddharati , vasavastarhyagniH , tasminyasya tathAvidhe juhvati , vasuSvevAsyAgnihotraMM hutaM bhavati , nihito dhUpAyaxfete , rudrA starhyagniH , tasminyasya tathAvidhe juhvati , rudre SvevAsyAgnihotraMM hutaM bhavati , prathamami-dhmamarcirAlabhate , AdityAstarhyagniH 57

यदग्निमुद्धरति । वसवस्तर्ह्यग्निः । तस्मिन्यस्य तथाविधे जुह्वति । वसुष्वेवास्याग्निहोत्रँ हुतं भवति । निहितो धूपायञ्शेते । रुद्र ?ास्तर्ह्यग्निः । तस्मिन्यस्य तथाविधे जुह्वति । रुद्रे ष्वेवास्याग्निहोत्रँ हुतं भवति । प्रथममि-ध्ममर्चिरालभते । आदित्यास्तर्ह्यग्निः ५७

यदग्निमुद्धरति । वसवस्तर्ह्यग्निः । तस्मिन्यस्य तथाविधे जुह्वति । वसुष्वेवास्याग्निहोत्रँ हुतं भवति । निहितो धूपायञ्शेते । रुद्रा स्तर्ह्यग्निः । तस्मिन्यस्य तथाविधे जुह्वति । रुद्रे ष्वेवास्याग्निहोत्रँ हुतं भवति । प्रथममि-ध्ममर्चिरालभते । आदित्यास्तर्ह्यग्निः ५७

2493

r;j; Tv; v¨,o nytu deiv d²=,e¦ye ihr

rAjA tvA varuNo nayatu devi dakSiNe'gnaye hiraNyamityAha , AgneyaM vai hiraNyam , svayaivainaddevatayA pratigqhNAti , somAya vAsa ityAha , saumyaM vai vAsaH , svayaivainaddevatayA pratigqhNAti , rudra ?Aya gAmityAha , raudra ?I vai gauH , svayaivainAM devatayA pratigqhNAti , varuNAyAfvamityAha 29

rAjA tvA varuNo nayatu devi dakSiNe'gnaye hiraNyamityAha , AgneyaM vai hiraNyam , svayaivainaddevatayA pratigqhNAti , somAya vAsa ityAha , saumyaM vai vAsaH , svayaivainaddevatayA pratigqhNAti , rudrA ya gAmityAha , raudrI vai gauH , svayaivainAM devatayA pratigqhNAti , varuNAyAfvamityAha 29

राजा त्वा वरुणो नयतु देवि दक्षिणेऽग्नये हिरण्यमित्याह । आग्नेयं वै हिरण्यम् । स्वयैवैनद्देवतया प्रतिगृह्णाति । सोमाय वास इत्याह । सौम्यं वै वासः । स्वयैवैनद्देवतया प्रतिगृह्णाति । रुद्र ?ाय गामित्याह । रौद्र ?ी वै गौः । स्वयैवैनां देवतया प्रतिगृह्णाति । वरुणायाश्वमित्याह २९

राजा त्वा वरुणो नयतु देवि दक्षिणेऽग्नये हिरण्यमित्याह । आग्नेयं वै हिरण्यम् । स्वयैवैनद्देवतया प्रतिगृह्णाति । सोमाय वास इत्याह । सौम्यं वै वासः । स्वयैवैनद्देवतया प्रतिगृह्णाति । रुद्रा य गामित्याह । रौद्री वै गौः । स्वयैवैनां देवतया प्रतिगृह्णाति । वरुणायाश्वमित्याह २९

2529

tSy v; y' kª²À¢" ) yidd' ikù c ) y Ev' ved ) kLpteSmw ) s v; ay' mnuãyeWu yD" s¢hot; ) amu] sÎo deve>yo hVy' vhit ) y Ev' ved ) ¬pwn' yDo nmit ) somNyt ) aÉ. v; meSm;Llok;dmu' lokù kÉmãyNt it ) s v;cSpte úidit Vy;hrt( ) tSm;TpuT]o údym( ) tSm;dSm;Llok;dmu' lokù n;É.k;myNte ) pu]o ih údym( 41

tasya vA iyaM kLptiH , yadidaM kiM ca , ya evaM veda , kalpate'smai , sa vA ayaM manuSyeSu yajxaH saptahotA , amutra sadbhyo devebhyo havyaM vahati , ya evaM veda , upainaM yajxo namati , so'manyata , abhi vA ime'smAllokAdamuM lokaM kamiSyanta iti , sa vAcaspate hqditi vyAharat , tasmAtputtro hqdayam , tasmAdasmAllokAdamuM lokaM nAbhikAmayante , putro hi hqdayam 41

tasya vA iyaM k[L]ptiH , yadidaM kiM ca , ya evaM veda , kalpate'smai , sa vA ayaM manuSyeSu yajxaH saptahotA , amutra sadbhyo devebhyo havyaM vahati , ya evaM veda , upainaM yajxo namati , so'manyata , abhi vA ime'smAllokAdamuM lokaM kamiSyanta iti , sa vAcaspate hqditi vyAharat , tasmAtputtro hqdayam , tasmAdasmAllokAdamuM lokaM nAbhikAmayante , putro hi hqdayam 41

तस्य वा इयं क्ळ्प्तिः । यदिदं किं च । य एवं वेद । कल्पतेऽस्मै । स वा अयं मनुष्येषु यज्ञः सप्तहोता । अमुत्र सद्भ्यो देवेभ्यो हव्यं वहति । य एवं वेद । उपैनं यज्ञो नमति । सोऽमन्यत । अभि वा इमेऽस्माल्लोकादमुं लोकं कमिष्यन्त इति । स वाचस्पते हृदिति व्याहरत् । तस्मात्पुत्त्रो हृदयम् । तस्मादस्माल्लोकादमुं लोकं नाभिकामयन्ते । पुत्रो हि हृदयम् ४१

2544

N{ " s¢ho]; ) p[j;pitdRxho]; ) teW;\ som\ r;j;n' yx a;°Rt( ) t¥äk;myt ) ten;p;£;mt( ) ten p[l;ymcrt( ) t' dev;" p[wWw" p[wWmwCzn( ) tTp[wW;,;' p[wWTvm( ) iniv²ºNyRvedyn( ) tÉ¥ivd;' inivævm( 46

indra ?H saptahotrA , prajApatirdafahotrA , teSAMM somaMM rAjAnaM yafa Arccat , tannyakAmayata , tenApAkrAmat , tena pralAyamacarat , taM devAH praiSaiH praiSamaicchan , tatpraiSANAM praiSatvam , nividbhirnyavedayan , tannividAM nivittvam 46

indra H! saptahotrA , prajApatirdafahotrA , teSAMM somaMM rAjAnaM yafa Arccat , tannyakAmayata , tenApAkrAmat , tena pralAyamacarat , taM devAH praiSaiH praiSamaicchan , tatpraiSANAM praiSatvam , nividbhirnyavedayan , tannividAM nivittvam 46

इन्द्र ?ः सप्तहोत्रा । प्रजापतिर्दशहोत्रा । तेषाँ सोमँ राजानं यश आर्च्चत् । तन्न्यकामयत । तेनापाक्रामत् । तेन प्रलायमचरत् । तं देवाः प्रैषैः प्रैषमैच्छन् । तत्प्रैषाणां प्रैषत्वम् । निविद्भिर्न्यवेदयन् । तन्निविदां निवित्त्वम् ४६

इन्द्र ः! सप्तहोत्रा । प्रजापतिर्दशहोत्रा । तेषाँ सोमँ राजानं यश आर्च्चत् । तन्न्यकामयत । तेनापाक्रामत् । तेन प्रलायमचरत् । तं देवाः प्रैषैः प्रैषमैच्छन् । तत्प्रैषाणां प्रैषत्वम् । निविद्भिर्न्यवेदयन् । तन्निविदां निवित्त्वम् ४६

2562

s smu{ o.vt( ) tSm;Tsmu{ Sy n ipb²Nt ) p[jnnÉmv ih mNyNte ) tSm;Tpxoj;Rym;n;d;p" purSt;´²Nt ) t¶xhot;NvsOJyt ) p[j;pitvwR dxhot; ) y Ev' tpso vIy| ivÃ;\ StPyte ) .vTyev ) tÃ; dm;-pSs²llm;sIt( ) sorodITp[j;pit" 52

sa samudra ?o'bhavat , tasmAtsamudra sya na pibanti , prajananamiva hi manyante , tasmAtpaforjAyamAnAdApaH purastAdyanti , taddafahotAnvasqjyata , prajApatirvai dafahotA , ya evaM tapaso vIryaM vidvAMM stapyate , bhavatyeva , tadvA idamA-passalilamAsIt , so'rodItprajApatiH 52

sa samudro 'bhavat , tasmAtsamudra sya na pibanti , prajananamiva hi manyante , tasmAtpaforjAyamAnAdApaH purastAdyanti , taddafahotAnvasqjyata , prajApatirvai dafahotA , ya evaM tapaso vIryaM vidvAMM stapyate , bhavatyeva , tadvA idamA-passalilamAsIt , so'rodItprajApatiH 52

स समुद्र ?ोऽभवत् । तस्मात्समुद्र स्य न पिबन्ति । प्रजननमिव हि मन्यन्ते । तस्मात्पशोर्जायमानादापः पुरस्ताद्यन्ति । तद्दशहोतान्वसृज्यत । प्रजापतिर्वै दशहोता । य एवं तपसो वीर्यं विद्वाँ स्तप्यते । भवत्येव । तद्वा इदमा-पस्सलिलमासीत् । सोऽरोदीत्प्रजापतिः ५२

स समुद्रो ऽभवत् । तस्मात्समुद्र स्य न पिबन्ति । प्रजननमिव हि मन्यन्ते । तस्मात्पशोर्जायमानादापः पुरस्ताद्यन्ति । तद्दशहोतान्वसृज्यत । प्रजापतिर्वै दशहोता । य एवं तपसो वीर्यं विद्वाँ स्तप्यते । भवत्येव । तद्वा इदमा-पस्सलिलमासीत् । सोऽरोदीत्प्रजापतिः ५२

2592

ivduren' n;»; ) tdSmw ¨Km' ÕTv; p[Tymut( ) tto v; N{ o dev;n;mÉ/pitr.vt( ) y Ev' ved ) aÉ/pitrev sm;n;n;' .vit ) somNyt ) ikùikù v; akrÉmit ) s cN{ ' m a;hreit p[;lpt( ) t°N{ msN{ mSTvm( ) y Ev' ved 62

vidurenaM nAmnA , tadasmai rukmaM kqtvA pratyamuxcat , tato vA indra ?o devAnAmadhipatirabhavat , ya evaM veda , adhipatireva samAnAnAM bhavati , so'manyata , kiMkiM vA akaramiti , sa candraM ma Ahareti prAlapat , taccandra masafcandra mastvam , ya evaM veda 62

vidurenaM nAmnA , tadasmai rukmaM kqtvA pratyamuxcat , tato vA indro devAnAmadhipatirabhavat , ya evaM veda , adhipatireva samAnAnAM bhavati , so'manyata , kiMkiM vA akaramiti , sa candraM ma Ahareti prAlapat , taccandra masafcandra mastvam , ya evaM veda 62

विदुरेनं नाम्ना । तदस्मै रुक्मं कृत्वा प्रत्यमुञ्चत् । ततो वा इन्द्र ?ो देवानामधिपतिरभवत् । य एवं वेद । अधिपतिरेव समानानां भवति । सोऽमन्यत । किंकिं वा अकरमिति । स चन्द्रं म आहरेति प्रालपत् । तच्चन्द्र मसश्चन्द्र मस्त्वम् । य एवं वेद ६२

विदुरेनं नाम्ना । तदस्मै रुक्मं कृत्वा प्रत्यमुञ्चत् । ततो वा इन्द्रो देवानामधिपतिरभवत् । य एवं वेद । अधिपतिरेव समानानां भवति । सोऽमन्यत । किंकिं वा अकरमिति । स चन्द्रं म आहरेति प्रालपत् । तच्चन्द्र मसश्चन्द्र मस्त्वम् । य एवं वेद ६२

2598

ay' v; d' prmo.Uidit ) tTprmeiÏn" prmeiÏTvm( ) y Ev' ved ) prm;mev k;Ï;' gCzit ) t' dev;" smNt' pyRivxn( ) vsv" purSt;t( ) ¨{ ; d²=,t" ) a;idTy;" p;t( ) ive dev; ¬ÿrt" ) ai©rs" p[Tym( 64

ayaM vA idaM paramo'bhUditi , tatparameSThinaH parameSThitvam , ya evaM veda , paramAmeva kASThAM gacchati , taM devAH samantaM paryavifan , vasavaH purastAt , rudra ?A dakSiNataH , AdityAH pafcAt , vifve devA uttarataH , azgirasaH pratyaxcam 64

ayaM vA idaM paramo'bhUditi , tatparameSThinaH parameSThitvam , ya evaM veda , paramAmeva kASThAM gacchati , taM devAH samantaM paryavifan , vasavaH purastAt , rudrA dakSiNataH , AdityAH pafcAt , vifve devA uttarataH , azgirasaH pratyaxcam 64

अयं वा इदं परमोऽभूदिति । तत्परमेष्ठिनः परमेष्ठित्वम् । य एवं वेद । परमामेव काष्ठां गच्छति । तं देवाः समन्तं पर्यविशन् । वसवः पुरस्तात् । रुद्र ?ा दक्षिणतः । आदित्याः पश्चात् । विश्वे देवा उत्तरतः । अङ्गिरसः प्रत्यञ्चम् ६४

अयं वा इदं परमोऽभूदिति । तत्परमेष्ठिनः परमेष्ठित्वम् । य एवं वेद । परमामेव काष्ठां गच्छति । तं देवाः समन्तं पर्यविशन् । वसवः पुरस्तात् । रुद्रा दक्षिणतः । आदित्याः पश्चात् । विश्वे देवा उत्तरतः । अङ्गिरसः प्रत्यञ्चम् ६४

2613

tSy p[yuÿ_IN{ oj;yt ) y" k;myet vIro m a;j;yeteit ) s ctuhoRt;r' p[yuïIt ) a;Sy vIro j;yte ) sok;myt pxum;NTSy;Émit ) s ctuhoRtu" phot;r' inrÉmmIt ) t' p[;yuÛ ) tSy p[yuáÿ_ pxum;n.vt( ) y" k;myet pxum;NTSy;Émit ) s phot;r' p[yuïIt 69

tasya prayuktIndra ?o'jAyata , yaH kAmayeta vIro ma AjAyeteti , sa caturhotAraM prayuxjIta , Asya vIro jAyate , so'kAmayata pafumAntsyAmiti , sa caturhotuH paxcahotAraM niramimIta , taM prAyuzkta , tasya prayukti pafumAnabhavat , yaH kAmayeta pafumAntsyAmiti , sa paxcahotAraM prayuxjIta 69

tasya prayuktIndro 'jAyata , yaH kAmayeta vIro ma AjAyeteti , sa caturhotAraM prayuxjIta , Asya vIro jAyate , so'kAmayata pafumAntsyAmiti , sa caturhotuH paxcahotAraM niramimIta , taM prAyuzkta , tasya prayukti pafumAnabhavat , yaH kAmayeta pafumAntsyAmiti , sa paxcahotAraM prayuxjIta 69

तस्य प्रयुक्तीन्द्र ?ोऽजायत । यः कामयेत वीरो म आजायेतेति । स चतुर्होतारं प्रयुञ्जीत । आस्य वीरो जायते । सोऽकामयत पशुमान्त्स्यामिति । स चतुर्होतुः पञ्चहोतारं निरमिमीत । तं प्रायुङ्क्त । तस्य प्रयुक्ति पशुमानभवत् । यः कामयेत पशुमान्त्स्यामिति । स पञ्चहोतारं प्रयुञ्जीत ६९

तस्य प्रयुक्तीन्द्रो ऽजायत । यः कामयेत वीरो म आजायेतेति । स चतुर्होतारं प्रयुञ्जीत । आस्य वीरो जायते । सोऽकामयत पशुमान्त्स्यामिति । स चतुर्होतुः पञ्चहोतारं निरमिमीत । तं प्रायुङ्क्त । तस्य प्रयुक्ति पशुमानभवत् । यः कामयेत पशुमान्त्स्यामिति । स पञ्चहोतारं प्रयुञ्जीत ६९

2622

p²ºmRu%en ) te dev;" pxUiNvæv; ) suvg| lokm;yn( ) temuâãm\ Llok Vy=u?yn( ) teb[uvn( ) amut" p[d;n' v; ¬pÉjjIivmeit ) te s¢hot;r' yD' iv/;y;y;Sym( ) a;©Çrs' p[;ih

padbhirmukhena , te devAH pafUnvittvA , suvargaM lokamAyan , te'muSmiMM lloke vyakSudhyan , te'bruvan , amutaH pradAnaM vA upajijIvimeti , te saptahotAraM yajxaM vidhAyAyAsyam , AzgIrasaM prAhiNvan , etenAmutra kalpayeti , tasya A iyaM kLptiH 72

पद्भिर्मुखेन । ते देवाः पशून्वित्त्वा । सुवर्गं लोकमायन् । तेऽमुष्मिँ ल्लोके व्यक्षुध्यन् । तेऽब्रुवन् । अमुतः प्रदानं वा उपजिजीविमेति । ते सप्तहोतारं यज्ञं विधायायास्यम् । आङ्गीरसं प्राहिण्वन् । एतेनामुत्र कल्पयेति । तस्य आ इयं क्ळ्प्तिः ७२

2628

b[÷v;idno vd²Nt ) ikù ctuhoRtO,;' ctuhoRtOTvÉmit ) ydevwWu ctu/;R hot;r" ) ten ctuhoRt;r" ) tSm;°tuhoRt;r ¬CyNte ) t°tuhoRtO,;' ctuhoRtOTvm( ) somo vw ctuhoRt; ) aÉ¦" phot; ) /;t; Wot; ) N{ " s¢hot; 1

brahmavAdino vadanti , kiM caturhotqNAM caturhotqtvamiti , yadevaiSu caturdhA hotAraH , tena caturhotAraH , tasmAccaturhotAra ucyante , taccaturhotqNAM caturhotqtvam , somo vai caturhotA , agniH paxcahotA , dhAtA SaDDhotA , indra ?H saptahotA 1

ब्रह्मवादिनो वदन्ति । किं चतुर्होतृणां चतुर्होतृत्वमिति । यदेवैषु चतुर्धा होतारः । तेन चतुर्होतारः । तस्माच्चतुर्होतार उच्यन्ते । तच्चतुर्होतृणां चतुर्होतृत्वम् । सोमो वै चतुर्होता । अग्निः पञ्चहोता । धाता षड्ढोता । इन्द्र ?ः सप्तहोता १

2630

p[j;pitdRxhot; ) y Ev' ctuhoRtO,;mO²õ' ved ) AÝoTyev ) y EW;mev' bN/ut;' ved ) bN/um;N.vit ) y EW;mev' kª²À¢' ved ) kLpteSmw ) y EW;mevm;ytn' ved ) a;ytnv;N.vit ) y EW;mev' p[itÏ;' ved 2

prajApatirdafahotA , ya evaM caturhotqNAmqddhiM veda , qdhnotyeva , ya eSAmevaM bandhutAM veda , bandhumAnbhavati , ya eSAmevaM kLptiM veda , kalpate'smai , ya eSAmevamAyatanaM veda , AyatanavAnbhavati , ya eSAmevaM pratiSThAM veda 2

prajApatirdafahotA , ya evaM caturhotqNAmqddhiM veda , qdhnotyeva , ya eSAmevaM bandhutAM veda , bandhumAnbhavati , ya eSAmevaM k[L]ptiM veda , kalpate'smai , ya eSAmevamAyatanaM veda , AyatanavAnbhavati , ya eSAmevaM pratiSThAM veda 2

प्रजापतिर्दशहोता । य एवं चतुर्होतृणामृद्धिं वेद । ऋध्नोत्येव । य एषामेवं बन्धुतां वेद । बन्धुमान्भवति । य एषामेवं क्ळ्प्तिं वेद । कल्पतेऽस्मै । य एषामेवमायतनं वेद । आयतनवान्भवति । य एषामेवं प्रतिष्ठां वेद २

2633

p[Tyev itÏit ) b[÷v;idno vd²Nt ) dxhot; ctuhoRt; ) phot; Wot; s¢hot; ) aq kSm;°tuhoRt;r ¬CyNt it ) N{ o vw ctuhoRt; ) N{ ;" %lu vw ÅeÏo devt;n;mupdexn;t( ) y EvÉmN{ \ ÅeÏ' devt;-n;mupdexn;Ã¹d ) vÉsÏ" sm;n;n;' .vit ) tSm;Cz^¹Ïm;yNt' p[qmenwv;nubu?yNte ) aym;gn( ) aymv;s;idit ) k¡itRrSy pUv;RgCzit jnt;m;yt" ) aqo En' p[qmenwv;nubu?yNte ) aym;gn( ) aym-v;s;idit 3

pratyeva tiSThati , brahmavAdino vadanti , dafahotA caturhotA , paxcahotA SaDDhotA saptahotA , atha kasmAccaturhotAra ucyanta iti , indra ?o vai caturhotA , indra ?AH khalu vai freSTho devatAnAmupadefanAt , ya evamindraMM freSThaM devatA-nAmupadefanAdveda , vasiSThaH samAnAnAM bhavati , tasmAcchreSThamAyantaM prathamenaivAnubudhyante , ayamAgan , ayamavAsAditi , kIrtirasya pUrvAgacchati janatAmAyataH , atho enaM prathamenaivAnubudhyante , ayamAgan , ayama-vAsAditi 3

pratyeva tiSThati , brahmavAdino vadanti , dafahotA caturhotA , paxcahotA SaDDhotA saptahotA , atha kasmAccaturhotAra ucyanta iti , indro vai caturhotA , indrA H! khalu vai freSTho devatAnAmupadefanAt , ya evamindra MM! freSThaM devatA-nAmupadefanAdveda , vasiSThaH samAnAnAM bhavati , tasmAcchreSThamAyantaM prathamenaivAnubudhyante , ayamAgan , ayamavAsAditi , kIrtirasya pUrvAgacchati janatAmAyataH , atho enaM prathamenaivAnubudhyante , ayamAgan , ayama-vAsAditi 3

प्रत्येव तिष्ठति । ब्रह्मवादिनो वदन्ति । दशहोता चतुर्होता । पञ्चहोता षड्ढोता सप्तहोता । अथ कस्माच्चतुर्होतार उच्यन्त इति । इन्द्र ?ो वै चतुर्होता । इन्द्र ?ाः खलु वै श्रेष्ठो देवतानामुपदेशनात् । य एवमिन्द्रँ श्रेष्ठं देवता-नामुपदेशनाद्वेद । वसिष्ठः समानानां भवति । तस्माच्छ्रेष्ठमायन्तं प्रथमेनैवानुबुध्यन्ते । अयमागन् । अयमवासादिति । कीर्तिरस्य पूर्वागच्छति जनतामायतः । अथो एनं प्रथमेनैवानुबुध्यन्ते । अयमागन् । अयम-वासादिति ३

प्रत्येव तिष्ठति । ब्रह्मवादिनो वदन्ति । दशहोता चतुर्होता । पञ्चहोता षड्ढोता सप्तहोता । अथ कस्माच्चतुर्होतार उच्यन्त इति । इन्द्रो वै चतुर्होता । इन्द्रा ः! खलु वै श्रेष्ठो देवतानामुपदेशनात् । य एवमिन्द्र ँ! श्रेष्ठं देवता-नामुपदेशनाद्वेद । वसिष्ठः समानानां भवति । तस्माच्छ्रेष्ठमायन्तं प्रथमेनैवानुबुध्यन्ते । अयमागन् । अयमवासादिति । कीर्तिरस्य पूर्वागच्छति जनतामायतः । अथो एनं प्रथमेनैवानुबुध्यन्ते । अयमागन् । अयम-वासादिति ३

2642

kªÀ¢; aSm; Atv a;y²Nt ) Wot; vw .UTv; p[j;pitárd\ svRmsOjt ) s mnosOjt ) mnsoÉ/ g;y]ImsOjt ) tí;y]I' yx a;Cz³t( ) t;m;l.t ) g;yi]y; aÉ/ zNd;\ SysOjt ) zNdo>yoÉ/ s;m ) tTs;m yx a;Cz³t( ) td;l.t 6

kLptA asmA qtava Ayanti , SaDDhotA vai bhUtvA prajApatiridaMM sarvamasqjata , sa mano'sqjata , manaso'dhi gAyatrImasqjata , tadgAyatrIM yafa Arcchat , tAmAlabhata , gAyatriyA adhi chandAMM syasqjata , chandobhyo'dhi sAma , tatsAma yafa Arcchat , tadAlabhata 6

k[L]ptA asmA qtava Ayanti , SaDDhotA vai bhUtvA prajApatiridaMM sarvamasqjata , sa mano'sqjata , manaso'dhi gAyatrImasqjata , tadgAyatrIM yafa Arcchat , tAmAlabhata , gAyatriyA adhi chandAMM syasqjata , chandobhyo'dhi sAma , tatsAma yafa Arcchat , tadAlabhata 6

क्ळ्प्ता अस्मा ऋतव आयन्ति । षड्ढोता वै भूत्वा प्रजापतिरिदँ सर्वमसृजत । स मनोऽसृजत । मनसोऽधि गायत्रीमसृजत । तद्गायत्रीं यश आर्च्छत् । तामालभत । गायत्रिया अधि छन्दाँ स्यसृजत । छन्दोभ्योऽधि साम । तत्साम यश आर्च्छत् । तदालभत ६

2778

t;\ STv' vO]hïih ) vSvSm>ym;.r ) a¦e yo noÉ.d;sit ) sm;no y in·ä" ) ?mSyev p[=;yt" ) m; tSyoCz¹iW ikn ) TvÉmN{ ;-É..UrÉs ) devo ivD;tvIyR" ) vO]h; pu¨cetn" ) ap p[;c N{ iv;\ aÉm];n( 2

tAMM stvaM vqtrahaxjahi , vasvasmabhyamAbhara , agne yo no'bhidAsati , samAno yafca niSTyaH , idhmasyeva prakSAyataH , mA tasyoccheSi kixcana , tvamindra ?A-bhibhUrasi , devo vijxAtavIryaH , vqtrahA purucetanaH , apa prAca indra vifvAMM amitrAn 2

tAMM stvaM vqtrahaxjahi , vasvasmabhyamAbhara , agne yo no'bhidAsati , samAno yafca niSTyaH , idhmasyeva prakSAyataH , mA tasyoccheSi kixcana , tvamindrA -bhibhUrasi , devo vijxAtavIryaH , vqtrahA purucetanaH , apa prAca indra vifvAMM amitrAn 2

ताँ स्त्वं वृत्रहञ्जहि । वस्वस्मभ्यमाभर । अग्ने यो नोऽभिदासति । समानो यश्च निष्ट्यः । इध्मस्येव प्रक्षायतः । मा तस्योच्छेषि किञ्चन । त्वमिन्द्र ?ा-भिभूरसि । देवो विज्ञातवीर्यः । वृत्रहा पुरुचेतनः । अप प्राच इन्द्र विश्वाँ अमित्रान् २

ताँ स्त्वं वृत्रहञ्जहि । वस्वस्मभ्यमाभर । अग्ने यो नोऽभिदासति । समानो यश्च निष्ट्यः । इध्मस्येव प्रक्षायतः । मा तस्योच्छेषि किञ्चन । त्वमिन्द्रा -भिभूरसि । देवो विज्ञातवीर्यः । वृत्रहा पुरुचेतनः । अप प्राच इन्द्र विश्वाँ अमित्रान् २

2780

ap;p;co aÉ..Ute nudSv ) apodIco ap xUr/r;c èr* ) yq; tv xmRNmdem ) tÉmN{ ' v;jy;mÉs ) mhe vO];y hNtve ) s vOW; vOW.o .uvt(.uvt( )yuje rq' gveW,\ hár>y;m( ) ¬p b[÷;É, jujuW;,mSqu" ) ivb;É/·;Sy rodsI mihTv; ) N{ o vO];

apApAco abhibhUte nudasva , apodIco apa fUradharAca Urau , yathA tava farmanmadema , tamindraM vAjayAmasi , mahe vqtrAya hantave , sa vqSA vqSabho bhuvat'bhuvat ,yuje rathaM gaveSaNaMM haribhyAm , upa brahmANi jujuSANamasthuH , vibAdhiSTAsya rodasI mahitvA , indra ?o vqtrANyapratIjaghanvAn 3

अपापाचो अभिभूते नुदस्व । अपोदीचो अप शूरधराच ऊरौ । यथा तव शर्मन्मदेम । तमिन्द्रं वाजयामसि । महे वृत्राय हन्तवे । स वृषा वृषभो भुवत्ऽभुवत् ।युजे रथं गवेषणँ हरिभ्याम् । उप ब्रह्माणि जुजुषाणमस्थुः । विबाधिष्टास्य रोदसी महित्वा । इन्द्र ?ो वृत्राण्यप्रतीजघन्वान् ३

अपापाचो अभिभूते नुदस्व । अपोदीचो अप शूरधराच ऊरौ । यथा तव शर्मन्मदेम । तमिन्द्रं वाजयामसि । महे वृत्राय हन्तवे । स वृषा वृषभो भुवत्ऽभुवत् ।युजे रथं गवेषणँ हरिभ्याम् । उप ब्रह्माणि जुजुषाणमस्थुः । विबाधिष्टास्य रोदसी महित्वा । इन्द्रो वृत्राण्यप्रतीजघन्वान् ३

2825

vy\ som v[te tv ) mnStnUWu Éb.[t" ) p[j;vNto axImih ) N{ ;,I devI su.g; supI )¬d\ xen pitiv´e Éjg;y ) i]\ xdSy; j`n' yojn;in ) ¬pSq N{ \ Sqivr' Éb.itR ) sen; h n;m pOÉqvI /n'jy; ) ivVyc; aidit" sUyRTvkª ) N{ ;,I devI p[;sh; dd;n; 18

vayaMM soma vrate tava , manastanUSu bibhrataH , prajAvanto afImahi , indra ?ANI devI subhagA supatnI ,udaMM fena patividye jigAya , triMM fadasyA jaghanaM yojanAni , upastha indraMM sthaviraM bibharti , senA ha nAma pqthivI dhanaMjayA , vifvavyacA aditiH sUryatvak , indra ?ANI devI prAsahA dadAnA 18

vayaMM soma vrate tava , manastanUSu bibhrataH , prajAvanto afImahi , indrA NI devI subhagA supatnI ,udaMM fena patividye jigAya , triMM fadasyA jaghanaM yojanAni , upastha indra MM! sthaviraM bibharti , senA ha nAma pqthivI dhanaMjayA , vifvavyacA aditiH sUryatvak , indrA NI devI prAsahA dadAnA 18

वयँ सोम व्रते तव । मनस्तनूषु बिभ्रतः । प्रजावन्तो अशीमहि । इन्द्र ?ाणी देवी सुभगा सुपत्नी ।उदँ शेन पतिविद्ये जिगाय । त्रिँ शदस्या जघनं योजनानि । उपस्थ इन्द्रँ स्थविरं बिभर्ति । सेना ह नाम पृथिवी धनंजया । विश्वव्यचा अदितिः सूर्यत्वक् । इन्द्र ?ाणी देवी प्रासहा ददाना १८

वयँ सोम व्रते तव । मनस्तनूषु बिभ्रतः । प्रजावन्तो अशीमहि । इन्द्रा णी देवी सुभगा सुपत्नी ।उदँ शेन पतिविद्ये जिगाय । त्रिँ शदस्या जघनं योजनानि । उपस्थ इन्द्र ँ! स्थविरं बिभर्ति । सेना ह नाम पृथिवी धनंजया । विश्वव्यचा अदितिः सूर्यत्वक् । इन्द्रा णी देवी प्रासहा ददाना १८

2828

s; no devI suhv; xmR yCztu ) a; Tv;h;WRmNtr.U" ) /[uvâStÏ;ivc;c²l" ) ivxSTv; sv;R v;HzNtu ) m; Tv{ ;·^mÉ/.[xt( ) /[uv; ´*/[uRv; pOÉqvI )/[uv' ivÉmd' jgt( ) /[uv; h pvRt; me ) /[uvo r;j; ivx;mym( ) hwvwÉ/ m; VyÉqÏ;" 19

sA no devI suhavA farma yacchatu , A tvAhArSamantarabhUH , dhruvastiSThAvicAcaliH , vifastvA sarvA vAxchantu , mA tvadra ?ASTramadhibhrafat , dhruvA dyaurdhruvA pqthivI ,dhruvaM vifvamidaM jagat , dhruvA ha parvatA ime , dhruvo rAjA vifAmayam , ihaivaidhi mA vyathiSThAH 19

sA no devI suhavA farma yacchatu , A tvAhArSamantarabhUH , dhruvastiSThAvicAcaliH , vifastvA sarvA vAxchantu , mA tvadrA STramadhibhrafat , dhruvA dyaurdhruvA pqthivI ,dhruvaM vifvamidaM jagat , dhruvA ha parvatA ime , dhruvo rAjA vifAmayam , ihaivaidhi mA vyathiSThAH 19

सा नो देवी सुहवा शर्म यच्छतु । आ त्वाहार्षमन्तरभूः । ध्रुवस्तिष्ठाविचाचलिः । विशस्त्वा सर्वा वाञ्छन्तु । मा त्वद्र ?ाष्ट्रमधिभ्रशत् । ध्रुवा द्यौर्ध्रुवा पृथिवी ।ध्रुवं विश्वमिदं जगत् । ध्रुवा ह पर्वता इमे । ध्रुवो राजा विशामयम् । इहैवैधि मा व्यथिष्ठाः १९

सा नो देवी सुहवा शर्म यच्छतु । आ त्वाहार्षमन्तरभूः । ध्रुवस्तिष्ठाविचाचलिः । विशस्त्वा सर्वा वाञ्छन्तु । मा त्वद्रा ष्ट्रमधिभ्रशत् । ध्रुवा द्यौर्ध्रुवा पृथिवी ।ध्रुवं विश्वमिदं जगत् । ध्रुवा ह पर्वता इमे । ध्रुवो राजा विशामयम् । इहैवैधि मा व्यथिष्ठाः १९

2840

m' no yD' ivhve juWSv ) aSy kÚmoR hárvo meidn' Tv; ) as'mO·o j;yse m;tOvo" xuÉc" ) mN{ " kiv¨ditÏo ivvSvt" ) `Oten Tv; v/Ry¥¦ a;üt ) /UmSte ktur.vi¶iv ÉÅt" ) aÉ¦rg[e p[qmo devt;n;m( ) s'y;t;n;muÿmo ivã,ur;sIt( ) yjm;n;y párgOç dev;n( ) dI=yed\ hivr;gCzt' n" 23

imaM no yajxaM vihave juSasva , asya kurmo harivo medinaM tvA , asaMmqSTo jAyase mAtqvoH fuciH , mandra ?H kavirudatiSTho vivasvataH , ghqtena tvA vardhayannagna Ahuta , dhUmaste keturabhavaddivi fritaH , agniragre prathamo devatAnAm , saMyAtAnAmuttamo viSNurAsIt , yajamAnAya parigqhya devAn , dIkSayedaMM havirAgacchataM naH 23

imaM no yajxaM vihave juSasva , asya kurmo harivo medinaM tvA , asaMmqSTo jAyase mAtqvoH fuciH , mandra H! kavirudatiSTho vivasvataH , ghqtena tvA vardhayannagna Ahuta , dhUmaste keturabhavaddivi fritaH , agniragre prathamo devatAnAm , saMyAtAnAmuttamo viSNurAsIt , yajamAnAya parigqhya devAn , dIkSayedaMM havirAgacchataM naH 23

इमं नो यज्ञं विहवे जुषस्व । अस्य कुर्मो हरिवो मेदिनं त्वा । असंमृष्टो जायसे मातृवोः शुचिः । मन्द्र ?ः कविरुदतिष्ठो विवस्वतः । घृतेन त्वा वर्धयन्नग्न आहुत । धूमस्ते केतुरभवद्दिवि श्रितः । अग्निरग्रे प्रथमो देवतानाम् । संयातानामुत्तमो विष्णुरासीत् । यजमानाय परिगृह्य देवान् । दीक्षयेदँ हविरागच्छतं नः २३

इमं नो यज्ञं विहवे जुषस्व । अस्य कुर्मो हरिवो मेदिनं त्वा । असंमृष्टो जायसे मातृवोः शुचिः । मन्द्र ः! कविरुदतिष्ठो विवस्वतः । घृतेन त्वा वर्धयन्नग्न आहुत । धूमस्ते केतुरभवद्दिवि श्रितः । अग्निरग्रे प्रथमो देवतानाम् । संयातानामुत्तमो विष्णुरासीत् । यजमानाय परिगृह्य देवान् । दीक्षयेदँ हविरागच्छतं नः २३

2849

hot;r' Éc]rqm?vrSy ) yDSy yDSy ktu\ ¨xNtm( ) p[TyÉ/| devSy devSy mö; ) ÉÅy; Tv;É¦mitÉq' jn;n;m( ) a; no iv;É.åitÉ." sjoW;" ) b[÷ juW;,o hyR y;ih ) vrIvOjTSqivreÉ." su²xp[ ) aSme d/ÃW,\ xuãmÉmN{ ) N{ " suvW;R jny¥h;in ) Éjg;yo²xâG." pOtn; aÉ.ÅI" 26

hotAraM citrarathamadhvarasya , yajxasya yajxasya ketuMM rufantam , pratyardhiM devasya devasya mahnA , friyA tvAgnimatithiM janAnAm , A no vifvAbhirUtibhiH sajoSAH , brahma juSANo haryafva yAhi , varIvqjatsthavirebhiH sufipra , asme dadhadvqSaNaMM fuSmamindra , indra ?H suvarSA janayannahAni , jigAyofigbhiH pqtanA abhifrIH 26

hotAraM citrarathamadhvarasya , yajxasya yajxasya ketuMM rufantam , pratyardhiM devasya devasya mahnA , friyA tvAgnimatithiM janAnAm , A no vifvAbhirUtibhiH sajoSAH , brahma juSANo haryafva yAhi , varIvqjatsthavirebhiH sufipra , asme dadhadvqSaNaMM fuSmamindra , indra H! suvarSA janayannahAni , jigAyofigbhiH pqtanA abhifrIH 26

होतारं चित्ररथमध्वरस्य । यज्ञस्य यज्ञस्य केतुँ रुशन्तम् । प्रत्यर्धिं देवस्य देवस्य मह्ना । श्रिया त्वाग्निमतिथिं जनानाम् । आ नो विश्वाभिरूतिभिः सजोषाः । ब्रह्म जुषाणो हर्यश्व याहि । वरीवृजत्स्थविरेभिः सुशिप्र । अस्मे दधद्वृषणँ शुष्ममिन्द्र । इन्द्र ?ः सुवर्षा जनयन्नहानि । जिगायोशिग्भिः पृतना अभिश्रीः २६

होतारं चित्ररथमध्वरस्य । यज्ञस्य यज्ञस्य केतुँ रुशन्तम् । प्रत्यर्धिं देवस्य देवस्य मह्ना । श्रिया त्वाग्निमतिथिं जनानाम् । आ नो विश्वाभिरूतिभिः सजोषाः । ब्रह्म जुषाणो हर्यश्व याहि । वरीवृजत्स्थविरेभिः सुशिप्र । अस्मे दधद्वृषणँ शुष्ममिन्द्र । इन्द्र ः! सुवर्षा जनयन्नहानि । जिगायोशिग्भिः पृतना अभिश्रीः २६

2861

m; /;n; `Otuv" ) hrI hopv=t" ) N{ \ su%tme rqe ) EW b[÷; p[ te mhe ) ivdqe x\ ÉsW\ hrI )y AâTvy" p[ te vNve ) vnuWo hyRt' mdm( ) N{ o n;m `Ot' n y" ) hárÉ.;¨ secte ) Åuto g, a; Tv; ivxNtu 30

imA dhAnA ghqtasnuvaH , harI ihopavakSataH , indraMM sukhatame rathe , eSa brahmA pra te mahe , vidathe faMM siSaMM harI ,ya qtviyaH pra te vanve , vanuSo haryataM madam , indra ?o nAma ghqtaM na yaH , haribhifcAru secate , fruto gaNa A tvA vifantu 30

imA dhAnA ghqtasnuvaH , harI ihopavakSataH , indra MM! sukhatame rathe , eSa brahmA pra te mahe , vidathe faMM siSaMM harI ,ya qtviyaH pra te vanve , vanuSo haryataM madam , indro nAma ghqtaM na yaH , haribhifcAru secate , fruto gaNa A tvA vifantu 30

इमा धाना घृतस्नुवः । हरी इहोपवक्षतः । इन्द्रँ सुखतमे रथे । एष ब्रह्मा प्र ते महे । विदथे शँ सिषँ हरी ।य ऋत्वियः प्र ते वन्वे । वनुषो हर्यतं मदम् । इन्द्र ?ो नाम घृतं न यः । हरिभिश्चारु सेचते । श्रुतो गण आ त्वा विशन्तु ३०

इमा धाना घृतस्नुवः । हरी इहोपवक्षतः । इन्द्र ँ! सुखतमे रथे । एष ब्रह्मा प्र ते महे । विदथे शँ सिषँ हरी ।य ऋत्वियः प्र ते वन्वे । वनुषो हर्यतं मदम् । इन्द्रो नाम घृतं न यः । हरिभिश्चारु सेचते । श्रुतो गण आ त्वा विशन्तु ३०

2864

hárvpRs' Égr" ) a; cWRÉ,p[; vOW.o jn;n;m( ) r;j; Õ·In;' pu¨ôt N{ " ) Stut" ÅvSy¥vsop mi{ kª ) yuKTv; hrI vOW,;y;çv;Rª)p[ yâTsN/v" p[sv' yd;yn( ) a;p" smu{ \ rQyev jGmu" ) atÉidN{ " sdso vrIy;n( ) ydI\ som" pO,;it duG/o a\ x" ) ×y;mÉs TveN{ y;çv;Rª 31

harivarpasaM giraH , A carSaNiprA vqSabho janAnAm , rAjA kqSTInAM puruhUta indra ?H , stutaH fravasyannavasopa madri k , yuktvA harI vqSaNAyAhyarvAz,pra yatsindhavaH prasavaM yadAyan , ApaH samudraMM rathyeva jagmuH , atafcidindra ?H sadaso varIyAn , yadIMM somaH pqNAti dugdho aMM fuH , hvayAmasi tvendra yAhyarvAz 31

harivarpasaM giraH , A carSaNiprA vqSabho janAnAm , rAjA kqSTInAM puruhUta indra H! , stutaH fravasyannavasopa madri k , yuktvA harI vqSaNAyAhyarvAz,pra yatsindhavaH prasavaM yadAyan , ApaH samudra MM! rathyeva jagmuH , atafcidindra H! sadaso varIyAn , yadIMM somaH pqNAti dugdho aMM fuH , hvayAmasi tvendra yAhyarvAz 31

हरिवर्पसं गिरः । आ चर्षणिप्रा वृषभो जनानाम् । राजा कृष्टीनां पुरुहूत इन्द्र ?ः । स्तुतः श्रवस्यन्नवसोप मद्रि क् । युक्त्वा हरी वृषणायाह्यर्वाङ्।प्र यत्सिन्धवः प्रसवं यदायन् । आपः समुद्रँ रथ्येव जग्मुः । अतश्चिदिन्द्र ?ः सदसो वरीयान् । यदीँ सोमः पृणाति दुग्धो अँ शुः । ह्वयामसि त्वेन्द्र याह्यर्वाङ् ३१

हरिवर्पसं गिरः । आ चर्षणिप्रा वृषभो जनानाम् । राजा कृष्टीनां पुरुहूत इन्द्र ः! । स्तुतः श्रवस्यन्नवसोप मद्रि क् । युक्त्वा हरी वृषणायाह्यर्वाङ्।प्र यत्सिन्धवः प्रसवं यदायन् । आपः समुद्र ँ! रथ्येव जग्मुः । अतश्चिदिन्द्र ः! सदसो वरीयान् । यदीँ सोमः पृणाति दुग्धो अँ शुः । ह्वयामसि त्वेन्द्र याह्यर्वाङ् ३१

2866

ar' te somStnuve .v;it ) xt£to m;dySv; suteWu ) p[;Sm;\ av pOtn;su p[ yuTsu ) N{ ;y som;" p[idvo ivd;n;" ) A.uyeRÉ.vORWpv;R ivh;y;" ) p[yMym;,;Np[it WU gO.;y ) N{ ipb vOW/UtSy vOã," ) ahe@m;n ¬py;ih yDm( ) tu>y' pvNt Ndv" sut;s" ) g;vo n vÉj[NTSvmoko aCz 32

araM te somastanuve bhavAti , fatakrato mAdayasvA suteSu , prAsmAMM ava pqtanAsu pra yutsu , indra ?Aya somAH pradivo vidAnAH , qbhuryebhirvqSaparvA vihAyAH , prayamyamANAnprati SU gqbhAya , indra piba vqSadhUtasya vqSNaH , aheDamAna upayAhi yajxam , tubhyaM pavanta indavaH sutAsaH , gAvo na vajrintsvamoko accha 32

araM te somastanuve bhavAti , fatakrato mAdayasvA suteSu , prAsmAMM ava pqtanAsu pra yutsu , indrA ya somAH pradivo vidAnAH , qbhuryebhirvqSaparvA vihAyAH , prayamyamANAnprati SU gqbhAya , indra piba vqSadhUtasya vqSNaH , aheDamAna upayAhi yajxam , tubhyaM pavanta indavaH sutAsaH , gAvo na vajrintsvamoko accha 32

अरं ते सोमस्तनुवे भवाति । शतक्रतो मादयस्वा सुतेषु । प्रास्माँ अव पृतनासु प्र युत्सु । इन्द्र ?ाय सोमाः प्रदिवो विदानाः । ऋभुर्येभिर्वृषपर्वा विहायाः । प्रयम्यमाणान्प्रति षू गृभाय । इन्द्र पिब वृषधूतस्य वृष्णः । अहेडमान उपयाहि यज्ञम् । तुभ्यं पवन्त इन्दवः सुतासः । गावो न वज्रिन्त्स्वमोको अच्छ ३२

अरं ते सोमस्तनुवे भवाति । शतक्रतो मादयस्वा सुतेषु । प्रास्माँ अव पृतनासु प्र युत्सु । इन्द्रा य सोमाः प्रदिवो विदानाः । ऋभुर्येभिर्वृषपर्वा विहायाः । प्रयम्यमाणान्प्रति षू गृभाय । इन्द्र पिब वृषधूतस्य वृष्णः । अहेडमान उपयाहि यज्ञम् । तुभ्यं पवन्त इन्दवः सुतासः । गावो न वज्रिन्त्स्वमोको अच्छ ३२

2869

N{ ;gih p[qmo yÉDy;n;m( ) y; te k;kÚTsuÕt; y; várÏ; ) yy; x²TpbÉs m?v èÉmRm( ) ty; p;ih p[ te a?vyuRrSq;t( ) s' te vj[o vtRt;ÉmN{ gVyu" ) p[;tyuRj; ivbo/y ) aÉn;veh gCztm( ) aSy somSy pItye ) p[;ty;Rv;,; p[qm; yj?vm( ) pur; gO/[;dr¨W" ipb;q" ) p[;tihR yDmÉn; d/;te ) p[x\ s²Nt kvy" pUvR.;j" ) p[;tyRj?vmÉn; ihnot ) n s;ymâSt devy; aju·m( ) ¬t;Nyo aSm´jte ivc;y" ) pUvR" pUvoR yjm;no vnIy;n( 33

indra ?Agahi prathamo yajxiyAnAm , yA te kAkutsukqtA yA variSThA , yayA fafvatpibasi madhva Urmim , tayA pAhi pra te adhvaryurasthAt , saM te vajro vartatAmindra gavyuH , prAtaryujA vibodhaya , afvinAveha gacchatam , asya somasya pItaye , prAtaryAvANA prathamA yajadhvam , purA gqdhrAdararuSaH pibAthaH , prAtarhi yajxamafvinA dadhAte , prafaMM santi kavayaH pUrvabhAjaH , prAtaryajadhvamafvinA hinota , na sAyamasti devayA ajuSTam , utAnyo asmadyajate vicAyaH , pUrvaH pUrvo yajamAno vanIyAn 33

indrA gahi prathamo yajxiyAnAm , yA te kAkutsukqtA yA variSThA , yayA fafvatpibasi madhva Urmim , tayA pAhi pra te adhvaryurasthAt , saM te vajro vartatAmindra gavyuH , prAtaryujA vibodhaya , afvinAveha gacchatam , asya somasya pItaye , prAtaryAvANA prathamA yajadhvam , purA gqdhrAdararuSaH pibAthaH , prAtarhi yajxamafvinA dadhAte , prafaMM santi kavayaH pUrvabhAjaH , prAtaryajadhvamafvinA hinota , na sAyamasti devayA ajuSTam , utAnyo asmadyajate vicAyaH , pUrvaH pUrvo yajamAno vanIyAn 33

इन्द्र ?ागहि प्रथमो यज्ञियानाम् । या ते काकुत्सुकृता या वरिष्ठा । यया शश्वत्पिबसि मध्व ऊर्मिम् । तया पाहि प्र ते अध्वर्युरस्थात् । सं ते वज्रो वर्ततामिन्द्र गव्युः । प्रातर्युजा विबोधय । अश्विनावेह गच्छतम् । अस्य सोमस्य पीतये । प्रातर्यावाणा प्रथमा यजध्वम् । पुरा गृध्रादररुषः पिबाथः । प्रातर्हि यज्ञमश्विना दधाते । प्रशँ सन्ति कवयः पूर्वभाजः । प्रातर्यजध्वमश्विना हिनोत । न सायमस्ति देवया अजुष्टम् । उतान्यो अस्मद्यजते विचायः । पूर्वः पूर्वो यजमानो वनीयान् ३३

इन्द्रा गहि प्रथमो यज्ञियानाम् । या ते काकुत्सुकृता या वरिष्ठा । यया शश्वत्पिबसि मध्व ऊर्मिम् । तया पाहि प्र ते अध्वर्युरस्थात् । सं ते वज्रो वर्ततामिन्द्र गव्युः । प्रातर्युजा विबोधय । अश्विनावेह गच्छतम् । अस्य सोमस्य पीतये । प्रातर्यावाणा प्रथमा यजध्वम् । पुरा गृध्रादररुषः पिबाथः । प्रातर्हि यज्ञमश्विना दधाते । प्रशँ सन्ति कवयः पूर्वभाजः । प्रातर्यजध्वमश्विना हिनोत । न सायमस्ति देवया अजुष्टम् । उतान्यो अस्मद्यजते विचायः । पूर्वः पूर्वो यजमानो वनीयान् ३३

2905

t\ s/[IcIåtyo vOâã,y;in ) p*\ Sy;in inyut" suárN{ m( ) smu{ ' n ÉsN/v ¬Kqxuãm;" ) ¬¨Vycs' Égr a;ivx²Nt ) N{ ;y Égro ain²xtsg;Ü" ) ap" p[wryNTsgrSy buÝ;t( ) yo a=e,ev ci£y; xÉcÉ." ) ivãvÿ_StM. pOÉqvImut ´;m( ) a=odyCzvs; =;m buÝm( ) v;,Rv;tStivWIÉ.árN{ " 45

taMM sadhrIcIrUtayo vqSNiyAni , pauMM syAni niyutaH safcurindra m , samudraM na sindhava ukthafuSmAH , uruvyacasaM gira Avifanti , indra ?Aya giro anifitasargAH , apaH prairayantsagarasya budhnAt , yo akSeNeva cakriyA facibhiH , viSvaktastambha pqthivImuta dyAm , akSodayacchavasA kSAma budhnam , vArNavAtastaviSIbhirindra ?H 45

taMM sadhrIcIrUtayo vqSNiyAni , pauMM syAni niyutaH safcurindra m , samudraM na sindhava ukthafuSmAH , uruvyacasaM gira Avifanti , indrA ya giro anifitasargAH , apaH prairayantsagarasya budhnAt , yo akSeNeva cakriyA facibhiH , viSvaktastambha pqthivImuta dyAm , akSodayacchavasA kSAma budhnam , vArNavAtastaviSIbhirindra H! 45

तँ सध्रीचीरूतयो वृष्णियानि । पौँ स्यानि नियुतः सश्चुरिन्द्र म् । समुद्रं न सिन्धव उक्थशुष्माः । उरुव्यचसं गिर आविशन्ति । इन्द्र ?ाय गिरो अनिशितसर्गाः । अपः प्रैरयन्त्सगरस्य बुध्नात् । यो अक्षेणेव चक्रिया शचिभिः । विष्वक्तस्तम्भ पृथिवीमुत द्याम् । अक्षोदयच्छवसा क्षाम बुध्नम् । वार्णवातस्तविषीभिरिन्द्र ?ः ४५

तँ सध्रीचीरूतयो वृष्णियानि । पौँ स्यानि नियुतः सश्चुरिन्द्र म् । समुद्रं न सिन्धव उक्थशुष्माः । उरुव्यचसं गिर आविशन्ति । इन्द्रा य गिरो अनिशितसर्गाः । अपः प्रैरयन्त्सगरस्य बुध्नात् । यो अक्षेणेव चक्रिया शचिभिः । विष्वक्तस्तम्भ पृथिवीमुत द्याम् । अक्षोदयच्छवसा क्षाम बुध्नम् । वार्णवातस्तविषीभिरिन्द्र ः! ४५

2908

dO!;Ny*ß;duxm;n aoj" ) av;É.nTkkÚ." pvRt;n;m( ) a; no a¦e suktun; ) _iv;yupoWsm( ) m;@ÇRkù /eih jIvse ) Tv\ som mhe .gm( ) Tv' yUn At;yte ) d=' d/;És jIvse ) rq' yuïte m¨t" xu.e sugm(sUro n Ém];v¨,; givi·Wu 46

dqDhAnyaughnAdufamAna ojaH , avAbhinatkakubhaH parvatAnAm , A no agne suketunA , ?vifvAyupoSasam , mArDIkaM dhehi jIvase , tvaMM soma mahe bhagam , tvaM yUna qtAyate , dakSaM dadhAsi jIvase , rathaM yuxjate marutaH fubhe sugamsUro na mitrAvaruNA gaviSTiSu 46

dqDhAnyaughnAdufamAna ojaH , avAbhinatkakubhaH parvatAnAm , A no agne suketunA , kt!vifvAyupoSasam , mArDIkaM dhehi jIvase , tvaMM soma mahe bhagam , tvaM yUna qtAyate , dakSaM dadhAsi jIvase , rathaM yuxjate marutaH fubhe sugamsUro na mitrAvaruNA gaviSTiSu 46

दृढान्यौघ्नादुशमान ओजः । अवाभिनत्ककुभः पर्वतानाम् । आ नो अग्ने सुकेतुना । ?विश्वायुपोषसम् । मार्डीकं धेहि जीवसे । त्वँ सोम महे भगम् । त्वं यून ऋतायते । दक्षं दधासि जीवसे । रथं युञ्जते मरुतः शुभे सुगम्सूरो न मित्रावरुणा गविष्टिषु ४६

दृढान्यौघ्नादुशमान ओजः । अवाभिनत्ककुभः पर्वतानाम् । आ नो अग्ने सुकेतुना । क्त्!विश्वायुपोषसम् । मार्डीकं धेहि जीवसे । त्वँ सोम महे भगम् । त्वं यून ऋतायते । दक्षं दधासि जीवसे । रथं युञ्जते मरुतः शुभे सुगम्सूरो न मित्रावरुणा गविष्टिषु ४६

2920

N{ n" xun;sIr* ) m' yD' ÉmÉm=tm( ) g.| /ÿ\ SvStye ) yyoárd' iv' .uvnm;ivvex ) yyor;nNdo inihto mh ) xun;sIr;vOtuÉ." s'ivd;n* ) N{ vNt* hivárd' juWeq;m( ) a; `; ye aÉ¦ÉmN/te ) StO,²Nt bihRr;nuWkª ) yeW;ÉmN{ o yuv; s%; ) a¦e N{ meidn; ) hqo vO];y;\ suvrjy¥g[ Ev ) y;v;tSqtu.uRvnSy m?ye ) p[cWR,I vOW,; vj[b;ô )a¦I N{ ; vO]h,; üve v;m( 50

indra fca naH funAsIrau , imaM yajxaM mimikSatam , garbhaM dhattaMM svastaye , yayoridaM vifvaM bhuvanamAvivefa , yayorAnando nihito mahafca , funAsIrAvqtubhiH saMvidAnau , indra vantau haviridaM juSethAm , A ghA ye agnimindhate , stqNanti barhirAnuSak , yeSAmindra ?o yuvA sakhA , agne indra fca medinA , hatho vqtrANyaprati , yuvaMM hi vqtrahantamA , yAbhyAMM suvarajayannagra eva , yAvAtasthaturbhuvanasya madhye , pracarSaNI vqSaNA vajrabAhU ,agnI indra ?A vqtrahaNA huve vAm 50

indra fca naH funAsIrau , imaM yajxaM mimikSatam , garbhaM dhattaMM svastaye , yayoridaM vifvaM bhuvanamAvivefa , yayorAnando nihito mahafca , funAsIrAvqtubhiH saMvidAnau , indra vantau haviridaM juSethAm , A ghA ye agnimindhate , stqNanti barhirAnuSak , yeSAmindro yuvA sakhA , agne indra fca medinA , hatho vqtrANyaprati , yuvaMM hi vqtrahantamA , yAbhyAMM suvarajayannagra eva , yAvAtasthaturbhuvanasya madhye , pracarSaNI vqSaNA vajrabAhU ,agnI indrA vqtrahaNA huve vAm 50

इन्द्र श्च नः शुनासीरौ । इमं यज्ञं मिमिक्षतम् । गर्भं धत्तँ स्वस्तये । ययोरिदं विश्वं भुवनमाविवेश । ययोरानन्दो निहितो महश्च । शुनासीरावृतुभिः संविदानौ । इन्द्र वन्तौ हविरिदं जुषेथाम् । आ घा ये अग्निमिन्धते । स्तृणन्ति बर्हिरानुषक् । येषामिन्द्र ?ो युवा सखा । अग्ने इन्द्र श्च मेदिना । हथो वृत्राण्यप्रति । युवँ हि वृत्रहन्तमा । याभ्याँ सुवरजयन्नग्र एव । यावातस्थतुर्भुवनस्य मध्ये । प्रचर्षणी वृषणा वज्रबाहू ।अग्नी इन्द्र ?ा वृत्रहणा हुवे वाम् ५०

इन्द्र श्च नः शुनासीरौ । इमं यज्ञं मिमिक्षतम् । गर्भं धत्तँ स्वस्तये । ययोरिदं विश्वं भुवनमाविवेश । ययोरानन्दो निहितो महश्च । शुनासीरावृतुभिः संविदानौ । इन्द्र वन्तौ हविरिदं जुषेथाम् । आ घा ये अग्निमिन्धते । स्तृणन्ति बर्हिरानुषक् । येषामिन्द्रो युवा सखा । अग्ने इन्द्र श्च मेदिना । हथो वृत्राण्यप्रति । युवँ हि वृत्रहन्तमा । याभ्याँ सुवरजयन्नग्र एव । यावातस्थतुर्भुवनस्य मध्ये । प्रचर्षणी वृषणा वज्रबाहू ।अग्नी इन्द्रा वृत्रहणा हुवे वाम् ५०

2953

yÃ;GvdNTyivcetn;in ) r;·^I dev;n;' inWs;d mN{ ; ) ct§ èj| duduhe py;\ És ) Kv ¾SvdSy;" prm' jg;m ) g*rI Émm;y s²ll;in t=tI )EkpdI iÃpdI s; ctuãpdI )a·;pdI nvpdI b.UvuWI )sh§;=r; prme Vyomn( ) tSy;\ smu{ ; aÉ/ iv=r²Nt ) ten jIv²Nt p[idxt§" 61

yadvAgvadantyavicetanAni , rASTrI devAnAM niSasAda mandra ?A , catasra UrjaM duduhe payAMM si , kva svidasyAH paramaM jagAma , gaurI mimAya salilAni takSatI ,ekapadI dvipadI sA catuSpadI ,aSTApadI navapadI babhUvuSI ,sahasrAkSarA parame vyoman , tasyAMM samudra ?A adhi vikSaranti , tena jIvanti pradifafcatasraH 61

yadvAgvadantyavicetanAni , rASTrI devAnAM niSasAda mandrA , catasra UrjaM duduhe payAMM si , kva svidasyAH paramaM jagAma , gaurI mimAya salilAni takSatI ,ekapadI dvipadI sA catuSpadI ,aSTApadI navapadI babhUvuSI ,sahasrAkSarA parame vyoman , tasyAMM samudrA adhi vikSaranti , tena jIvanti pradifafcatasraH 61

यद्वाग्वदन्त्यविचेतनानि । राष्ट्री देवानां निषसाद मन्द्र ?ा । चतस्र ऊर्जं दुदुहे पयाँ सि । क्व स्विदस्याः परमं जगाम । गौरी मिमाय सलिलानि तक्षती ।एकपदी द्विपदी सा चतुष्पदी ।अष्टापदी नवपदी बभूवुषी ।सहस्राक्षरा परमे व्योमन् । तस्याँ समुद्र ?ा अधि विक्षरन्ति । तेन जीवन्ति प्रदिशश्चतस्रः ६१

यद्वाग्वदन्त्यविचेतनानि । राष्ट्री देवानां निषसाद मन्द्रा । चतस्र ऊर्जं दुदुहे पयाँ सि । क्व स्विदस्याः परमं जगाम । गौरी मिमाय सलिलानि तक्षती ।एकपदी द्विपदी सा चतुष्पदी ।अष्टापदी नवपदी बभूवुषी ।सहस्राक्षरा परमे व्योमन् । तस्याँ समुद्रा अधि विक्षरन्ति । तेन जीवन्ति प्रदिशश्चतस्रः ६१

2956

tt" =rTy=rm( ) tiÃmupjIvit ) N{ ; sUr; jnyiNvkm;R ) m¨Tv;\ aStu g,v;NTsj;tv;n( ) aSy uW; xurSy p[²xi·m( ) sp; v;c' mns; ¬p;st;m( ) N{ " sUro atr{ j;\ És ) uW; sp" xu-roymStu ) ay\ x]Uïytu jú³W;," ) ay' v;j' jytu v;js;t* ) aÉ¦" =].Odin.O·moj" ) sh²§yo dIPyt;mp[yuCzn( ) iv.[;jm;n" sÉm/;n ¬g[" ) a;Ntár=m¨hdgN´;m( 62

tataH kSaratyakSaram , tadvifvamupajIvati , indra ?A sUrA janayanvifvakarmA , marutvAMM astu gaNavAntsajAtavAn , asya snuSA fvafurasya prafiSTim , sapatnA vAcaM manasA upAsatAm , indra ?H sUro ataradra jAMM si , snuSA sapatnaH fvafu-ro'yamastu , ayaMM fatrUxjayatu jarhqSANaH , ayaM vAjaM jayatu vAjasAtau , agniH kSatrabhqdanibhqSTamojaH , sahasriyo dIpyatAmaprayucchan , vibhrAjamAnaH samidhAna ugraH , AntarikSamaruhadagandyAm 62

tataH kSaratyakSaram , tadvifvamupajIvati , indrA sUrA janayanvifvakarmA , marutvAMM astu gaNavAntsajAtavAn , asya snuSA fvafurasya prafiSTim , sapatnA vAcaM manasA upAsatAm , indra H! sUro ataradra jAMM si , snuSA sapatnaH fvafu-ro'yamastu , ayaMM fatrUxjayatu jarhqSANaH , ayaM vAjaM jayatu vAjasAtau , agniH kSatrabhqdanibhqSTamojaH , sahasriyo dIpyatAmaprayucchan , vibhrAjamAnaH samidhAna ugraH , AntarikSamaruhadagandyAm 62

ततः क्षरत्यक्षरम् । तद्विश्वमुपजीवति । इन्द्र ?ा सूरा जनयन्विश्वकर्मा । मरुत्वाँ अस्तु गणवान्त्सजातवान् । अस्य स्नुषा श्वशुरस्य प्रशिष्टिम् । सपत्ना वाचं मनसा उपासताम् । इन्द्र ?ः सूरो अतरद्र जाँ सि । स्नुषा सपत्नः श्वशु-रोऽयमस्तु । अयँ शत्रूञ्जयतु जर्हृषाणः । अयं वाजं जयतु वाजसातौ । अग्निः क्षत्रभृदनिभृष्टमोजः । सहस्रियो दीप्यतामप्रयुच्छन् । विभ्राजमानः समिधान उग्रः । आन्तरिक्षमरुहदगन्द्याम् ६२

ततः क्षरत्यक्षरम् । तद्विश्वमुपजीवति । इन्द्रा सूरा जनयन्विश्वकर्मा । मरुत्वाँ अस्तु गणवान्त्सजातवान् । अस्य स्नुषा श्वशुरस्य प्रशिष्टिम् । सपत्ना वाचं मनसा उपासताम् । इन्द्र ः! सूरो अतरद्र जाँ सि । स्नुषा सपत्नः श्वशु-रोऽयमस्तु । अयँ शत्रूञ्जयतु जर्हृषाणः । अयं वाजं जयतु वाजसातौ । अग्निः क्षत्रभृदनिभृष्टमोजः । सहस्रियो दीप्यतामप्रयुच्छन् । विभ्राजमानः समिधान उग्रः । आन्तरिक्षमरुहदगन्द्याम् ६२

2962

aSy;" pOÉqVy; a?y=m( ) mÉmN{ vOW.' Õ,u ) y" suê©" suvOW." ) kLy;,o { o, a;iht" ) k;WIRvlp[g;,en ) vOW.e, yj;mhe ) vOW.e, yjm;n;" ) a£Ëre,ev sipRW; ) mO/ sv;R N{ e, ) pOtn; jy;mÉs 64

asyAH pqthivyA adhyakSam , imamindra vqSabhaM kqNu , yaH sufqzgaH suvqSabhaH , kalyANo dra ?oNa AhitaH , kArSIvalapragANena , vqSabheNa yajAmahe , vqSabheNa yajamAnAH , akrUreNeva sarpiSA , mqdhafca sarvA indre Na , pqtanAfca jayAmasi 64

asyAH pqthivyA adhyakSam , imamindra vqSabhaM kqNu , yaH sufqzgaH suvqSabhaH , kalyANo dro Na AhitaH , kArSIvalapragANena , vqSabheNa yajAmahe , vqSabheNa yajamAnAH , akrUreNeva sarpiSA , mqdhafca sarvA indre Na , pqtanAfca jayAmasi 64

अस्याः पृथिव्या अध्यक्षम् । इममिन्द्र वृषभं कृणु । यः सुशृङ्गः सुवृषभः । कल्याणो द्र ?ोण आहितः । कार्षीवलप्रगाणेन । वृषभेण यजामहे । वृषभेण यजमानाः । अक्रूरेणेव सर्पिषा । मृधश्च सर्वा इन्द्रे ण । पृतनाश्च जयामसि ६४

अस्याः पृथिव्या अध्यक्षम् । इममिन्द्र वृषभं कृणु । यः सुशृङ्गः सुवृषभः । कल्याणो द्रो ण आहितः । कार्षीवलप्रगाणेन । वृषभेण यजामहे । वृषभेण यजमानाः । अक्रूरेणेव सर्पिषा । मृधश्च सर्वा इन्द्रे ण । पृतनाश्च जयामसि ६४

2965

ySy;ymOW.o hÉv" ) N{ ;y pár,Iyte ) jy;it x]um;yNtm( ) aqo h²Nt pOtNyt" ) nO,;mh p[,Irst( ) ag[ ¬²ºNdt;mst( ) N{ xuãm' tnuv; merySv ) nIc; iv; aÉ.itÏ;É.m;tI" ) inê,Iç;b;/' yo no aâSt ) ¬¨ù no lokù Õ,uih jIrd;no 65

yasyAyamqSabho haviH , indra ?Aya pariNIyate , jayAti fatrumAyantam , atho hanti pqtanyataH , nqNAmaha praNIrasat , agra udbhindatAmasat , indra fuSmaM tanuvA merayasva , nIcA vifvA abhitiSThAbhimAtIH , nifqNIhyAbAdhaM yo no asti , uruM no lokaM kqNuhi jIradAno 65

yasyAyamqSabho haviH , indrA ya pariNIyate , jayAti fatrumAyantam , atho hanti pqtanyataH , nqNAmaha praNIrasat , agra udbhindatAmasat , indra fuSmaM tanuvA merayasva , nIcA vifvA abhitiSThAbhimAtIH , nifqNIhyAbAdhaM yo no asti , uruM no lokaM kqNuhi jIradAno 65

यस्यायमृषभो हविः । इन्द्र ?ाय परिणीयते । जयाति शत्रुमायन्तम् । अथो हन्ति पृतन्यतः । नृणामह प्रणीरसत् । अग्र उद्भिन्दतामसत् । इन्द्र शुष्मं तनुवा मेरयस्व । नीचा विश्वा अभितिष्ठाभिमातीः । निशृणीह्याबाधं यो नो अस्ति । उरुं नो लोकं कृणुहि जीरदानो ६५

यस्यायमृषभो हविः । इन्द्रा य परिणीयते । जयाति शत्रुमायन्तम् । अथो हन्ति पृतन्यतः । नृणामह प्रणीरसत् । अग्र उद्भिन्दतामसत् । इन्द्र शुष्मं तनुवा मेरयस्व । नीचा विश्वा अभितिष्ठाभिमातीः । निशृणीह्याबाधं यो नो अस्ति । उरुं नो लोकं कृणुहि जीरदानो ६५

2971

suvvRtIrp En; jyem ) yo `Oten;É.m;int" ) N{ jw];y jÉDWe ) s n" s'k;su p;ry ) pOtn;s;ç¼Wu c ) N{ o Éjg;y pOÉqvIm( ) aNtár=\ suvmRht( ) vO]h; pu¨cetn" ) N{ o Éjg;y shs; sh;\ És ) N{ o Éjg;y pOtn;in iv; 67

suvarvatIrapa enA jayema , yo ghqtenAbhimAnitaH , indra jaitrAya jajxiSe , sa naH saMkAsu pAraya , pqtanAsAhyeSu ca , indra ?o jigAya pqthivIm , antarikSaMM suvarmahat , vqtrahA purucetanaH , indra ?o jigAya sahasA sahAMM si , indra ?o jigAya pqtanAni vifvA 67

suvarvatIrapa enA jayema , yo ghqtenAbhimAnitaH , indra jaitrAya jajxiSe , sa naH saMkAsu pAraya , pqtanAsAhyeSu ca , indro jigAya pqthivIm , antarikSaMM suvarmahat , vqtrahA purucetanaH , indro jigAya sahasA sahAMM si , indro jigAya pqtanAni vifvA 67

सुवर्वतीरप एना जयेम । यो घृतेनाभिमानितः । इन्द्र जैत्राय जज्ञिषे । स नः संकासु पारय । पृतनासाह्येषु च । इन्द्र ?ो जिगाय पृथिवीम् । अन्तरिक्षँ सुवर्महत् । वृत्रहा पुरुचेतनः । इन्द्र ?ो जिगाय सहसा सहाँ सि । इन्द्र ?ो जिगाय पृतनानि विश्वा ६७

सुवर्वतीरप एना जयेम । यो घृतेनाभिमानितः । इन्द्र जैत्राय जज्ञिषे । स नः संकासु पारय । पृतनासाह्येषु च । इन्द्रो जिगाय पृथिवीम् । अन्तरिक्षँ सुवर्महत् । वृत्रहा पुरुचेतनः । इन्द्रो जिगाय सहसा सहाँ सि । इन्द्रो जिगाय पृतनानि विश्वा ६७

2974

N{ o j;to iv puro ¨roj ) s n" prSp; várv" Õ,otu ) ay' ÕurgO.It" ) ivÉjdu²ºidTsom" ) AiWivRp[" k;Vyen ) v;yurg[eg; yDp[I" ) s;kù gNmns; yDm( ) ²xvo inyu²º" ²xv;É." ) v;yo xu£o ay;Ém te ) m?vo ag[' idivi·Wu 68

indra ?o jAto vi puro ruroja , sa naH paraspA varivaH kqNotu , ayaM kqtnuragqbhItaH , vifvajidudbhiditsomaH , qSirvipraH kAvyena , vAyuragregA yajxaprIH , sAkaM ganmanasA yajxam , fivo niyudbhiH fivAbhiH , vAyo fukro ayAmi te , madhvo agraM diviSTiSu 68

indro jAto vi puro ruroja , sa naH paraspA varivaH kqNotu , ayaM kqtnuragqbhItaH , vifvajidudbhiditsomaH , qSirvipraH kAvyena , vAyuragregA yajxaprIH , sAkaM ganmanasA yajxam , fivo niyudbhiH fivAbhiH , vAyo fukro ayAmi te , madhvo agraM diviSTiSu 68

इन्द्र ?ो जातो वि पुरो रुरोज । स नः परस्पा वरिवः कृणोतु । अयं कृत्नुरगृभीतः । विश्वजिदुद्भिदित्सोमः । ऋषिर्विप्रः काव्येन । वायुरग्रेगा यज्ञप्रीः । साकं गन्मनसा यज्ञम् । शिवो नियुद्भिः शिवाभिः । वायो शुक्रो अयामि ते । मध्वो अग्रं दिविष्टिषु ६८

इन्द्रो जातो वि पुरो रुरोज । स नः परस्पा वरिवः कृणोतु । अयं कृत्नुरगृभीतः । विश्वजिदुद्भिदित्सोमः । ऋषिर्विप्रः काव्येन । वायुरग्रेगा यज्ञप्रीः । साकं गन्मनसा यज्ञम् । शिवो नियुद्भिः शिवाभिः । वायो शुक्रो अयामि ते । मध्वो अग्रं दिविष्टिषु ६८

2998

s no r;Sv sh²§," ) nv\ hivjuRWSv n" ) AtuÉ." som .Utmm( ) td© p[ithyR n" ) r;jNTsom SvStye ) nv\ Stom' nv\ hÉv" ) N{ ;É¦>y;' invedy ) tÆuWet;\ scets; ) xuÉc' nu Stom' nvj;tm´ ) N{ ;¦I vO]h,; juWeq;m( 76

sa no rAsva sahasriNaH , navaMM havirjuSasva naH , qtubhiH soma bhUtamam , tadazga pratiharya naH , rAjantsoma svastaye , navaMM stomaM navaMM haviH , indra ?AgnibhyAM nivedaya , tajjuSetAMM sacetasA , fuciM nu stomaM navajAtamadya , indra ?AgnI vqtrahaNA juSethAm 76

sa no rAsva sahasriNaH , navaMM havirjuSasva naH , qtubhiH soma bhUtamam , tadazga pratiharya naH , rAjantsoma svastaye , navaMM stomaM navaMM haviH , indrA gnibhyAM nivedaya , tajjuSetAMM sacetasA , fuciM nu stomaM navajAtamadya , indrA gnI vqtrahaNA juSethAm 76

स नो रास्व सहस्रिणः । नवँ हविर्जुषस्व नः । ऋतुभिः सोम भूतमम् । तदङ्ग प्रतिहर्य नः । राजन्त्सोम स्वस्तये । नवँ स्तोमं नवँ हविः । इन्द्र ?ाग्निभ्यां निवेदय । तज्जुषेताँ सचेतसा । शुचिं नु स्तोमं नवजातमद्य । इन्द्र ?ाग्नी वृत्रहणा जुषेथाम् ७६

स नो रास्व सहस्रिणः । नवँ हविर्जुषस्व नः । ऋतुभिः सोम भूतमम् । तदङ्ग प्रतिहर्य नः । राजन्त्सोम स्वस्तये । नवँ स्तोमं नवँ हविः । इन्द्रा ग्निभ्यां निवेदय । तज्जुषेताँ सचेतसा । शुचिं नु स्तोमं नवजातमद्य । इन्द्रा ग्नी वृत्रहणा जुषेथाम् ७६

3001

¬.; ih v;\ suhv; johvIÉm ) t; v;j\ s´ ¬xte /eÏ; ) aÉ¦árN{ o nvSy n" ) aSy hVySy tOPyt;m( ) h dev* sh²§,* ) yD' n a; ih gCzt;m( ) vsumNt\ suvivRdm( ) aSy hVySy tOPyt;m( ) aÉ¦árN{ o nvSy n" ) iv;Ndev;\ StpRyt 77

ubhA hi vAMM suhavA johavImi , tA vAjaMM sadya ufate dheSThA , agnirindra ?o navasya naH , asya havyasya tqpyatAm , iha devau sahasriNau , yajxaM na A hi gacchatAm , vasumantaMM suvarvidam , asya havyasya tqpyatAm , agnirindra ?o navasya naH , vifvAndevAMM starpayata 77

ubhA hi vAMM suhavA johavImi , tA vAjaMM sadya ufate dheSThA , agnirindro navasya naH , asya havyasya tqpyatAm , iha devau sahasriNau , yajxaM na A hi gacchatAm , vasumantaMM suvarvidam , asya havyasya tqpyatAm , agnirindro navasya naH , vifvAndevAMM starpayata 77

उभा हि वाँ सुहवा जोहवीमि । ता वाजँ सद्य उशते धेष्ठा । अग्निरिन्द्र ?ो नवस्य नः । अस्य हव्यस्य तृप्यताम् । इह देवौ सहस्रिणौ । यज्ञं न आ हि गच्छताम् । वसुमन्तँ सुवर्विदम् । अस्य हव्यस्य तृप्यताम् । अग्निरिन्द्र ?ो नवस्य नः । विश्वान्देवाँ स्तर्पयत ७७

उभा हि वाँ सुहवा जोहवीमि । ता वाजँ सद्य उशते धेष्ठा । अग्निरिन्द्रो नवस्य नः । अस्य हव्यस्य तृप्यताम् । इह देवौ सहस्रिणौ । यज्ञं न आ हि गच्छताम् । वसुमन्तँ सुवर्विदम् । अस्य हव्यस्य तृप्यताम् । अग्निरिन्द्रो नवस्य नः । विश्वान्देवाँ स्तर्पयत ७७

3010

s En; ivÃ;Ny+yÉs ) nv\ Stom' juWSv n" ) aÉ¦" p[qm" p[;Xn;tu ) s ih ved yq; hÉv" ) ²xv; aSm>ymoW/I" ) Õ,otu ivcWRÉ," ) .{ ;¥" Åe" smnw· dev;" ) Tvy; vsen smxImih Tv; ) s no myo.U" ipto a;ivxSv ) x' tok;y tnuve Syon" ) Etmu Ty' m/un; s'yut' yvm( ) srSvTy; aÉ/mn;v c£ÚWu" ) N{ a;sITsIrpit" xt£tu" ) k¡n;x; a;sNm¨t" sud;nv" 80 4

sa enA vidvAnyakSyasi , navaMM stomaM juSasva naH , agniH prathamaH prAfnAtu , sa hi veda yathA haviH , fivA asmabhyamoSadhIH , kqNotu vifvacarSaNiH , bhadra ?AnnaH freH samanaiSTa devAH , tvayA vasena samafImahi tvA , sa no mayobhUH pito Avifasva , faM tokAya tanuve syonaH , etamu tyaM madhunA saMyutaM yavam , sarasvatyA adhimanAva carkruSuH , indra AsItsIrapatiH fatakratuH , kInAfA AsanmarutaH sudAnavaH 80 4

sa enA vidvAnyakSyasi , navaMM stomaM juSasva naH , agniH prathamaH prAfnAtu , sa hi veda yathA haviH , fivA asmabhyamoSadhIH , kqNotu vifvacarSaNiH , bhadrA nnaH freH samanaiSTa devAH , tvayA vasena samafImahi tvA , sa no mayobhUH pito Avifasva , faM tokAya tanuve syonaH , etamu tyaM madhunA saMyutaM yavam , sarasvatyA adhimanAva carkruSuH , indra AsItsIrapatiH fatakratuH , kInAfA AsanmarutaH sudAnavaH 80 4

स एना विद्वान्यक्ष्यसि । नवँ स्तोमं जुषस्व नः । अग्निः प्रथमः प्राश्नातु । स हि वेद यथा हविः । शिवा अस्मभ्यमोषधीः । कृणोतु विश्वचर्षणिः । भद्र ?ान्नः श्रेः समनैष्ट देवाः । त्वया वसेन समशीमहि त्वा । स नो मयोभूः पितो आविशस्व । शं तोकाय तनुवे स्योनः । एतमु त्यं मधुना संयुतं यवम् । सरस्वत्या अधिमनाव चर्क्रुषुः । इन्द्र आसीत्सीरपतिः शतक्रतुः । कीनाशा आसन्मरुतः सुदानवः ८० ४

स एना विद्वान्यक्ष्यसि । नवँ स्तोमं जुषस्व नः । अग्निः प्रथमः प्राश्नातु । स हि वेद यथा हविः । शिवा अस्मभ्यमोषधीः । कृणोतु विश्वचर्षणिः । भद्रा न्नः श्रेः समनैष्ट देवाः । त्वया वसेन समशीमहि त्वा । स नो मयोभूः पितो आविशस्व । शं तोकाय तनुवे स्योनः । एतमु त्यं मधुना संयुतं यवम् । सरस्वत्या अधिमनाव चर्क्रुषुः । इन्द्र आसीत्सीरपतिः शतक्रतुः । कीनाशा आसन्मरुतः सुदानवः ८० ४

3022

¬deih v;ÉjNyo aSyPSvNt" ) d\ r;·^m;ivx sUnOt;vt( ) yo roihto ivÉmd' jj;n ) s no r;·^eWu suÉ/t;Nd/;tu ) roh\ roh\ roiht a;¨roh ) p[j;É.vOR²õ' jnuW;mupSqm( ) t;É." s\ rB/o aivdTW@vIR" ) g;tu' p[pXyÉ¥h r;·^m;h;" ) a;h;WIR{ ;·^Émh roiht" ) mO/o Vy;Sqd.y' no aStu 4

udehi vAjinyo asyapsvantaH , idaMM rASTramAvifa sUnqtAvat , yo rohito vifvamidaM jajAna , sa no rASTreSu sudhitAndadhAtu , rohaMM rohaMM rohita Aruroha , prajAbhirvqddhiM januSAmupastham , tAbhiH saMM rabdho avidatSaDurvIH , gAtuM prapafyanniha rASTramAhAH , AhArSIdra ?ASTramiha rohitaH , mqdho vyAsthadabhayaM no astu 4

udehi vAjinyo asyapsvantaH , idaMM rASTramAvifa sUnqtAvat , yo rohito vifvamidaM jajAna , sa no rASTreSu sudhitAndadhAtu , rohaMM rohaMM rohita Aruroha , prajAbhirvqddhiM januSAmupastham , tAbhiH saMM rabdho avidatSaDurvIH , gAtuM prapafyanniha rASTramAhAH , AhArSIdrA STramiha rohitaH , mqdho vyAsthadabhayaM no astu 4

उदेहि वाजिन्यो अस्यप्स्वन्तः । इदँ राष्ट्रमाविश सूनृतावत् । यो रोहितो विश्वमिदं जजान । स नो राष्ट्रेषु सुधितान्दधातु । रोहँ रोहँ रोहित आरुरोह । प्रजाभिर्वृद्धिं जनुषामुपस्थम् । ताभिः सँ रब्धो अविदत्षडुर्वीः । गातुं प्रपश्यन्निह राष्ट्रमाहाः । आहार्षीद्र ?ाष्ट्रमिह रोहितः । मृधो व्यास्थदभयं नो अस्तु ४

उदेहि वाजिन्यो अस्यप्स्वन्तः । इदँ राष्ट्रमाविश सूनृतावत् । यो रोहितो विश्वमिदं जजान । स नो राष्ट्रेषु सुधितान्दधातु । रोहँ रोहँ रोहित आरुरोह । प्रजाभिर्वृद्धिं जनुषामुपस्थम् । ताभिः सँ रब्धो अविदत्षडुर्वीः । गातुं प्रपश्यन्निह राष्ट्रमाहाः । आहार्षीद्रा ष्ट्रमिह रोहितः । मृधो व्यास्थदभयं नो अस्तु ४

3034

punnR N{ o m`v; dd;tu ) /n;in x£o `Ny" sur;/;" ) av;RcInMÕ,ut;' y;Écto mn" ) Åu·I no aSy hivWo juW;," ) y;in no ÉjnN/n;in ) jhqR xUr mNyun; ) N{ ;nuivNd nSt;in ) anen hivW; pun" ) N{ a;x;>y" pár ) sv;R>yo.y' krt( 8

punarna indra ?o maghavA dadAtu , dhanAni fakro ghanyaH surAdhAH , arvAcInamkqNutAM yAcito manaH , fruSTI no asya haviSo juSANaH , yAni no jinandhanAni , jahartha fUra manyunA , indra ?Anuvinda nastAni , anena haviSA punaH , indra AfAbhyaH pari , sarvAbhyo'bhayaM karat 8

punarna indro maghavA dadAtu , dhanAni fakro ghanyaH surAdhAH , arvAcInamkqNutAM yAcito manaH , fruSTI no asya haviSo juSANaH , yAni no jinandhanAni , jahartha fUra manyunA , indrA nuvinda nastAni , anena haviSA punaH , indra AfAbhyaH pari , sarvAbhyo'bhayaM karat 8

पुनर्न इन्द्र ?ो मघवा ददातु । धनानि शक्रो घन्यः सुराधाः । अर्वाचीनम्कृणुतां याचितो मनः । श्रुष्टी नो अस्य हविषो जुषाणः । यानि नो जिनन्धनानि । जहर्थ शूर मन्युना । इन्द्र ?ानुविन्द नस्तानि । अनेन हविषा पुनः । इन्द्र आशाभ्यः परि । सर्वाभ्योऽभयं करत् ८

पुनर्न इन्द्रो मघवा ददातु । धनानि शक्रो घन्यः सुराधाः । अर्वाचीनम्कृणुतां याचितो मनः । श्रुष्टी नो अस्य हविषो जुषाणः । यानि नो जिनन्धनानि । जहर्थ शूर मन्युना । इन्द्रा नुविन्द नस्तानि । अनेन हविषा पुनः । इन्द्र आशाभ्यः परि । सर्वाभ्योऽभयं करत् ८

3043

agO.It;" pxv" sNtu sveR ) aÉ¦" somo v¨,o Ém] N{ " ) bOhSpit" sivt; y" sh§I )pUW; no goÉ.rvs; srSvtI )Tv·; åp;É, smnÿ_Ú yDw" ) Tv·; åp;É, d/tI srSvtI )pUW; .g\ sivt; no dd;tu ) bOhSpitdRdidN{ " sh§m( ) Ém]o d;t; v¨," somo aÉ¦" 11

agqbhItAH pafavaH santu sarve , agniH somo varuNo mitra indra ?H , bqhaspatiH savitA yaH sahasrI ,pUSA no gobhiravasA sarasvatI ,tvaSTA rUpANi samanaktu yajxaiH , tvaSTA rUpANi dadhatI sarasvatI ,pUSA bhagaMM savitA no dadAtu , bqhaspatirdadadindra ?H sahasram , mitro dAtA varuNaH somo agniH 11

agqbhItAH pafavaH santu sarve , agniH somo varuNo mitra indra H! , bqhaspatiH savitA yaH sahasrI ,pUSA no gobhiravasA sarasvatI ,tvaSTA rUpANi samanaktu yajxaiH , tvaSTA rUpANi dadhatI sarasvatI ,pUSA bhagaMM savitA no dadAtu , bqhaspatirdadadindra H! sahasram , mitro dAtA varuNaH somo agniH 11

अगृभीताः पशवः सन्तु सर्वे । अग्निः सोमो वरुणो मित्र इन्द्र ?ः । बृहस्पतिः सविता यः सहस्री ।पूषा नो गोभिरवसा सरस्वती ।त्वष्टा रूपाणि समनक्तु यज्ञैः । त्वष्टा रूपाणि दधती सरस्वती ।पूषा भगँ सविता नो ददातु । बृहस्पतिर्दददिन्द्र ?ः सहस्रम् । मित्रो दाता वरुणः सोमो अग्निः ११

अगृभीताः पशवः सन्तु सर्वे । अग्निः सोमो वरुणो मित्र इन्द्र ः! । बृहस्पतिः सविता यः सहस्री ।पूषा नो गोभिरवसा सरस्वती ।त्वष्टा रूपाणि समनक्तु यज्ञैः । त्वष्टा रूपाणि दधती सरस्वती ।पूषा भगँ सविता नो ददातु । बृहस्पतिर्दददिन्द्र ः! सहस्रम् । मित्रो दाता वरुणः सोमो अग्निः ११

3046

a; no .r .gÉmN{ ´umNtm( ) in te deã,Sy /Imih p[rek ) ¬vR v pp[qe k;mo aSme ) tm;pO,; vsupte vsUn;m( ) m' k;m' mNdy; goÉ.rw" ) cN{ vt; r;/s; pp[q ) suvyRvo mitÉ.Stu>y' ivp[;" ) N{ ;y v;h" kÚ²xk;so a£n( ) N{ Sy nu vIy;RÉ, p[vocm( ) y;in ck;r p[qm;in vj[I 12

A no bhara bhagamindra dyumantam , ni te deSNasya dhImahi prareke , urva iva paprathe kAmo asme , tamApqNA vasupate vasUnAm , imaM kAmaM mandayA gobhirafvaiH , candra vatA rAdhasA paprathafca , suvaryavo matibhistubhyaM viprAH , indra ?Aya vAhaH kufikAso akran , indra sya nu vIryANi pravocam , yAni cakAra prathamAni vajrI 12

A no bhara bhagamindra dyumantam , ni te deSNasya dhImahi prareke , urva iva paprathe kAmo asme , tamApqNA vasupate vasUnAm , imaM kAmaM mandayA gobhirafvaiH , candra vatA rAdhasA paprathafca , suvaryavo matibhistubhyaM viprAH , indrA ya vAhaH kufikAso akran , indra sya nu vIryANi pravocam , yAni cakAra prathamAni vajrI 12

आ नो भर भगमिन्द्र द्युमन्तम् । नि ते देष्णस्य धीमहि प्ररेके । उर्व इव पप्रथे कामो अस्मे । तमापृणा वसुपते वसूनाम् । इमं कामं मन्दया गोभिरश्वैः । चन्द्र वता राधसा पप्रथश्च । सुवर्यवो मतिभिस्तुभ्यं विप्राः । इन्द्र ?ाय वाहः कुशिकासो अक्रन् । इन्द्र स्य नु वीर्याणि प्रवोचम् । यानि चकार प्रथमानि वज्री १२

आ नो भर भगमिन्द्र द्युमन्तम् । नि ते देष्णस्य धीमहि प्ररेके । उर्व इव पप्रथे कामो अस्मे । तमापृणा वसुपते वसूनाम् । इमं कामं मन्दया गोभिरश्वैः । चन्द्र वता राधसा पप्रथश्च । सुवर्यवो मतिभिस्तुभ्यं विप्राः । इन्द्रा य वाहः कुशिकासो अक्रन् । इन्द्र स्य नु वीर्याणि प्रवोचम् । यानि चकार प्रथमानि वज्री १२

3052

yidN{ ;hNp[qmj;mhIn;m( ) a;Nm;Éyn;mÉmn;" p[ot m;y;" ) a;TsUy| jnyN´;muW;sm( ) t;dIKn; x]U¥ ikl;ivivTse ) ahNvO]' vO]tr' Vy\ sm( ) N{ o vj[e, mht; v/en ) SkN/;\ sIv kÚ²lxen; ivvOK,; ) 13aih" xyt ¬ppOKpOÉqVy;m( ) ayo?yev dumRd a; ih ju×¼ ) mh;vIr' tu ivb;/mOjIWm( 14

yadindra ?AhanprathamajAmahInAm , AnmAyinAmaminAH prota mAyAH , AtsUryaM janayandyAmuSAsam , tAdIknA fatrUnna kilAvivitse , ahanvqtraM vqtrataraM vyaMM sam , indra ?o vajreNa mahatA vadhena , skandhAMM sIva kulifenA vivqkNA , 13ahiH fayata upapqkpqthivyAm , ayodhyeva durmada A hi juhve , mahAvIraM tu vibAdhamqjISam 14

yadindrA hanprathamajAmahInAm , AnmAyinAmaminAH prota mAyAH , AtsUryaM janayandyAmuSAsam , tAdIknA fatrUnna kilAvivitse , ahanvqtraM vqtrataraM vyaMM sam , indro vajreNa mahatA vadhena , skandhAMM sIva kulifenA vivqkNA , 13ahiH fayata upapqkpqthivyAm , ayodhyeva durmada A hi juhve , mahAvIraM tu vibAdhamqjISam 14

यदिन्द्र ?ाहन्प्रथमजामहीनाम् । आन्मायिनाममिनाः प्रोत मायाः । आत्सूर्यं जनयन्द्यामुषासम् । तादीक्ना शत्रून्न किलाविवित्से । अहन्वृत्रं वृत्रतरं व्यँ सम् । इन्द्र ?ो वज्रेण महता वधेन । स्कन्धाँ सीव कुलिशेना विवृक्णा । १३अहिः शयत उपपृक्पृथिव्याम् । अयोध्येव दुर्मद आ हि जुह्वे । महावीरं तु विबाधमृजीषम् १४

यदिन्द्रा हन्प्रथमजामहीनाम् । आन्मायिनाममिनाः प्रोत मायाः । आत्सूर्यं जनयन्द्यामुषासम् । तादीक्ना शत्रून्न किलाविवित्से । अहन्वृत्रं वृत्रतरं व्यँ सम् । इन्द्रो वज्रेण महता वधेन । स्कन्धाँ सीव कुलिशेना विवृक्णा । १३अहिः शयत उपपृक्पृथिव्याम् । अयोध्येव दुर्मद आ हि जुह्वे । महावीरं तु विबाधमृजीषम् १४

3100

vsUn;' Tv;/Iten ) ¨{ ;,;mUmR(y; ) a;idTy;n;' tejs; ) iveW;' dev;n;' £tun; ) m¨t;me»; juhoÉm Sv;h; ) aÉ..Uitrhm;gmm( ) N{ s%; Sv;yu/" ) a;SSv;x;su duãWh" ) d' vcoR aÉ¦n; dÿm;g;t( ) yxo .gR" sh aojo bl' c 30

vasUnAM tvAdhItena , rudra ?ANAmUrmyA , AdityAnAM tejasA , vifveSAM devAnAM kratunA , marutAmemnA juhomi svAhA , abhibhUtirahamAgamam , indra sakhA svAyudhaH , AssvAfAsu duSSahaH , idaM varco agninA dattamAgAt , yafo bhargaH saha ojo balaM ca 30

vasUnAM tvAdhItena , rudrA NAmUrmyA , AdityAnAM tejasA , vifveSAM devAnAM kratunA , marutAmemnA juhomi svAhA , abhibhUtirahamAgamam , indra sakhA svAyudhaH , AssvAfAsu duSSahaH , idaM varco agninA dattamAgAt , yafo bhargaH saha ojo balaM ca 30

वसूनां त्वाधीतेन । रुद्र ?ाणामूर्म्या । आदित्यानां तेजसा । विश्वेषां देवानां क्रतुना । मरुतामेम्ना जुहोमि स्वाहा । अभिभूतिरहमागमम् । इन्द्र सखा स्वायुधः । आस्स्वाशासु दुष्षहः । इदं वर्चो अग्निना दत्तमागात् । यशो भर्गः सह ओजो बलं च ३०

वसूनां त्वाधीतेन । रुद्रा णामूर्म्या । आदित्यानां तेजसा । विश्वेषां देवानां क्रतुना । मरुतामेम्ना जुहोमि स्वाहा । अभिभूतिरहमागमम् । इन्द्र सखा स्वायुधः । आस्स्वाशासु दुष्षहः । इदं वर्चो अग्निना दत्तमागात् । यशो भर्गः सह ओजो बलं च ३०

3109

Ém]" =]' =]pit" ) =]mâSmNyDe yjm;n;y dd;tu Sv;h; ) N{ o bl' blpit" ) blmâSmNyDe yjm;n;y dd;tu Sv;h; ) bOhSpitb[R÷ b[÷-pit" ) b[÷;âSmNyDe yjm;n;y dd;tu Sv;h; ) sivt; r;·^\ r;·^pit" ) r;·^mâSmNyDe yjm;n;y dd;tu Sv;h; ) pUW; ivx;' iv$(pit" ivxm-âSmNyDe yjm;n;y dd;tu Sv;h; ) srSvtI pui·" pui·pI )pui·mâSmNyDe yjm;n;y dd;tu Sv;h; ) Tv·; pxUn;' Émqun;n;\ åpÕ&ppit" ) åpe,;âSmNyDe yjm;n;y pxUNdd;tu Sv;h; 33

mitraH kSatraM kSatrapatiH , kSatramasminyajxe yajamAnAya dadAtu svAhA , indra ?o balaM balapatiH , balamasminyajxe yajamAnAya dadAtu svAhA , bqhaspatirbrahma brahma-patiH , brahmAsminyajxe yajamAnAya dadAtu svAhA , savitA rASTraMM rASTrapatiH , rASTramasminyajxe yajamAnAya dadAtu svAhA , pUSA vifAM viTpatiH vifama-sminyajxe yajamAnAya dadAtu svAhA , sarasvatI puSTiH puSTipatnI ,puSTimasminyajxe yajamAnAya dadAtu svAhA , tvaSTA pafUnAM mithunAnAMM rUpakqdrupapatiH , rUpeNAsminyajxe yajamAnAya pafUndadAtu svAhA 33

mitraH kSatraM kSatrapatiH , kSatramasminyajxe yajamAnAya dadAtu svAhA , indro balaM balapatiH , balamasminyajxe yajamAnAya dadAtu svAhA , bqhaspatirbrahma brahma-patiH , brahmAsminyajxe yajamAnAya dadAtu svAhA , savitA rASTraMM rASTrapatiH , rASTramasminyajxe yajamAnAya dadAtu svAhA , pUSA vifAM viTpatiH vifama-sminyajxe yajamAnAya dadAtu svAhA , sarasvatI puSTiH puSTipatnI ,puSTimasminyajxe yajamAnAya dadAtu svAhA , tvaSTA pafUnAM mithunAnAMM rUpakqdrupapatiH , rUpeNAsminyajxe yajamAnAya pafUndadAtu svAhA 33

मित्रः क्षत्रं क्षत्रपतिः । क्षत्रमस्मिन्यज्ञे यजमानाय ददातु स्वाहा । इन्द्र ?ो बलं बलपतिः । बलमस्मिन्यज्ञे यजमानाय ददातु स्वाहा । बृहस्पतिर्ब्रह्म ब्रह्म-पतिः । ब्रह्मास्मिन्यज्ञे यजमानाय ददातु स्वाहा । सविता राष्ट्रँ राष्ट्रपतिः । राष्ट्रमस्मिन्यज्ञे यजमानाय ददातु स्वाहा । पूषा विशां विट्पतिः विशम-स्मिन्यज्ञे यजमानाय ददातु स्वाहा । सरस्वती पुष्टिः पुष्टिपत्नी ।पुष्टिमस्मिन्यज्ञे यजमानाय ददातु स्वाहा । त्वष्टा पशूनां मिथुनानाँ रूपकृद्रुपपतिः । रूपेणास्मिन्यज्ञे यजमानाय पशून्ददातु स्वाहा ३३

मित्रः क्षत्रं क्षत्रपतिः । क्षत्रमस्मिन्यज्ञे यजमानाय ददातु स्वाहा । इन्द्रो बलं बलपतिः । बलमस्मिन्यज्ञे यजमानाय ददातु स्वाहा । बृहस्पतिर्ब्रह्म ब्रह्म-पतिः । ब्रह्मास्मिन्यज्ञे यजमानाय ददातु स्वाहा । सविता राष्ट्रँ राष्ट्रपतिः । राष्ट्रमस्मिन्यज्ञे यजमानाय ददातु स्वाहा । पूषा विशां विट्पतिः विशम-स्मिन्यज्ञे यजमानाय ददातु स्वाहा । सरस्वती पुष्टिः पुष्टिपत्नी ।पुष्टिमस्मिन्यज्ञे यजमानाय ददातु स्वाहा । त्वष्टा पशूनां मिथुनानाँ रूपकृद्रुपपतिः । रूपेणास्मिन्यज्ञे यजमानाय पशून्ददातु स्वाहा ३३

3111

s é' p;ih y AjIWI t¨]" ) y®Xxp[v;NvOW.o yo mtIn;m( ) yo go]É.Ãj[.O´o hárÏ;" ) s N{ Éc];\ aÉ.tOâN/ v;j;n( ) a; te xuãmo vOW. Etu p;t( ) aoÿr;d/r;g; purSt;t( ) a; ivto aÉ. smeTv-v;Rª)N{ ´u»\ suvvRõeçSme ) p[oãvSmw purorqm( ) N{ ;y xUWmcRt 34

sa IM pAhi ya qjISI tarutraH , yaffipravAnvqSabho yo matInAm , yo gotrabhidvajrabhqdyo hariSThAH , sa indra citrAMM abhitqndhi vAjAn , A te fuSmo vqSabha etu pafcAt , ottarAdadharAgA purastAt , A vifvato abhi sametva-rvAz,indra dyumnaMM suvarvaddhehyasme , proSvasmai puroratham , indra ?Aya fUSamarcata 34

स ईं पाहि य ऋजीषी तरुत्रः । यश्शिप्रवान्वृषभो यो मतीनाम् । यो गोत्रभिद्वज्रभृद्यो हरिष्ठाः । स इन्द्र चित्राँ अभितृन्धि वाजान् । आ ते शुष्मो वृषभ एतु पश्चात् । ओत्तरादधरागा पुरस्तात् । आ विश्वतो अभि समेत्व-र्वाङ्।इन्द्र द्युम्नँ सुवर्वद्धेह्यस्मे । प्रोष्वस्मै पुरोरथम् । इन्द्र ?ाय शूषमर्चत ३४

3114

a.Ik Écdu lokÕt( ) s©¹ smTsu vO]h; ) aSm;kù boÉ/ coidt; ) n.Nt;mNykW;m( ) Jy;k; aÉ/ /Nvsu ) N{ ' vy\ xun;sIrm( ) aâSm-NyDe hv;mhe ) a; v;jw¨p no gmt( ) N{ ;y xun;sIr;y ) §uc; juüt no hÉv" 35

abhIke cidu lokakqt , sazge samatsu vqtrahA , asmAkaM bodhi coditA , nabhantAmanyakeSAm , jyAkA adhi dhanvasu , indraM vayaMM funAsIram , asmi-nyajxe havAmahe , A vAjairupa no gamat , indra ?Aya funAsIrAya , srucA juhuta no haviH 35

अभीके चिदु लोककृत् । सङ्गे समत्सु वृत्रहा । अस्माकं बोधि चोदिता । नभन्तामन्यकेषाम् । ज्याका अधि धन्वसु । इन्द्रं वयँ शुनासीरम् । अस्मि-न्यज्ञे हवामहे । आ वाजैरुप नो गमत् । इन्द्र ?ाय शुनासीराय । स्रुचा जुहुत नो हविः ३५

अभीके चिदु लोककृत् । सङ्गे समत्सु वृत्रहा । अस्माकं बोधि चोदिता । नभन्तामन्यकेषाम् । ज्याका अधि धन्वसु । इन्द्रं वयँ शुनासीरम् । अस्मि-न्यज्ञे हवामहे । आ वाजैरुप नो गमत् । इन्द्रा य शुनासीराय । स्रुचा जुहुत नो हविः ३५

3117

juWt;' p[it meÉ/r" ) p[ hVy;in `OtvNTySmw ) hyR;y .t;R sjoW;" ) N{ tuRÉ.b[R÷,; v;vO/;n" ) xun;sIrI hivárd' juWSv ) vy" sup,;R ¬pseduárN{ m( ) ip[yme/; AWyo n;/m;n;" ) ap ?v;NtmU,uRih pUÉ/R c=u" ) mumuG?ySm;É¥/yev bõ;n( ) bOhidN{ ;y g;yt 36

juSatAM prati medhiraH , pra havyAni ghqtavantyasmai , haryafvAya bhartA sajoSAH , indra rtubhirbrahmaNA vAvqdhAnaH , funAsIrI haviridaM juSasva , vayaH suparNA upasedurindra m , priyamedhA qSayo nAdhamAnAH , apa dhvAntamUrNuhi pUrdhi cakSuH , mumugdhyasmAnnidhayeva baddhAn , bqhadindra ?Aya gAyata 36

जुषतां प्रति मेधिरः । प्र हव्यानि घृतवन्त्यस्मै । हर्यश्वाय भर्ता सजोषाः । इन्द्र र्तुभिर्ब्रह्मणा वावृधानः । शुनासीरी हविरिदं जुषस्व । वयः सुपर्णा उपसेदुरिन्द्र म् । प्रियमेधा ऋषयो नाधमानाः । अप ध्वान्तमूर्णुहि पूर्धि चक्षुः । मुमुग्ध्यस्मान्निधयेव बद्धान् । बृहदिन्द्र ?ाय गायत ३६

3137

swn\ s¶¼v' dev" sTyÉmNdu\ sTy N{ " ) ivd´tI srm; ¨g(,m{ e" ) mih p;q" pUVy\ R sÉ/[yÔ" ) ag[' nyTsup´=r;,;m( ) aCz; rv' p[qm; j;ntI g;t( ) ivdíVy\ srm; dO!mUvRm( ) yen; nukù m;nusI .ojte iv$( ) a; ye iv; SvpTy;in c£Ú" ) Õ

sainaMM safcaddevaM devaH satyaminduMM satya indra ?H , vidadyatI saramA rugNamadre ?H , mahi pAthaH pUrvyaMM sadhriyakkaH , agraM nayatsupadyakSarANAm , acchA ravaM prathamA jAnatI gAt , vidadgavyaMM saramA dqDhamUrvam , yenA nukaM mAnusI bhojate viT , A ye vifvA svapatyAni cakruH , kqNvAnAso amqtatvAya gAtum , tvaM nqbhirnqpate devahUtau 43

sainaMM safcaddevaM devaH satyaminduMM satya indra H! , vidadyatI saramA rugNamadre H! , mahi pAthaH pUrvyaMM sadhriyakkaH , agraM nayatsupadyakSarANAm , acchA ravaM prathamA jAnatI gAt , vidadgavyaMM saramA dqDhamUrvam , yenA nukaM mAnusI bhojate viT , A ye vifvA svapatyAni cakruH , kqNvAnAso amqtatvAya gAtum , tvaM nqbhirnqpate devahUtau 43

सैनँ सश्चद्देवं देवः सत्यमिन्दुँ सत्य इन्द्र ?ः । विदद्यती सरमा रुग्णमद्रे ?ः । महि पाथः पूर्व्यँ सध्रियक्कः । अग्रं नयत्सुपद्यक्षराणाम् । अच्छा रवं प्रथमा जानती गात् । विदद्गव्यँ सरमा दृढमूर्वम् । येना नुकं मानुसी भोजते विट् । आ ये विश्वा स्वपत्यानि चक्रुः । कृण्वानासो अमृतत्वाय गातुम् । त्वं नृभिर्नृपते देवहूतौ ४३

सैनँ सश्चद्देवं देवः सत्यमिन्दुँ सत्य इन्द्र ः! । विदद्यती सरमा रुग्णमद्रे ः! । महि पाथः पूर्व्यँ सध्रियक्कः । अग्रं नयत्सुपद्यक्षराणाम् । अच्छा रवं प्रथमा जानती गात् । विदद्गव्यँ सरमा दृढमूर्वम् । येना नुकं मानुसी भोजते विट् । आ ये विश्वा स्वपत्यानि चक्रुः । कृण्वानासो अमृतत्वाय गातुम् । त्वं नृभिर्नृपते देवहूतौ ४३

3140

.UrIÉ, vOTv; hyR h\ És ) Tv' indSyu' cumuárm( ) /uin' c;Sv;pyo d.Itye suhNtu ) Ev; p;ih p[q; mNdtu Tv; ) ÅuÉ/ b[÷ v;vO/Svot gIÉ.R" ) a;Év" sUy| Õ,uih pIiphIW" ) jih x]U\ rÉ. g; N{ tOâN/ ) a¦e b;/Sv iv mO/o nudSv ) ap;mIv; ap r=;\ És se/ ) aSm;Tsmu{ ;Èhto idvo n" 44

bhUrINi vqtvA haryafva haMM si , tvaM nidasyuM cumurim , dhuniM cAsvApayo dabhItaye suhantu , evA pAhi pratnathA mandatu tvA , frudhi brahma vAvqdhasvota gIrbhiH , AviH sUryaM kqNuhi pIpihISaH , jahi fatrUMM rabhi gA indra tqndhi , agne bAdhasva vi mqdho nudasva , apAmIvA apa rakSAMM si sedha , asmAtsamudra ?Adbqhato divo naH 44

भूरीणि वृत्वा हर्यश्व हँ सि । त्वं निदस्युं चुमुरिम् । धुनिं चास्वापयो दभीतये सुहन्तु । एवा पाहि प्रत्नथा मन्दतु त्वा । श्रुधि ब्रह्म वावृधस्वोत गीर्भिः । आविः सूर्यं कृणुहि पीपिहीषः । जहि शत्रूँ रभि गा इन्द्र तृन्धि । अग्ने बाधस्व वि मृधो नुदस्व । अपामीवा अप रक्षाँ सि सेध । अस्मात्समुद्र ?ाद्बृहतो दिवो नः ४४

3143

ap;' .Um;nmup n" sOjeh ) yD p[ititÏ sumt* suxev; a; Tv; ) vsUin pu¨/; ivxNtu ) dI`Rm;yuyRjm;n;y Õ

apAM bhUmAnamupa naH sqjeha , yajxa pratitiSTha sumatau sufevA A tvA , vasUni purudhA vifantu , dIrghamAyuryajamAnAya kqNvan , adhAmqtena jaritAramazgdhi , indra ?H funAvadvitanoti sIram , saMvatsarasya pratimANametat , arkasya jyotistadidAsa jyeSTham , saMvatsaraMM funavatsIrametat , indra sya rAdhaH prayataM puru tmanA , tadarkarUpaM vimimAnameti , dvAdafAre pratitiSThatIdvqSA , afvAyanto gavyanto vAjayantaH , havAmahe tvopaganta vA u , AbhUSantastvA sumatau navAyAm , vayamindra tvA funaMM huvema 45 5

apAM bhUmAnamupa naH sqjeha , yajxa pratitiSTha sumatau sufevA A tvA , vasUni purudhA vifantu , dIrghamAyuryajamAnAya kqNvan , adhAmqtena jaritAramazgdhi , indra H! funAvadvitanoti sIram , saMvatsarasya pratimANametat , arkasya jyotistadidAsa jyeSTham , saMvatsaraMM funavatsIrametat , indra sya rAdhaH prayataM puru tmanA , tadarkarUpaM vimimAnameti , dvAdafAre pratitiSThatIdvqSA , afvAyanto gavyanto vAjayantaH , havAmahe tvopaganta vA u , AbhUSantastvA sumatau navAyAm , vayamindra tvA funaMM huvema 45 5

अपां भूमानमुप नः सृजेह । यज्ञ प्रतितिष्ठ सुमतौ सुशेवा आ त्वा । वसूनि पुरुधा विशन्तु । दीर्घमायुर्यजमानाय कृण्वन् । अधामृतेन जरितारमङ्ग्धि । इन्द्र ?ः शुनावद्वितनोति सीरम् । संवत्सरस्य प्रतिमाणमेतत् । अर्कस्य ज्योतिस्तदिदास ज्येष्ठम् । संवत्सरँ शुनवत्सीरमेतत् । इन्द्र स्य राधः प्रयतं पुरु त्मना । तदर्करूपं विमिमानमेति । द्वादशारे प्रतितिष्ठतीद्वृषा । अश्वायन्तो गव्यन्तो वाजयन्तः । हवामहे त्वोपगन्त वा उ । आभूषन्तस्त्वा सुमतौ नवायाम् । वयमिन्द्र त्वा शुनँ हुवेम ४५ ५

अपां भूमानमुप नः सृजेह । यज्ञ प्रतितिष्ठ सुमतौ सुशेवा आ त्वा । वसूनि पुरुधा विशन्तु । दीर्घमायुर्यजमानाय कृण्वन् । अधामृतेन जरितारमङ्ग्धि । इन्द्र ः! शुनावद्वितनोति सीरम् । संवत्सरस्य प्रतिमाणमेतत् । अर्कस्य ज्योतिस्तदिदास ज्येष्ठम् । संवत्सरँ शुनवत्सीरमेतत् । इन्द्र स्य राधः प्रयतं पुरु त्मना । तदर्करूपं विमिमानमेति । द्वादशारे प्रतितिष्ठतीद्वृषा । अश्वायन्तो गव्यन्तो वाजयन्तः । हवामहे त्वोपगन्त वा उ । आभूषन्तस्त्वा सुमतौ नवायाम् । वयमिन्द्र त्वा शुनँ हुवेम ४५ ५

3146

Sv;ÃÇ' Tv; Sv;dun; ) tIv[;' tIv[e, ) amOt;mmOten ) m/umtI' m/umt; ) sOj;Ém s\ somen ) somoSyÉ>y;' pCySv ) srSvTyw pCySv ) N{ ;y su];M,e pCySv ) prIto iWt; sutm( ) somo y ¬ÿm\ hÉv" 1

svAdvIM tvA svAdunA , tIvrAM tIvreNa , amqtAmamqtena , madhumatIM madhumatA , sqjAmi saMM somena , somo'syafvibhyAM pacyasva , sarasvatyai pacyasva , indra ?Aya sutrAmNe pacyasva , parIto SixcatA sutam , somo ya uttamaMM haviH 1

svAdvIM tvA svAdunA , tIvrAM tIvreNa , amqtAmamqtena , madhumatIM madhumatA , sqjAmi saMM somena , somo'syafvibhyAM pacyasva , sarasvatyai pacyasva , indrA ya sutrAmNe pacyasva , parIto SixcatA sutam , somo ya uttamaMM haviH 1

स्वाद्वीं त्वा स्वादुना । तीव्रां तीव्रेण । अमृताममृतेन । मधुमतीं मधुमता । सृजामि सँ सोमेन । सोमोऽस्यश्विभ्यां पच्यस्व । सरस्वत्यै पच्यस्व । इन्द्र ?ाय सुत्राम्णे पच्यस्व । परीतो षिञ्चता सुतम् । सोमो य उत्तमँ हविः १

स्वाद्वीं त्वा स्वादुना । तीव्रां तीव्रेण । अमृताममृतेन । मधुमतीं मधुमता । सृजामि सँ सोमेन । सोमोऽस्यश्विभ्यां पच्यस्व । सरस्वत्यै पच्यस्व । इन्द्रा य सुत्राम्णे पच्यस्व । परीतो षिञ्चता सुतम् । सोमो य उत्तमँ हविः १

3155

srSvTy; N{ ;y su];M,e ) EW te yoinStejse Tv; ) vIy;Ry Tv; bl;y Tv; ) tejoÉs tejo mÉy /eih ) vIyRmÉs vIy| mÉy /eih ) blmÉs bl' mÉy /eih ) n;n; ih v;' deviht\ sd" Õtm( ) m; s\ sO=;q;' prme Vyomn( ) sur; TvmÉs xuâãm,I som EW" ) m; m; ih\ sI" Sv;' yoinm;ivxn( 4

sarasvatyA indra ?Aya sutrAmNe , eSa te yonistejase tvA , vIryAya tvA balAya tvA , tejo'si tejo mayi dhehi , vIryamasi vIryaM mayi dhehi , balamasi balaM mayi dhehi , nAnA hi vAM devahitaMM sadaH kqtam , mA saMM sqkSAthAM parame vyoman , surA tvamasi fuSmiNI soma eSaH , mA mA hiMM sIH svAM yonimAvifan 4

sarasvatyA indrA ya sutrAmNe , eSa te yonistejase tvA , vIryAya tvA balAya tvA , tejo'si tejo mayi dhehi , vIryamasi vIryaM mayi dhehi , balamasi balaM mayi dhehi , nAnA hi vAM devahitaMM sadaH kqtam , mA saMM sqkSAthAM parame vyoman , surA tvamasi fuSmiNI soma eSaH , mA mA hiMM sIH svAM yonimAvifan 4

सरस्वत्या इन्द्र ?ाय सुत्राम्णे । एष ते योनिस्तेजसे त्वा । वीर्याय त्वा बलाय त्वा । तेजोऽसि तेजो मयि धेहि । वीर्यमसि वीर्यं मयि धेहि । बलमसि बलं मयि धेहि । नाना हि वां देवहितँ सदः कृतम् । मा सँ सृक्षाथां परमे व्योमन् । सुरा त्वमसि शुष्मिणी सोम एषः । मा मा हिँ सीः स्वां योनिमाविशन् ४

सरस्वत्या इन्द्रा य सुत्राम्णे । एष ते योनिस्तेजसे त्वा । वीर्याय त्वा बलाय त्वा । तेजोऽसि तेजो मयि धेहि । वीर्यमसि वीर्यं मयि धेहि । बलमसि बलं मयि धेहि । नाना हि वां देवहितँ सदः कृतम् । मा सँ सृक्षाथां परमे व्योमन् । सुरा त्वमसि शुष्मिणी सोम एषः । मा मा हिँ सीः स्वां योनिमाविशन् ४

3173

m' t\ xu£ù m/umNtÉmNdum( ) som\ r;j;nÉmh .=y;Ém ) yd] ár¢\ rÉsn" sutSy ) yidN{ o aipbCzcIÉ." ) ah' tdSy mns; ²xven ) som\ r;j;nÉmh .=y;Ém ) iptO>y" Sv/;iv>y" Sv/; nm" ) ipt;mhe>y" Sv/;iv>y" Sv/; nm" ) p[ipt;mhe>y" Sv/;iv>y" Sv/; nm" ) a=²Nptr" 10

imaM taMM fukraM madhumantamindum , somaMM rAjAnamiha bhakSayAmi , yadatra riptaMM rasinaH sutasya , yadindra ?o apibacchacIbhiH , ahaM tadasya manasA fivena , somaMM rAjAnamiha bhakSayAmi , pitqbhyaH svadhAvibhyaH svadhA namaH , pitAmahebhyaH svadhAvibhyaH svadhA namaH , prapitAmahebhyaH svadhAvibhyaH svadhA namaH , akSanpitaraH 10

imaM taMM fukraM madhumantamindum , somaMM rAjAnamiha bhakSayAmi , yadatra riptaMM rasinaH sutasya , yadindro apibacchacIbhiH , ahaM tadasya manasA fivena , somaMM rAjAnamiha bhakSayAmi , pitqbhyaH svadhAvibhyaH svadhA namaH , pitAmahebhyaH svadhAvibhyaH svadhA namaH , prapitAmahebhyaH svadhAvibhyaH svadhA namaH , akSanpitaraH 10

इमं तँ शुक्रं मधुमन्तमिन्दुम् । सोमँ राजानमिह भक्षयामि । यदत्र रिप्तँ रसिनः सुतस्य । यदिन्द्र ?ो अपिबच्छचीभिः । अहं तदस्य मनसा शिवेन । सोमँ राजानमिह भक्षयामि । पितृभ्यः स्वधाविभ्यः स्वधा नमः । पितामहेभ्यः स्वधाविभ्यः स्वधा नमः । प्रपितामहेभ्यः स्वधाविभ्यः स्वधा नमः । अक्षन्पितरः १०

इमं तँ शुक्रं मधुमन्तमिन्दुम् । सोमँ राजानमिह भक्षयामि । यदत्र रिप्तँ रसिनः सुतस्य । यदिन्द्रो अपिबच्छचीभिः । अहं तदस्य मनसा शिवेन । सोमँ राजानमिह भक्षयामि । पितृभ्यः स्वधाविभ्यः स्वधा नमः । पितामहेभ्यः स्वधाविभ्यः स्वधा नमः । प्रपितामहेभ्यः स्वधाविभ्यः स्वधा नमः । अक्षन्पितरः १०

3191

N{ " su];m; údyen sTym( ) puro@;xen sivt; jj;n ) yÕTKlom;n' v¨,o É.WJyn( ) mte v;yVywnR Émn;it ipÿm( ) a;N];É, Sq;lI m/u ipNvm;n; ) gud; p;];É, sudu`; n /enu" ) XyenSy p]' n PlIh; xcIÉ." ) a;sNdI n;É.¨dr' n m;t; ) kÚM.o vinÏjRint; xcIÉ." ) yâSm¥g[e yoNy;' g.oR aNt" 16

indra ?H sutrAmA hqdayena satyam , puroDAfena savitA jajAna , yakqtklomAnaM varuNo bhiSajyan , matasne vAyavyairna minAti pittam , AntrANi sthAlI madhu pinvamAnA , gudA pAtrANi sudughA na dhenuH , fyenasya patraM na plIhA facIbhiH , AsandI nAbhirudaraM na mAtA , kumbho vaniSThurjanitA facIbhiH , yasminnagre yonyAM garbho antaH 16

indra H! sutrAmA hqdayena satyam , puroDAfena savitA jajAna , yakqtklomAnaM varuNo bhiSajyan , matasne vAyavyairna minAti pittam , AntrANi sthAlI madhu pinvamAnA , gudA pAtrANi sudughA na dhenuH , fyenasya patraM na plIhA facIbhiH , AsandI nAbhirudaraM na mAtA , kumbho vaniSThurjanitA facIbhiH , yasminnagre yonyAM garbho antaH 16

इन्द्र ?ः सुत्रामा हृदयेन सत्यम् । पुरोडाशेन सविता जजान । यकृत्क्लोमानं वरुणो भिषज्यन् । मतस्ने वायव्यैर्न मिनाति पित्तम् । आन्त्राणि स्थाली मधु पिन्वमाना । गुदा पात्राणि सुदुघा न धेनुः । श्येनस्य पत्रं न प्लीहा शचीभिः । आसन्दी नाभिरुदरं न माता । कुम्भो वनिष्ठुर्जनिता शचीभिः । यस्मिन्नग्रे योन्यां गर्भो अन्तः १६

इन्द्र ः! सुत्रामा हृदयेन सत्यम् । पुरोडाशेन सविता जजान । यकृत्क्लोमानं वरुणो भिषज्यन् । मतस्ने वायव्यैर्न मिनाति पित्तम् । आन्त्राणि स्थाली मधु पिन्वमाना । गुदा पात्राणि सुदुघा न धेनुः । श्येनस्य पत्रं न प्लीहा शचीभिः । आसन्दी नाभिरुदरं न माता । कुम्भो वनिष्ठुर्जनिता शचीभिः । यस्मिन्नग्रे योन्यां गर्भो अन्तः १६

3200

kx; n xIWRNyxse ÉÅyw ²x%; ) És\ hSy lom âTviWár²N{ y;É, ) a©;Ny;TmâN.Wj; tdÉn; ) a;Tm;nm©ø" sm/;TsrSvtI )N{ Sy åp\ xtm;nm;yu" ) cN{ e, JyoitrmOt' d/;n; ) srSvtI yoNy;' g.RmNt" ) aÉ>y;' pI suÕt' Éb.itR ) ap;\ rsen v¨,o n s;»; ) N{ \ ÉÅyw jny¥Psu r;j; ) tej" pxUn;\ hivár²N{ y;vt( ) pár§ut; pys; s;r`' m/u ) aÉ>y;' duG/' É.Wj; srSvTy; ) sut;sut;>y;mmOt" som Ndu" 19

kefA na fIrSanyafase friyai fikhA , siMM hasya loma tviSirindri yANi , azgAnyAtmanbhiSajA tadafvinA , AtmAnamazgaiH samadhAtsarasvatI ,indra sya rUpaMM fatamAnamAyuH , candre Na jyotiramqtaM dadhAnA , sarasvatI yonyAM garbhamantaH , afvibhyAM patnI sukqtaM bibharti , apAMM rasena varuNo na sAmnA , indraMM friyai janayannapsu rAjA , tejaH pafUnAMM havirindri yAvat , parisrutA payasA sAraghaM madhu , afvibhyAM dugdhaM bhiSajA sarasvatyA , sutAsutAbhyAmamqtaH soma induH 19

kefA na fIrSanyafase friyai fikhA , siMM hasya loma tviSirindri yANi , azgAnyAtmanbhiSajA tadafvinA , AtmAnamazgaiH samadhAtsarasvatI ,indra sya rUpaMM fatamAnamAyuH , candre Na jyotiramqtaM dadhAnA , sarasvatI yonyAM garbhamantaH , afvibhyAM patnI sukqtaM bibharti , apAMM rasena varuNo na sAmnA , indra MM! friyai janayannapsu rAjA , tejaH pafUnAMM havirindri yAvat , parisrutA payasA sAraghaM madhu , afvibhyAM dugdhaM bhiSajA sarasvatyA , sutAsutAbhyAmamqtaH soma induH 19

केशा न शीर्षन्यशसे श्रियै शिखा । सिँ हस्य लोम त्विषिरिन्द्रि याणि । अङ्गान्यात्मन्भिषजा तदश्विना । आत्मानमङ्गैः समधात्सरस्वती ।इन्द्र स्य रूपँ शतमानमायुः । चन्द्रे ण ज्योतिरमृतं दधाना । सरस्वती योन्यां गर्भमन्तः । अश्विभ्यां पत्नी सुकृतं बिभर्ति । अपाँ रसेन वरुणो न साम्ना । इन्द्रँ श्रियै जनयन्नप्सु राजा । तेजः पशूनाँ हविरिन्द्रि यावत् । परिस्रुता पयसा सारघं मधु । अश्विभ्यां दुग्धं भिषजा सरस्वत्या । सुतासुताभ्याममृतः सोम इन्दुः १९

केशा न शीर्षन्यशसे श्रियै शिखा । सिँ हस्य लोम त्विषिरिन्द्रि याणि । अङ्गान्यात्मन्भिषजा तदश्विना । आत्मानमङ्गैः समधात्सरस्वती ।इन्द्र स्य रूपँ शतमानमायुः । चन्द्रे ण ज्योतिरमृतं दधाना । सरस्वती योन्यां गर्भमन्तः । अश्विभ्यां पत्नी सुकृतं बिभर्ति । अपाँ रसेन वरुणो न साम्ना । इन्द्र ँ! श्रियै जनयन्नप्सु राजा । तेजः पशूनाँ हविरिन्द्रि यावत् । परिस्रुता पयसा सारघं मधु । अश्विभ्यां दुग्धं भिषजा सरस्वत्या । सुतासुताभ्याममृतः सोम इन्दुः १९

3209

vIy;Ry;¥;´;y;É.iW;Ém ) devSy Tv; sivtu" p[sve ) aÉnobRü>y;m( ) pUã,o hSt;>y;m( ) N{ Sye²N{ ye, ) ÉÅyw yxse bl;y;É.iW;Ém ) koÉs ktmoÉs ) kSmw Tv; k;y Tv; ) suXlok;3\ sum©l;3\ sTyr;j;3n( ) ²xro me ÅI" 22

vIryAyAnnAdyAyAbhiSixcAmi , devasya tvA savituH prasave , afvinorbahubhyAm , pUSNo hastAbhyAm , indra syendri yeNa , friyai yafase balAyAbhiSixcAmi , ko'si katamo'si , kasmai tvA kAya tvA , suflokA3?MM sumazgalA3?MM satyarAjA3n , firo me frIH 22

वीर्यायान्नाद्यायाभिषिञ्चामि । देवस्य त्वा सवितुः प्रसवे । अश्विनोर्बहुभ्याम् । पूष्णो हस्ताभ्याम् । इन्द्र स्येन्द्रि येण । श्रियै यशसे बलायाभिषिञ्चामि । कोऽसि कतमोऽसि । कस्मै त्वा काय त्वा । सुश्लोका३?ँ सुमङ्गला३?ँ सत्यराजा३न् । शिरो मे श्रीः २२

वीर्यायान्नाद्यायाभिषिञ्चामि । देवस्य त्वा सवितुः प्रसवे । अश्विनोर्बहुभ्याम् । पूष्णो हस्ताभ्याम् । इन्द्र स्येन्द्रि येण । श्रियै यशसे बलायाभिषिञ्चामि । कोऽसि कतमोऽसि । कस्मै त्वा काय त्वा । सुश्लोका३ँ! सुमङ्गला३ँ! सत्यराजा३न् । शिरो मे श्रीः २२

3247

veTv;JySy hotyRj ) hot; y=dojo n vIyRm( ) sho ) Ã;r N{ mv/Ryn( ) sup[;y,; ivÅyNt;mOt;vO/" ) Ã;r N{ ;y mI!We ) ivyNTv;JySy hotyRj ) hot; y=duWe N{ Sy /enU )sudu`e m;tr* mhI )sv;tr* n tejsI )vTsÉmN{ mv/Rt;m( 35

vetvAjyasya hotaryaja , hotA yakSadojo na vIryam , saho , dvAra indra mavardhayan , suprAyaNA vifrayantAmqtAvqdhaH , dvAra indra ?Aya mIDhuSe , viyantvAjyasya hotaryaja , hotA yakSaduSe indra sya dhenU ,sudughe mAtarau mahI ,savAtarau na tejasI ,vatsamindra mavardhatAm 35

vetvAjyasya hotaryaja , hotA yakSadojo na vIryam , saho , dvAra indra mavardhayan , suprAyaNA vifrayantAmqtAvqdhaH , dvAra indrA ya mIDhuSe , viyantvAjyasya hotaryaja , hotA yakSaduSe indra sya dhenU ,sudughe mAtarau mahI ,savAtarau na tejasI ,vatsamindra mavardhatAm 35

वेत्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षदोजो न वीर्यम् । सहो । द्वार इन्द्र मवर्धयन् । सुप्रायणा विश्रयन्तामृतावृधः । द्वार इन्द्र ?ाय मीढुषे । वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षदुषे इन्द्र स्य धेनू ।सुदुघे मातरौ मही ।सवातरौ न तेजसी ।वत्समिन्द्र मवर्धताम् ३५

वेत्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षदोजो न वीर्यम् । सहो । द्वार इन्द्र मवर्धयन् । सुप्रायणा विश्रयन्तामृतावृधः । द्वार इन्द्रा य मीढुषे । वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षदुषे इन्द्र स्य धेनू ।सुदुघे मातरौ मही ।सवातरौ न तेजसी ।वत्समिन्द्र मवर्धताम् ३५

3250

vIt;m;JySy hotyRj ) hot; y=¶Ùvy; hot;r; ) É.Wj; s%;y; ) hivWeN{ ' É.WJyt" ) kvI dev* p[cets* ) N{ ;y /ÿ ²N{ ym( ) vIt;m;JySy hotyRj ) hot; y=áÿ§o devI" ) ]y²S]/;tvops" ) @; srSvtI .;rtI 36

vItAmAjyasya hotaryaja , hotA yakSaddaivayA hotArA , bhiSajA sakhAyA , haviSendraM bhiSajyataH , kavI devau pracetasau , indra ?Aya dhatta indri yam , vItAmAjyasya hotaryaja , hotA yakSattisro devIH , trayastridhAtavo'pasaH , iDA sarasvatI bhAratI 36

vItAmAjyasya hotaryaja , hotA yakSaddaivayA hotArA , bhiSajA sakhAyA , haviSendraM bhiSajyataH , kavI devau pracetasau , indrA ya dhatta indri yam , vItAmAjyasya hotaryaja , hotA yakSattisro devIH , trayastridhAtavo'pasaH , iDA sarasvatI bhAratI 36

वीतामाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षद्दैवया होतारा । भिषजा सखाया । हविषेन्द्रं भिषज्यतः । कवी देवौ प्रचेतसौ । इन्द्र ?ाय धत्त इन्द्रि यम् । वीतामाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षत्तिस्रो देवीः । त्रयस्त्रिधातवोऽपसः । इडा सरस्वती भारती ३६

वीतामाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षद्दैवया होतारा । भिषजा सखाया । हविषेन्द्रं भिषज्यतः । कवी देवौ प्रचेतसौ । इन्द्रा य धत्त इन्द्रि यम् । वीतामाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षत्तिस्रो देवीः । त्रयस्त्रिधातवोऽपसः । इडा सरस्वती भारती ३६

3253

mhIN{ pIhRivãmtI" ) ivyNTv;JySy hotyRj ) hot; y=æv·;rÉmN{ ' devm( ) É.Wj\ suyj' `OtÉÅym( ) pu¨åp\ surets' m`oinm( ) N{ ;y Tv·; d/id²N{ y;É, ) veTv;JySy hotyRj ) hot; y=ÃnSpitm(xÉmt;r\ xt£tum( ) É/yo jo·;rÉm²N{ ym( 37

mahIndra patnIrhaviSmatIH , viyantvAjyasya hotaryaja , hotA yakSattvaSTAramindraM devam , bhiSajaMM suyajaM ghqtafriyam , pururUpaMM suretasaM maghonim , indra ?Aya tvaSTA dadhadindri yANi , vetvAjyasya hotaryaja , hotA yakSadvanaspatimfamitAraMM fatakratum , dhiyo joSTAramindri yam 37

mahIndra patnIrhaviSmatIH , viyantvAjyasya hotaryaja , hotA yakSattvaSTAramindraM devam , bhiSajaMM suyajaM ghqtafriyam , pururUpaMM suretasaM maghonim , indrA ya tvaSTA dadhadindri yANi , vetvAjyasya hotaryaja , hotA yakSadvanaspatimfamitAraMM fatakratum , dhiyo joSTAramindri yam 37

महीन्द्र पत्नीर्हविष्मतीः । वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षत्त्वष्टारमिन्द्रं देवम् । भिषजँ सुयजं घृतश्रियम् । पुरुरूपँ सुरेतसं मघोनिम् । इन्द्र ?ाय त्वष्टा दधदिन्द्रि याणि । वेत्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षद्वनस्पतिम्शमितारँ शतक्रतुम् । धियो जोष्टारमिन्द्रि यम् ३७

महीन्द्र पत्नीर्हविष्मतीः । वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षत्त्वष्टारमिन्द्रं देवम् । भिषजँ सुयजं घृतश्रियम् । पुरुरूपँ सुरेतसं मघोनिम् । इन्द्रा य त्वष्टा दधदिन्द्रि याणि । वेत्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षद्वनस्पतिम्शमितारँ शतक्रतुम् । धियो जोष्टारमिन्द्रि यम् ३७

3256

m?v; smïNpÉqÉ." sugeÉ." ) Svd;it hVy' m/un; `Oten ) veTv;JySy hotyRj ) hot; y=idN{ \ Sv;h;JySy ) Sv;h; meds" ) Sv;h; Stok;n;m( ) Sv;h; Sv;h;ÕtIn;m( ) Sv;h; hVysUÿ_In;m( ) Sv;h; dev;\ a;Jyp;n( ) Sv;heN{ \ ho];ÆuW;,;" ) N{ ;JySy ivyNtu ) hotyRj 38

madhvA samaxjanpathibhiH sugebhiH , svadAti havyaM madhunA ghqtena , vetvAjyasya hotaryaja , hotA yakSadindraMM svAhAjyasya , svAhA medasaH , svAhA stokAnAm , svAhA svAhAkqtInAm , svAhA havyasUktInAm , svAhA devAMM AjyapAn , svAhendraMM hotrAjjuSANAH , indra ?Ajyasya viyantu , hotaryaja 38

madhvA samaxjanpathibhiH sugebhiH , svadAti havyaM madhunA ghqtena , vetvAjyasya hotaryaja , hotA yakSadindra MM! svAhAjyasya , svAhA medasaH , svAhA stokAnAm , svAhA svAhAkqtInAm , svAhA havyasUktInAm , svAhA devAMM AjyapAn , svAhendra MM! hotrAjjuSANAH , indrA jyasya viyantu , hotaryaja 38

मध्वा समञ्जन्पथिभिः सुगेभिः । स्वदाति हव्यं मधुना घृतेन । वेत्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षदिन्द्रँ स्वाहाज्यस्य । स्वाहा मेदसः । स्वाहा स्तोकानाम् । स्वाहा स्वाहाकृतीनाम् । स्वाहा हव्यसूक्तीनाम् । स्वाहा देवाँ आज्यपान् । स्वाहेन्द्रँ होत्राज्जुषाणाः । इन्द्र ?ाज्यस्य वियन्तु । होतर्यज ३८

मध्वा समञ्जन्पथिभिः सुगेभिः । स्वदाति हव्यं मधुना घृतेन । वेत्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षदिन्द्र ँ! स्वाहाज्यस्य । स्वाहा मेदसः । स्वाहा स्तोकानाम् । स्वाहा स्वाहाकृतीनाम् । स्वाहा हव्यसूक्तीनाम् । स्वाहा देवाँ आज्यपान् । स्वाहेन्द्र ँ! होत्राज्जुषाणाः । इन्द्रा ज्यस्य वियन्तु । होतर्यज ३८

3258

sÉmõ N{ ¬Ws;mnIk ) puro¨c; pUvRÕÃ;vO/;n" ) i]É.deRvwâS]\ xt; vj[b;ó" ) j`;n vO]' iv duro vv;r ) nr;x\ s" p[it xUro Émm;n" ) tnUnp;Tp[it yDSy /;m ) goÉ.vRp;v;Nm/un; smïn( ) ihr

samiddha indra uSasAmanIke , purorucA pUrvakqdvAvqdhAnaH , tribhirdevaistriMM fatA vajrabAhuH , jaghAna vqtraM vi duro vavAra , narAfaMM saH prati fUro mimAnaH , tanUnapAtprati yajxasya dhAma , gobhirvapAvAnmadhunA samaxjan , hiraNyaifcandra ?I yajati pracetAH , IDito devairharivAMM abhiSTiH , AjuhvAno haviSA fardhamAnaH 39

samiddha indra uSasAmanIke , purorucA pUrvakqdvAvqdhAnaH , tribhirdevaistriMM fatA vajrabAhuH , jaghAna vqtraM vi duro vavAra , narAfaMM saH prati fUro mimAnaH , tanUnapAtprati yajxasya dhAma , gobhirvapAvAnmadhunA samaxjan , hiraNyaifcandrI yajati pracetAH , IDito devairharivAMM abhiSTiH , AjuhvAno haviSA fardhamAnaH 39

समिद्ध इन्द्र उषसामनीके । पुरोरुचा पूर्वकृद्वावृधानः । त्रिभिर्देवैस्त्रिँ शता वज्रबाहुः । जघान वृत्रं वि दुरो ववार । नराशँ सः प्रति शूरो मिमानः । तनूनपात्प्रति यज्ञस्य धाम । गोभिर्वपावान्मधुना समञ्जन् । हिरण्यैश्चन्द्र ?ी यजति प्रचेताः । ईडितो देवैर्हरिवाँ अभिष्टिः । आजुह्वानो हविषा शर्धमानः ३९

समिद्ध इन्द्र उषसामनीके । पुरोरुचा पूर्वकृद्वावृधानः । त्रिभिर्देवैस्त्रिँ शता वज्रबाहुः । जघान वृत्रं वि दुरो ववार । नराशँ सः प्रति शूरो मिमानः । तनूनपात्प्रति यज्ञस्य धाम । गोभिर्वपावान्मधुना समञ्जन् । हिरण्यैश्चन्द्री यजति प्रचेताः । ईडितो देवैर्हरिवाँ अभिष्टिः । आजुह्वानो हविषा शर्धमानः ३९

3261

pur'dro m`v;Nvj[b;ó" ) a;y;tu yDmup no juW;," ) juW;,o bihRhRárv;¥ N{ " ) p[;cIn\ sIdTp[idx; pOÉqVy;" ) ¬¨Vyc;" p[qm;n\ Syonm( ) a;idTywrÿ_' vsuÉ." sjoW;" ) N{ ' dur" kvãyo /;vm;n;" ) vOW;,' yNtu jny" supI" ) Ã;ro devIrÉ.to ivÅyNt;m( ) suvIr; vIr' p[qm;n; mhoÉ." 40

puraMdaro maghavAnvajrabAhuH , AyAtu yajxamupa no juSANaH , juSANo barhirharivAnna indra ?H , prAcInaMM sIdatpradifA pqthivyAH , uruvyacAH prathamAnaMM syonam , AdityairaktaM vasubhiH sajoSAH , indraM duraH kavaSyo dhAvamAnAH , vqSANaM yantu janayaH supatnIH , dvAro devIrabhito vifrayantAm , suvIrA vIraM prathamAnA mahobhiH 40

puraMdaro maghavAnvajrabAhuH , AyAtu yajxamupa no juSANaH , juSANo barhirharivAnna indra H! , prAcInaMM sIdatpradifA pqthivyAH , uruvyacAH prathamAnaMM syonam , AdityairaktaM vasubhiH sajoSAH , indraM duraH kavaSyo dhAvamAnAH , vqSANaM yantu janayaH supatnIH , dvAro devIrabhito vifrayantAm , suvIrA vIraM prathamAnA mahobhiH 40

पुरंदरो मघवान्वज्रबाहुः । आयातु यज्ञमुप नो जुषाणः । जुषाणो बर्हिर्हरिवान्न इन्द्र ?ः । प्राचीनँ सीदत्प्रदिशा पृथिव्याः । उरुव्यचाः प्रथमानँ स्योनम् । आदित्यैरक्तं वसुभिः सजोषाः । इन्द्रं दुरः कवष्यो धावमानाः । वृषाणं यन्तु जनयः सुपत्नीः । द्वारो देवीरभितो विश्रयन्ताम् । सुवीरा वीरं प्रथमाना महोभिः ४०

पुरंदरो मघवान्वज्रबाहुः । आयातु यज्ञमुप नो जुषाणः । जुषाणो बर्हिर्हरिवान्न इन्द्र ः! । प्राचीनँ सीदत्प्रदिशा पृथिव्याः । उरुव्यचाः प्रथमानँ स्योनम् । आदित्यैरक्तं वसुभिः सजोषाः । इन्द्रं दुरः कवष्यो धावमानाः । वृषाणं यन्तु जनयः सुपत्नीः । द्वारो देवीरभितो विश्रयन्ताम् । सुवीरा वीरं प्रथमाना महोभिः ४०

3267

a¾Cz¥' tNtu' pys; srSvtI )@; devI .;rtI )ivtUitR" ) Tv·; d/idN{ ;y xuãmm( ) ap;koÉcR·yRxse puåÉ, ) vOW; yjNvOW,' .Uárret;" ) mU/RNyDSy smnÿ_Ú dev;n( ) vnSpitrvsO·o n p;xw" ) TmNy; smïHxÉmt; n dev" ) N{ Sy hVywjR#r' pO,;n" ) Svd;it hVy' m/un; `Oten ) Stok;n;ÉmNdu' p[it xUr N{ " ) vOW;ym;,o vOW.Stur;W;$( ) `Otp[uW; m/un; hVymuNdn( ) mU/RNyDSy juWt;\ Sv;h; 42

acchinnaM tantuM payasA sarasvatI ,iDA devI bhAratI ,vifvatUrtiH , tvaSTA dadhadindra ?Aya fuSmam , apAko'rciSTuryafase purUNi , vqSA yajanvqSaNaM bhUriretAH , mUrdhanyajxasya samanaktu devAn , vanaspatiravasqSTo na pAfaiH , tmanyA samaxjaxfamitA na devaH , indra sya havyairjaTharaM pqNAnaH , svadAti havyaM madhunA ghqtena , stokAnAminduM prati fUra indra ?H , vqSAyamANo vqSabhasturASAT , ghqtapruSA madhunA havyamundan , mUrdhanyajxasya juSatAMM svAhA 42

acchinnaM tantuM payasA sarasvatI ,iDA devI bhAratI ,vifvatUrtiH , tvaSTA dadhadindrA ya fuSmam , apAko'rciSTuryafase purUNi , vqSA yajanvqSaNaM bhUriretAH , mUrdhanyajxasya samanaktu devAn , vanaspatiravasqSTo na pAfaiH , tmanyA samaxjaxfamitA na devaH , indra sya havyairjaTharaM pqNAnaH , svadAti havyaM madhunA ghqtena , stokAnAminduM prati fUra indra H! , vqSAyamANo vqSabhasturASAT , ghqtapruSA madhunA havyamundan , mUrdhanyajxasya juSatAMM svAhA 42

अच्छिन्नं तन्तुं पयसा सरस्वती ।इडा देवी भारती ।विश्वतूर्तिः । त्वष्टा दधदिन्द्र ?ाय शुष्मम् । अपाकोऽर्चिष्टुर्यशसे पुरूणि । वृषा यजन्वृषणं भूरिरेताः । मूर्धन्यज्ञस्य समनक्तु देवान् । वनस्पतिरवसृष्टो न पाशैः । त्मन्या समञ्जञ्शमिता न देवः । इन्द्र स्य हव्यैर्जठरं पृणानः । स्वदाति हव्यं मधुना घृतेन । स्तोकानामिन्दुं प्रति शूर इन्द्र ?ः । वृषायमाणो वृषभस्तुराषाट् । घृतप्रुषा मधुना हव्यमुन्दन् । मूर्धन्यज्ञस्य जुषताँ स्वाहा ४२

अच्छिन्नं तन्तुं पयसा सरस्वती ।इडा देवी भारती ।विश्वतूर्तिः । त्वष्टा दधदिन्द्रा य शुष्मम् । अपाकोऽर्चिष्टुर्यशसे पुरूणि । वृषा यजन्वृषणं भूरिरेताः । मूर्धन्यज्ञस्य समनक्तु देवान् । वनस्पतिरवसृष्टो न पाशैः । त्मन्या समञ्जञ्शमिता न देवः । इन्द्र स्य हव्यैर्जठरं पृणानः । स्वदाति हव्यं मधुना घृतेन । स्तोकानामिन्दुं प्रति शूर इन्द्र ः! । वृषायमाणो वृषभस्तुराषाट् । घृतप्रुषा मधुना हव्यमुन्दन् । मूर्धन्यज्ञस्य जुषताँ स्वाहा ४२

3270

a; cWRÉ,p[; ) ivveW yNm; ) t\ s/[IcI" ) sTyÉmÿ¥ Tv;v;\ aNyo aâSt ) N{ devo n mTyoR Jy;y;n( ) ah¥ih' párxy;nm,R" ) av;sOjopo aCz; smu{ m( ) p[ss;ihWe pu¨ôt x]Un( ) JyeÏSte xuãm h r;itrStu ) N{ ;.r d²=,en; vsUin ) pit" ÉsN/Un;mÉs revtIn;m( ) s xevO/mÉ//; ´u»mSme ) mih =]' jn;W;É@N{ tVym( ) r=; c no m`on" p;ih sUrIn( ) r;ye c n" SvpTy; We /;" 43

A carSaNiprA , viveSa yanmA , taMM sadhrIcIH , satyamittanna tvAvAMM anyo asti , indra devo na martyo jyAyAn , ahannahiM parifayAnamarNaH , avAsqjo'po acchA samudra m , prasasAhiSe puruhUta fatrUn , jyeSThaste fuSma iha rAtirastu , indra ?Abhara dakSiNenA vasUni , patiH sindhUnAmasi revatInAm , sa fevqdhamadhidhA dyumnamasme , mahi kSatraM janASADindra tavyam , rakSA ca no maghonaH pAhi sUrIn , rAye ca naH svapatyA iSe dhAH 43

A carSaNiprA , viveSa yanmA , taMM sadhrIcIH , satyamittanna tvAvAMM anyo asti , indra devo na martyo jyAyAn , ahannahiM parifayAnamarNaH , avAsqjo'po acchA samudra m , prasasAhiSe puruhUta fatrUn , jyeSThaste fuSma iha rAtirastu , indrA bhara dakSiNenA vasUni , patiH sindhUnAmasi revatInAm , sa fevqdhamadhidhA dyumnamasme , mahi kSatraM janASADindra tavyam , rakSA ca no maghonaH pAhi sUrIn , rAye ca naH svapatyA iSe dhAH 43

आ चर्षणिप्रा । विवेष यन्मा । तँ सध्रीचीः । सत्यमित्तन्न त्वावाँ अन्यो अस्ति । इन्द्र देवो न मर्त्यो ज्यायान् । अहन्नहिं परिशयानमर्णः । अवासृजोऽपो अच्छा समुद्र म् । प्रससाहिषे पुरुहूत शत्रून् । ज्येष्ठस्ते शुष्म इह रातिरस्तु । इन्द्र ?ाभर दक्षिणेना वसूनि । पतिः सिन्धूनामसि रेवतीनाम् । स शेवृधमधिधा द्युम्नमस्मे । महि क्षत्रं जनाषाडिन्द्र तव्यम् । रक्षा च नो मघोनः पाहि सूरीन् । राये च नः स्वपत्या इषे धाः ४३

आ चर्षणिप्रा । विवेष यन्मा । तँ सध्रीचीः । सत्यमित्तन्न त्वावाँ अन्यो अस्ति । इन्द्र देवो न मर्त्यो ज्यायान् । अहन्नहिं परिशयानमर्णः । अवासृजोऽपो अच्छा समुद्र म् । प्रससाहिषे पुरुहूत शत्रून् । ज्येष्ठस्ते शुष्म इह रातिरस्तु । इन्द्रा भर दक्षिणेना वसूनि । पतिः सिन्धूनामसि रेवतीनाम् । स शेवृधमधिधा द्युम्नमस्मे । महि क्षत्रं जनाषाडिन्द्र तव्यम् । रक्षा च नो मघोनः पाहि सूरीन् । राये च नः स्वपत्या इषे धाः ४३

3273

dev' bihRárN{ \ sudev' devw" ) vIrvTStI,| ve´;mv/Ryt( ) vStovORt' p[;ÿ_o.ORtm( ) r;y; bihRãmtoTyg;t( ) vsuvne vsu/eySy vetu yj ) devIÃ;Rr N{ \ s'`;te ) iv@±vIy;Rm¥v/Ryn( ) a; vTsen t¨,en kÚm;re, c mIivt; ap;v;R,m( ) re,ukk;$' nudNt;m( ) vsuvne vsu/eySy ivyNtu yj 44

devaM barhirindraMM sudevaM devaiH , vIravatstIrNaM vedyAmavardhayat , vastorvqtaM prAktorbhqtam , rAyA barhiSmato'tyagAt , vasuvane vasudheyasya vetu yaja , devIrdvAra indraMM saMghAte , viDvIryAmannavardhayan , A vatsena taruNena kumAreNa ca mIvitA apArvANam , reNukakATaM nudantAm , vasuvane vasudheyasya viyantu yaja 44

devaM barhirindra MM! sudevaM devaiH , vIravatstIrNaM vedyAmavardhayat , vastorvqtaM prAktorbhqtam , rAyA barhiSmato'tyagAt , vasuvane vasudheyasya vetu yaja , devIrdvAra indra MM! saMghAte , viDvIryAmannavardhayan , A vatsena taruNena kumAreNa ca mIvitA apArvANam , reNukakATaM nudantAm , vasuvane vasudheyasya viyantu yaja 44

देवं बर्हिरिन्द्रँ सुदेवं देवैः । वीरवत्स्तीर्णं वेद्यामवर्धयत् । वस्तोर्वृतं प्राक्तोर्भृतम् । राया बर्हिष्मतोऽत्यगात् । वसुवने वसुधेयस्य वेतु यज । देवीर्द्वार इन्द्रँ संघाते । विड्वीर्यामन्नवर्धयन् । आ वत्सेन तरुणेन कुमारेण च मीविता अपार्वाणम् । रेणुककाटं नुदन्ताम् । वसुवने वसुधेयस्य वियन्तु यज ४४

देवं बर्हिरिन्द्र ँ! सुदेवं देवैः । वीरवत्स्तीर्णं वेद्यामवर्धयत् । वस्तोर्वृतं प्राक्तोर्भृतम् । राया बर्हिष्मतोऽत्यगात् । वसुवने वसुधेयस्य वेतु यज । देवीर्द्वार इन्द्र ँ! संघाते । विड्वीर्यामन्नवर्धयन् । आ वत्सेन तरुणेन कुमारेण च मीविता अपार्वाणम् । रेणुककाटं नुदन्ताम् । वसुवने वसुधेयस्य वियन्तु यज ४४

3288

vsuvne vsu/eySy ivyNtu yj ) dev N{ o nr;x\ s" ) i]våq²S]vN/ur" ) devÉmN{ mv/Ryt( ) xten ²xitpOÏ;n;m;iht" ) sh§e, p[vtRte ) Ém];v¨,edSy ho]mhRt" ) bOhSpit" Sto]m( ) aÉn;?vyRvm( ) vsuvne vsu/eySy vetu yj 48

vasuvane vasudheyasya viyantu yaja , deva indra ?o narAfaMM saH , trivarUthastrivandhuraH , devamindra mavardhayat , fatena fitipqSThAnAmAhitaH , sahasreNa pravartate , mitrAvaruNedasya hotramarhataH , bqhaspatiH stotram , afvinAdhvaryavam , vasuvane vasudheyasya vetu yaja 48

vasuvane vasudheyasya viyantu yaja , deva indro narAfaMM saH , trivarUthastrivandhuraH , devamindra mavardhayat , fatena fitipqSThAnAmAhitaH , sahasreNa pravartate , mitrAvaruNedasya hotramarhataH , bqhaspatiH stotram , afvinAdhvaryavam , vasuvane vasudheyasya vetu yaja 48

वसुवने वसुधेयस्य वियन्तु यज । देव इन्द्र ?ो नराशँ सः । त्रिवरूथस्त्रिवन्धुरः । देवमिन्द्र मवर्धयत् । शतेन शितिपृष्ठानामाहितः । सहस्रेण प्रवर्तते । मित्रावरुणेदस्य होत्रमर्हतः । बृहस्पतिः स्तोत्रम् । अश्विनाध्वर्यवम् । वसुवने वसुधेयस्य वेतु यज ४८

वसुवने वसुधेयस्य वियन्तु यज । देव इन्द्रो नराशँ सः । त्रिवरूथस्त्रिवन्धुरः । देवमिन्द्र मवर्धयत् । शतेन शितिपृष्ठानामाहितः । सहस्रेण प्रवर्तते । मित्रावरुणेदस्य होत्रमर्हतः । बृहस्पतिः स्तोत्रम् । अश्विनाध्वर्यवम् । वसुवने वसुधेयस्य वेतु यज ४८

3291

dev N{ o vnSpit" ) ihry.Ut( ) vsuvne vsu/eySy vetu yj ) devo aÉ¦" ¾Sv·Õt( ) devÉmN{ mv/Ryt( ) ¾Sv·' kÚvRiNTSv·Õt( ) ¾Sv·m´ krotu n" ) vsuvne vsu/eySy vetu yj 49

deva indra ?o vanaspatiH , hiraNyaparNo madhufAkhaH supippalaH , devamindra mavardhayat , divamagreNAprAt , AntarikSaM pqthivImadqMM hIt , vasuvane vasudheyasya vetu yaja , devaM barhirvAritInAm , devamindra mavardhayat , svAsasthamindre NAsannam , anyA barhIMM SyabhyabhUt , vasuvane vasudheyasya vetu yaja , devo agniH sviSTakqt , devamindra mavardhayat , sviSTaM kurvantsviSTakqt , sviSTamadya karotu naH , vasuvane vasudheyasya vetu yaja 49

deva indro vanaspatiH , hiraNyaparNo madhufAkhaH supippalaH , devamindra mavardhayat , divamagreNAprAt , AntarikSaM pqthivImadqMM hIt , vasuvane vasudheyasya vetu yaja , devaM barhirvAritInAm , devamindra mavardhayat , svAsasthamindre NAsannam , anyA barhIMM SyabhyabhUt , vasuvane vasudheyasya vetu yaja , devo agniH sviSTakqt , devamindra mavardhayat , sviSTaM kurvantsviSTakqt , sviSTamadya karotu naH , vasuvane vasudheyasya vetu yaja 49

देव इन्द्र ?ो वनस्पतिः । हिरण्यपर्णो मधुशाखः सुपिप्पलः । देवमिन्द्र मवर्धयत् । दिवमग्रेणाप्रात् । आन्तरिक्षं पृथिवीमदृँ हीत् । वसुवने वसुधेयस्य वेतु यज । देवं बर्हिर्वारितीनाम् । देवमिन्द्र मवर्धयत् । स्वासस्थमिन्द्रे णासन्नम् । अन्या बर्हीँ ष्यभ्यभूत् । वसुवने वसुधेयस्य वेतु यज । देवो अग्निः स्विष्टकृत् । देवमिन्द्र मवर्धयत् । स्विष्टं कुर्वन्त्स्विष्टकृत् । स्विष्टमद्य करोतु नः । वसुवने वसुधेयस्य वेतु यज ४९

देव इन्द्रो वनस्पतिः । हिरण्यपर्णो मधुशाखः सुपिप्पलः । देवमिन्द्र मवर्धयत् । दिवमग्रेणाप्रात् । आन्तरिक्षं पृथिवीमदृँ हीत् । वसुवने वसुधेयस्य वेतु यज । देवं बर्हिर्वारितीनाम् । देवमिन्द्र मवर्धयत् । स्वासस्थमिन्द्रे णासन्नम् । अन्या बर्हीँ ष्यभ्यभूत् । वसुवने वसुधेयस्य वेतु यज । देवो अग्निः स्विष्टकृत् । देवमिन्द्र मवर्धयत् । स्विष्टं कुर्वन्त्स्विष्टकृत् । स्विष्टमद्य करोतु नः । वसुवने वसुधेयस्य वेतु यज ४९

3294

hot; y=TsÉm/;É¦Ém@Spde ) aÉneN{ \ srSvtIm( ) ajo /Umo n go/Umw" Kvlw.eRWjm( ) m/u xãpwnR tej ²N{ ym( ) py" som" pár§ut; `Ot' m/u ) ivyNTv;JySy hotyRj ) hot; y=ÿnUnp;TsrSvtI )aivmeRWo n .eWjm( ) pq; m/umt;.rn( ) aÉneN{ ;y vIyRm( 50

hotA yakSatsamidhAgnimiDaspade , afvinendraMM sarasvatIm , ajo dhUmo na godhUmaiH kvalairbheSajam , madhu faSpairna teja indri yam , payaH somaH parisrutA ghqtaM madhu , viyantvAjyasya hotaryaja , hotA yakSattanUnapAtsarasvatI ,avirmeSo na bheSajam , pathA madhumatAbharan , afvinendra ?Aya vIryam 50

hotA yakSatsamidhAgnimiDaspade , afvinendra MM! sarasvatIm , ajo dhUmo na godhUmaiH kvalairbheSajam , madhu faSpairna teja indri yam , payaH somaH parisrutA ghqtaM madhu , viyantvAjyasya hotaryaja , hotA yakSattanUnapAtsarasvatI ,avirmeSo na bheSajam , pathA madhumatAbharan , afvinendrA ya vIryam 50

होता यक्षत्समिधाग्निमिडस्पदे । अश्विनेन्द्रँ सरस्वतीम् । अजो धूमो न गोधूमैः क्वलैर्भेषजम् । मधु शष्पैर्न तेज इन्द्रि यम् । पयः सोमः परिस्रुता घृतं मधु । वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षत्तनूनपात्सरस्वती ।अविर्मेषो न भेषजम् । पथा मधुमताभरन् । अश्विनेन्द्र ?ाय वीर्यम् ५०

होता यक्षत्समिधाग्निमिडस्पदे । अश्विनेन्द्र ँ! सरस्वतीम् । अजो धूमो न गोधूमैः क्वलैर्भेषजम् । मधु शष्पैर्न तेज इन्द्रि यम् । पयः सोमः परिस्रुता घृतं मधु । वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षत्तनूनपात्सरस्वती ।अविर्मेषो न भेषजम् । पथा मधुमताभरन् । अश्विनेन्द्रा य वीर्यम् ५०

3297

bdrw¨pv;k;É..eRWj' toKmÉ." ) py" som" pár§ut; `Ot' m/u ) ivyNTv;JySy hotyRj ) hot; y=¥r;x\ s' n n¦üm( ) pit\ sur;yw .eWjm( ) meW"( srSvtI É.Wkª ) rqo n cN{ äÉnovRp; N{ Sy vIyRm( ) bdrw¨pv;k;É..eRWj' toKmÉ." ) py" som" pár§ut; `Ot' m/u ) ivyNTv;JySy hotyRj 51

badarairupavAkAbhirbheSajaM tokmabhiH , payaH somaH parisrutA ghqtaM madhu , viyantvAjyasya hotaryaja , hotA yakSannarAfaMM saM na nagnahum , patiMM surAyai bheSajam , meSH sarasvatI bhiSak , ratho na candra ?fvinorvapA indra sya vIryam , badarairupavAkAbhirbheSajaM tokmabhiH , payaH somaH parisrutA ghqtaM madhu , viyantvAjyasya hotaryaja 51

badarairupavAkAbhirbheSajaM tokmabhiH , payaH somaH parisrutA ghqtaM madhu , viyantvAjyasya hotaryaja , hotA yakSannarAfaMM saM na nagnahum , patiMM surAyai bheSajam , meSH sarasvatI bhiSak , ratho na candra y!fvinorvapA indra sya vIryam , badarairupavAkAbhirbheSajaM tokmabhiH , payaH somaH parisrutA ghqtaM madhu , viyantvAjyasya hotaryaja 51

बदरैरुपवाकाभिर्भेषजं तोक्मभिः । पयः सोमः परिस्रुता घृतं मधु । वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षन्नराशँ सं न नग्नहुम् । पतिँ सुरायै भेषजम् । मेष्ः सरस्वती भिषक् । रथो न चन्द्र ?श्विनोर्वपा इन्द्र स्य वीर्यम् । बदरैरुपवाकाभिर्भेषजं तोक्मभिः । पयः सोमः परिस्रुता घृतं मधु । वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज ५१

बदरैरुपवाकाभिर्भेषजं तोक्मभिः । पयः सोमः परिस्रुता घृतं मधु । वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षन्नराशँ सं न नग्नहुम् । पतिँ सुरायै भेषजम् । मेषः सरस्वती भिषक् । रथो न चन्द्र य्!श्विनोर्वपा इन्द्र स्य वीर्यम् । बदरैरुपवाकाभिर्भेषजं तोक्मभिः । पयः सोमः परिस्रुता घृतं मधु । वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज ५१

3300

hot; y=id@¼É@t a;ju×;n" srSvtIm( ) N{ ' blen v/Ryn( ) As.e, gve²N{ ym( ) aÉneN{ ;y vIyRm( ) yvw" kkN/uÉ." ) m/u l;jwnR m;srm( ) py" som" pár§ut; `Ot' m/u ) ivyNTv;JySy hotyRj ) hot; y=ihR" ) su·rImo,Rm[d;" ) É.Wª) n;sTy; 52

hotA yakSadiDeDita AjuhvAnaH sarasvatIm , indraM balena vardhayan , qsabheNa gavendri yam , afvinendra ?Aya vIryam , yavaiH karkandhubhiH , madhu lAjairna mAsaram , payaH somaH parisrutA ghqtaM madhu , viyantvAjyasya hotaryaja , hotA yakSadbarhiH , suSTarImo'rNamradAH , bhiSaz, nAsatyA 52

hotA yakSadiDeDita AjuhvAnaH sarasvatIm , indraM balena vardhayan , qsabheNa gavendri yam , afvinendrA ya vIryam , yavaiH karkandhubhiH , madhu lAjairna mAsaram , payaH somaH parisrutA ghqtaM madhu , viyantvAjyasya hotaryaja , hotA yakSadbarhiH , suSTarImo'rNamradAH , bhiSaz, nAsatyA 52

होता यक्षदिडेडित आजुह्वानः सरस्वतीम् । इन्द्रं बलेन वर्धयन् । ऋसभेण गवेन्द्रि यम् । अश्विनेन्द्र ?ाय वीर्यम् । यवैः कर्कन्धुभिः । मधु लाजैर्न मासरम् । पयः सोमः परिस्रुता घृतं मधु । वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षद्बर्हिः । सुष्टरीमोऽर्णम्रदाः । भिषङ्। नासत्या ५२

होता यक्षदिडेडित आजुह्वानः सरस्वतीम् । इन्द्रं बलेन वर्धयन् । ऋसभेण गवेन्द्रि यम् । अश्विनेन्द्रा य वीर्यम् । यवैः कर्कन्धुभिः । मधु लाजैर्न मासरम् । पयः सोमः परिस्रुता घृतं मधु । वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षद्बर्हिः । सुष्टरीमोऽर्णम्रदाः । भिषङ्। नासत्या ५२

3303

É.Wj;Én;; ²xxumtI )É.Wg( ) /enu" srSvtI )É.Wg( ) duh N{ ;y .eWjm( ) py" som" pár§ut; `Ot' m/u ) ivyNTv;JySy hotyRj ) hot; y=¶uro idx" ) kvãyo n VycSvtI" ) aÉ>y;' n duro idx" ) N{ o n rodsI du`e ) duhe k;m;NTsrSvtI 53

bhiSajAfvinAfvA fifumatI ,bhiSag , dhenuH sarasvatI ,bhiSag , duha indra ?Aya bheSajam , payaH somaH parisrutA ghqtaM madhu , viyantvAjyasya hotaryaja , hotA yakSadduro difaH , kavaSyo na vyacasvatIH , afvibhyAM na duro difaH , indra ?o na rodasI dughe , duhe kAmAntsarasvatI 53

bhiSajAfvinAfvA fifumatI ,bhiSag , dhenuH sarasvatI ,bhiSag , duha indrA ya bheSajam , payaH somaH parisrutA ghqtaM madhu , viyantvAjyasya hotaryaja , hotA yakSadduro difaH , kavaSyo na vyacasvatIH , afvibhyAM na duro difaH , indro na rodasI dughe , duhe kAmAntsarasvatI 53

भिषजाश्विनाश्वा शिशुमती ।भिषग् । धेनुः सरस्वती ।भिषग् । दुह इन्द्र ?ाय भेषजम् । पयः सोमः परिस्रुता घृतं मधु । वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षद्दुरो दिशः । कवष्यो न व्यचस्वतीः । अश्विभ्यां न दुरो दिशः । इन्द्र ?ो न रोदसी दुघे । दुहे कामान्त्सरस्वती ५३

भिषजाश्विनाश्वा शिशुमती ।भिषग् । धेनुः सरस्वती ।भिषग् । दुह इन्द्रा य भेषजम् । पयः सोमः परिस्रुता घृतं मधु । वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षद्दुरो दिशः । कवष्यो न व्यचस्वतीः । अश्विभ्यां न दुरो दिशः । इन्द्रो न रोदसी दुघे । दुहे कामान्त्सरस्वती ५३

3306

aÉneN{ ;y .eWjm( ) xu£ù n Jyoitár²N{ ym( ) py" som" pár§ut; `Ot' m/u ) ivyNTv;JySy hotyRj ) hot; y=TsupexsoWe nÿ_' idv; ) aÉn; s'j;n;ne ) smï;te srSvTy; ) âTviWÉmN{ e n .eWjm( ) Xyeno n rjs; úd; ) py" som" pár§ut; `Ot' m/u 54

afvinendra ?Aya bheSajam , fukraM na jyotirindri yam , payaH somaH parisrutA ghqtaM madhu , viyantvAjyasya hotaryaja , hotA yakSatsupefasoSe naktaM divA , afvinA saMjAnAne , samaxjAte sarasvatyA , tviSimindre na bheSajam , fyeno na rajasA hqdA , payaH somaH parisrutA ghqtaM madhu 54

afvinendrA ya bheSajam , fukraM na jyotirindri yam , payaH somaH parisrutA ghqtaM madhu , viyantvAjyasya hotaryaja , hotA yakSatsupefasoSe naktaM divA , afvinA saMjAnAne , samaxjAte sarasvatyA , tviSimindre na bheSajam , fyeno na rajasA hqdA , payaH somaH parisrutA ghqtaM madhu 54

अश्विनेन्द्र ?ाय भेषजम् । शुक्रं न ज्योतिरिन्द्रि यम् । पयः सोमः परिस्रुता घृतं मधु । वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षत्सुपेशसोषे नक्तं दिवा । अश्विना संजानाने । समञ्जाते सरस्वत्या । त्विषिमिन्द्रे न भेषजम् । श्येनो न रजसा हृदा । पयः सोमः परिस्रुता घृतं मधु ५४

अश्विनेन्द्रा य भेषजम् । शुक्रं न ज्योतिरिन्द्रि यम् । पयः सोमः परिस्रुता घृतं मधु । वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षत्सुपेशसोषे नक्तं दिवा । अश्विना संजानाने । समञ्जाते सरस्वत्या । त्विषिमिन्द्रे न भेषजम् । श्येनो न रजसा हृदा । पयः सोमः परिस्रुता घृतं मधु ५४

3312

aÉne@; n .;rtI )v;c; srSvtI )mh ) N{ ;y d/uár²N{ ym( ) py" som" pár§ut; `Ot' m/u ) ivyNTv;JySy hotyRj ) hot; y=æv·;r-ÉmN{ mÉn; ) .IWj' n srSvtIm( ) aojo n jUitár²N{ ym( ) vOko n r.so É.Wkª ) yx" sury; .eWjm( 56

afvineDA na bhAratI ,vAcA sarasvatI ,maha , indra ?Aya dadhurindri yam , payaH somaH parisrutA ghqtaM madhu , viyantvAjyasya hotaryaja , hotA yakSattvaSTAra-mindra mafvinA , bhISajaM na sarasvatIm , ojo na jUtirindri yam , vqko na rabhaso bhiSak , yafaH surayA bheSajam 56

afvineDA na bhAratI ,vAcA sarasvatI ,maha , indrA ya dadhurindri yam , payaH somaH parisrutA ghqtaM madhu , viyantvAjyasya hotaryaja , hotA yakSattvaSTAra-mindra mafvinA , bhISajaM na sarasvatIm , ojo na jUtirindri yam , vqko na rabhaso bhiSak , yafaH surayA bheSajam 56

अश्विनेडा न भारती ।वाचा सरस्वती ।मह । इन्द्र ?ाय दधुरिन्द्रि यम् । पयः सोमः परिस्रुता घृतं मधु । वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षत्त्वष्टार-मिन्द्र मश्विना । भीषजं न सरस्वतीम् । ओजो न जूतिरिन्द्रि यम् । वृको न रभसो भिषक् । यशः सुरया भेषजम् ५६

अश्विनेडा न भारती ।वाचा सरस्वती ।मह । इन्द्रा य दधुरिन्द्रि यम् । पयः सोमः परिस्रुता घृतं मधु । वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षत्त्वष्टार-मिन्द्र मश्विना । भीषजं न सरस्वतीम् । ओजो न जूतिरिन्द्रि यम् । वृको न रभसो भिषक् । यशः सुरया भेषजम् ५६

3315

ÉÅy; n m;srm( ) py" som" pár§ut; `Ot' m/u ) ivyNTv;JySy hotyRj ) hot; y=ÃnSpitm( ) xÉmt;r\ xt£tum( ) .Im' n mNyu\ r;j;n' Vy;`[' nms;Én; ) .;mm(srSvtI É.Wkª ) N{ ;y duh ²N{ ym( ) py" som" pár§ut; `Ot' m/u ivyNTv;JySy hotyRj 57

friyA na mAsaram , payaH somaH parisrutA ghqtaM madhu , viyantvAjyasya hotaryaja , hotA yakSadvanaspatim , famitAraMM fatakratum , bhImaM na manyuMM rAjAnaM vyAghraM namasAfvinA , bhAmamsarasvatI bhiSak , indra ?Aya duha indri yam , payaH somaH parisrutA ghqtaM madhu viyantvAjyasya hotaryaja 57

friyA na mAsaram , payaH somaH parisrutA ghqtaM madhu , viyantvAjyasya hotaryaja , hotA yakSadvanaspatim , famitAraMM fatakratum , bhImaM na manyuMM rAjAnaM vyAghraM namasAfvinA , bhAmamsarasvatI bhiSak , indrA ya duha indri yam , payaH somaH parisrutA ghqtaM madhu viyantvAjyasya hotaryaja 57

श्रिया न मासरम् । पयः सोमः परिस्रुता घृतं मधु । वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षद्वनस्पतिम् । शमितारँ शतक्रतुम् । भीमं न मन्युँ राजानं व्याघ्रं नमसाश्विना । भामम्सरस्वती भिषक् । इन्द्र ?ाय दुह इन्द्रि यम् । पयः सोमः परिस्रुता घृतं मधु वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज ५७

श्रिया न मासरम् । पयः सोमः परिस्रुता घृतं मधु । वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षद्वनस्पतिम् । शमितारँ शतक्रतुम् । भीमं न मन्युँ राजानं व्याघ्रं नमसाश्विना । भामम्सरस्वती भिषक् । इन्द्रा य दुह इन्द्रि यम् । पयः सोमः परिस्रुता घृतं मधु वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज ५७

3318

hot; y=dÉ¦\ Sv;h;JySy Stok;n;m( ) Sv;h; meds;' pOqkª ) Sv;h; z;gmÉ>y;m( ) Sv;h; meW\ srSvTyw ) Sv;hWR.ÉmN{ ;y És\ h;y shse²N{ ym( ) Sv;h;É¦' n .eWjm( ) Sv;h; somÉm²N{ ym( ) Sv;heN{ \ su];m;n\ sivt;r' v¨,' É.Wj;' pitm( ) Sv;h; vnSpit' ip[y' p;qo n .eWjm( ) Svh; dev;\ a;Jyp;n( 58

hotA yakSadagniMM svAhAjyasya stokAnAm , svAhA medasAM pqthak , svAhA chAgamafvibhyAm , svAhA meSaMM sarasvatyai , svAharSabhamindra ?Aya siMM hAya sahasendri yam , svAhAgniM na bheSajam , svAhA somamindri yam , svAhendraMM sutrAmAnaMM savitAraM varuNaM bhiSajAM patim , svAhA vanaspatiM priyaM pAtho na bheSajam , svahA devAMM AjyapAn 58

hotA yakSadagniMM svAhAjyasya stokAnAm , svAhA medasAM pqthak , svAhA chAgamafvibhyAm , svAhA meSaMM sarasvatyai , svAharSabhamindrA ya siMM hAya sahasendri yam , svAhAgniM na bheSajam , svAhA somamindri yam , svAhendra MM! sutrAmAnaMM savitAraM varuNaM bhiSajAM patim , svAhA vanaspatiM priyaM pAtho na bheSajam , svahA devAMM AjyapAn 58

होता यक्षदग्निँ स्वाहाज्यस्य स्तोकानाम् । स्वाहा मेदसां पृथक् । स्वाहा छागमश्विभ्याम् । स्वाहा मेषँ सरस्वत्यै । स्वाहर्षभमिन्द्र ?ाय सिँ हाय सहसेन्द्रि यम् । स्वाहाग्निं न भेषजम् । स्वाहा सोममिन्द्रि यम् । स्वाहेन्द्रँ सुत्रामानँ सवितारं वरुणं भिषजां पतिम् । स्वाहा वनस्पतिं प्रियं पाथो न भेषजम् । स्वहा देवाँ आज्यपान् ५८

होता यक्षदग्निँ स्वाहाज्यस्य स्तोकानाम् । स्वाहा मेदसां पृथक् । स्वाहा छागमश्विभ्याम् । स्वाहा मेषँ सरस्वत्यै । स्वाहर्षभमिन्द्रा य सिँ हाय सहसेन्द्रि यम् । स्वाहाग्निं न भेषजम् । स्वाहा सोममिन्द्रि यम् । स्वाहेन्द्र ँ! सुत्रामानँ सवितारं वरुणं भिषजां पतिम् । स्वाहा वनस्पतिं प्रियं पाथो न भेषजम् । स्वहा देवाँ आज्यपान् ५८

3321

Sv;h;É¦\ ho];ÆuW;,o aÉ¦.eRWjm( ) py" som" pár§ut; `Ot' m/u ) ivyNTv;JySy hotyRj ) hot; y=dÉn; srSvtIÉmN{ \ su];m;,m( ) me som;" sur;m;," ) z;gwnR meWwA³W.w" sut;" ) xãpwnR toKmÉ." ) l;jwmRhSvNt" ) md; m;sre, párãÕt;" ) xu£;" pySvNtomOt;" ) p[iSqt; vo m/uut" t;nÉn; srSvtIN{ " su];m; vO]h; ) juWNt;\ s*My' m/u ) ipbNtu mdNtu ivyNtu somm( ) hotyRj 59

svAhAgniMM hotrAjjuSANo agnirbheSajam , payaH somaH parisrutA ghqtaM madhu , viyantvAjyasya hotaryaja , hotA yakSadafvinA sarasvatImindraMM sutrAmANam , ime somAH surAmANaH , chAgairna meSairqSabhaiH sutAH , faSpairna tokmabhiH , lAjairmahasvantaH , madA mAsareNa pariSkqtAH , fukrAH payasvanto'mqtAH , prasthitA vo madhufcutaH tAnafvinA sarasvatIndra ?H sutrAmA vqtrahA , juSantAMM saumyaM madhu , pibantu madantu viyantu somam , hotaryaja 59

svAhAgniMM hotrAjjuSANo agnirbheSajam , payaH somaH parisrutA ghqtaM madhu , viyantvAjyasya hotaryaja , hotA yakSadafvinA sarasvatImindra MM! sutrAmANam , ime somAH surAmANaH , chAgairna meSairqSabhaiH sutAH , faSpairna tokmabhiH , lAjairmahasvantaH , madA mAsareNa pariSkqtAH , fukrAH payasvanto'mqtAH , prasthitA vo madhufcutaH tAnafvinA sarasvatIndra H! sutrAmA vqtrahA , juSantAMM saumyaM madhu , pibantu madantu viyantu somam , hotaryaja 59

स्वाहाग्निँ होत्राज्जुषाणो अग्निर्भेषजम् । पयः सोमः परिस्रुता घृतं मधु । वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षदश्विना सरस्वतीमिन्द्रँ सुत्रामाणम् । इमे सोमाः सुरामाणः । छागैर्न मेषैरृषभैः सुताः । शष्पैर्न तोक्मभिः । लाजैर्महस्वन्तः । मदा मासरेण परिष्कृताः । शुक्राः पयस्वन्तोऽमृताः । प्रस्थिता वो मधुश्चुतः तानश्विना सरस्वतीन्द्र ?ः सुत्रामा वृत्रहा । जुषन्ताँ सौम्यं मधु । पिबन्तु मदन्तु वियन्तु सोमम् । होतर्यज ५९

स्वाहाग्निँ होत्राज्जुषाणो अग्निर्भेषजम् । पयः सोमः परिस्रुता घृतं मधु । वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षदश्विना सरस्वतीमिन्द्र ँ! सुत्रामाणम् । इमे सोमाः सुरामाणः । छागैर्न मेषैरृषभैः सुताः । शष्पैर्न तोक्मभिः । लाजैर्महस्वन्तः । मदा मासरेण परिष्कृताः । शुक्राः पयस्वन्तोऽमृताः । प्रस्थिता वो मधुश्चुतः तानश्विना सरस्वतीन्द्र ः! सुत्रामा वृत्रहा । जुषन्ताँ सौम्यं मधु । पिबन्तु मदन्तु वियन्तु सोमम् । होतर्यज ५९

3323

sÉmõo aÉ¦rÉn; ) t¢o `moR ivr;$(sut" ) duhe /enu" srSvtI )som\ xu£Émhe²N{ ym( ) tnUp; É.Wj; sute ) aÉno.; srSvtI )m?v; rj;\ sI-²N{ ym( ) N{ ;y pÉqÉ.vRh;n( ) N{ ;yeNdu\ srSvtI )nr;x\ sen n¦ó" 60

samiddho agnirafvinA , tapto gharmo virATsutaH , duhe dhenuH sarasvatI ,somaMM fukramihendri yam , tanUpA bhiSajA sute , afvinobhA sarasvatI ,madhvA rajAMM sI-ndri yam , indra ?Aya pathibhirvahAn , indra ?AyenduMM sarasvatI ,narAfaMM sena nagnahuH 60

samiddho agnirafvinA , tapto gharmo virATsutaH , duhe dhenuH sarasvatI ,somaMM fukramihendri yam , tanUpA bhiSajA sute , afvinobhA sarasvatI ,madhvA rajAMM sI-ndri yam , indrA ya pathibhirvahAn , indrA yenduMM sarasvatI ,narAfaMM sena nagnahuH 60

समिद्धो अग्निरश्विना । तप्तो घर्मो विराट्सुतः । दुहे धेनुः सरस्वती ।सोमँ शुक्रमिहेन्द्रि यम् । तनूपा भिषजा सुते । अश्विनोभा सरस्वती ।मध्वा रजाँ सी-न्द्रि यम् । इन्द्र ?ाय पथिभिर्वहान् । इन्द्र ?ायेन्दुँ सरस्वती ।नराशँ सेन नग्नहुः ६०

समिद्धो अग्निरश्विना । तप्तो घर्मो विराट्सुतः । दुहे धेनुः सरस्वती ।सोमँ शुक्रमिहेन्द्रि यम् । तनूपा भिषजा सुते । अश्विनोभा सरस्वती ।मध्वा रजाँ सी-न्द्रि यम् । इन्द्रा य पथिभिर्वहान् । इन्द्रा येन्दुँ सरस्वती ।नराशँ सेन नग्नहुः ६०

3326

a/;t;mÉn; m/u ) .eWj' É.Wj; sute ) a;ju×;n; srSvtI ) N{ ;ye²N{ y;É, vIyRm( ) @;É.rÉn;ivWm( ) smUj\ R s\ rÉy' d/u" ) aÉn; nmuce" sutm( ) som\ xu£ù pár§ut; ) srSvtI tm;.rt( ) bihRWeN{ ;y p;tve 61

adhAtAmafvinA madhu , bheSajaM bhiSajA sute , AjuhvAnA sarasvatI , indra ?Ayendri yANi vIryam , iDAbhirafvinAviSam , samUrjaMM saMM rayiM dadhuH , afvinA namuceH sutam , somaMM fukraM parisrutA , sarasvatI tamAbharat , barhiSendra ?Aya pAtave 61

adhAtAmafvinA madhu , bheSajaM bhiSajA sute , AjuhvAnA sarasvatI , indrA yendri yANi vIryam , iDAbhirafvinAviSam , samUrjaMM saMM rayiM dadhuH , afvinA namuceH sutam , somaMM fukraM parisrutA , sarasvatI tamAbharat , barhiSendrA ya pAtave 61

अधातामश्विना मधु । भेषजं भिषजा सुते । आजुह्वाना सरस्वती । इन्द्र ?ायेन्द्रि याणि वीर्यम् । इडाभिरश्विनाविषम् । समूर्जँ सँ रयिं दधुः । अश्विना नमुचेः सुतम् । सोमँ शुक्रं परिस्रुता । सरस्वती तमाभरत् । बर्हिषेन्द्र ?ाय पातवे ६१

अधातामश्विना मधु । भेषजं भिषजा सुते । आजुह्वाना सरस्वती । इन्द्रा येन्द्रि याणि वीर्यम् । इडाभिरश्विनाविषम् । समूर्जँ सँ रयिं दधुः । अश्विना नमुचेः सुतम् । सोमँ शुक्रं परिस्रुता । सरस्वती तमाभरत् । बर्हिषेन्द्रा य पातवे ६१

3329

kvãyo n VycSvtI" ) aÉ>y;' n duro idx" ) N{ o n rodsI du`e ) duhe k;m;NTsrSvtI )¬W;s; nÿ_mÉn; ) idveN{ \ s;yÉm²N{ yw" ) s'j;n;ne supexs; ) smï;te srSvTy; p;t' no aÉn; idv; ) p;ih nÿ_\ srSvit 62

kavaSyo na vyacasvatIH , afvibhyAM na duro difaH , indra ?o na rodasI dughe , duhe kAmAntsarasvatI ,uSAsA naktamafvinA , divendraMM sAyamindri yaiH , saMjAnAne supefasA , samaxjAte sarasvatyA pAtaM no afvinA divA , pAhi naktaMM sarasvati 62

kavaSyo na vyacasvatIH , afvibhyAM na duro difaH , indro na rodasI dughe , duhe kAmAntsarasvatI ,uSAsA naktamafvinA , divendra MM! sAyamindri yaiH , saMjAnAne supefasA , samaxjAte sarasvatyA pAtaM no afvinA divA , pAhi naktaMM sarasvati 62

कवष्यो न व्यचस्वतीः । अश्विभ्यां न दुरो दिशः । इन्द्र ?ो न रोदसी दुघे । दुहे कामान्त्सरस्वती ।उषासा नक्तमश्विना । दिवेन्द्रँ सायमिन्द्रि यैः । संजानाने सुपेशसा । समञ्जाते सरस्वत्या पातं नो अश्विना दिवा । पाहि नक्तँ सरस्वति ६२

कवष्यो न व्यचस्वतीः । अश्विभ्यां न दुरो दिशः । इन्द्रो न रोदसी दुघे । दुहे कामान्त्सरस्वती ।उषासा नक्तमश्विना । दिवेन्द्र ँ! सायमिन्द्रि यैः । संजानाने सुपेशसा । समञ्जाते सरस्वत्या पातं नो अश्विना दिवा । पाहि नक्तँ सरस्वति ६२

3332

dwVy; hot;r; É.Wj; ) p;tÉmN{ \ sc; sute ) it§S]e/; srSvtI )aÉn; .;rtI@; ) tIv[' pár§ut; somm( ) N{ ;y suWvumRdm( ) aÉn; .eWj' m/u ) .eWj' n" srSvtI )N{ e Tv·; yx" ÉÅym( ) åp\ åpm/u" sute ) AtuqeN{ o vnSpit" ) xxm;n" pár§ut; ) k¡l;lmÉ>y;' m/u ) duhe /enu" srSvtI )goÉ.nR sommÉn; ) m;sre, párãÕt; ) sm/;t;\ srSvTy; ) Sv;heN{ e sut' m/u 63

daivyA hotArA bhiSajA , pAtamindraMM sacA sute , tisrastredhA sarasvatI ,afvinA bhAratIDA , tIvraM parisrutA somam , indra ?Aya suSavurmadam , afvinA bheSajaM madhu , bheSajaM naH sarasvatI ,indre tvaSTA yafaH friyam , rUpaMM rUpamadhuH sute , qtuthendra ?o vanaspatiH , fafamAnaH parisrutA , kIlAlamafvibhyAM madhu , duhe dhenuH sarasvatI ,gobhirna somamafvinA , mAsareNa pariSkqtA , samadhAtAMM sarasvatyA , svAhendre sutaM madhu 63

daivyA hotArA bhiSajA , pAtamindra MM! sacA sute , tisrastredhA sarasvatI ,afvinA bhAratIDA , tIvraM parisrutA somam , indrA ya suSavurmadam , afvinA bheSajaM madhu , bheSajaM naH sarasvatI ,indre tvaSTA yafaH friyam , rUpaMM rUpamadhuH sute , qtuthendro vanaspatiH , fafamAnaH parisrutA , kIlAlamafvibhyAM madhu , duhe dhenuH sarasvatI ,gobhirna somamafvinA , mAsareNa pariSkqtA , samadhAtAMM sarasvatyA , svAhendre sutaM madhu 63

दैव्या होतारा भिषजा । पातमिन्द्रँ सचा सुते । तिस्रस्त्रेधा सरस्वती ।अश्विना भारतीडा । तीव्रं परिस्रुता सोमम् । इन्द्र ?ाय सुषवुर्मदम् । अश्विना भेषजं मधु । भेषजं नः सरस्वती ।इन्द्रे त्वष्टा यशः श्रियम् । रूपँ रूपमधुः सुते । ऋतुथेन्द्र ?ो वनस्पतिः । शशमानः परिस्रुता । कीलालमश्विभ्यां मधु । दुहे धेनुः सरस्वती ।गोभिर्न सोममश्विना । मासरेण परिष्कृता । समधाताँ सरस्वत्या । स्वाहेन्द्रे सुतं मधु ६३

दैव्या होतारा भिषजा । पातमिन्द्र ँ! सचा सुते । तिस्रस्त्रेधा सरस्वती ।अश्विना भारतीडा । तीव्रं परिस्रुता सोमम् । इन्द्रा य सुषवुर्मदम् । अश्विना भेषजं मधु । भेषजं नः सरस्वती ।इन्द्रे त्वष्टा यशः श्रियम् । रूपँ रूपमधुः सुते । ऋतुथेन्द्रो वनस्पतिः । शशमानः परिस्रुता । कीलालमश्विभ्यां मधु । दुहे धेनुः सरस्वती ।गोभिर्न सोममश्विना । मासरेण परिष्कृता । समधाताँ सरस्वत्या । स्वाहेन्द्रे सुतं मधु ६३

3335

aÉn; hivár²N{ ym( ) nmuceÉ/Ry; srSvtI )a; xu£m;sur;Ãsu ) m`ÉmN{ ;y jÉ.[re ) ymÉn; srSvtI )hivWeN{ mv/Ryn( ) s Éb.ed bl' m`m( ) nmuc;v;sure sc; ) tÉmN{ ' pxv" sc; ) aÉno.; srSvtI 64

afvinA havirindri yam , namucerdhiyA sarasvatI ,A fukramAsurAdvasu , maghamindra ?Aya jabhrire , yamafvinA sarasvatI ,haviSendra mavardhayan , sa bibheda balaM magham , namucAvAsure sacA , tamindraM pafavaH sacA , afvinobhA sarasvatI 64

afvinA havirindri yam , namucerdhiyA sarasvatI ,A fukramAsurAdvasu , maghamindrA ya jabhrire , yamafvinA sarasvatI ,haviSendra mavardhayan , sa bibheda balaM magham , namucAvAsure sacA , tamindraM pafavaH sacA , afvinobhA sarasvatI 64

अश्विना हविरिन्द्रि यम् । नमुचेर्धिया सरस्वती ।आ शुक्रमासुराद्वसु । मघमिन्द्र ?ाय जभ्रिरे । यमश्विना सरस्वती ।हविषेन्द्र मवर्धयन् । स बिभेद बलं मघम् । नमुचावासुरे सचा । तमिन्द्रं पशवः सचा । अश्विनोभा सरस्वती ६४

अश्विना हविरिन्द्रि यम् । नमुचेर्धिया सरस्वती ।आ शुक्रमासुराद्वसु । मघमिन्द्रा य जभ्रिरे । यमश्विना सरस्वती ।हविषेन्द्र मवर्धयन् । स बिभेद बलं मघम् । नमुचावासुरे सचा । तमिन्द्रं पशवः सचा । अश्विनोभा सरस्वती ६४

3341

v¨," =]Ém²N{ ym( ) .gen sivt; ÉÅym( ) su];m; yxs; blm( ) d/;n; yDm;xt ) aÉn; goÉ.ár²N{ ym( ) aeÉ.vIRy| blm( ) hivWeN{ \ srSvtI )yjm;nmv/Ryn( ) t; n;sTy; supexs; ) ihr

varuNaH kSatramindri yam , bhagena savitA friyam , sutrAmA yafasA balam , dadhAnA yajxamAfata , afvinA gobhirindri yam , afvebhirvIryaM balam , haviSendraMM sarasvatI ,yajamAnamavardhayan , tA nAsatyA supefasA , hiraNyavartanI narA , sarasvatI haviSmatI ,indra karmasu no'vata , tA bhiSajA sukarmaNA , sA sudughA sarasvatI ,sa vqtrahA fatakratuH , indra ?Aya dadhurindri yam 66

varuNaH kSatramindri yam , bhagena savitA friyam , sutrAmA yafasA balam , dadhAnA yajxamAfata , afvinA gobhirindri yam , afvebhirvIryaM balam , haviSendra MM! sarasvatI ,yajamAnamavardhayan , tA nAsatyA supefasA , hiraNyavartanI narA , sarasvatI haviSmatI ,indra karmasu no'vata , tA bhiSajA sukarmaNA , sA sudughA sarasvatI ,sa vqtrahA fatakratuH , indrA ya dadhurindri yam 66

वरुणः क्षत्रमिन्द्रि यम् । भगेन सविता श्रियम् । सुत्रामा यशसा बलम् । दधाना यज्ञमाशत । अश्विना गोभिरिन्द्रि यम् । अश्वेभिर्वीर्यं बलम् । हविषेन्द्रँ सरस्वती ।यजमानमवर्धयन् । ता नासत्या सुपेशसा । हिरण्यवर्तनी नरा । सरस्वती हविष्मती ।इन्द्र कर्मसु नोऽवत । ता भिषजा सुकर्मणा । सा सुदुघा सरस्वती ।स वृत्रहा शतक्रतुः । इन्द्र ?ाय दधुरिन्द्रि यम् ६६

वरुणः क्षत्रमिन्द्रि यम् । भगेन सविता श्रियम् । सुत्रामा यशसा बलम् । दधाना यज्ञमाशत । अश्विना गोभिरिन्द्रि यम् । अश्वेभिर्वीर्यं बलम् । हविषेन्द्र ँ! सरस्वती ।यजमानमवर्धयन् । ता नासत्या सुपेशसा । हिरण्यवर्तनी नरा । सरस्वती हविष्मती ।इन्द्र कर्मसु नोऽवत । ता भिषजा सुकर्मणा । सा सुदुघा सरस्वती ।स वृत्रहा शतक्रतुः । इन्द्रा य दधुरिन्द्रि यम् ६६

3350

devI èj;RütI du`e sudu`e ) pyseN{ \ srSvTyÉn; É.Wj;vt ) xu£ù n Jyoit" Stnyor;ütI /ÿ ²N{ ym( ) vsuvne vsu/eySy ivyNtu yj ) dev; dev;n;' É.Wj; ) hot;r;ivN{ mÉn; ) vW$(k;rw" srSvtI ) âTviW' n údye mitm( ) hotO>y;' d/uár²N{ ym( ) vsuvne vsu/eySy ivyNtu yj 69

devI UrjAhutI dughe sudughe , payasendraMM sarasvatyafvinA bhiSajAvata , fukraM na jyotiH stanayorAhutI dhatta indri yam , vasuvane vasudheyasya viyantu yaja , devA devAnAM bhiSajA , hotArAvindra mafvinA , vaSaTkAraiH sarasvatI , tviSiM na hqdaye matim , hotqbhyAM dadhurindri yam , vasuvane vasudheyasya viyantu yaja 69

devI UrjAhutI dughe sudughe , payasendra MM! sarasvatyafvinA bhiSajAvata , fukraM na jyotiH stanayorAhutI dhatta indri yam , vasuvane vasudheyasya viyantu yaja , devA devAnAM bhiSajA , hotArAvindra mafvinA , vaSaTkAraiH sarasvatI , tviSiM na hqdaye matim , hotqbhyAM dadhurindri yam , vasuvane vasudheyasya viyantu yaja 69

देवी ऊर्जाहुती दुघे सुदुघे । पयसेन्द्रँ सरस्वत्यश्विना भिषजावत । शुक्रं न ज्योतिः स्तनयोराहुती धत्त इन्द्रि यम् । वसुवने वसुधेयस्य वियन्तु यज । देवा देवानां भिषजा । होताराविन्द्र मश्विना । वषट्कारैः सरस्वती । त्विषिं न हृदये मतिम् । होतृभ्यां दधुरिन्द्रि यम् । वसुवने वसुधेयस्य वियन्तु यज ६९

देवी ऊर्जाहुती दुघे सुदुघे । पयसेन्द्र ँ! सरस्वत्यश्विना भिषजावत । शुक्रं न ज्योतिः स्तनयोराहुती धत्त इन्द्रि यम् । वसुवने वसुधेयस्य वियन्तु यज । देवा देवानां भिषजा । होताराविन्द्र मश्विना । वषट्कारैः सरस्वती । त्विषिं न हृदये मतिम् । होतृभ्यां दधुरिन्द्रि यम् । वसुवने वसुधेयस्य वियन्तु यज ६९

3353

devIâSt§âSt§o devI" ) srSvTyÉn; .;rtI@; ) xUW' n m?ye n;>y;m( ) N{ ;y d/uár²N{ ym( ) vsuvne vsu/eySy ivyNtu yj ) dev N{ o nr;x\ s" ) i]våq" srSvTy;É>y;mIyte rq" ) reto n åpmmOt' jin]m( ) N{ ;y Tv·; d/idin[y;É, vsuvne vsu/eySy ivyNtu yj 70

devIstisrastisro devIH , sarasvatyafvinA bhAratIDA , fUSaM na madhye nAbhyAm , indra ?Aya dadhurindri yam , vasuvane vasudheyasya viyantu yaja , deva indra ?o narAfaMM saH , trivarUthaH sarasvatyAfvibhyAmIyate rathaH , reto na rUpamamqtaM janitram , indra ?Aya tvaSTA dadhadinriyANi vasuvane vasudheyasya viyantu yaja 70

devIstisrastisro devIH , sarasvatyafvinA bhAratIDA , fUSaM na madhye nAbhyAm , indrA ya dadhurindri yam , vasuvane vasudheyasya viyantu yaja , deva indro narAfaMM saH , trivarUthaH sarasvatyAfvibhyAmIyate rathaH , reto na rUpamamqtaM janitram , indrA ya tvaSTA dadhadinriyANi vasuvane vasudheyasya viyantu yaja 70

देवीस्तिस्रस्तिस्रो देवीः । सरस्वत्यश्विना भारतीडा । शूषं न मध्ये नाभ्याम् । इन्द्र ?ाय दधुरिन्द्रि यम् । वसुवने वसुधेयस्य वियन्तु यज । देव इन्द्र ?ो नराशँ सः । त्रिवरूथः सरस्वत्याश्विभ्यामीयते रथः । रेतो न रूपममृतं जनित्रम् । इन्द्र ?ाय त्वष्टा दधदिन्रियाणि वसुवने वसुधेयस्य वियन्तु यज ७०

देवीस्तिस्रस्तिस्रो देवीः । सरस्वत्यश्विना भारतीडा । शूषं न मध्ये नाभ्याम् । इन्द्रा य दधुरिन्द्रि यम् । वसुवने वसुधेयस्य वियन्तु यज । देव इन्द्रो नराशँ सः । त्रिवरूथः सरस्वत्याश्विभ्यामीयते रथः । रेतो न रूपममृतं जनित्रम् । इन्द्रा य त्वष्टा दधदिन्रियाणि वसुवने वसुधेयस्य वियन्तु यज ७०

3356

dev N{ o vnSpit" ) ihry;m( ) srSvTy;" suipPpl" ) N{ ;y pCyte m/u ) aojo n jUitmOW.o n .;mm( ) vnspitnoR d/id²N{ y;É, ) vsuvne vsu/eySy ivyNtu yj ) dev' bihRv;RártIn;m( ) a?vre StI,RmÉ>y;m( ) è,Rm[d;" srSvTy;" 71

deva indra ?o vanaspatiH , hiraNyaparNo afvibhyAm , sarasvatyAH supippalaH , indra ?Aya pacyate madhu , ojo na jUtimqSabho na bhAmam , vanasapatirno dadhadindri yANi , vasuvane vasudheyasya viyantu yaja , devaM barhirvAritInAm , adhvare stIrNamafvibhyAm , UrNamradAH sarasvatyAH 71

deva indro vanaspatiH , hiraNyaparNo afvibhyAm , sarasvatyAH supippalaH , indrA ya pacyate madhu , ojo na jUtimqSabho na bhAmam , vanasapatirno dadhadindri yANi , vasuvane vasudheyasya viyantu yaja , devaM barhirvAritInAm , adhvare stIrNamafvibhyAm , UrNamradAH sarasvatyAH 71

देव इन्द्र ?ो वनस्पतिः । हिरण्यपर्णो अश्विभ्याम् । सरस्वत्याः सुपिप्पलः । इन्द्र ?ाय पच्यते मधु । ओजो न जूतिमृषभो न भामम् । वनसपतिर्नो दधदिन्द्रि याणि । वसुवने वसुधेयस्य वियन्तु यज । देवं बर्हिर्वारितीनाम् । अध्वरे स्तीर्णमश्विभ्याम् । ऊर्णम्रदाः सरस्वत्याः ७१

देव इन्द्रो वनस्पतिः । हिरण्यपर्णो अश्विभ्याम् । सरस्वत्याः सुपिप्पलः । इन्द्रा य पच्यते मधु । ओजो न जूतिमृषभो न भामम् । वनसपतिर्नो दधदिन्द्रि याणि । वसुवने वसुधेयस्य वियन्तु यज । देवं बर्हिर्वारितीनाम् । अध्वरे स्तीर्णमश्विभ्याम् । ऊर्णम्रदाः सरस्वत्याः ७१

3359

SyonÉmN{ te sd" ) éx;yw mNyu\ r;j;n' bihRW; d/uár²N{ ym( ) vsuvne vsu/eySy ivyNtu yj ) devo aÉ¦" ¾Sv·Õt( ) dev;Ny=´q;yqm( ) hot;r;ivN{ mÉn; ) v;c; v;c\ srSvtIm( ) aÉ¦\ som\ ¾Sv·Õt( ) ¾Sv· N{ " su];m; sivt; v¨,o É.Wkª ) ·o devo vnspit" ) ¾Sv·; dev; a;Jyp;" ) ·o aÉ¦rÉ¦n; ) hot; ho]e ¾Sv·Õt( ) yxo n d/id²N{ ym( ) èjRmpÉcit\ Sv/;m( ) vsuvne vsu/eySy ivyNtu yj 72

syonamindra te sadaH , IfAyai manyuMM rAjAnaM barhiSA dadhurindri yam , vasuvane vasudheyasya viyantu yaja , devo agniH sviSTakqt , devAnyakSadyathAyatham , hotArAvindra mafvinA , vAcA vAcaMM sarasvatIm , agniMM somaMM sviSTakqt , sviSTa indra ?H sutrAmA savitA varuNo bhiSak , iSTo devo vanasapatiH , sviSTA devA AjyapAH , iSTo agniragninA , hotA hotre sviSTakqt , yafo na dadhadindri yam , UrjamapacitiMM svadhAm , vasuvane vasudheyasya viyantu yaja 72

syonamindra te sadaH , IfAyai manyuMM rAjAnaM barhiSA dadhurindri yam , vasuvane vasudheyasya viyantu yaja , devo agniH sviSTakqt , devAnyakSadyathAyatham , hotArAvindra mafvinA , vAcA vAcaMM sarasvatIm , agniMM somaMM sviSTakqt , sviSTa indra H! sutrAmA savitA varuNo bhiSak , iSTo devo vanasapatiH , sviSTA devA AjyapAH , iSTo agniragninA , hotA hotre sviSTakqt , yafo na dadhadindri yam , UrjamapacitiMM svadhAm , vasuvane vasudheyasya viyantu yaja 72

स्योनमिन्द्र ते सदः । ईशायै मन्युँ राजानं बर्हिषा दधुरिन्द्रि यम् । वसुवने वसुधेयस्य वियन्तु यज । देवो अग्निः स्विष्टकृत् । देवान्यक्षद्यथायथम् । होताराविन्द्र मश्विना । वाचा वाचँ सरस्वतीम् । अग्निँ सोमँ स्विष्टकृत् । स्विष्ट इन्द्र ?ः सुत्रामा सविता वरुणो भिषक् । इष्टो देवो वनसपतिः । स्विष्टा देवा आज्यपाः । इष्टो अग्निरग्निना । होता होत्रे स्विष्टकृत् । यशो न दधदिन्द्रि यम् । ऊर्जमपचितिँ स्वधाम् । वसुवने वसुधेयस्य वियन्तु यज ७२

स्योनमिन्द्र ते सदः । ईशायै मन्युँ राजानं बर्हिषा दधुरिन्द्रि यम् । वसुवने वसुधेयस्य वियन्तु यज । देवो अग्निः स्विष्टकृत् । देवान्यक्षद्यथायथम् । होताराविन्द्र मश्विना । वाचा वाचँ सरस्वतीम् । अग्निँ सोमँ स्विष्टकृत् । स्विष्ट इन्द्र ः! सुत्रामा सविता वरुणो भिषक् । इष्टो देवो वनसपतिः । स्विष्टा देवा आज्यपाः । इष्टो अग्निरग्निना । होता होत्रे स्विष्टकृत् । यशो न दधदिन्द्रि यम् । ऊर्जमपचितिँ स्वधाम् । वसुवने वसुधेयस्य वियन्तु यज ७२

3362

aÉ¦m´ hot;rmvO,It ) ay\ sut;sutI yjm;n" ) pcNpÿ_I" ) pcNpuro@;x;n( ) gOðNg[h;n( ) bÝ¥É>y;' z;g\ srSvTy; N{ ;y ) bÝNTsrSvTyw meWÉmN{ ;y;É>y;m( ) bÝÉ¥N{ ;yWR.mÉ>y;\ srSvTyw ) sUpSq; a´ devo vnSpitr.vt( ) aÉ>y;' z;gen srSvTy; N{ ;y 73

agnimadya hotAramavqNIta , ayaMM sutAsutI yajamAnaH , pacanpaktIH , pacanpuroDAfAn , gqhNangrahAn , badhnannafvibhyAM chAgaMM sarasvatyA indra ?Aya , badhnantsarasvatyai meSamindra ?AyAfvibhyAm , badhnannindra ?AyarSabhamafvibhyAMM sarasvatyai , sUpasthA adya devo vanaspatirabhavat , afvibhyAM chAgena sarasvatyA indra ?Aya 73

agnimadya hotAramavqNIta , ayaMM sutAsutI yajamAnaH , pacanpaktIH , pacanpuroDAfAn , gqhNangrahAn , badhnannafvibhyAM chAgaMM sarasvatyA indrA ya , badhnantsarasvatyai meSamindrA yAfvibhyAm , badhnannindrA yarSabhamafvibhyAMM sarasvatyai , sUpasthA adya devo vanaspatirabhavat , afvibhyAM chAgena sarasvatyA indrA ya 73

अग्निमद्य होतारमवृणीत । अयँ सुतासुती यजमानः । पचन्पक्तीः । पचन्पुरोडाशान् । गृह्णन्ग्रहान् । बध्नन्नश्विभ्यां छागँ सरस्वत्या इन्द्र ?ाय । बध्नन्त्सरस्वत्यै मेषमिन्द्र ?ायाश्विभ्याम् । बध्नन्निन्द्र ?ायर्षभमश्विभ्याँ सरस्वत्यै । सूपस्था अद्य देवो वनस्पतिरभवत् । अश्विभ्यां छागेन सरस्वत्या इन्द्र ?ाय ७३

अग्निमद्य होतारमवृणीत । अयँ सुतासुती यजमानः । पचन्पक्तीः । पचन्पुरोडाशान् । गृह्णन्ग्रहान् । बध्नन्नश्विभ्यां छागँ सरस्वत्या इन्द्रा य । बध्नन्त्सरस्वत्यै मेषमिन्द्रा याश्विभ्याम् । बध्नन्निन्द्रा यर्षभमश्विभ्याँ सरस्वत्यै । सूपस्था अद्य देवो वनस्पतिरभवत् । अश्विभ्यां छागेन सरस्वत्या इन्द्रा य ७३

3365

sSvRTyw meWe,eN{ ;y;É>y;m( ) N{ ;yWR.e,;É>y;\ srSvTyw ) a=\ St;-NmedSt" p[it pct;g[.Isu" ) avIvO/Nt g[hw" ) ap;t;mÉn; srSvtIN{ " su];m; vO]h; ) som;NTsur;M," ) ¬po ¬Kq;md;" Å*iÃmd; adn( ) avIvO/Nt;©Ww" ) Tv;m´WR a;WeRyWIR,;' np;dvO,It ) ay\ sut;sutI yjm;n" ) bü>y a; s'gte>y" ) EW me deveWu vsu v;y;R y+yt it ) t; y; dev; devd;n;Nydu" ) t;NySm; a; c x;SSv ) a; c gurSv ) iWt hotrÉs .{ v;Cy;y p[eiWto m;nuW" ) sUÿ_v;k;y sUÿ_; b[Uih 74

sarsvatyai meSeNendra ?AyAfvibhyAm , indra ?AyarSabheNAfvibhyAMM sarasvatyai , akSaMM stA-nmedastaH prati pacatAgrabhIsuH , avIvqdhanta grahaiH , apAtAmafvinA sarasvatIndra ?H sutrAmA vqtrahA , somAntsurAmNaH , upo ukthAmadAH fraudvimadA adan , avIvqdhantAzgUSaiH , tvAmadyarSa ArSeyarSINAM napAdavqNIta , ayaMM sutAsutI yajamAnaH , bahubhya A saMgatebhyaH , eSa me deveSu vasu vAryA yakSyata iti , tA yA devA devadAnAnyaduH , tAnyasmA A ca fAssva , A ca gurasva , iSitafca hotarasi bhadra vAcyAya preSito mAnuSaH , sUktavAkAya sUktA brUhi 74

sarsvatyai meSeNendrA yAfvibhyAm , indrA yarSabheNAfvibhyAMM sarasvatyai , akSaMM stA-nmedastaH prati pacatAgrabhIsuH , avIvqdhanta grahaiH , apAtAmafvinA sarasvatIndra H! sutrAmA vqtrahA , somAntsurAmNaH , upo ukthAmadAH fraudvimadA adan , avIvqdhantAzgUSaiH , tvAmadyarSa ArSeyarSINAM napAdavqNIta , ayaMM sutAsutI yajamAnaH , bahubhya A saMgatebhyaH , eSa me deveSu vasu vAryA yakSyata iti , tA yA devA devadAnAnyaduH , tAnyasmA A ca fAssva , A ca gurasva , iSitafca hotarasi bhadra vAcyAya preSito mAnuSaH , sUktavAkAya sUktA brUhi 74

सर्स्वत्यै मेषेणेन्द्र ?ायाश्विभ्याम् । इन्द्र ?ायर्षभेणाश्विभ्याँ सरस्वत्यै । अक्षँ स्ता-न्मेदस्तः प्रति पचताग्रभीसुः । अवीवृधन्त ग्रहैः । अपातामश्विना सरस्वतीन्द्र ?ः सुत्रामा वृत्रहा । सोमान्त्सुराम्णः । उपो उक्थामदाः श्रौद्विमदा अदन् । अवीवृधन्ताङ्गूषैः । त्वामद्यर्ष आर्षेयर्षीणां नपादवृणीत । अयँ सुतासुती यजमानः । बहुभ्य आ संगतेभ्यः । एष मे देवेषु वसु वार्या यक्ष्यत इति । ता या देवा देवदानान्यदुः । तान्यस्मा आ च शास्स्व । आ च गुरस्व । इषितश्च होतरसि भद्र वाच्याय प्रेषितो मानुषः । सूक्तवाकाय सूक्ता ब्रूहि ७४

सर्स्वत्यै मेषेणेन्द्रा याश्विभ्याम् । इन्द्रा यर्षभेणाश्विभ्याँ सरस्वत्यै । अक्षँ स्ता-न्मेदस्तः प्रति पचताग्रभीसुः । अवीवृधन्त ग्रहैः । अपातामश्विना सरस्वतीन्द्र ः! सुत्रामा वृत्रहा । सोमान्त्सुराम्णः । उपो उक्थामदाः श्रौद्विमदा अदन् । अवीवृधन्ताङ्गूषैः । त्वामद्यर्ष आर्षेयर्षीणां नपादवृणीत । अयँ सुतासुती यजमानः । बहुभ्य आ संगतेभ्यः । एष मे देवेषु वसु वार्या यक्ष्यत इति । ता या देवा देवदानान्यदुः । तान्यस्मा आ च शास्स्व । आ च गुरस्व । इषितश्च होतरसि भद्र वाच्याय प्रेषितो मानुषः । सूक्तवाकाय सूक्ता ब्रूहि ७४

3374

hot; y=id@Spde ) sÉm/;n' mh´x" ) suWÉmõ' vre

hotA yakSadiDaspade , samidhAnaM mahadyafaH , suSamiddhaM vareNyam , agnimindraM vayodhasam , gAyatrIM chanda indri yam , tr?yaviM gAM vayo dadhat , vetvAjyasya hotaryaja , hotA yakSacchucivratam , tanUnapAtamudbhidam , yaM garbhamaditirdadhe 77

hotA yakSadiDaspade , samidhAnaM mahadyafaH , suSamiddhaM vareNyam , agnimindraM vayodhasam , gAyatrIM chanda indri yam , tr! yaviM gAM vayo dadhat , vetvAjyasya hotaryaja , hotA yakSacchucivratam , tanUnapAtamudbhidam , yaM garbhamaditirdadhe 77

होता यक्षदिडस्पदे । समिधानं महद्यशः । सुषमिद्धं वरेण्यम् । अग्निमिन्द्रं वयोधसम् । गायत्रीं छन्द इन्द्रि यम् । त्र्?यविं गां वयो दधत् । वेत्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षच्छुचिव्रतम् । तनूनपातमुद्भिदम् । यं गर्भमदितिर्दधे ७७

होता यक्षदिडस्पदे । समिधानं महद्यशः । सुषमिद्धं वरेण्यम् । अग्निमिन्द्रं वयोधसम् । गायत्रीं छन्द इन्द्रि यम् । त्र्! यविं गां वयो दधत् । वेत्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षच्छुचिव्रतम् । तनूनपातमुद्भिदम् । यं गर्भमदितिर्दधे ७७

3395

sÉmõo aÉ¦" sÉm/; ) suWÉmõo vre

samiddho agniH samidhA , suSamiddho vareNyaH , gAyatrI chanda indri yam , tr?yavirgaurvayo dadhuH , tanUnapAcchucivrataH , tanUnapAcca sarasvatI ,uSNikchanda indri yamdityavADgaurvayo dadhuH , iDAbhiragnirIDyaH , somo devo amartyaH 84

samiddho agniH samidhA , suSamiddho vareNyaH , gAyatrI chanda indri yam , tr! yavirgaurvayo dadhuH , tanUnapAcchucivrataH , tanUnapAcca sarasvatI ,uSNikchanda indri yamdityavADgaurvayo dadhuH , iDAbhiragnirIDyaH , somo devo amartyaH 84

समिद्धो अग्निः समिधा । सुषमिद्धो वरेण्यः । गायत्री छन्द इन्द्रि यम् । त्र्?यविर्गौर्वयो दधुः । तनूनपाच्छुचिव्रतः । तनूनपाच्च सरस्वती ।उष्णिक्छन्द इन्द्रि यम्दित्यवाड्गौर्वयो दधुः । इडाभिरग्निरीड्यः । सोमो देवो अमर्त्यः ८४

समिद्धो अग्निः समिधा । सुषमिद्धो वरेण्यः । गायत्री छन्द इन्द्रि यम् । त्र्! यविर्गौर्वयो दधुः । तनूनपाच्छुचिव्रतः । तनूनपाच्च सरस्वती ।उष्णिक्छन्द इन्द्रि यम्दित्यवाड्गौर्वयो दधुः । इडाभिरग्निरीड्यः । सोमो देवो अमर्त्यः ८४

3404

ivr;$(zNd he²N{ ym( ) /enug*RnR vyo d/u" ) Tv·; turIpo aºÚt" ) N{ ;¦I pui·v/Rn; ) iÃp;CzNd he²N{ ym( ) ¬=; g*nR vyo d/u" ) xÉmt; no vnSpit" ) sivt; p[suvN.gm( ) kkÚCzNd he²N{ ym( ) vx; vehí*nR vyo d/u" ) Sv;h; yD' v¨," ) su=]o .eWj' krt( ) aitCzNd;XzNd ²N{ ym( ) bOhdOW.o g*vRyo d/u" 87

virATchanda ihendri yam , dhenurgaurna vayo dadhuH , tvaSTA turIpo adbhutaH , indra ?AgnI puSTivardhanA , dvipAcchanda ihendri yam , ukSA gaurna vayo dadhuH , famitA no vanaspatiH , savitA prasuvanbhagam , kakucchanda ihendri yam , vafA vehadgaurna vayo dadhuH , svAhA yajxaM varuNaH , sukSatro bheSajaM karat , aticchandAfchanda indri yam , bqhadqSabho gaurvayo dadhuH 87

virATchanda ihendri yam , dhenurgaurna vayo dadhuH , tvaSTA turIpo adbhutaH , indrA gnI puSTivardhanA , dvipAcchanda ihendri yam , ukSA gaurna vayo dadhuH , famitA no vanaspatiH , savitA prasuvanbhagam , kakucchanda ihendri yam , vafA vehadgaurna vayo dadhuH , svAhA yajxaM varuNaH , sukSatro bheSajaM karat , aticchandAfchanda indri yam , bqhadqSabho gaurvayo dadhuH 87

विराट्छन्द इहेन्द्रि यम् । धेनुर्गौर्न वयो दधुः । त्वष्टा तुरीपो अद्भुतः । इन्द्र ?ाग्नी पुष्टिवर्धना । द्विपाच्छन्द इहेन्द्रि यम् । उक्षा गौर्न वयो दधुः । शमिता नो वनस्पतिः । सविता प्रसुवन्भगम् । ककुच्छन्द इहेन्द्रि यम् । वशा वेहद्गौर्न वयो दधुः । स्वाहा यज्ञं वरुणः । सुक्षत्रो भेषजं करत् । अतिच्छन्दाश्छन्द इन्द्रि यम् । बृहदृषभो गौर्वयो दधुः ८७

विराट्छन्द इहेन्द्रि यम् । धेनुर्गौर्न वयो दधुः । त्वष्टा तुरीपो अद्भुतः । इन्द्रा ग्नी पुष्टिवर्धना । द्विपाच्छन्द इहेन्द्रि यम् । उक्षा गौर्न वयो दधुः । शमिता नो वनस्पतिः । सविता प्रसुवन्भगम् । ककुच्छन्द इहेन्द्रि यम् । वशा वेहद्गौर्न वयो दधुः । स्वाहा यज्ञं वरुणः । सुक्षत्रो भेषजं करत् । अतिच्छन्दाश्छन्द इन्द्रि यम् । बृहदृषभो गौर्वयो दधुः ८७

3407

vsNtentuRn; dev;" ) vsv²S]vOt; Stutm( ) rqNtre, tejs; ) hivárN{ e vyo d/u" ) g[Iãme, dev; Atun; ) ¨{ ;" pdxe Stutm( ) bOht; yxs; blm( ) hivárN{ e vyo d/u" ) vW;RÉ.A³tun;idTy;" ) Stome s¢dxe Stutm( 88

vasantenartunA devAH , vasavastrivqtA stutam , rathantareNa tejasA , havirindre vayo dadhuH , grISmeNa devA qtunA , rudra ?AH paxcadafe stutam , bqhatA yafasA balam , havirindre vayo dadhuH , varSAbhirqtunAdityAH , stome saptadafe stutam 88

vasantenartunA devAH , vasavastrivqtA stutam , rathantareNa tejasA , havirindre vayo dadhuH , grISmeNa devA qtunA , rudrA H! paxcadafe stutam , bqhatA yafasA balam , havirindre vayo dadhuH , varSAbhirqtunAdityAH , stome saptadafe stutam 88

वसन्तेनर्तुना देवाः । वसवस्त्रिवृता स्तुतम् । रथन्तरेण तेजसा । हविरिन्द्रे वयो दधुः । ग्रीष्मेण देवा ऋतुना । रुद्र ?ाः पञ्चदशे स्तुतम् । बृहता यशसा बलम् । हविरिन्द्रे वयो दधुः । वर्षाभिरृतुनादित्याः । स्तोमे सप्तदशे स्तुतम् ८८

वसन्तेनर्तुना देवाः । वसवस्त्रिवृता स्तुतम् । रथन्तरेण तेजसा । हविरिन्द्रे वयो दधुः । ग्रीष्मेण देवा ऋतुना । रुद्रा ः! पञ्चदशे स्तुतम् । बृहता यशसा बलम् । हविरिन्द्रे वयो दधुः । वर्षाभिरृतुनादित्याः । स्तोमे सप्तदशे स्तुतम् ८८

3448

aq vIy;Rvÿro .vit ) aq yTs;rSvt" ) Et²õ p[Ty=' b[;÷,Sy v;KptIym( ) invR¨,Tv;ywv v;¨," ) aqo y Ev k sNTsUyte ) s ih v;¨," ) aq y¶ä;v;pOÉqVy" ) N{ o vO];y vj[mudyCzt( ) t' ´;v;pOÉqvI n;NvmNyet;m( ) tmetenwv .;g/eyen;NvmNyet;m( 8

atha vIryAvattaro bhavati , atha yatsArasvataH , etaddhi pratyakSaM brAhmaNasya vAkpatIyam , nirvaruNatvAyaiva vAruNaH , atho ya eva kafca santsUyate , sa hi vAruNaH , atha yaddyAvApqthivyaH , indra ?o vqtrAya vajramudayacchat , taM dyAvApqthivI nAnvamanyetAm , tametenaiva bhAgadheyenAnvamanyetAm 8

atha vIryAvattaro bhavati , atha yatsArasvataH , etaddhi pratyakSaM brAhmaNasya vAkpatIyam , nirvaruNatvAyaiva vAruNaH , atho ya eva kafca santsUyate , sa hi vAruNaH , atha yaddyAvApqthivyaH , indro vqtrAya vajramudayacchat , taM dyAvApqthivI nAnvamanyetAm , tametenaiva bhAgadheyenAnvamanyetAm 8

अथ वीर्यावत्तरो भवति । अथ यत्सारस्वतः । एतद्धि प्रत्यक्षं ब्राह्मणस्य वाक्पतीयम् । निर्वरुणत्वायैव वारुणः । अथो य एव कश्च सन्त्सूयते । स हि वारुणः । अथ यद्द्यावापृथिव्यः । इन्द्र ?ो वृत्राय वज्रमुदयच्छत् । तं द्यावापृथिवी नान्वमन्येताम् । तमेतेनैव भागधेयेनान्वमन्येताम् ८

अथ वीर्यावत्तरो भवति । अथ यत्सारस्वतः । एतद्धि प्रत्यक्षं ब्राह्मणस्य वाक्पतीयम् । निर्वरुणत्वायैव वारुणः । अथो य एव कश्च सन्त्सूयते । स हि वारुणः । अथ यद्द्यावापृथिव्यः । इन्द्रो वृत्राय वज्रमुदयच्छत् । तं द्यावापृथिवी नान्वमन्येताम् । तमेतेनैव भागधेयेनान्वमन्येताम् ८

3474

N{ ' y; devI su.g; jj;n ) s; n a;gNvcRs; s'ivd;n; ) rqe a=eWu vOW.Sy v;je ) v;te pjRNye v¨,Sy xuãme ) N{ ' y; devI su.g; jj;n ) s; n a;gNvcRs; s'ivd;n; ) r;@És ivr;@És ) sm[;@És Svr;@És ) N{ ;y Tv; tejSvte tejSvNt\ ÅI,;Ém ) N{ ;y Tv*jSvt aojsvNt\ ÅI,;Ém 17

indraM yA devI subhagA jajAna , sA na AganvarcasA saMvidAnA , rathe akSeSu vqSabhasya vAje , vAte parjanye varuNasya fuSme , indraM yA devI subhagA jajAna , sA na AganvarcasA saMvidAnA , rADasi virADasi , samrADasi svarADasi , indra ?Aya tvA tejasvate tejasvantaMM frINAmi , indra ?Aya tvaujasvata ojasavantaMM frINAmi 17

indraM yA devI subhagA jajAna , sA na AganvarcasA saMvidAnA , rathe akSeSu vqSabhasya vAje , vAte parjanye varuNasya fuSme , indraM yA devI subhagA jajAna , sA na AganvarcasA saMvidAnA , rADasi virADasi , samrADasi svarADasi , indrA ya tvA tejasvate tejasvantaMM frINAmi , indrA ya tvaujasvata ojasavantaMM frINAmi 17

इन्द्रं या देवी सुभगा जजान । सा न आगन्वर्चसा संविदाना । रथे अक्षेषु वृषभस्य वाजे । वाते पर्जन्ये वरुणस्य शुष्मे । इन्द्रं या देवी सुभगा जजान । सा न आगन्वर्चसा संविदाना । राडसि विराडसि । सम्राडसि स्वराडसि । इन्द्र ?ाय त्वा तेजस्वते तेजस्वन्तँ श्रीणामि । इन्द्र ?ाय त्वौजस्वत ओजसवन्तँ श्रीणामि १७

इन्द्रं या देवी सुभगा जजान । सा न आगन्वर्चसा संविदाना । रथे अक्षेषु वृषभस्य वाजे । वाते पर्जन्ये वरुणस्य शुष्मे । इन्द्रं या देवी सुभगा जजान । सा न आगन्वर्चसा संविदाना । राडसि विराडसि । सम्राडसि स्वराडसि । इन्द्रा य त्वा तेजस्वते तेजस्वन्तँ श्रीणामि । इन्द्रा य त्वौजस्वत ओजसवन्तँ श्रीणामि १७

3477

N{ ;y Tv; pySvte pySvNt\ ÅI,;Ém ) N{ ;y Tv;yuãmt a;yuãmNt\ ÅI,;Ém ) tejoÉs ) tÿe p[yCz;Ém ) tejSvdStu me mu%m( ) tejSv¾Czro aStu me ) tejSv;iNvt" p[Tyª)tejs; s'ippOâG/ m; ) aojoÉs ) tÿe p[yCz;Ém 18

indra ?Aya tvA payasvate payasvantaMM frINAmi , indra ?Aya tvAyuSmata AyuSmantaMM frINAmi , tejo'si , tatte prayacchAmi , tejasvadastu me mukham , tejasvacchiro astu me , tejasvAnvifvataH pratyaz,tejasA saMpipqgdhi mA , ojo'si , tatte prayacchAmi 18

indrA ya tvA payasvate payasvantaMM frINAmi , indrA ya tvAyuSmata AyuSmantaMM frINAmi , tejo'si , tatte prayacchAmi , tejasvadastu me mukham , tejasvacchiro astu me , tejasvAnvifvataH pratyaz,tejasA saMpipqgdhi mA , ojo'si , tatte prayacchAmi 18

इन्द्र ?ाय त्वा पयस्वते पयस्वन्तँ श्रीणामि । इन्द्र ?ाय त्वायुष्मत आयुष्मन्तँ श्रीणामि । तेजोऽसि । तत्ते प्रयच्छामि । तेजस्वदस्तु मे मुखम् । तेजस्वच्छिरो अस्तु मे । तेजस्वान्विश्वतः प्रत्यङ्।तेजसा संपिपृग्धि मा । ओजोऽसि । तत्ते प्रयच्छामि १८

इन्द्रा य त्वा पयस्वते पयस्वन्तँ श्रीणामि । इन्द्रा य त्वायुष्मत आयुष्मन्तँ श्रीणामि । तेजोऽसि । तत्ते प्रयच्छामि । तेजस्वदस्तु मे मुखम् । तेजस्वच्छिरो अस्तु मे । तेजस्वान्विश्वतः प्रत्यङ्।तेजसा संपिपृग्धि मा । ओजोऽसि । तत्ते प्रयच्छामि १८

3491

aÉ.p[eih vIrySv ) ¬g[eÿ; sph; ) a;itÏ Ém]v/Rn" ) tu>y' dev; aÉ/b[uvn( ) aû* Nyû;vÉ.t a;itÏ vO]hn[qm( ) a;itÏNt' pár ive a.UWn( ) ÉÅy' vs;nrit Svroc;" ) mhÿdSy;surSy n;m ) a; ivåpo amOt;in tSq* ) anu TveN{ o mdTvnu bOhSpit" 23

abhiprehi vIrayasva , ugrafcettA sapatnahA , AtiSTha mitravardhanaH , tubhyaM devA adhibruvan , azkau nyazkAvabhita AtiSTha vqtrahanratham , AtiSThantaM pari vifve abhUSan , friyaM vasAnafcarati svarocAH , mahattadasyAsurasya nAma , A vifvarUpo amqtAni tasthau , anu tvendra ?o madatvanu bqhaspatiH 23

अभिप्रेहि वीरयस्व । उग्रश्चेत्ता सपत्नहा । आतिष्ठ मित्रवर्धनः । तुभ्यं देवा अधिब्रुवन् । अङ्कौ न्यङ्कावभित आतिष्ठ वृत्रहन्रथम् । आतिष्ठन्तं परि विश्वे अभूषन् । श्रियं वसानश्चरति स्वरोचाः । महत्तदस्यासुरस्य नाम । आ विश्वरूपो अमृतानि तस्थौ । अनु त्वेन्द्र ?ो मदत्वनु बृहस्पतिः २३

अभिप्रेहि वीरयस्व । उग्रश्चेत्ता सपत्नहा । आतिष्ठ मित्रवर्धनः । तुभ्यं देवा अधिब्रुवन् । अङ्कौ न्यङ्कावभित आतिष्ठ वृत्रहन्रथम् । आतिष्ठन्तं परि विश्वे अभूषन् । श्रियं वसानश्चरति स्वरोचाः । महत्तदस्यासुरस्य नाम । आ विश्वरूपो अमृतानि तस्थौ । अनु त्वेन्द्रो मदत्वनु बृहस्पतिः २३

3518

agSTyo m¨Î ¬+," p[*=t( ) t;inN{ a;dÿ ) t En' vj[mu´Ty;>y;yNt ) t;ngSTywveN{ ky;xu.Iyen;xmyt;m( ) t;,(x;Nt;nup;×yt ) yTky;xu.Iy' .vit x;NTyw ) tSm;det EeN{ ; m;¨t; ¬=;," svnIy; .v²Nt ) ]y" p[qmeh¥;l>yNte ) Ev' iÃtIye ) Ev' tOtIye 32

agastyo marudbhya ukSNaH praukSat , tAnindra Adatta , ta enaM vajramudyatyAbhyAyanta , tAnagastyafcaivendra fca kayAfubhIyenAfamayatAm , tANfAntAnupAhvayata , yatkayAfubhIyaM bhavati fAntyai , tasmAdeta aindra ?A mArutA ukSANaH savanIyA bhavanti , trayaH prathame'hannAlabhyante , evaM dvitIye , evaM tqtIye 32

agastyo marudbhya ukSNaH praukSat , tAnindra Adatta , ta enaM vajramudyatyAbhyAyanta , tAnagastyafcaivendra fca kayAfubhIyenAfamayatAm , tANfAntAnupAhvayata , yatkayAfubhIyaM bhavati fAntyai , tasmAdeta aindrA mArutA ukSANaH savanIyA bhavanti , trayaH prathame'hannAlabhyante , evaM dvitIye , evaM tqtIye 32

अगस्त्यो मरुद्भ्य उक्ष्णः प्रौक्षत् । तानिन्द्र आदत्त । त एनं वज्रमुद्यत्याभ्यायन्त । तानगस्त्यश्चैवेन्द्र श्च कयाशुभीयेनाशमयताम् । ताण्शान्तानुपाह्वयत । यत्कयाशुभीयं भवति शान्त्यै । तस्मादेत ऐन्द्र ?ा मारुता उक्षाणः सवनीया भवन्ति । त्रयः प्रथमेऽहन्नालभ्यन्ते । एवं द्वितीये । एवं तृतीये ३२

अगस्त्यो मरुद्भ्य उक्ष्णः प्रौक्षत् । तानिन्द्र आदत्त । त एनं वज्रमुद्यत्याभ्यायन्त । तानगस्त्यश्चैवेन्द्र श्च कयाशुभीयेनाशमयताम् । ताण्शान्तानुपाह्वयत । यत्कयाशुभीयं भवति शान्त्यै । तस्मादेत ऐन्द्रा मारुता उक्षाणः सवनीया भवन्ति । त्रयः प्रथमेऽहन्नालभ्यन्ते । एवं द्वितीये । एवं तृतीये ३२

3536

te Sv;Émno ¨i{ y; vWRinÉ,Rj" ) És\ h; n heW£tv" sud;nv" ) yduÿme m¨to m?yme v; ) yÃ;vme su.g;so idivÏ ) tto no ¨{ ; ¬t v;NvSy ) a¦e ivÿ;õivWo y´j;m" ) é@¼ aÉ¦\ Svvs' nmoÉ." ) h p[s¢o ivcyTÕt' n" ) rqwárv p[.re v;jp²º" ) p[d²=É,Nm¨t;\ StommO?y;m( 38

te svAmino rudri yA varSanirNijaH , siMM hA na heSakratavaH sudAnavaH , yaduttame maruto madhyame vA , yadvAvame subhagAso diviSTha , tato no rudra ?A uta vAnvasya , agne vittAddhaviSo yadyajAmaH , IDe agniMM svavasaM namobhiH , iha prasapto vicayatkqtaM naH , rathairiva prabhare vAjapadbhiH , pradakSiNinmarutAMM stomamqdhyAm 38

te svAmino rudri yA varSanirNijaH , siMM hA na heSakratavaH sudAnavaH , yaduttame maruto madhyame vA , yadvAvame subhagAso diviSTha , tato no rudrA uta vAnvasya , agne vittAddhaviSo yadyajAmaH , IDe agniMM svavasaM namobhiH , iha prasapto vicayatkqtaM naH , rathairiva prabhare vAjapadbhiH , pradakSiNinmarutAMM stomamqdhyAm 38

ते स्वामिनो रुद्रि या वर्षनिर्णिजः । सिँ हा न हेषक्रतवः सुदानवः । यदुत्तमे मरुतो मध्यमे वा । यद्वावमे सुभगासो दिविष्ठ । ततो नो रुद्र ?ा उत वान्वस्य । अग्ने वित्ताद्धविषो यद्यजामः । ईडे अग्निँ स्ववसं नमोभिः । इह प्रसप्तो विचयत्कृतं नः । रथैरिव प्रभरे वाजपद्भिः । प्रदक्षिणिन्मरुताँ स्तोममृध्याम् ३८

ते स्वामिनो रुद्रि या वर्षनिर्णिजः । सिँ हा न हेषक्रतवः सुदानवः । यदुत्तमे मरुतो मध्यमे वा । यद्वावमे सुभगासो दिविष्ठ । ततो नो रुद्रा उत वान्वस्य । अग्ने वित्ताद्धविषो यद्यजामः । ईडे अग्निँ स्ववसं नमोभिः । इह प्रसप्तो विचयत्कृतं नः । रथैरिव प्रभरे वाजपद्भिः । प्रदक्षिणिन्मरुताँ स्तोममृध्याम् ३८

3548

iÃt; yo vO]hNtm" ) ivd N{ " xt£tu" ) ¬p no hárÉ." sutm( ) s sUr a; jnyïäoitárN{ m( ) ay; É/y; trÉ,ri{ bh;R" ) Aten xuãmInvm;no ak" ) Vyu²§/o a§o ai{ ÉbR.ed ) ¬t Tyd;Éym( ) yidN{ n;üWIãv; ) ag[e iv=u p[tIdyt( 42

dvitA yo vqtrahantamaH , vida indra ?H fatakratuH , upa no haribhiH sutam , sa sUra A janayaxjyotirindra m , ayA dhiyA taraNiradri barhAH , qtena fuSmInavamAno arkaiH , vyusridho asro adri rbibheda , uta tyadAfvafviyam , yadindra nAhuSISvA , agre vikSu pratIdayat 42

dvitA yo vqtrahantamaH , vida indra H! fatakratuH , upa no haribhiH sutam , sa sUra A janayaxjyotirindra m , ayA dhiyA taraNiradri barhAH , qtena fuSmInavamAno arkaiH , vyusridho asro adri rbibheda , uta tyadAfvafviyam , yadindra nAhuSISvA , agre vikSu pratIdayat 42

द्विता यो वृत्रहन्तमः । विद इन्द्र ?ः शतक्रतुः । उप नो हरिभिः सुतम् । स सूर आ जनयञ्ज्योतिरिन्द्र म् । अया धिया तरणिरद्रि बर्हाः । ऋतेन शुष्मीनवमानो अर्कैः । व्युस्रिधो अस्रो अद्रि र्बिभेद । उत त्यदाश्वश्वियम् । यदिन्द्र नाहुषीष्वा । अग्रे विक्षु प्रतीदयत् ४२

द्विता यो वृत्रहन्तमः । विद इन्द्र ः! शतक्रतुः । उप नो हरिभिः सुतम् । स सूर आ जनयञ्ज्योतिरिन्द्र म् । अया धिया तरणिरद्रि बर्हाः । ऋतेन शुष्मीनवमानो अर्कैः । व्युस्रिधो अस्रो अद्रि र्बिभेद । उत त्यदाश्वश्वियम् । यदिन्द्र नाहुषीष्वा । अग्रे विक्षु प्रतीदयत् ४२

3551

.reâãvN{ \ suhv\ hv;mhe ) a\ homuc\ suÕt' dwVy' jnm( ) aÉ¦' Ém]' v¨,\ s;tye .gm( ) ´;v;pOÉqvI m¨t" SvStye ) mih =e]' pu¨N{ ' ivivÃ;n( ) a;idTs²%>y rq\ smwrt( ) N{ o nOÉ.rjn¶I´;n" s;km( ) sUyRmuWs' g;tumÉ¦m( ) ¬¨ù no lokmnuneiW ivÃ;n( ) suvvRÆäoitr.y\ SvâSt 43

bhareSvindraMM suhavaMM havAmahe , aMM homucaMM sukqtaM daivyaM janam , agniM mitraM varuNaMM sAtaye bhagam , dyAvApqthivI marutaH svastaye , mahi kSetraM purufcandraM vividvAn , Aditsakhibhyafca rathaMM samairat , indra ?o nqbhirajanaddIdyAnaH sAkam , sUryamuSasaM gAtumagnim , uruM no lokamanuneSi vidvAn , suvarvajjyotirabhayaMM svasti 43

bhareSvindra MM! suhavaMM havAmahe , aMM homucaMM sukqtaM daivyaM janam , agniM mitraM varuNaMM sAtaye bhagam , dyAvApqthivI marutaH svastaye , mahi kSetraM purufcandraM vividvAn , Aditsakhibhyafca rathaMM samairat , indro nqbhirajanaddIdyAnaH sAkam , sUryamuSasaM gAtumagnim , uruM no lokamanuneSi vidvAn , suvarvajjyotirabhayaMM svasti 43

भरेष्विन्द्रँ सुहवँ हवामहे । अँ होमुचँ सुकृतं दैव्यं जनम् । अग्निं मित्रं वरुणँ सातये भगम् । द्यावापृथिवी मरुतः स्वस्तये । महि क्षेत्रं पुरुश्चन्द्रं विविद्वान् । आदित्सखिभ्यश्च रथँ समैरत् । इन्द्र ?ो नृभिरजनद्दीद्यानः साकम् । सूर्यमुषसं गातुमग्निम् । उरुं नो लोकमनुनेषि विद्वान् । सुवर्वज्ज्योतिरभयँ स्वस्ति ४३

भरेष्विन्द्र ँ! सुहवँ हवामहे । अँ होमुचँ सुकृतं दैव्यं जनम् । अग्निं मित्रं वरुणँ सातये भगम् । द्यावापृथिवी मरुतः स्वस्तये । महि क्षेत्रं पुरुश्चन्द्रं विविद्वान् । आदित्सखिभ्यश्च रथँ समैरत् । इन्द्रो नृभिरजनद्दीद्यानः साकम् । सूर्यमुषसं गातुमग्निम् । उरुं नो लोकमनुनेषि विद्वान् । सुवर्वज्ज्योतिरभयँ स्वस्ति ४३

3554

Aãv; t N{ SqivrSy b;ô )¬pSqey;m xr,; bOhNt; ) a; no iv;ihåitÉ." sjoW;" ) b[÷ juW;,o hyR y;ih ) vrIvOjTSqivreÉ." su²xp[ ) aSme d/ÃW,\ xuãmÉmN{ ) N{ ;y g;v a;²xrm( ) duduî¼ vÉj[,e m/u ) yTsImup×reivdt( ) t;Ste vÉj[N/envo jojyunR" 44

qSvA ta indra sthavirasya bAhU ,upastheyAma faraNA bqhantA , A no vifvAhirUtibhiH sajoSAH , brahma juSANo haryafva yAhi , varIvqjatsthavirebhiH sufipra , asme dadhadvqSaNaMM fuSmamindra , indra ?Aya gAva Afiram , duduhre vajriNe madhu , yatsImupahvare'vidat , tAste vajrindhenavo jojayurnaH 44

qSvA ta indra sthavirasya bAhU ,upastheyAma faraNA bqhantA , A no vifvAhirUtibhiH sajoSAH , brahma juSANo haryafva yAhi , varIvqjatsthavirebhiH sufipra , asme dadhadvqSaNaMM fuSmamindra , indrA ya gAva Afiram , duduhre vajriNe madhu , yatsImupahvare'vidat , tAste vajrindhenavo jojayurnaH 44

ऋष्वा त इन्द्र स्थविरस्य बाहू ।उपस्थेयाम शरणा बृहन्ता । आ नो विश्वाहिरूतिभिः सजोषाः । ब्रह्म जुषाणो हर्यश्व याहि । वरीवृजत्स्थविरेभिः सुशिप्र । अस्मे दधद्वृषणँ शुष्ममिन्द्र । इन्द्र ?ाय गाव आशिरम् । दुदुह्रे वज्रिणे मधु । यत्सीमुपह्वरेऽविदत् । तास्ते वज्रिन्धेनवो जोजयुर्नः ४४

ऋष्वा त इन्द्र स्थविरस्य बाहू ।उपस्थेयाम शरणा बृहन्ता । आ नो विश्वाहिरूतिभिः सजोषाः । ब्रह्म जुषाणो हर्यश्व याहि । वरीवृजत्स्थविरेभिः सुशिप्र । अस्मे दधद्वृषणँ शुष्ममिन्द्र । इन्द्रा य गाव आशिरम् । दुदुह्रे वज्रिणे मधु । यत्सीमुपह्वरेऽविदत् । तास्ते वज्रिन्धेनवो जोजयुर्नः ४४

3563

s N{ mb[vIt( ) m;Nm éPseit ) t;inN{ " pdxen Stomen n;Òot( ) s iv;Ndev;nb[vIt( ) m;Nm éPsteit ) t;iNve dev;" s¢dxen Stomen n;Òuvn( ) s ivã,umb[vIt( ) m;Nm éPseit ) t;iNvã,urekÉv\ xen Stomen;Òot( ) v;rvNtIyen;v;ryt 47

sa indra mabravIt , imAnma Ipseti , tAnindra ?H paxcadafena stomena nApnot , sa vifvAndevAnabravIt , imAnma Ipsateti , tAnvifve devAH saptadafena stomena nApnuvan , sa viSNumabravIt , imAnma Ipseti , tAnviSNurekaviMM fena stomenApnot , vAravantIyenAvArayata 47

sa indra mabravIt , imAnma Ipseti , tAnindra H! paxcadafena stomena nApnot , sa vifvAndevAnabravIt , imAnma Ipsateti , tAnvifve devAH saptadafena stomena nApnuvan , sa viSNumabravIt , imAnma Ipseti , tAnviSNurekaviMM fena stomenApnot , vAravantIyenAvArayata 47

स इन्द्र मब्रवीत् । इमान्म ईप्सेति । तानिन्द्र ?ः पञ्चदशेन स्तोमेन नाप्नोत् । स विश्वान्देवानब्रवीत् । इमान्म ईप्सतेति । तान्विश्वे देवाः सप्तदशेन स्तोमेन नाप्नुवन् । स विष्णुमब्रवीत् । इमान्म ईप्सेति । तान्विष्णुरेकविँ शेन स्तोमेनाप्नोत् । वारवन्तीयेनावारयत ४७

स इन्द्र मब्रवीत् । इमान्म ईप्सेति । तानिन्द्र ः! पञ्चदशेन स्तोमेन नाप्नोत् । स विश्वान्देवानब्रवीत् । इमान्म ईप्सतेति । तान्विश्वे देवाः सप्तदशेन स्तोमेन नाप्नुवन् । स विष्णुमब्रवीत् । इमान्म ईप्सेति । तान्विष्णुरेकविँ शेन स्तोमेनाप्नोत् । वारवन्तीयेनावारयत ४७

3578

ivÅySv idxo mhI" ) ivxSTv; sv;R v;HzNtu ) m; Tv{ ;·^mÉ/.[xt( ) y; idVy; a;p" pys; s'b.Uvu" ) y; aNtár= ¬t p;ÉqRvIy;Ü" ) t;s;' Tv; sv;Rs;\ ¨c; ) aÉ.iW; vcRs; ) aÉ. Tv; vcRs; Ésc' idVyen ) pys; sh ) yq;s; r;·^v/Rn" 52

vifrayasva difo mahIH , vifastvA sarvA vAxchantu , mA tvadra ?ASTramadhibhrafat , yA divyA ApaH payasA saMbabhUvuH , yA antarikSa uta pArthivIryAH , tAsAM tvA sarvAsAMM rucA , abhiSixcAi varcasA , abhi tvA varcasA sicaM divyena , payasA saha , yathAsA rASTravardhanaH 52

vifrayasva difo mahIH , vifastvA sarvA vAxchantu , mA tvadrA STramadhibhrafat , yA divyA ApaH payasA saMbabhUvuH , yA antarikSa uta pArthivIryAH , tAsAM tvA sarvAsAMM rucA , abhiSixcAi varcasA , abhi tvA varcasA sicaM divyena , payasA saha , yathAsA rASTravardhanaH 52

विश्रयस्व दिशो महीः । विशस्त्वा सर्वा वाञ्छन्तु । मा त्वद्र ?ाष्ट्रमधिभ्रशत् । या दिव्या आपः पयसा संबभूवुः । या अन्तरिक्ष उत पार्थिवीर्याः । तासां त्वा सर्वासाँ रुचा । अभिषिञ्चाइ वर्चसा । अभि त्वा वर्चसा सिचं दिव्येन । पयसा सह । यथासा राष्ट्रवर्धनः ५२

विश्रयस्व दिशो महीः । विशस्त्वा सर्वा वाञ्छन्तु । मा त्वद्रा ष्ट्रमधिभ्रशत् । या दिव्या आपः पयसा संबभूवुः । या अन्तरिक्ष उत पार्थिवीर्याः । तासां त्वा सर्वासाँ रुचा । अभिषिञ्चाइ वर्चसा । अभि त्वा वर्चसा सिचं दिव्येन । पयसा सह । यथासा राष्ट्रवर्धनः ५२

3581

tq; Tv; sivt; krt( ) N{ ' iv; avIvO/n( ) smu{ Vycs' Égr" ) rqItm\ rqIn;m( ) v;j;n;\ sTpit' pitm( ) vsvSTv; purSt;dÉ.iWNtu g;y]e, zNds; ) ¨{ ;STv; d²=,toÉ.iWNtu ]w·.en zNds; ) a;id-Ty;STv; p;dÉ.iWNtu j;gten zNds; ) ive Tv; dev; ¬ÿrto-É.iWNTv;nu·.en zNds; ) bOhSpitSTvopár·;dÉ.iWtu p;Û¹n zNds; 53

tathA tvA savitA karat , indraM vifvA avIvqdhan , samudra vyacasaM giraH , rathItamaMM rathInAm , vAjAnAMM satpatiM patim , vasavastvA purastAdabhiSixcantu gAyatreNa chandasA , rudra ?AstvA dakSiNato'bhiSixcantu traiSTubhena chandasA , Adi-tyAstvA pafcAdabhiSixcantu jAgatena chandasA , vifve tvA devA uttarato-'bhiSixcantvAnuSTubhena chandasA , bqhaspatistvopariSTAdabhiSixcatu pAzktena chandasA 53

tathA tvA savitA karat , indraM vifvA avIvqdhan , samudra vyacasaM giraH , rathItamaMM rathInAm , vAjAnAMM satpatiM patim , vasavastvA purastAdabhiSixcantu gAyatreNa chandasA , rudrA stvA dakSiNato'bhiSixcantu traiSTubhena chandasA , Adi-tyAstvA pafcAdabhiSixcantu jAgatena chandasA , vifve tvA devA uttarato-'bhiSixcantvAnuSTubhena chandasA , bqhaspatistvopariSTAdabhiSixcatu pAzktena chandasA 53

तथा त्वा सविता करत् । इन्द्रं विश्वा अवीवृधन् । समुद्र व्यचसं गिरः । रथीतमँ रथीनाम् । वाजानाँ सत्पतिं पतिम् । वसवस्त्वा पुरस्तादभिषिञ्चन्तु गायत्रेण छन्दसा । रुद्र ?ास्त्वा दक्षिणतोऽभिषिञ्चन्तु त्रैष्टुभेन छन्दसा । आदि-त्यास्त्वा पश्चादभिषिञ्चन्तु जागतेन छन्दसा । विश्वे त्वा देवा उत्तरतो-ऽभिषिञ्चन्त्वानुष्टुभेन छन्दसा । बृहस्पतिस्त्वोपरिष्टादभिषिञ्चतु पाङ्क्तेन छन्दसा ५३

तथा त्वा सविता करत् । इन्द्रं विश्वा अवीवृधन् । समुद्र व्यचसं गिरः । रथीतमँ रथीनाम् । वाजानाँ सत्पतिं पतिम् । वसवस्त्वा पुरस्तादभिषिञ्चन्तु गायत्रेण छन्दसा । रुद्रा स्त्वा दक्षिणतोऽभिषिञ्चन्तु त्रैष्टुभेन छन्दसा । आदि-त्यास्त्वा पश्चादभिषिञ्चन्तु जागतेन छन्दसा । विश्वे त्वा देवा उत्तरतो-ऽभिषिञ्चन्त्वानुष्टुभेन छन्दसा । बृहस्पतिस्त्वोपरिष्टादभिषिञ्चतु पाङ्क्तेन छन्दसा ५३

3590

m; n N{ ;É.tSTvdOãv;ár·;s" ) Ev; b[÷NtvedStu ) itÏ; rqe aÉ/ yÃj[hSt" ) a; rXmINdev yuvse Sv" ) a;itÏ vO]h¥;itÏNt' pár ) anu TveN{ o mdTvnu Tv; Ém];v¨,* ) ´* Tv; pOÉqvI c p[cets; ) xu£o bOh¶²=,; Tv; ipptuR ) anu Sv/; Écikt;\ somo aÉ¦" ) anu Tv;vtu sivt; sven 56

mA na indra ?AbhitastvadqSvAriSTAsaH , evA brahmantavedastu , tiSThA rathe adhi yadvajrahastaH , A rafmIndeva yuvase svafvaH , AtiSTha vqtrahannAtiSThantaM pari , anu tvendra ?o madatvanu tvA mitrAvaruNau , dyaufca tvA pqthivI ca pracetasA , fukro bqhaddakSiNA tvA pipartu , anu svadhA cikitAMM somo agniH , anu tvAvatu savitA savena 56

mA na indrA bhitastvadqSvAriSTAsaH , evA brahmantavedastu , tiSThA rathe adhi yadvajrahastaH , A rafmIndeva yuvase svafvaH , AtiSTha vqtrahannAtiSThantaM pari , anu tvendro madatvanu tvA mitrAvaruNau , dyaufca tvA pqthivI ca pracetasA , fukro bqhaddakSiNA tvA pipartu , anu svadhA cikitAMM somo agniH , anu tvAvatu savitA savena 56

मा न इन्द्र ?ाभितस्त्वदृष्वारिष्टासः । एवा ब्रह्मन्तवेदस्तु । तिष्ठा रथे अधि यद्वज्रहस्तः । आ रश्मीन्देव युवसे स्वश्वः । आतिष्ठ वृत्रहन्नातिष्ठन्तं परि । अनु त्वेन्द्र ?ो मदत्वनु त्वा मित्रावरुणौ । द्यौश्च त्वा पृथिवी च प्रचेतसा । शुक्रो बृहद्दक्षिणा त्वा पिपर्तु । अनु स्वधा चिकिताँ सोमो अग्निः । अनु त्वावतु सविता सवेन ५६

मा न इन्द्रा भितस्त्वदृष्वारिष्टासः । एवा ब्रह्मन्तवेदस्तु । तिष्ठा रथे अधि यद्वज्रहस्तः । आ रश्मीन्देव युवसे स्वश्वः । आतिष्ठ वृत्रहन्नातिष्ठन्तं परि । अनु त्वेन्द्रो मदत्वनु त्वा मित्रावरुणौ । द्यौश्च त्वा पृथिवी च प्रचेतसा । शुक्रो बृहद्दक्षिणा त्वा पिपर्तु । अनु स्वधा चिकिताँ सोमो अग्निः । अनु त्वावतु सविता सवेन ५६

3602

deih d²=,;' p[itrSv;yu" ) aq; muCySv v¨,Sy p;x;t( ) yen;vpTsivt; =ure, ) somSy r;Do v¨,Sy ivÃ;n( ) ten b[÷;,o vptedmSyojeRmm( ) rYy; vcRs; s\ sOj;q ) m; te kx;nnu g;ÃcR Ett( ) tq; /;t; krotu te ) tu>yÉmN{ o bOhSpit" ) sivt; vcR a;d/;t( 60

dehi dakSiNAM pratirasvAyuH , athA mucyasva varuNasya pAfAt , yenAvapatsavitA kSureNa , somasya rAjxo varuNasya vidvAn , tena brahmANo vapatedamasyorjemam , rayyA varcasA saMM sqjAtha , mA te kefAnanu gAdvarca etat , tathA dhAtA karotu te , tubhyamindra ?o bqhaspatiH , savitA varca AdadhAt 60

देहि दक्षिणां प्रतिरस्वायुः । अथा मुच्यस्व वरुणस्य पाशात् । येनावपत्सविता क्षुरेण । सोमस्य राज्ञो वरुणस्य विद्वान् । तेन ब्रह्माणो वपतेदमस्योर्जेमम् । रय्या वर्चसा सँ सृजाथ । मा ते केशाननु गाद्वर्च एतत् । तथा धाता करोतु ते । तुभ्यमिन्द्र ?ो बृहस्पतिः । सविता वर्च आदधात् ६०

देहि दक्षिणां प्रतिरस्वायुः । अथा मुच्यस्व वरुणस्य पाशात् । येनावपत्सविता क्षुरेण । सोमस्य राज्ञो वरुणस्य विद्वान् । तेन ब्रह्माणो वपतेदमस्योर्जेमम् । रय्या वर्चसा सँ सृजाथ । मा ते केशाननु गाद्वर्च एतत् । तथा धाता करोतु ते । तुभ्यमिन्द्रो बृहस्पतिः । सविता वर्च आदधात् ६०

3614

hrNTySmw ivxo b²lm( ) Eenmp[it:y;t' gCzit ) y Ev' ved ) p[b;-üGv; ag[e =];

harantyasmai vifo balim , ainamapratikhyAtaM gacchati , ya evaM veda , prabA-hugvA agre kSatrANyAtepuH , teSAmindra ?H kSatrANyAdatta , na vA imAni kSatrA-NyabhUvanniti , tannakSatrANAM nakSatratvam , A freyaso bhrAtqvyasya teja indri yaM datte , ya etena yajate , ya u cainamevaM veda 64

harantyasmai vifo balim , ainamapratikhyAtaM gacchati , ya evaM veda , prabA-hugvA agre kSatrANyAtepuH , teSAmindra H! kSatrANyAdatta , na vA imAni kSatrA-NyabhUvanniti , tannakSatrANAM nakSatratvam , A freyaso bhrAtqvyasya teja indri yaM datte , ya etena yajate , ya u cainamevaM veda 64

हरन्त्यस्मै विशो बलिम् । ऐनमप्रतिख्यातं गच्छति । य एवं वेद । प्रबा-हुग्वा अग्रे क्षत्राण्यातेपुः । तेषामिन्द्र ?ः क्षत्राण्यादत्त । न वा इमानि क्षत्रा-ण्यभूवन्निति । तन्नक्षत्राणां नक्षत्रत्वम् । आ श्रेयसो भ्रातृव्यस्य तेज इन्द्रि यं दत्ते । य एतेन यजते । य उ चैनमेवं वेद ६४

हरन्त्यस्मै विशो बलिम् । ऐनमप्रतिख्यातं गच्छति । य एवं वेद । प्रबा-हुग्वा अग्रे क्षत्राण्यातेपुः । तेषामिन्द्र ः! क्षत्राण्यादत्त । न वा इमानि क्षत्रा-ण्यभूवन्निति । तन्नक्षत्राणां नक्षत्रत्वम् । आ श्रेयसो भ्रातृव्यस्य तेज इन्द्रि यं दत्ते । य एतेन यजते । य उ चैनमेवं वेद ६४

3651

a¦e Tv' p;ry; nVyo aSm;n( ) SvâStÉ.rit dug;RÉ, iv; ) pU pOQvI bül; n ¬vIR ).v; tok;y tny;y x' yo" ) p[ k;rvo mnn; vCym;n;" ) dev{ IcI' nyq devyNt" ) d²=,;v;@±v;ÉjnI p[;Cyeit ) hiv.RrNTy¦ye `Ot;cI )N{ ' nro ) yuje rqm( ) )jgO>,; te d²=,;ÉmN{ hStm( 11

agne tvaM pArayA navyo asmAn , svastibhirati durgANi vifvA , pUfca pqthvI bahulA na urvI ,bhavA tokAya tanayAya faM yoH , pra kAravo mananA vacyamAnAH , devadra ?IcIM nayatha devayantaH , dakSiNAvADvAjinI prAcyeti , havirbharantyagnaye ghqtAcI ,indraM naro , yuje ratham , ,jagqbhNA te dakSiNAmindra hastam 11

agne tvaM pArayA navyo asmAn , svastibhirati durgANi vifvA , pUfca pqthvI bahulA na urvI ,bhavA tokAya tanayAya faM yoH , pra kAravo mananA vacyamAnAH , devadrI cIM nayatha devayantaH , dakSiNAvADvAjinI prAcyeti , havirbharantyagnaye ghqtAcI ,indraM naro , yuje ratham , ,jagqbhNA te dakSiNAmindra hastam 11

अग्ने त्वं पारया नव्यो अस्मान् । स्वस्तिभिरति दुर्गाणि विश्वा । पूश्च पृथ्वी बहुला न उर्वी ।भवा तोकाय तनयाय शं योः । प्र कारवो मनना वच्यमानाः । देवद्र ?ीचीं नयथ देवयन्तः । दक्षिणावाड्वाजिनी प्राच्येति । हविर्भरन्त्यग्नये घृताची ।इन्द्रं नरो । युजे रथम् । ।जगृभ्णा ते दक्षिणामिन्द्र हस्तम् ११

अग्ने त्वं पारया नव्यो अस्मान् । स्वस्तिभिरति दुर्गाणि विश्वा । पूश्च पृथ्वी बहुला न उर्वी ।भवा तोकाय तनयाय शं योः । प्र कारवो मनना वच्यमानाः । देवद्री चीं नयथ देवयन्तः । दक्षिणावाड्वाजिनी प्राच्येति । हविर्भरन्त्यग्नये घृताची ।इन्द्रं नरो । युजे रथम् । ।जगृभ्णा ते दक्षिणामिन्द्र हस्तम् ११

3669

ivc£me ) i]deRv" ) a; te mho ) yo j;t Ev ) aÉ. go];É, ) a;É." SpO/o ÉmqtIrárW

vicakrame , trirdevaH , A te maho , yo jAta eva , abhi gotrANi , AbhiH spqdho mithatIrariSaNyan , amitrasya vyathayA manyumindra AbhirvifvA abhiyujo viSUcIH , AryAya vifo'vatarIrdAsIH , ayaMM fqNve adha jayannuta ghnan , ayamuta prakqNute yudhA gAH , yadA satyaM kqNute manyumindra ?H 17

विचक्रमे । त्रिर्देवः । आ ते महो । यो जात एव । अभि गोत्राणि । आभिः स्पृधो मिथतीररिषण्यन् । अमित्रस्य व्यथया मन्युमिन्द्र आभिर्विश्वा अभियुजो विषूचीः । आर्याय विशोऽवतरीर्दासीः । अयँ शृण्वे अध जयन्नुत घ्नन् । अयमुत प्रकृणुते युधा गाः । यदा सत्यं कृणुते मन्युमिन्द्र ?ः १७

3678

aqem; iv;" pOtn; jy;És ) v/I' vO]' m¨t ²N{ ye, ) Sven .;men tivWo b.Uv;n( ) ahmet; mnve ivN{ ;" ) sug; apkr vj[b;ó" ) s yo vOW; vOâã,yeÉ." smok;" ) mho idv" pOÉqVy; sm[;$( ) stInsæv; hVyo .reWu ) m¨Tv;¥o .vâTvN{ ètI ) N{ o vO]mtrÃ]tUyeR 20

athemA vifvAH pqtanA jayAsi , vadhIM vqtraM maruta indri yeNa , svena bhAmena taviSo babhUvAn , ahametA manave vifvafcandra ?AH , sugA apafcakara vajrabAhuH , sa yo vqSA vqSNiyebhiH samokAH , maho divaH pqthivyAfca samrAT , satInasattvA havyo bhareSu , marutvAnno bhavatvindra UtI , indra ?o vqtramataradvqtratUrye 20

athemA vifvAH pqtanA jayAsi , vadhIM vqtraM maruta indri yeNa , svena bhAmena taviSo babhUvAn , ahametA manave vifvafcandrA H! , sugA apafcakara vajrabAhuH , sa yo vqSA vqSNiyebhiH samokAH , maho divaH pqthivyAfca samrAT , satInasattvA havyo bhareSu , marutvAnno bhavatvindra UtI , indro vqtramataradvqtratUrye 20

अथेमा विश्वाः पृतना जयासि । वधीं वृत्रं मरुत इन्द्रि येण । स्वेन भामेन तविषो बभूवान् । अहमेता मनवे विश्वश्चन्द्र ?ाः । सुगा अपश्चकर वज्रबाहुः । स यो वृषा वृष्णियेभिः समोकाः । महो दिवः पृथिव्याश्च सम्राट् । सतीनसत्त्वा हव्यो भरेषु । मरुत्वान्नो भवत्विन्द्र ऊती । इन्द्र ?ो वृत्रमतरद्वृत्रतूर्ये २०

अथेमा विश्वाः पृतना जयासि । वधीं वृत्रं मरुत इन्द्रि येण । स्वेन भामेन तविषो बभूवान् । अहमेता मनवे विश्वश्चन्द्रा ः! । सुगा अपश्चकर वज्रबाहुः । स यो वृषा वृष्णियेभिः समोकाः । महो दिवः पृथिव्याश्च सम्राट् । सतीनसत्त्वा हव्यो भरेषु । मरुत्वान्नो भवत्विन्द्र ऊती । इन्द्रो वृत्रमतरद्वृत्रतूर्ये २०

3681

an;/Oãyo m`v; xUr N{ " ) aNven' ivxo amdNt pUÉvR" ) ay\ r;j; jgtWR,In;m( ) s Ev vIr" s ¬ vIy;Rv;n( ) s Ekr;jo jgt" prSp;" ) yd; vO]mtrCzËr N{ " ) aq;.v¶Émt;É.£tUn;m( ) N{ o yD' v/RyiNvved;" ) puro@;xSy juWt;\ hivnR" ) vO]' tITv;R d;nv' vj[b;ó" 21

anAdhqSyo maghavA fUra indra ?H , anvenaM vifo amadanta pUrviH , ayaMM rAjA jagatafcarSaNInAm , sa eva vIraH sa u vIryAvAn , sa ekarAjo jagataH paraspAH , yadA vqtramataracchUra indra ?H , athAbhavaddamitAbhikratUnAm , indra ?o yajxaM vardhayanvifvavedAH , puroDAfasya juSatAMM havirnaH , vqtraM tIrtvA dAnavaM vajrabAhuH 21

anAdhqSyo maghavA fUra indra H! , anvenaM vifo amadanta pUrviH , ayaMM rAjA jagatafcarSaNInAm , sa eva vIraH sa u vIryAvAn , sa ekarAjo jagataH paraspAH , yadA vqtramataracchUra indra H! , athAbhavaddamitAbhikratUnAm , indro yajxaM vardhayanvifvavedAH , puroDAfasya juSatAMM havirnaH , vqtraM tIrtvA dAnavaM vajrabAhuH 21

अनाधृष्यो मघवा शूर इन्द्र ?ः । अन्वेनं विशो अमदन्त पूर्विः । अयँ राजा जगतश्चर्षणीनाम् । स एव वीरः स उ वीर्यावान् । स एकराजो जगतः परस्पाः । यदा वृत्रमतरच्छूर इन्द्र ?ः । अथाभवद्दमिताभिक्रतूनाम् । इन्द्र ?ो यज्ञं वर्धयन्विश्ववेदाः । पुरोडाशस्य जुषताँ हविर्नः । वृत्रं तीर्त्वा दानवं वज्रबाहुः २१

अनाधृष्यो मघवा शूर इन्द्र ः! । अन्वेनं विशो अमदन्त पूर्विः । अयँ राजा जगतश्चर्षणीनाम् । स एव वीरः स उ वीर्यावान् । स एकराजो जगतः परस्पाः । यदा वृत्रमतरच्छूर इन्द्र ः! । अथाभवद्दमिताभिक्रतूनाम् । इन्द्रो यज्ञं वर्धयन्विश्ववेदाः । पुरोडाशस्य जुषताँ हविर्नः । वृत्रं तीर्त्वा दानवं वज्रबाहुः २१

3684

idxoë\ h¶\ iht; ë\ h,en ) m' yD' v/RyiNvved;" ) puro@;x' p[itgO>,;âTvN{ " ) yd; vO]mtCzËRr N{ " ) aqwkr;jo a.vÆn;n;m( ) N{ o dev;HxMbrhTy a;vt( ) N{ o dev;n;m.vTpurog;" ) N{ o yDe hivW; v;vO/;n" ) vO]tU,oR a.y\ xmR y\ st( ) y" s¢ ÉsN/U\ rd/;-TpOÉqVy;m( ) y" s¢ lok;nÕ,oi¶xx ) N{ o hivãm;NTsg,o m¨²º" ) vO]tU,oR yDÉmhopy;st( 22

difo'dqMM haddqMM hitA dqMM haNena , imaM yajxaM vardhayanvifvavedAH , puroDAfaM pratigqbhNAtvindra ?H , yadA vqtramatarcchUra indra ?H , athaikarAjo abhavajjanAnAm , indra ?o devAxfambarahatya Avat , indra ?o devAnAmabhavatpurogAH , indra ?o yajxe haviSA vAvqdhAnaH , vqtratUrNo abhayaMM farma yaMM sat , yaH sapta sindhUMM radadhA-tpqthivyAm , yaH sapta lokAnakqNoddifafa , indra ?o haviSmAntsagaNo marudbhiH , vqtratUrNo yajxamihopayAsat 22

difo'dqMM haddqMM hitA dqMM haNena , imaM yajxaM vardhayanvifvavedAH , puroDAfaM pratigqbhNAtvindra H! , yadA vqtramatarcchUra indra H! , athaikarAjo abhavajjanAnAm , indro devAxfambarahatya Avat , indro devAnAmabhavatpurogAH , indro yajxe haviSA vAvqdhAnaH , vqtratUrNo abhayaMM farma yaMM sat , yaH sapta sindhUMM radadhA-tpqthivyAm , yaH sapta lokAnakqNoddifafa , indro haviSmAntsagaNo marudbhiH , vqtratUrNo yajxamihopayAsat 22

दिशोऽदृँ हद्दृँ हिता दृँ हणेन । इमं यज्ञं वर्धयन्विश्ववेदाः । पुरोडाशं प्रतिगृभ्णात्विन्द्र ?ः । यदा वृत्रमतर्च्छूर इन्द्र ?ः । अथैकराजो अभवज्जनानाम् । इन्द्र ?ो देवाञ्शम्बरहत्य आवत् । इन्द्र ?ो देवानामभवत्पुरोगाः । इन्द्र ?ो यज्ञे हविषा वावृधानः । वृत्रतूर्णो अभयँ शर्म यँ सत् । यः सप्त सिन्धूँ रदधा-त्पृथिव्याम् । यः सप्त लोकानकृणोद्दिशश । इन्द्र ?ो हविष्मान्त्सगणो मरुद्भिः । वृत्रतूर्णो यज्ञमिहोपयासत् २२

दिशोऽदृँ हद्दृँ हिता दृँ हणेन । इमं यज्ञं वर्धयन्विश्ववेदाः । पुरोडाशं प्रतिगृभ्णात्विन्द्र ः! । यदा वृत्रमतर्च्छूर इन्द्र ः! । अथैकराजो अभवज्जनानाम् । इन्द्रो देवाञ्शम्बरहत्य आवत् । इन्द्रो देवानामभवत्पुरोगाः । इन्द्रो यज्ञे हविषा वावृधानः । वृत्रतूर्णो अभयँ शर्म यँ सत् । यः सप्त सिन्धूँ रदधा-त्पृथिव्याम् । यः सप्त लोकानकृणोद्दिशश । इन्द्रो हविष्मान्त्सगणो मरुद्भिः । वृत्रतूर्णो यज्ञमिहोपयासत् २२

3687

N{ StrSv;nÉ.m;ithog[" ) ihr

indra starasvAnabhimAtihograH , hiraNyavAfIriSiraH suvarSAH , tasya vayaMM sumatau yajxiyasya , api bhadre saumanase syAma , hiraNyavarNo abhayaM kqNotu , abhimAtihendra ?H pqtanAsu jiSNuH , sa naH farma trivarUthaM viyaMM sat , yUyaM pAta svastibhiH sadA naH , indraMM stuhi vajriNaMM stomapqSTham , puroDAfasya juSatAMM havirnaH 23

indra starasvAnabhimAtihograH , hiraNyavAfIriSiraH suvarSAH , tasya vayaMM sumatau yajxiyasya , api bhadre saumanase syAma , hiraNyavarNo abhayaM kqNotu , abhimAtihendra H! pqtanAsu jiSNuH , sa naH farma trivarUthaM viyaMM sat , yUyaM pAta svastibhiH sadA naH , indra MM! stuhi vajriNaMM stomapqSTham , puroDAfasya juSatAMM havirnaH 23

इन्द्र स्तरस्वानभिमातिहोग्रः । हिरण्यवाशीरिषिरः सुवर्षाः । तस्य वयँ सुमतौ यज्ञियस्य । अपि भद्रे सौमनसे स्याम । हिरण्यवर्णो अभयं कृणोतु । अभिमातिहेन्द्र ?ः पृतनासु जिष्णुः । स नः शर्म त्रिवरूथं वियँ सत् । यूयं पात स्वस्तिभिः सदा नः । इन्द्रँ स्तुहि वज्रिणँ स्तोमपृष्ठम् । पुरोडाशस्य जुषताँ हविर्नः २३

इन्द्र स्तरस्वानभिमातिहोग्रः । हिरण्यवाशीरिषिरः सुवर्षाः । तस्य वयँ सुमतौ यज्ञियस्य । अपि भद्रे सौमनसे स्याम । हिरण्यवर्णो अभयं कृणोतु । अभिमातिहेन्द्र ः! पृतनासु जिष्णुः । स नः शर्म त्रिवरूथं वियँ सत् । यूयं पात स्वस्तिभिः सदा नः । इन्द्र ँ! स्तुहि वज्रिणँ स्तोमपृष्ठम् । पुरोडाशस्य जुषताँ हविर्नः २३

3690

hTv;É.m;tI" pOtn;" shSv;n( ) aq;.y' Õ,uih ivto n" ) Stuih xUr' vÉj[,mp[tItm( ) aÉ.m;ithn' pu¨ôtÉmN{ m( ) y Ek CztpitjRneWu ) tSm; N{ ;y hivr;juhot ) N{ o dev;n;mÉ/p;" puroiht" ) idx;' pitr.vÃ;ÉjnIv;n( ) aÉ.m;ith; tivWStuivãm;n( ) aSm>y' Éc]' vOW,\ rÉy' d;t( 24

hatvAbhimAtIH pqtanAH sahasvAn , athAbhayaM kqNuhi vifvato naH , stuhi fUraM vajriNamapratItam , abhimAtihanaM puruhUtamindra m , ya eka icchatapatirjaneSu , tasmA indra ?Aya havirAjuhota , indra ?o devAnAmadhipAH purohitaH , difAM patirabhavadvAjinIvAn , abhimAtihA taviSastuviSmAn , asmabhyaM citraM vqSaNaMM rayiM dAt 24

hatvAbhimAtIH pqtanAH sahasvAn , athAbhayaM kqNuhi vifvato naH , stuhi fUraM vajriNamapratItam , abhimAtihanaM puruhUtamindra m , ya eka icchatapatirjaneSu , tasmA indrA ya havirAjuhota , indro devAnAmadhipAH purohitaH , difAM patirabhavadvAjinIvAn , abhimAtihA taviSastuviSmAn , asmabhyaM citraM vqSaNaMM rayiM dAt 24

हत्वाभिमातीः पृतनाः सहस्वान् । अथाभयं कृणुहि विश्वतो नः । स्तुहि शूरं वज्रिणमप्रतीतम् । अभिमातिहनं पुरुहूतमिन्द्र म् । य एक इच्छतपतिर्जनेषु । तस्मा इन्द्र ?ाय हविराजुहोत । इन्द्र ?ो देवानामधिपाः पुरोहितः । दिशां पतिरभवद्वाजिनीवान् । अभिमातिहा तविषस्तुविष्मान् । अस्मभ्यं चित्रं वृषणँ रयिं दात् २४

हत्वाभिमातीः पृतनाः सहस्वान् । अथाभयं कृणुहि विश्वतो नः । स्तुहि शूरं वज्रिणमप्रतीतम् । अभिमातिहनं पुरुहूतमिन्द्र म् । य एक इच्छतपतिर्जनेषु । तस्मा इन्द्रा य हविराजुहोत । इन्द्रो देवानामधिपाः पुरोहितः । दिशां पतिरभवद्वाजिनीवान् । अभिमातिहा तविषस्तुविष्मान् । अस्मभ्यं चित्रं वृषणँ रयिं दात् २४

3693

y me ´;v;pOÉqvI mihTv; ) blen;ë\ hdÉ.m;itheN{ " ) s no hÉv" p[itgO>,;tu r;tye ) dev;n;' devo inÉ/p; no aVy;t( ) anvSte rq') vOã,e yÿe ) N{ Sy nu vIy;R

ya ime dyAvApqthivI mahitvA , balenAdqMM hadabhimAtihendra ?H , sa no haviH pratigqbhNAtu rAtaye , devAnAM devo nidhipA no avyAt , anavaste rathaM, vqSNe yatte , indra sya nu vIryANy , ahannahim , ,indra ?o yAto'vasitasya rAjA , famasya ca fqzgiNo vajrabAhuH , sedu rAjA kSeti carSaNInAm , arAnna nemiH pari tA babhUva 25

ya ime dyAvApqthivI mahitvA , balenAdqMM hadabhimAtihendra H! , sa no haviH pratigqbhNAtu rAtaye , devAnAM devo nidhipA no avyAt , anavaste rathaM, vqSNe yatte , indra sya nu vIryANy , ahannahim , ,indro yAto'vasitasya rAjA , famasya ca fqzgiNo vajrabAhuH , sedu rAjA kSeti carSaNInAm , arAnna nemiH pari tA babhUva 25

य इमे द्यावापृथिवी महित्वा । बलेनादृँ हदभिमातिहेन्द्र ?ः । स नो हविः प्रतिगृभ्णातु रातये । देवानां देवो निधिपा नो अव्यात् । अनवस्ते रथं। वृष्णे यत्ते । इन्द्र स्य नु वीर्याण्य् । अहन्नहिम् । ।इन्द्र ?ो यातोऽवसितस्य राजा । शमस्य च शृङ्गिणो वज्रबाहुः । सेदु राजा क्षेति चर्षणीनाम् । अरान्न नेमिः परि ता बभूव २५

य इमे द्यावापृथिवी महित्वा । बलेनादृँ हदभिमातिहेन्द्र ः! । स नो हविः प्रतिगृभ्णातु रातये । देवानां देवो निधिपा नो अव्यात् । अनवस्ते रथं। वृष्णे यत्ते । इन्द्र स्य नु वीर्याण्य् । अहन्नहिम् । ।इन्द्रो यातोऽवसितस्य राजा । शमस्य च शृङ्गिणो वज्रबाहुः । सेदु राजा क्षेति चर्षणीनाम् । अरान्न नेमिः परि ता बभूव २५

3696

aÉ. És?mo aÉjg;dSy x]Un( ) iv itGmen vOW.e,; puro.et( ) s' vj[e,;sOjÃ]ÉmN{ " ) p[ Sv;' mitmitrCz;xd;n" ) ivã,u' dev' v¨,mUtye .gm( ) meds; dev; vpy; yj?vm( ) t; no yDm;gt' iv/en; ) p[j;vdSme { iv,eh /ÿm( ) meds; dev; vpy; yj?vm( ) ivã,u' c dev' v¨,' c r;itm( 26

abhi sidhmo ajigAdasya fatrUn , vi tigmena vqSabheNA puro'bhet , saM vajreNAsqjadvqtramindra ?H , pra svAM matimatiracchAfadAnaH , viSNuM devaM varuNamUtaye bhagam , medasA devA vapayA yajadhvam , tA no yajxamAgataM vifvadhenA , prajAvadasme dra viNeha dhattam , medasA devA vapayA yajadhvam , viSNuM ca devaM varuNaM ca rAtim 26

abhi sidhmo ajigAdasya fatrUn , vi tigmena vqSabheNA puro'bhet , saM vajreNAsqjadvqtramindra H! , pra svAM matimatiracchAfadAnaH , viSNuM devaM varuNamUtaye bhagam , medasA devA vapayA yajadhvam , tA no yajxamAgataM vifvadhenA , prajAvadasme dra viNeha dhattam , medasA devA vapayA yajadhvam , viSNuM ca devaM varuNaM ca rAtim 26

अभि सिध्मो अजिगादस्य शत्रून् । वि तिग्मेन वृषभेणा पुरोऽभेत् । सं वज्रेणासृजद्वृत्रमिन्द्र ?ः । प्र स्वां मतिमतिरच्छाशदानः । विष्णुं देवं वरुणमूतये भगम् । मेदसा देवा वपया यजध्वम् । ता नो यज्ञमागतं विश्वधेना । प्रजावदस्मे द्र विणेह धत्तम् । मेदसा देवा वपया यजध्वम् । विष्णुं च देवं वरुणं च रातिम् २६

अभि सिध्मो अजिगादस्य शत्रून् । वि तिग्मेन वृषभेणा पुरोऽभेत् । सं वज्रेणासृजद्वृत्रमिन्द्र ः! । प्र स्वां मतिमतिरच्छाशदानः । विष्णुं देवं वरुणमूतये भगम् । मेदसा देवा वपया यजध्वम् । ता नो यज्ञमागतं विश्वधेना । प्रजावदस्मे द्र विणेह धत्तम् । मेदसा देवा वपया यजध्वम् । विष्णुं च देवं वरुणं च रातिम् २६

3711

xuÉc' nu Stom\ ) XnqÃ]m( ) )¬.; v;ÉmN{ ;¦I) p[ cWRÉ,>y" ) )a; vO]h,; ) gIÉ.RivRp[" ) )b[÷,Spte TvmSy yNt; ) sUÿ_Sy boÉ/ tny' c ÉjNv ) iv' tº{ ' ydv²Nt dev;" ) bOhÃdem ivdqe suvIr;" ) s é\ sTyeÉ." s²%É." xuc²º" ) go/;ys' iv /nswrtdRt( ) b[÷,SpitvORWÉ.vRr;hw" 31

fuciM nu stomaMM , fnathadvqtram , ,ubhA vAmindra ?AgnI, pra carSaNibhyaH , ,A vqtrahaNA , gIrbhirvipraH , ,brahmaNaspate tvamasya yantA , sUktasya bodhi tanayaM ca jinva , vifvaM tadbhadraM yadavanti devAH , bqhadvadema vidathe suvIrAH , sa IMM satyebhiH sakhibhiH fucadbhiH , godhAyasaM vi dhanasairatardat , brahmaNaspatirvqSabhirvarAhaiH 31

fuciM nu stomaMM , fnathadvqtram , ,ubhA vAmindrA gnI, pra carSaNibhyaH , ,A vqtrahaNA , gIrbhirvipraH , ,brahmaNaspate tvamasya yantA , sUktasya bodhi tanayaM ca jinva , vifvaM tadbhadraM yadavanti devAH , bqhadvadema vidathe suvIrAH , sa IMM satyebhiH sakhibhiH fucadbhiH , godhAyasaM vi dhanasairatardat , brahmaNaspatirvqSabhirvarAhaiH 31

शुचिं नु स्तोमँ । श्नथद्वृत्रम् । ।उभा वामिन्द्र ?ाग्नी। प्र चर्षणिभ्यः । ।आ वृत्रहणा । गीर्भिर्विप्रः । ।ब्रह्मणस्पते त्वमस्य यन्ता । सूक्तस्य बोधि तनयं च जिन्व । विश्वं तद्भद्रं यदवन्ति देवाः । बृहद्वदेम विदथे सुवीराः । स ईँ सत्येभिः सखिभिः शुचद्भिः । गोधायसं वि धनसैरतर्दत् । ब्रह्मणस्पतिर्वृषभिर्वराहैः ३१

शुचिं नु स्तोमँ । श्नथद्वृत्रम् । ।उभा वामिन्द्रा ग्नी। प्र चर्षणिभ्यः । ।आ वृत्रहणा । गीर्भिर्विप्रः । ।ब्रह्मणस्पते त्वमस्य यन्ता । सूक्तस्य बोधि तनयं च जिन्व । विश्वं तद्भद्रं यदवन्ति देवाः । बृहद्वदेम विदथे सुवीराः । स ईँ सत्येभिः सखिभिः शुचद्भिः । गोधायसं वि धनसैरतर्दत् । ब्रह्मणस्पतिर्वृषभिर्वराहैः ३१

3714

`mRSvedoÉ.{ Riv,' Vy;n$( ) b[÷,Spter.v´q;vxm( ) sTyo mNyumRih km;R kárãyt" ) yo g; ¬d;jTs idve iv c;.jt( ) mhIv rIit" xvs; srTpOqkª ) N/;no aÉ¦' vnvÃnuãyt" ) Õtb[÷; xUxuv{ ;thVy t( ) j;ten j;tmit sOTp[sO\ ste ) y'y' yuj' Õ,ute b[÷,Spit" ) b[÷,Spte suymSy ivh; 32

gharmasvedobhirdra viNaM vyAnaT , brahmaNaspaterabhavadyathAvafam , satyo manyurmahi karmA kariSyataH , yo gA udAjatsa dive vi cAbhajat , mahIva rItiH favasA saratpqthak , indhAno agniM vanavadvanuSyataH , kqtabrahmA fUfuvadra ?Atahavya it , jAtena jAtamati sqtprasqMM sate , yaMyaM yujaM kqNute brahmaNaspatiH , brahmaNaspate suyamasya vifvahA 32

gharmasvedobhirdra viNaM vyAnaT , brahmaNaspaterabhavadyathAvafam , satyo manyurmahi karmA kariSyataH , yo gA udAjatsa dive vi cAbhajat , mahIva rItiH favasA saratpqthak , indhAno agniM vanavadvanuSyataH , kqtabrahmA fUfuvadrA tahavya it , jAtena jAtamati sqtprasqMM sate , yaMyaM yujaM kqNute brahmaNaspatiH , brahmaNaspate suyamasya vifvahA 32

घर्मस्वेदोभिर्द्र विणं व्यानट् । ब्रह्मणस्पतेरभवद्यथावशम् । सत्यो मन्युर्महि कर्मा करिष्यतः । यो गा उदाजत्स दिवे वि चाभजत् । महीव रीतिः शवसा सरत्पृथक् । इन्धानो अग्निं वनवद्वनुष्यतः । कृतब्रह्मा शूशुवद्र ?ातहव्य इत् । जातेन जातमति सृत्प्रसृँ सते । यंयं युजं कृणुते ब्रह्मणस्पतिः । ब्रह्मणस्पते सुयमस्य विश्वहा ३२

घर्मस्वेदोभिर्द्र विणं व्यानट् । ब्रह्मणस्पतेरभवद्यथावशम् । सत्यो मन्युर्महि कर्मा करिष्यतः । यो गा उदाजत्स दिवे वि चाभजत् । महीव रीतिः शवसा सरत्पृथक् । इन्धानो अग्निं वनवद्वनुष्यतः । कृतब्रह्मा शूशुवद्रा तहव्य इत् । जातेन जातमति सृत्प्रसृँ सते । यंयं युजं कृणुते ब्रह्मणस्पतिः । ब्रह्मणस्पते सुयमस्य विश्वहा ३२

3731

²x=; s²%>y" pu¨ôt nO>y" ) Tv\ ih dO!; m`viNvcet;" ) ap;vOÉ/ párvOit' n r;/" ) N{ o r;j; jgtWR,In;m( ) aÉ/ =Ém ivWuåp' ydâSt ) tto dd;tu d;xuWe vsUin ) cod{ ;/ ¬pStutÉdv;Rkª ) tmu ·ih yo aÉ..UTyoj;" ) vNv¥v;t" pu¨ôt N{ " ) aW;!mug[\ shm;n-m;É." 38gIÉ.RvR/R vOW.' cWR,In;m( ) SqUrSy r;yo bOhto y éxe ) tmu ·v;m ivdqeâãvN{ m( ) yo v;yun; jyit gomtIWu ) p[ /Oã,uy; nyit vSyo aCz ) a; te xuãmo vOW. Etu p;t( ) aoÿr;d/r;g; purSt;t( ) a; ivto aÉ. smeTvv;Rª)N{ ´u»\ suvvRõeçSme 39

fikSA sakhibhyaH puruhUta nqbhyaH , tvaMM hi dqDhA maghavanvicetAH , apAvqdhi parivqtiM na rAdhaH , indra ?o rAjA jagatafcarSaNInAm , adhi kSami viSurUpaM yadasti , tato dadAtu dAfuSe vasUni , codadra ?Adha upastutafcidarvAk , tamu STuhi yo abhibhUtyojAH , vanvannavAtaH puruhUta indra ?H , aSADhamugraMM sahamAna-mAbhiH 38gIrbhirvardha vqSabhaM carSaNInAm , sthUrasya rAyo bqhato ya Ife , tamu STavAma vidatheSvindra m , yo vAyunA jayati gomatISu , pra dhqSNuyA nayati vasyo accha , A te fuSmo vqSabha etu pafcAt , ottarAdadharAgA purastAt , A vifvato abhi sametvarvAz,indra dyumnaMM suvarvaddhehyasme 39

fikSA sakhibhyaH puruhUta nqbhyaH , tvaMM hi dqDhA maghavanvicetAH , apAvqdhi parivqtiM na rAdhaH , indro rAjA jagatafcarSaNInAm , adhi kSami viSurUpaM yadasti , tato dadAtu dAfuSe vasUni , codadrA dha upastutafcidarvAk , tamu STuhi yo abhibhUtyojAH , vanvannavAtaH puruhUta indra H! , aSADhamugraMM sahamAna-mAbhiH 38gIrbhirvardha vqSabhaM carSaNInAm , sthUrasya rAyo bqhato ya Ife , tamu STavAma vidatheSvindra m , yo vAyunA jayati gomatISu , pra dhqSNuyA nayati vasyo accha , A te fuSmo vqSabha etu pafcAt , ottarAdadharAgA purastAt , A vifvato abhi sametvarvAz,indra dyumnaMM suvarvaddhehyasme 39

शिक्षा सखिभ्यः पुरुहूत नृभ्यः । त्वँ हि दृढा मघवन्विचेताः । अपावृधि परिवृतिं न राधः । इन्द्र ?ो राजा जगतश्चर्षणीनाम् । अधि क्षमि विषुरूपं यदस्ति । ततो ददातु दाशुषे वसूनि । चोदद्र ?ाध उपस्तुतश्चिदर्वाक् । तमु ष्टुहि यो अभिभूत्योजाः । वन्वन्नवातः पुरुहूत इन्द्र ?ः । अषाढमुग्रँ सहमान-माभिः ३८गीर्भिर्वर्ध वृषभं चर्षणीनाम् । स्थूरस्य रायो बृहतो य ईशे । तमु ष्टवाम विदथेष्विन्द्र म् । यो वायुना जयति गोमतीषु । प्र धृष्णुया नयति वस्यो अच्छ । आ ते शुष्मो वृषभ एतु पश्चात् । ओत्तरादधरागा पुरस्तात् । आ विश्वतो अभि समेत्वर्वाङ्।इन्द्र द्युम्नँ सुवर्वद्धेह्यस्मे ३९

शिक्षा सखिभ्यः पुरुहूत नृभ्यः । त्वँ हि दृढा मघवन्विचेताः । अपावृधि परिवृतिं न राधः । इन्द्रो राजा जगतश्चर्षणीनाम् । अधि क्षमि विषुरूपं यदस्ति । ततो ददातु दाशुषे वसूनि । चोदद्रा ध उपस्तुतश्चिदर्वाक् । तमु ष्टुहि यो अभिभूत्योजाः । वन्वन्नवातः पुरुहूत इन्द्र ः! । अषाढमुग्रँ सहमान-माभिः ३८गीर्भिर्वर्ध वृषभं चर्षणीनाम् । स्थूरस्य रायो बृहतो य ईशे । तमु ष्टवाम विदथेष्विन्द्र म् । यो वायुना जयति गोमतीषु । प्र धृष्णुया नयति वस्यो अच्छ । आ ते शुष्मो वृषभ एतु पश्चात् । ओत्तरादधरागा पुरस्तात् । आ विश्वतो अभि समेत्वर्वाङ्।इन्द्र द्युम्नँ सुवर्वद्धेह्यस्मे ३९

3749

aSm;kù b[÷ pOtn;su sç; aSm;km( ) vOi·idRVy; sup;r; ) yuv' vS];É, pIvs; vs;qe ) yuvor¾Cz{ ; mNtvo h sg;Ü" ) av;itrtmnOt;in iv; ) Aten Ém];v¨,; sceqe ) tTsu v;' Ém];v¨,; mihTvm( ) ém;R tSqu-WIrhÉ.duRduî¼ ) iv;" ipNvq SvsrSy /en;" anu v;mek" pivr;vvitR 45

asmAkaM brahma pqtanAsu sahyA asmAkam , vqSTirdivyA supArA , yuvaM vastrANi pIvasA vasAthe , yuvoracchidra ?A mantavo ha sargAH , avAtiratamanqtAni vifvA , qtena mitrAvaruNA sacethe , tatsu vAM mitrAvaruNA mahitvam , IrmA tasthu-SIrahabhirduduhre , vifvAH pinvatha svasarasya dhenAH anu vAmekaH pavirAvavarti 45

asmAkaM brahma pqtanAsu sahyA asmAkam , vqSTirdivyA supArA , yuvaM vastrANi pIvasA vasAthe , yuvoracchidrA mantavo ha sargAH , avAtiratamanqtAni vifvA , qtena mitrAvaruNA sacethe , tatsu vAM mitrAvaruNA mahitvam , IrmA tasthu-SIrahabhirduduhre , vifvAH pinvatha svasarasya dhenAH anu vAmekaH pavirAvavarti 45

अस्माकं ब्रह्म पृतनासु सह्या अस्माकम् । वृष्टिर्दिव्या सुपारा । युवं वस्त्राणि पीवसा वसाथे । युवोरच्छिद्र ?ा मन्तवो ह सर्गाः । अवातिरतमनृतानि विश्वा । ऋतेन मित्रावरुणा सचेथे । तत्सु वां मित्रावरुणा महित्वम् । ईर्मा तस्थु-षीरहभिर्दुदुह्रे । विश्वाः पिन्वथ स्वसरस्य धेनाः अनु वामेकः पविराववर्ति ४५

अस्माकं ब्रह्म पृतनासु सह्या अस्माकम् । वृष्टिर्दिव्या सुपारा । युवं वस्त्राणि पीवसा वसाथे । युवोरच्छिद्रा मन्तवो ह सर्गाः । अवातिरतमनृतानि विश्वा । ऋतेन मित्रावरुणा सचेथे । तत्सु वां मित्रावरुणा महित्वम् । ईर्मा तस्थु-षीरहभिर्दुदुह्रे । विश्वाः पिन्वथ स्वसरस्य धेनाः अनु वामेकः पविराववर्ति ४५

3752

y\ ihÏ' n;itivde sud;nU )a¾Cz{ \ xmR .uvnSy gop; ) tto no Ém];-v¨,;vvI·m( ) ÉsW;sNto jIÉgv;\ s" Sy;m ) a; no Ém];v¨,; hVyd;itm( ) `OtwgRVyUitmu=tÉm@;É." ) p[it v;m] vrm; jn;y ) pO,Itmuío idVySy' c;ro" ) p[ b;hv; ÉssOt' jIvse n" ) a; no gVyUitmu=t' `Oten 46

yadbaMM hiSThaM nAtivide sudAnU ,acchidraMM farma bhuvanasya gopA , tato no mitrA-varuNAvavISTam , siSAsanto jIgivAMM saH syAma , A no mitrAvaruNA havyadAtim , ghqtairgavyUtimukSatamiDAbhiH , prati vAmatra varamA janAya , pqNItamudgo divyasyaM cAroH , pra bAhavA sisqtaM jIvase naH , A no gavyUtimukSataM ghqtena 46

yadbaMM hiSThaM nAtivide sudAnU ,acchidra MM! farma bhuvanasya gopA , tato no mitrA-varuNAvavISTam , siSAsanto jIgivAMM saH syAma , A no mitrAvaruNA havyadAtim , ghqtairgavyUtimukSatamiDAbhiH , prati vAmatra varamA janAya , pqNItamudgo divyasyaM cAroH , pra bAhavA sisqtaM jIvase naH , A no gavyUtimukSataM ghqtena 46

यद्बँ हिष्ठं नातिविदे सुदानू ।अच्छिद्रँ शर्म भुवनस्य गोपा । ततो नो मित्रा-वरुणाववीष्टम् । सिषासन्तो जीगिवाँ सः स्याम । आ नो मित्रावरुणा हव्यदातिम् । घृतैर्गव्यूतिमुक्षतमिडाभिः । प्रति वामत्र वरमा जनाय । पृणीतमुद्गो दिव्यस्यं चारोः । प्र बाहवा सिसृतं जीवसे नः । आ नो गव्यूतिमुक्षतं घृतेन ४६

यद्बँ हिष्ठं नातिविदे सुदानू ।अच्छिद्र ँ! शर्म भुवनस्य गोपा । ततो नो मित्रा-वरुणाववीष्टम् । सिषासन्तो जीगिवाँ सः स्याम । आ नो मित्रावरुणा हव्यदातिम् । घृतैर्गव्यूतिमुक्षतमिडाभिः । प्रति वामत्र वरमा जनाय । पृणीतमुद्गो दिव्यस्यं चारोः । प्र बाहवा सिसृतं जीवसे नः । आ नो गव्यूतिमुक्षतं घृतेन ४६

3755

a; no jne Åvyt' yuv;n; ) Åut' me Ém];v¨,; hvem; ) m; ¨{ ;y iSqr/Nvne Égr" ) ²=p[eWve dev;y Sv/;»e ) aW;!;y shm;n;y mI!We ) itGm;yu/;y .rt; ê,otn ) Tv; dÿe.I ¨{ x'tmeÉ." ) xt\ ihm; axIy .eWjeÉ." ) VySmd(Ã¹Wo ivtr' Vy\ h" ) VymIv;\ ;tySv; ivWUcI" 47

A no jane fravayataM yuvAnA , frutaM me mitrAvaruNA havemA , imA rudra ?Aya sthiradhanvane giraH , kSipreSave devAya svadhAmne , aSADhAya sahamAnAya mIDhuSe , tigmAyudhAya bharatA fqNotana , tvA dattebhI rudra faMtamebhiH , fataMM himA afIya bheSajebhiH , vyasmaddveSo vitaraM vyaMM haH , vyamIvAMM fcAtayasvA viSUcIH 47

A no jane fravayataM yuvAnA , frutaM me mitrAvaruNA havemA , imA rudrA ya sthiradhanvane giraH , kSipreSave devAya svadhAmne , aSADhAya sahamAnAya mIDhuSe , tigmAyudhAya bharatA fqNotana , tvA dattebhI rudra faMtamebhiH , fataMM himA afIya bheSajebhiH , vyasmaddveSo vitaraM vyaMM haH , vyamIvAMM fcAtayasvA viSUcIH 47

आ नो जने श्रवयतं युवाना । श्रुतं मे मित्रावरुणा हवेमा । इमा रुद्र ?ाय स्थिरधन्वने गिरः । क्षिप्रेषवे देवाय स्वधाम्ने । अषाढाय सहमानाय मीढुषे । तिग्मायुधाय भरता शृणोतन । त्वा दत्तेभी रुद्र शंतमेभिः । शतँ हिमा अशीय भेषजेभिः । व्यस्मद्द्वेषो वितरं व्यँ हः । व्यमीवाँ श्चातयस्वा विषूचीः ४७

आ नो जने श्रवयतं युवाना । श्रुतं मे मित्रावरुणा हवेमा । इमा रुद्रा य स्थिरधन्वने गिरः । क्षिप्रेषवे देवाय स्वधाम्ने । अषाढाय सहमानाय मीढुषे । तिग्मायुधाय भरता शृणोतन । त्वा दत्तेभी रुद्र शंतमेभिः । शतँ हिमा अशीय भेषजेभिः । व्यस्मद्द्वेषो वितरं व्यँ हः । व्यमीवाँ श्चातयस्वा विषूचीः ४७

3761

sUyoR devImuWs\ rocm;n; myR" ) n yoW;m>yeit p;t( ) y]; nro devyNto yug;in ) ivtNvte p[it .{ ;y .{ m( ) .{ ; a; hárt" sUyRSy ) Éc]; EdGv; anum;´;s" ) nmSyNto idv a; pOÏmSqu" ) pár ´;v;pOÉqvI y²Nt s´" ) tTsUyRSy devTv' tNmihTvm( ) m?y; ktoRivRtt\ s'j.;r 49

sUryo devImuSasaMM rocamAnA maryaH , na yoSAmabhyeti pafcAt , yatrA naro devayanto yugAni , vitanvate prati bhadra ?Aya bhadra m , bhadra ?A afvA haritaH sUryasya , citrA edagvA anumAdyAsaH , namasyanto diva A pqSThamasthuH , pari dyAvApqthivI yanti sadyaH , tatsUryasya devatvaM tanmahitvam , madhyA kartorvitataMM saMjabhAra 49

sUryo devImuSasaMM rocamAnA maryaH , na yoSAmabhyeti pafcAt , yatrA naro devayanto yugAni , vitanvate prati bhadrA ya bhadra m , bhadrA afvA haritaH sUryasya , citrA edagvA anumAdyAsaH , namasyanto diva A pqSThamasthuH , pari dyAvApqthivI yanti sadyaH , tatsUryasya devatvaM tanmahitvam , madhyA kartorvitataMM saMjabhAra 49

सूर्यो देवीमुषसँ रोचमाना मर्यः । न योषामभ्येति पश्चात् । यत्रा नरो देवयन्तो युगानि । वितन्वते प्रति भद्र ?ाय भद्र म् । भद्र ?ा अश्वा हरितः सूर्यस्य । चित्रा एदग्वा अनुमाद्यासः । नमस्यन्तो दिव आ पृष्ठमस्थुः । परि द्यावापृथिवी यन्ति सद्यः । तत्सूर्यस्य देवत्वं तन्महित्वम् । मध्या कर्तोर्विततँ संजभार ४९

सूर्यो देवीमुषसँ रोचमाना मर्यः । न योषामभ्येति पश्चात् । यत्रा नरो देवयन्तो युगानि । वितन्वते प्रति भद्रा य भद्र म् । भद्रा अश्वा हरितः सूर्यस्य । चित्रा एदग्वा अनुमाद्यासः । नमस्यन्तो दिव आ पृष्ठमस्थुः । परि द्यावापृथिवी यन्ति सद्यः । तत्सूर्यस्य देवत्वं तन्महित्वम् । मध्या कर्तोर्विततँ संजभार ४९

3764

ydedyuÿ_ hárt" s/Sq;t( ) a;{ ;]I v;sStnute ÉsmSmw ) tâNm]Sy v¨,Sy;É.c=e ) sUyoR åp' Õ,ute ´o¨pSqe ) anNtmNyd(&xdSy p;j" ) Õã,mNyõárt" s'.r²Nt ) a´; dev; ¬idt; sUyRSy ) inr\ hs" ippOt;É¥rv´;t( ) t¥o Ém]o v¨,o m;mhNt;m( ) aidit" ÉsN/u" pOÉqvI ¬t ´*" 50

yadedayukta haritaH sadhasthAt , Adra ?AtrI vAsastanute simasmai , tanmitrasya varuNasyAbhicakSe , sUryo rUpaM kqNute dyorupasthe , anantamanyaddrufadasya pAjaH , kqSNamanyaddharitaH saMbharanti , adyA devA uditA sUryasya , niraMM hasaH pipqtAnniravadyAt , tanno mitro varuNo mAmahantAm , aditiH sindhuH pqthivI uta dyauH 50

yadedayukta haritaH sadhasthAt , AdrA trI vAsastanute simasmai , tanmitrasya varuNasyAbhicakSe , sUryo rUpaM kqNute dyorupasthe , anantamanyaddrufadasya pAjaH , kqSNamanyaddharitaH saMbharanti , adyA devA uditA sUryasya , niraMM hasaH pipqtAnniravadyAt , tanno mitro varuNo mAmahantAm , aditiH sindhuH pqthivI uta dyauH 50

यदेदयुक्त हरितः सधस्थात् । आद्र ?ात्री वासस्तनुते सिमस्मै । तन्मित्रस्य वरुणस्याभिचक्षे । सूर्यो रूपं कृणुते द्योरुपस्थे । अनन्तमन्यद्द्रुशदस्य पाजः । कृष्णमन्यद्धरितः संभरन्ति । अद्या देवा उदिता सूर्यस्य । निरँ हसः पिपृतान्निरवद्यात् । तन्नो मित्रो वरुणो मामहन्ताम् । अदितिः सिन्धुः पृथिवी उत द्यौः ५०

यदेदयुक्त हरितः सधस्थात् । आद्रा त्री वासस्तनुते सिमस्मै । तन्मित्रस्य वरुणस्याभिचक्षे । सूर्यो रूपं कृणुते द्योरुपस्थे । अनन्तमन्यद्द्रुशदस्य पाजः । कृष्णमन्यद्धरितः संभरन्ति । अद्या देवा उदिता सूर्यस्य । निरँ हसः पिपृतान्निरवद्यात् । तन्नो मित्रो वरुणो मामहन्ताम् । अदितिः सिन्धुः पृथिवी उत द्यौः ५०

3770

a;p[; ´;v;pOÉqvI aNtár=m( ) sUyR a;Tm; jgtStSquW ) Tv·; d/t( ) t¥SturIpm( ) )Tv·; vIr') ipx©åp" ) )dxem' Tv·jRnyNt g.Rm( ) atN{ ;so yuvtyo Éb.]Rm( ) itGm;nIk\ Svyxs' jneWu ) ivrocm;n' pár WI' ny²Nt ) a;iv·äo v/Rte c;¨r;su ) Éj÷;n;mU?vR" Svyx; ¬pSqe 52

AprA dyAvApqthivI antarikSam , sUrya AtmA jagatastasthuSafca , tvaSTA dadhat , tannasturIpam , ,tvaSTA vIraM, pifazgarUpaH , ,dafemaM tvaSTurjanayanta garbham , atandra ?Aso yuvatayo bibhartram , tigmAnIkaMM svayafasaM janeSu , virocamAnaM pari SIM nayanti , AviSTyo vardhate cArurAsu , jihmAnAmUrdhvaH svayafA upasthe 52

AprA dyAvApqthivI antarikSam , sUrya AtmA jagatastasthuSafca , tvaSTA dadhat , tannasturIpam , ,tvaSTA vIraM, pifazgarUpaH , ,dafemaM tvaSTurjanayanta garbham , atandrA so yuvatayo bibhartram , tigmAnIkaMM svayafasaM janeSu , virocamAnaM pari SIM nayanti , AviSTyo vardhate cArurAsu , jihmAnAmUrdhvaH svayafA upasthe 52

आप्रा द्यावापृथिवी अन्तरिक्षम् । सूर्य आत्मा जगतस्तस्थुषश्च । त्वष्टा दधत् । तन्नस्तुरीपम् । ।त्वष्टा वीरं। पिशङ्गरूपः । ।दशेमं त्वष्टुर्जनयन्त गर्भम् । अतन्द्र ?ासो युवतयो बिभर्त्रम् । तिग्मानीकँ स्वयशसं जनेषु । विरोचमानं परि षीं नयन्ति । आविष्ट्यो वर्धते चारुरासु । जिह्मानामूर्ध्वः स्वयशा उपस्थे ५२

आप्रा द्यावापृथिवी अन्तरिक्षम् । सूर्य आत्मा जगतस्तस्थुषश्च । त्वष्टा दधत् । तन्नस्तुरीपम् । ।त्वष्टा वीरं। पिशङ्गरूपः । ।दशेमं त्वष्टुर्जनयन्त गर्भम् । अतन्द्रा सो युवतयो बिभर्त्रम् । तिग्मानीकँ स्वयशसं जनेषु । विरोचमानं परि षीं नयन्ति । आविष्ट्यो वर्धते चारुरासु । जिह्मानामूर्ध्वः स्वयशा उपस्थे ५२

3784

¬dUhqur,Rso a²§/;nw" ) pti]É.rÅmwrVyÉqÉ." ) d\ sn;É.rÉn; p;ryNt;m( ) a¦IWom; yo a´ v;m( ) d' vc" spyRit ) tSmw /ÿ\ suvIyRm( ) gv;' poW\ SvÉy' )yo a¦IWom; hivW; spy;Rt( ) dev{ Ic; mns; yo `Oten ) tSy v[t\ r=t' p;tm\ hs" 57

udUhathurarNaso asridhAnaiH , patatribhiraframairavyathibhiH , daMM sanAbhirafvinA pArayantAm , agnISomA yo adya vAm , idaM vacaH saparyati , tasmai dhattaMM suvIryam , gavAM poSaMM svafviyaM ,yo agnISomA haviSA saparyAt , devadra ?IcA manasA yo ghqtena , tasya vrataMM rakSataM pAtamaMM hasaH 57

udUhathurarNaso asridhAnaiH , patatribhiraframairavyathibhiH , daMM sanAbhirafvinA pArayantAm , agnISomA yo adya vAm , idaM vacaH saparyati , tasmai dhattaMM suvIryam , gavAM poSaMM svafviyaM ,yo agnISomA haviSA saparyAt , devadrI cA manasA yo ghqtena , tasya vrataMM rakSataM pAtamaMM hasaH 57

उदूहथुरर्णसो अस्रिधानैः । पतत्रिभिरश्रमैरव्यथिभिः । दँ सनाभिरश्विना पारयन्ताम् । अग्नीषोमा यो अद्य वाम् । इदं वचः सपर्यति । तस्मै धत्तँ सुवीर्यम् । गवां पोषँ स्वश्वियं ।यो अग्नीषोमा हविषा सपर्यात् । देवद्र ?ीचा मनसा यो घृतेन । तस्य व्रतँ रक्षतं पातमँ हसः ५७

उदूहथुरर्णसो अस्रिधानैः । पतत्रिभिरश्रमैरव्यथिभिः । दँ सनाभिरश्विना पारयन्ताम् । अग्नीषोमा यो अद्य वाम् । इदं वचः सपर्यति । तस्मै धत्तँ सुवीर्यम् । गवां पोषँ स्वश्वियं ।यो अग्नीषोमा हविषा सपर्यात् । देवद्री चा मनसा यो घृतेन । तस्य व्रतँ रक्षतं पातमँ हसः ५७

3819

b[÷ sÉmºvTy;ütIn;m( ) a; g;vo aGm¥ut .{ m£n( ) sIdNtu goÏ¼ r,yNTvSme ) p[j;vtI" pu¨åp; h Syu" ) N{ ;y pUvIR¨Wso duh;n;" ) N{ o yJvne pO,te c ²x=it ) ¬pe¶d;it n Sv' muW;yit ) .Uyo.Uyo rÉyÉmdSy v/Ryn( ) aÉ.¥e ²%Lle ind/;it devyum( ) n t; nx²Nt ) n t; av;R 69

brahma samidbhavatyAhutInAm , A gAvo agmannuta bhadra makran , sIdantu goSThe raNayantvasme , prajAvatIH pururUpA iha syuH , indra ?Aya pUrvIruSaso duhAnAH , indra ?o yajvane pqNate ca fikSati , upeddadAti na svaM muSAyati , bhUyobhUyo rayimidasya vardhayan , abhinne khille nidadhAti devayum , na tA nafanti , na tA arvA 69

brahma samidbhavatyAhutInAm , A gAvo agmannuta bhadra makran , sIdantu goSThe raNayantvasme , prajAvatIH pururUpA iha syuH , indrA ya pUrvIruSaso duhAnAH , indro yajvane pqNate ca fikSati , upeddadAti na svaM muSAyati , bhUyobhUyo rayimidasya vardhayan , abhinne khille nidadhAti devayum , na tA nafanti , na tA arvA 69

ब्रह्म समिद्भवत्याहुतीनाम् । आ गावो अग्मन्नुत भद्र मक्रन् । सीदन्तु गोष्ठे रणयन्त्वस्मे । प्रजावतीः पुरुरूपा इह स्युः । इन्द्र ?ाय पूर्वीरुषसो दुहानाः । इन्द्र ?ो यज्वने पृणते च शिक्षति । उपेद्ददाति न स्वं मुषायति । भूयोभूयो रयिमिदस्य वर्धयन् । अभिन्ने खिल्ले निदधाति देवयुम् । न ता नशन्ति । न ता अर्वा ६९

ब्रह्म समिद्भवत्याहुतीनाम् । आ गावो अग्मन्नुत भद्र मक्रन् । सीदन्तु गोष्ठे रणयन्त्वस्मे । प्रजावतीः पुरुरूपा इह स्युः । इन्द्रा य पूर्वीरुषसो दुहानाः । इन्द्रो यज्वने पृणते च शिक्षति । उपेद्ददाति न स्वं मुषायति । भूयोभूयो रयिमिदस्य वर्धयन् । अभिन्ने खिल्ले निदधाति देवयुम् । न ता नशन्ति । न ता अर्वा ६९

3822

g;vo .go g;v N{ o me aCz;t( ) g;v" somSy p[qmSy .=" ) m; y; g;v" s jn;s N{ " ) Cz;mIõÈd; mns; ÉcidN{ m( ) yUy' g;vo medyq; Õx' Éct( ) aXlIl' ÉcTÕ,uq; sup[tIkm( ) .{ ' gOh' Õ,uq .{ v;c" ) bOhÃo vy ¬Cyte s.;su ) p[j;vtI" sUyvs\ árxNtI" ) xuõ; ap sup[p;,e ipbNtI" ) m; v" Sten éxt m;`x\ s" ) pár vo hetI ¨{ Sy vOïä;t( ) ¬pedmuppcRnm( ) a;su goWUppOCyt;m( ) ¬pWR.Sy retÉs ) ¬peN{ tv vIyeR 70

gAvo bhago gAva indra ?o me acchAt , gAvaH somasya prathamasya bhakSaH , imA yA gAvaH sa janAsa indra ?H , icchAmIddhqdA manasA cidindra m , yUyaM gAvo medayathA kqfaM cit , aflIlaM citkqNuthA supratIkam , bhadraM gqhaM kqNutha bhadra vAcaH , bqhadvo vaya ucyate sabhAsu , prajAvatIH sUyavasaMM rifantIH , fuddhA apa suprapANe pibantIH , mA vaH stena Ifata mAghafaMM saH , pari vo hetI rudra sya vqxjyAt , upedamupaparcanam , Asu goSUpapqcyatAm , uparSabhasya retasi , upendra tava vIrye 70

gAvo bhago gAva indro me acchAt , gAvaH somasya prathamasya bhakSaH , imA yA gAvaH sa janAsa indra H! , icchAmIddhqdA manasA cidindra m , yUyaM gAvo medayathA kqfaM cit , aflIlaM citkqNuthA supratIkam , bhadraM gqhaM kqNutha bhadra vAcaH , bqhadvo vaya ucyate sabhAsu , prajAvatIH sUyavasaMM rifantIH , fuddhA apa suprapANe pibantIH , mA vaH stena Ifata mAghafaMM saH , pari vo hetI rudra sya vqxjyAt , upedamupaparcanam , Asu goSUpapqcyatAm , uparSabhasya retasi , upendra tava vIrye 70

गावो भगो गाव इन्द्र ?ो मे अच्छात् । गावः सोमस्य प्रथमस्य भक्षः । इमा या गावः स जनास इन्द्र ?ः । इच्छामीद्धृदा मनसा चिदिन्द्र म् । यूयं गावो मेदयथा कृशं चित् । अश्लीलं चित्कृणुथा सुप्रतीकम् । भद्रं गृहं कृणुथ भद्र वाचः । बृहद्वो वय उच्यते सभासु । प्रजावतीः सूयवसँ रिशन्तीः । शुद्धा अप सुप्रपाणे पिबन्तीः । मा वः स्तेन ईशत माघशँ सः । परि वो हेती रुद्र स्य वृञ्ज्यात् । उपेदमुपपर्चनम् । आसु गोषूपपृच्यताम् । उपर्षभस्य रेतसि । उपेन्द्र तव वीर्ये ७०

गावो भगो गाव इन्द्रो मे अच्छात् । गावः सोमस्य प्रथमस्य भक्षः । इमा या गावः स जनास इन्द्र ः! । इच्छामीद्धृदा मनसा चिदिन्द्र म् । यूयं गावो मेदयथा कृशं चित् । अश्लीलं चित्कृणुथा सुप्रतीकम् । भद्रं गृहं कृणुथ भद्र वाचः । बृहद्वो वय उच्यते सभासु । प्रजावतीः सूयवसँ रिशन्तीः । शुद्धा अप सुप्रपाणे पिबन्तीः । मा वः स्तेन ईशत माघशँ सः । परि वो हेती रुद्र स्य वृञ्ज्यात् । उपेदमुपपर्चनम् । आसु गोषूपपृच्यताम् । उपर्षभस्य रेतसि । उपेन्द्र तव वीर्ये ७०

3825

t; sUy;RcN{ ms; iv.Oÿm; mht( ) tejo vsum{ ;jto idiv ) s;m;Tm;n; crt" s;mc;ár,; ) yyov[Rt' n mme j;tu devyo" ) ¬.;vNt* páry;t amR(y; ) idvo n rXmI\ Stnuto Vy,Rve ) ¬.; .uvNtI .uvn; kiv£tU )sUy;R n cN{ ; crto ht;mtI )ptI ´umiÃivd; ¬.; idv" ) sUy;R ¬.; cN{ ms; ivc=,; 71

tA sUryAcandra masA vifvabhqttamA mahat , tejo vasumadra ?Ajato divi , sAmAtmAnA carataH sAmacAriNA , yayorvrataM na mame jAtu devayoH , ubhAvantau pariyAta armyA , divo na rafmIMM stanuto vyarNave , ubhA bhuvantI bhuvanA kavikratU ,sUryA na candra ?A carato hatAmatI ,patI dyumadvifvavidA ubhA divaH , sUryA ubhA candra masA vicakSaNA 71

tA sUryAcandra masA vifvabhqttamA mahat , tejo vasumadrA jato divi , sAmAtmAnA carataH sAmacAriNA , yayorvrataM na mame jAtu devayoH , ubhAvantau pariyAta armyA , divo na rafmIMM stanuto vyarNave , ubhA bhuvantI bhuvanA kavikratU ,sUryA na candrA carato hatAmatI ,patI dyumadvifvavidA ubhA divaH , sUryA ubhA candra masA vicakSaNA 71

ता सूर्याचन्द्र मसा विश्वभृत्तमा महत् । तेजो वसुमद्र ?ाजतो दिवि । सामात्माना चरतः सामचारिणा । ययोर्व्रतं न ममे जातु देवयोः । उभावन्तौ परियात अर्म्या । दिवो न रश्मीँ स्तनुतो व्यर्णवे । उभा भुवन्ती भुवना कविक्रतू ।सूर्या न चन्द्र ?ा चरतो हतामती ।पती द्युमद्विश्वविदा उभा दिवः । सूर्या उभा चन्द्र मसा विचक्षणा ७१

ता सूर्याचन्द्र मसा विश्वभृत्तमा महत् । तेजो वसुमद्रा जतो दिवि । सामात्माना चरतः सामचारिणा । ययोर्व्रतं न ममे जातु देवयोः । उभावन्तौ परियात अर्म्या । दिवो न रश्मीँ स्तनुतो व्यर्णवे । उभा भुवन्ती भुवना कविक्रतू ।सूर्या न चन्द्रा चरतो हतामती ।पती द्युमद्विश्वविदा उभा दिवः । सूर्या उभा चन्द्र मसा विचक्षणा ७१

3828

ivv;r; ivárvo.; vre

vifvavArA virivobhA vareNyA , tA no'vataM matimantA mahivratA , vifvavaparI prataraNA tarantA , suvarvidA dqfaye bhUrirafmI ,sUryA hi candra ?A vasu tveSa darfatA , manasvinobhAnucarato nu saM divam , asya fravo nadyaH sapta bibhrati , dyAvAkSAmA pqthivI darfataM vapuH , asme sUryAcandra masAbhicakSe , fraddhe kamindra carato vicarturam 72

vifvavArA virivobhA vareNyA , tA no'vataM matimantA mahivratA , vifvavaparI prataraNA tarantA , suvarvidA dqfaye bhUrirafmI ,sUryA hi candrA vasu tveSa darfatA , manasvinobhAnucarato nu saM divam , asya fravo nadyaH sapta bibhrati , dyAvAkSAmA pqthivI darfataM vapuH , asme sUryAcandra masAbhicakSe , fraddhe kamindra carato vicarturam 72

विश्ववारा विरिवोभा वरेण्या । ता नोऽवतं मतिमन्ता महिव्रता । विश्ववपरी प्रतरणा तरन्ता । सुवर्विदा दृशये भूरिरश्मी ।सूर्या हि चन्द्र ?ा वसु त्वेष दर्शता । मनस्विनोभानुचरतो नु सं दिवम् । अस्य श्रवो नद्यः सप्त बिभ्रति । द्यावाक्षामा पृथिवी दर्शतं वपुः । अस्मे सूर्याचन्द्र मसाभिचक्षे । श्रद्धे कमिन्द्र चरतो विचर्तुरम् ७२

विश्ववारा विरिवोभा वरेण्या । ता नोऽवतं मतिमन्ता महिव्रता । विश्ववपरी प्रतरणा तरन्ता । सुवर्विदा दृशये भूरिरश्मी ।सूर्या हि चन्द्रा वसु त्वेष दर्शता । मनस्विनोभानुचरतो नु सं दिवम् । अस्य श्रवो नद्यः सप्त बिभ्रति । द्यावाक्षामा पृथिवी दर्शतं वपुः । अस्मे सूर्याचन्द्र मसाभिचक्षे । श्रद्धे कमिन्द्र चरतो विचर्तुरम् ७२

3831

pUv;Rpr' crto m;yywt* ) ²xxU £¡@Nt* páry;to a?vrm( ) iv;NyNyo .uvn;É.c·e ) AtUnNyo ivd/Æ;yte pun" ) ihr

pUrvAparaM carato mAyayaitau , fifU krIDantau pariyAto adhvaram , vifvAnyanyo bhuvanAbhicaSTe , qtUnanyo vidadhajjAyate punaH , hiraNyavarNAH fucayaH pAvakA , yAsAMM rAjA , ,yAsAM devAH , fivena mA cakSuSA pafyata , ,Apo bhadra ?A , AditpafyAmi , ,nAsadAsInno sadAsIttadAnIm , nAsIdra jo no vyomAparo yat , kimAvarIvaH kuha kasya farman 73

pUrvAparaM carato mAyayaitau , fifU krIDantau pariyAto adhvaram , vifvAnyanyo bhuvanAbhicaSTe , qtUnanyo vidadhajjAyate punaH , hiraNyavarNAH fucayaH pAvakA , yAsAMM rAjA , ,yAsAM devAH , fivena mA cakSuSA pafyata , ,Apo bhadrA , AditpafyAmi , ,nAsadAsInno sadAsIttadAnIm , nAsIdra jo no vyomAparo yat , kimAvarIvaH kuha kasya farman 73

पूर्वापरं चरतो माययैतौ । शिशू क्रीडन्तौ परियातो अध्वरम् । विश्वान्यन्यो भुवनाभिचष्टे । ऋतूनन्यो विदधज्जायते पुनः । हिरण्यवर्णाः शुचयः पावका । यासाँ राजा । ।यासां देवाः । शिवेन मा चक्षुषा पश्यत । ।आपो भद्र ?ा । आदित्पश्यामि । ।नासदासीन्नो सदासीत्तदानीम् । नासीद्र जो नो व्योमापरो यत् । किमावरीवः कुह कस्य शर्मन् ७३

पूर्वापरं चरतो माययैतौ । शिशू क्रीडन्तौ परियातो अध्वरम् । विश्वान्यन्यो भुवनाभिचष्टे । ऋतूनन्यो विदधज्जायते पुनः । हिरण्यवर्णाः शुचयः पावका । यासाँ राजा । ।यासां देवाः । शिवेन मा चक्षुषा पश्यत । ।आपो भद्रा । आदित्पश्यामि । ।नासदासीन्नो सदासीत्तदानीम् । नासीद्र जो नो व्योमापरो यत् । किमावरीवः कुह कस्य शर्मन् ७३

3843

yto ´;v;pOÉqvI in·t=u" ) mnIiW,o mns; ivb[vIÉm v" ) b[÷;?y-itÏºÚvn;in /;ryn( ) p[;trÉ¦' p[;tárN{ \ hv;mhe ) p[;tÉmR];v¨,; p[;trÉn; ) p[;t.Rg' pUW,' b[÷,Spitm( ) p[;t" sommut ¨{ \ üvem ) p[;tÉjRt' .gmug[\ üvem ) vy' pu]midteyoR iv/t;R ) a;/[É´' mNym;nSturÉt( 77

yato dyAvApqthivI niSTatakSuH , manISiNo manasA vibravImi vaH , brahmAdhya-tiSThadbhuvanAni dhArayan , prAtaragniM prAtarindraMM havAmahe , prAtarmitrAvaruNA prAtarafvinA , prAtarbhagaM pUSaNaM brahmaNaspatim , prAtaH somamuta rudraMM huvema , prAtarjitaM bhagamugraMM huvema , vayaM putramaditeryo vidhartA , AdhrafcidyaM manyamAnasturafcit 77

yato dyAvApqthivI niSTatakSuH , manISiNo manasA vibravImi vaH , brahmAdhya-tiSThadbhuvanAni dhArayan , prAtaragniM prAtarindra MM! havAmahe , prAtarmitrAvaruNA prAtarafvinA , prAtarbhagaM pUSaNaM brahmaNaspatim , prAtaH somamuta rudra MM! huvema , prAtarjitaM bhagamugraMM huvema , vayaM putramaditeryo vidhartA , AdhrafcidyaM manyamAnasturafcit 77

यतो द्यावापृथिवी निष्टतक्षुः । मनीषिणो मनसा विब्रवीमि वः । ब्रह्माध्य-तिष्ठद्भुवनानि धारयन् । प्रातरग्निं प्रातरिन्द्रँ हवामहे । प्रातर्मित्रावरुणा प्रातरश्विना । प्रातर्भगं पूषणं ब्रह्मणस्पतिम् । प्रातः सोममुत रुद्रँ हुवेम । प्रातर्जितं भगमुग्रँ हुवेम । वयं पुत्रमदितेर्यो विधर्ता । आध्रश्चिद्यं मन्यमानस्तुरश्चित् ७७

यतो द्यावापृथिवी निष्टतक्षुः । मनीषिणो मनसा विब्रवीमि वः । ब्रह्माध्य-तिष्ठद्भुवनानि धारयन् । प्रातरग्निं प्रातरिन्द्र ँ! हवामहे । प्रातर्मित्रावरुणा प्रातरश्विना । प्रातर्भगं पूषणं ब्रह्मणस्पतिम् । प्रातः सोममुत रुद्र ँ! हुवेम । प्रातर्जितं भगमुग्रँ हुवेम । वयं पुत्रमदितेर्यो विधर्ता । आध्रश्चिद्यं मन्यमानस्तुरश्चित् ७७

3849

ten vy' .gvNt" Sy;m ) t' Tv; .g svR ÆohvIÉm ) s no .g pur Et; .veh ) sm?vr;yoWso nmNt ) dÉ/£;vev xucye pd;y ) av;RcIn' vsuivd' .g' n" ) rqÉmv;; v;Éjn a;vhNtu ) a;vtIgoRmtInR ¬W;s" ) vIrvtI" sdmuCzNtu .{ ;" ) `Ot' duh;n; ivt" p[pIn;" ) yUy' p;t SvâStÉ." sd; n" 79 8

tena vayaM bhagavantaH syAma , taM tvA bhaga sarva ijjohavImi , sa no bhaga pura etA bhaveha , samadhvarAyoSaso namanta , dadhikrAveva fucaye padAya , arvAcInaM vasuvidaM bhagaM naH , rathamivAfvA vAjina Avahantu , afvAvatIrgomatIrna uSAsaH , vIravatIH sadamucchantu bhadra ?AH , ghqtaM duhAnA vifvataH prapInAH , yUyaM pAta svastibhiH sadA naH 79 8

tena vayaM bhagavantaH syAma , taM tvA bhaga sarva ijjohavImi , sa no bhaga pura etA bhaveha , samadhvarAyoSaso namanta , dadhikrAveva fucaye padAya , arvAcInaM vasuvidaM bhagaM naH , rathamivAfvA vAjina Avahantu , afvAvatIrgomatIrna uSAsaH , vIravatIH sadamucchantu bhadrA H! , ghqtaM duhAnA vifvataH prapInAH , yUyaM pAta svastibhiH sadA naH 79 8

तेन वयं भगवन्तः स्याम । तं त्वा भग सर्व इज्जोहवीमि । स नो भग पुर एता भवेह । समध्वरायोषसो नमन्त । दधिक्रावेव शुचये पदाय । अर्वाचीनं वसुविदं भगं नः । रथमिवाश्वा वाजिन आवहन्तु । अश्वावतीर्गोमतीर्न उषासः । वीरवतीः सदमुच्छन्तु भद्र ?ाः । घृतं दुहाना विश्वतः प्रपीनाः । यूयं पात स्वस्तिभिः सदा नः ७९ ८

तेन वयं भगवन्तः स्याम । तं त्वा भग सर्व इज्जोहवीमि । स नो भग पुर एता भवेह । समध्वरायोषसो नमन्त । दधिक्रावेव शुचये पदाय । अर्वाचीनं वसुविदं भगं नः । रथमिवाश्वा वाजिन आवहन्तु । अश्वावतीर्गोमतीर्न उषासः । वीरवतीः सदमुच्छन्तु भद्रा ः! । घृतं दुहाना विश्वतः प्रपीनाः । यूयं पात स्वस्तिभिः सदा नः ७९ ८

3858

yÿe n=]' mOgxIWRmâSt ) ip[y\ r;j²Np[ytm' ip[y;,;m( ) tSmw te som hivW; iv/em ) x' n EÉ/ iÃpde x' ctuãpde ) a;{ Ry; ¨{ " p[qm;n Eit ) ÅeÏo dev;n;' pitrÉßy;n;m( ) n=]mSy hivW; iv/em ) m; n" p[j;\ rIárWNmot vIr;n( ) hetI ¨{ Sy pár ,o vO,ÿ_Ú ) a;{ ;R n=]' juWt;\ hivnR" 3

yatte nakSatraM mqgafIrSamasti , priyaMM rAjanpriyatamaM priyANAm , tasmai te soma haviSA vidhema , faM na edhi dvipade faM catuSpade , Ardra yA rudra ?H prathamAna eti , freSTho devAnAM patiraghniyAnAm , nakSatramasya haviSA vidhema , mA naH prajAMM rIriSanmota vIrAn , hetI rudra sya pari No vqNaktu , Adra ?A? nakSatraM juSatAMM havirnaH 3

yatte nakSatraM mqgafIrSamasti , priyaMM rAjanpriyatamaM priyANAm , tasmai te soma haviSA vidhema , faM na edhi dvipade faM catuSpade , Ardra yA rudra H! prathamAna eti , freSTho devAnAM patiraghniyAnAm , nakSatramasya haviSA vidhema , mA naH prajAMM rIriSanmota vIrAn , hetI rudra sya pari No vqNaktu , AdrA r! nakSatraM juSatAMM havirnaH 3

यत्ते नक्षत्रं मृगशीर्षमस्ति । प्रियँ राजन्प्रियतमं प्रियाणाम् । तस्मै ते सोम हविषा विधेम । शं न एधि द्विपदे शं चतुष्पदे । आर्द्र या रुद्र ?ः प्रथमान एति । श्रेष्ठो देवानां पतिरघ्नियानाम् । नक्षत्रमस्य हविषा विधेम । मा नः प्रजाँ रीरिषन्मोत वीरान् । हेती रुद्र स्य परि णो वृणक्तु । आद्र ?ा? नक्षत्रं जुषताँ हविर्नः ३

यत्ते नक्षत्रं मृगशीर्षमस्ति । प्रियँ राजन्प्रियतमं प्रियाणाम् । तस्मै ते सोम हविषा विधेम । शं न एधि द्विपदे शं चतुष्पदे । आर्द्र या रुद्र ः! प्रथमान एति । श्रेष्ठो देवानां पतिरघ्नियानाम् । नक्षत्रमस्य हविषा विधेम । मा नः प्रजाँ रीरिषन्मोत वीरान् । हेती रुद्र स्य परि णो वृणक्तु । आद्रा र्! नक्षत्रं जुषताँ हविर्नः ३

3882

t¥o v;yuStdu in·ä; ê,otu ) t¥=T]' .Uárd; aStu mçm( ) t¥o dev;so anuj;nNtu k;mm( ) yq; trem duárt;in iv; ) dUrmSmCz]vo yNtu .It;" ) tidN{ ;¦I Õ,ut;' tiÃx;%e ) t¥o dev; anumdNtu yDm( ) p;TpurSt;d.y' no aStu ) n=];,;mÉ/pI ivx;%e ) ÅeÏ;ivN{;¦I .uvnSy gop* 11

tanno vAyustadu niSTyA fqNotu , tannakSattraM bhUridA astu mahyam , tanno devAso anujAnantu kAmam , yathA tarema duritAni vifvA , dUramasmacchatravo yantu bhItAH , tadindra ?AgnI kqNutAM tadvifAkhe , tanno devA anumadantu yajxam , pafcAtpurastAdabhayaM no astu , nakSatrANAmadhipatnI vifAkhe , freSThAvindrAgnI bhuvanasya gopau 11

tanno vAyustadu niSTyA fqNotu , tannakSattraM bhUridA astu mahyam , tanno devAso anujAnantu kAmam , yathA tarema duritAni vifvA , dUramasmacchatravo yantu bhItAH , tadindrA gnI kqNutAM tadvifAkhe , tanno devA anumadantu yajxam , pafcAtpurastAdabhayaM no astu , nakSatrANAmadhipatnI vifAkhe , freSThAvindrAgnI bhuvanasya gopau 11

तन्नो वायुस्तदु निष्ट्या शृणोतु । तन्नक्षत्त्रं भूरिदा अस्तु मह्यम् । तन्नो देवासो अनुजानन्तु कामम् । यथा तरेम दुरितानि विश्वा । दूरमस्मच्छत्रवो यन्तु भीताः । तदिन्द्र ?ाग्नी कृणुतां तद्विशाखे । तन्नो देवा अनुमदन्तु यज्ञम् । पश्चात्पुरस्तादभयं नो अस्तु । नक्षत्राणामधिपत्नी विशाखे । श्रेष्ठाविन्द्राग्नी भुवनस्य गोपौ ११

तन्नो वायुस्तदु निष्ट्या शृणोतु । तन्नक्षत्त्रं भूरिदा अस्तु मह्यम् । तन्नो देवासो अनुजानन्तु कामम् । यथा तरेम दुरितानि विश्वा । दूरमस्मच्छत्रवो यन्तु भीताः । तदिन्द्रा ग्नी कृणुतां तद्विशाखे । तन्नो देवा अनुमदन्तु यज्ञम् । पश्चात्पुरस्तादभयं नो अस्तु । नक्षत्राणामधिपत्नी विशाखे । श्रेष्ठाविन्द्राग्नी भुवनस्य गोपौ ११

3888

A?y;Sm hVywnRmsops´ ) Ém]' dev' Ém]/ey' no aStu ) anUr;/;NhivW; v/RyNt" ) xt' jIvem xrd" svIr;" ) Éc]' n=]mudg;TpurSt;t( ) anUr;/;s it yÃd²Nt ) tâNm] Eit pÉqÉ.deRvy;nw" ) ihr

qdhyAsma havyairnamasopasadya , mitraM devaM mitradheyaM no astu , anUrAdhAnhaviSA vardhayantaH , fataM jIvema faradaH savIrAH , citraM nakSatramudagAtpurastAt , anUrAdhAsa iti yadvadanti , tanmitra eti pathibhirdevayAnaiH , hiraNyayairvitatairantarikSe , indra ?o jyeSThAmanu nakSatrameti , yasminvqtraM vqtratUrye tatAra 13

qdhyAsma havyairnamasopasadya , mitraM devaM mitradheyaM no astu , anUrAdhAnhaviSA vardhayantaH , fataM jIvema faradaH savIrAH , citraM nakSatramudagAtpurastAt , anUrAdhAsa iti yadvadanti , tanmitra eti pathibhirdevayAnaiH , hiraNyayairvitatairantarikSe , indro jyeSThAmanu nakSatrameti , yasminvqtraM vqtratUrye tatAra 13

ऋध्यास्म हव्यैर्नमसोपसद्य । मित्रं देवं मित्रधेयं नो अस्तु । अनूराधान्हविषा वर्धयन्तः । शतं जीवेम शरदः सवीराः । चित्रं नक्षत्रमुदगात्पुरस्तात् । अनूराधास इति यद्वदन्ति । तन्मित्र एति पथिभिर्देवयानैः । हिरण्ययैर्विततैरन्तरिक्षे । इन्द्र ?ो ज्येष्ठामनु नक्षत्रमेति । यस्मिन्वृत्रं वृत्रतूर्ये ततार १३

ऋध्यास्म हव्यैर्नमसोपसद्य । मित्रं देवं मित्रधेयं नो अस्तु । अनूराधान्हविषा वर्धयन्तः । शतं जीवेम शरदः सवीराः । चित्रं नक्षत्रमुदगात्पुरस्तात् । अनूराधास इति यद्वदन्ति । तन्मित्र एति पथिभिर्देवयानैः । हिरण्ययैर्विततैरन्तरिक्षे । इन्द्रो ज्येष्ठामनु नक्षत्रमेति । यस्मिन्वृत्रं वृत्रतूर्ये ततार १३

3891

tâSmNvymmOt' duh;n;" ) =u/' trem duárit' duári·m( ) purNdr;y vOW.;y /Oã,ve ) aW;!;y shm;n;y mI!We ) N{ ;y JyeÏ; m/um¶uh;n; ) ¬¨ù Õ,otu yjm;n;y lokm( ) mUl' p[j;' vIrvtI' ivdey ) pr;Cyetu inA³it" pr;c; ) goÉ.nR=]' pxuÉ." smÿ_m( ) ah.URy;´jm;n;y mçm( 14

tasminvayamamqtaM duhAnAH , kSudhaM tarema duritiM duriSTim , purandarAya vqSabhAya dhqSNave , aSADhAya sahamAnAya mIDhuSe , indra ?Aya jyeSThA madhumadduhAnA , uruM kqNotu yajamAnAya lokam , mUlaM prajAM vIravatIM videya , parAcyetu nirqtiH parAcA , gobhirnakSatraM pafubhiH samaktam , aharbhUyAdyajamAnAya mahyam 14

tasminvayamamqtaM duhAnAH , kSudhaM tarema duritiM duriSTim , purandarAya vqSabhAya dhqSNave , aSADhAya sahamAnAya mIDhuSe , indrA ya jyeSThA madhumadduhAnA , uruM kqNotu yajamAnAya lokam , mUlaM prajAM vIravatIM videya , parAcyetu nirqtiH parAcA , gobhirnakSatraM pafubhiH samaktam , aharbhUyAdyajamAnAya mahyam 14

तस्मिन्वयममृतं दुहानाः । क्षुधं तरेम दुरितिं दुरिष्टिम् । पुरन्दराय वृषभाय धृष्णवे । अषाढाय सहमानाय मीढुषे । इन्द्र ?ाय ज्येष्ठा मधुमद्दुहाना । उरुं कृणोतु यजमानाय लोकम् । मूलं प्रजां वीरवतीं विदेय । पराच्येतु निरृतिः पराचा । गोभिर्नक्षत्रं पशुभिः समक्तम् । अहर्भूयाद्यजमानाय मह्यम् १४

तस्मिन्वयममृतं दुहानाः । क्षुधं तरेम दुरितिं दुरिष्टिम् । पुरन्दराय वृषभाय धृष्णवे । अषाढाय सहमानाय मीढुषे । इन्द्रा य ज्येष्ठा मधुमद्दुहाना । उरुं कृणोतु यजमानाय लोकम् । मूलं प्रजां वीरवतीं विदेय । पराच्येतु निरृतिः पराचा । गोभिर्नक्षत्रं पशुभिः समक्तम् । अहर्भूयाद्यजमानाय मह्यम् १४

3914

m;in hVy; p[yt; juW;,; ) sugwnoR y;nw¨py;t;' yDm( ) =u{ ;NpxUn[=tu revtI n" ) g;vo no a;\ aNvetu pUW; ) a¥\ r=Nt* bü/; ivåpm( ) v;j\ snut;' yjm;n;y yDm( ) tdÉn;vyujopy;t;m( ) xu.' gÉmÏ* suymeÉ.rw" ) Sv' n=]\ hivW; yjNt* ) m?v; s'pOÿ_* yjuW; smÿ_* 22

imAni havyA prayatA juSANA , sugairno yAnairupayAtAM yajxam , kSudra ?AnpafUnrakSatu revatI naH , gAvo no afvAMM anvetu pUSA , annaMM rakSantau bahudhA virUpam , vAjaMM sanutAM yajamAnAya yajxam , tadafvinAvafvayujopayAtAm , fubhaM gamiSThau suyamebhirafvaiH , svaM nakSatraMM haviSA yajantau , madhvA saMpqktau yajuSA samaktau 22

imAni havyA prayatA juSANA , sugairno yAnairupayAtAM yajxam , kSudrA npafUnrakSatu revatI naH , gAvo no afvAMM anvetu pUSA , annaMM rakSantau bahudhA virUpam , vAjaMM sanutAM yajamAnAya yajxam , tadafvinAvafvayujopayAtAm , fubhaM gamiSThau suyamebhirafvaiH , svaM nakSatraMM haviSA yajantau , madhvA saMpqktau yajuSA samaktau 22

इमानि हव्या प्रयता जुषाणा । सुगैर्नो यानैरुपयातां यज्ञम् । क्षुद्र ?ान्पशून्रक्षतु रेवती नः । गावो नो अश्वाँ अन्वेतु पूषा । अन्नँ रक्षन्तौ बहुधा विरूपम् । वाजँ सनुतां यजमानाय यज्ञम् । तदश्विनावश्वयुजोपयाताम् । शुभं गमिष्ठौ सुयमेभिरश्वैः । स्वं नक्षत्रँ हविषा यजन्तौ । मध्वा संपृक्तौ यजुषा समक्तौ २२

इमानि हव्या प्रयता जुषाणा । सुगैर्नो यानैरुपयातां यज्ञम् । क्षुद्रा न्पशून्रक्षतु रेवती नः । गावो नो अश्वाँ अन्वेतु पूषा । अन्नँ रक्षन्तौ बहुधा विरूपम् । वाजँ सनुतां यजमानाय यज्ञम् । तदश्विनावश्वयुजोपयाताम् । शुभं गमिष्ठौ सुयमेभिरश्वैः । स्वं नक्षत्रँ हविषा यजन्तौ । मध्वा संपृक्तौ यजुषा समक्तौ २२

3926

p[ n=];y dev;y ) N{ ;yeNdu\ hv;mhe ) s n" sivt; suvTsinm( ) pui·d;' vIrvÿmm( ) ¬du Ty' Éc]m( ) aiditnR ¬¨ãytu mhImU Wu m;trm( ) d' ivã,u" p[ tiÃã,u" ) aÉ¦mUR/;R ) .uv" ) anu no´;numitriNvdnumte Tvm( ) hVyv;h\ ¾Sv·m( 26

pra nakSatrAya devAya , indra ?AyenduMM havAmahe , sa naH savitA suvatsanim , puSTidAM vIravattamam , udu tyaM citram , aditirna uruSyatu mahImU Su mAtaram , idaM viSNuH pra tadviSNuH , agnirmUrdhA , bhuvaH , anu no'dyAnumatiranvidanumate tvam , havyavAhaMM sviSTam 26

pra nakSatrAya devAya , indrA yenduMM havAmahe , sa naH savitA suvatsanim , puSTidAM vIravattamam , udu tyaM citram , aditirna uruSyatu mahImU Su mAtaram , idaM viSNuH pra tadviSNuH , agnirmUrdhA , bhuvaH , anu no'dyAnumatiranvidanumate tvam , havyavAhaMM sviSTam 26

प्र नक्षत्राय देवाय । इन्द्र ?ायेन्दुँ हवामहे । स नः सविता सुवत्सनिम् । पुष्टिदां वीरवत्तमम् । उदु त्यं चित्रम् । अदितिर्न उरुष्यतु महीमू षु मातरम् । इदं विष्णुः प्र तद्विष्णुः । अग्निर्मूर्धा । भुवः । अनु नोऽद्यानुमतिरन्विदनुमते त्वम् । हव्यवाहँ स्विष्टम् २६

प्र नक्षत्राय देवाय । इन्द्रा येन्दुँ हवामहे । स नः सविता सुवत्सनिम् । पुष्टिदां वीरवत्तमम् । उदु त्यं चित्रम् । अदितिर्न उरुष्यतु महीमू षु मातरम् । इदं विष्णुः प्र तद्विष्णुः । अग्निर्मूर्धा । भुवः । अनु नोऽद्यानुमतिरन्विदनुमते त्वम् । हव्यवाहँ स्विष्टम् २६

3937

¨{ o v; ak;myt ) pxum;NTSy;Émit ) s Et\ ¨{ ;y;{ ;Ryw p[wy'gv' c¨ù pyÉs inrvpt( ) tto vw s pxum;n.vt( ) pxum;Nh vw .vit ) y Eten hivW; yjte ) y ¬ cwndev' ved ) so] juhoit ) ¨{ ;y Sv;h;{ ;Ryw Sv;h; ) ipNvm;n;yw Sv;h; pxu>y" Sv;heit 30

rudra ?o vA akAmayata , pafumAntsyAmiti , sa etaMM rudra ?AyAdra ?A?yai praiyaMgavaM caruM payasi niravapat , tato vai sa pafumAnabhavat , pafumAnha vai bhavati , ya etena haviSA yajate , ya u cainadevaM veda , so'tra juhoti , rudra ?Aya svAhAdra ?A?yai svAhA , pinvamAnAyai svAhA pafubhyaH svAheti 30

rudro vA akAmayata , pafumAntsyAmiti , sa etaMM rudrA yAdrA ryai! praiyaMgavaM caruM payasi niravapat , tato vai sa pafumAnabhavat , pafumAnha vai bhavati , ya etena haviSA yajate , ya u cainadevaM veda , so'tra juhoti , rudrA ya svAhAdrA ryai! svAhA , pinvamAnAyai svAhA pafubhyaH svAheti 30

रुद्र ?ो वा अकामयत । पशुमान्त्स्यामिति । स एतँ रुद्र ?ायाद्र ?ा?यै प्रैयंगवं चरुं पयसि निरवपत् । ततो वै स पशुमानभवत् । पशुमान्ह वै भवति । य एतेन हविषा यजते । य उ चैनदेवं वेद । सोऽत्र जुहोति । रुद्र ?ाय स्वाहाद्र ?ा?यै स्वाहा । पिन्वमानायै स्वाहा पशुभ्यः स्वाहेति ३०

रुद्रो वा अकामयत । पशुमान्त्स्यामिति । स एतँ रुद्रा याद्रा र्यै! प्रैयंगवं चरुं पयसि निरवपत् । ततो वै स पशुमानभवत् । पशुमान्ह वै भवति । य एतेन हविषा यजते । य उ चैनदेवं वेद । सोऽत्र जुहोति । रुद्रा य स्वाहाद्रा र्यै! स्वाहा । पिन्वमानायै स्वाहा पशुभ्यः स्वाहेति ३०

3967

N{ ;¦I v; ak;myet;m( ) ÅwÏä' dev;n;mÉ.jyeveit ) t;vetÉmN{ ;É¦>y;' ivx;%;>y;' puro@;xmek;dxkp;l' inrvpt;m(tto vw t* ÅwÏä' dev;n;m>yjyt;m( ) ÅwÏä\ h vw sm;n;n;mÉ.jyit ) y Eten hivW; yjte ) y ¬ cwndev' ved ) so] juhoit ) N{ ;É¦>y;\ Sv;h; ivx;%;>y;\ Sv;h; ) ÅwÏä;y Sv;h;É.ÉjTyw Sv;heit 40

indra ?AgnI vA akAmayetAm , fraiSThyaM devAnAmabhijayeveti , tAvetamindra ?AgnibhyAM vifAkhAbhyAM puroDAfamekAdafakapAlaM niravapatAmtato vai tau fraiSThyaM devAnAmabhyajayatAm , fraiSThyaMM ha vai samAnAnAmabhijayati , ya etena haviSA yajate , ya u cainadevaM veda , so'tra juhoti , indra ?AgnibhyAMM svAhA vifAkhAbhyAMM svAhA , fraiSThyAya svAhAbhijityai svAheti 40

indrA gnI vA akAmayetAm , fraiSThyaM devAnAmabhijayeveti , tAvetamindrA gnibhyAM vifAkhAbhyAM puroDAfamekAdafakapAlaM niravapatAmtato vai tau fraiSThyaM devAnAmabhyajayatAm , fraiSThyaMM ha vai samAnAnAmabhijayati , ya etena haviSA yajate , ya u cainadevaM veda , so'tra juhoti , indrA gnibhyAMM svAhA vifAkhAbhyAMM svAhA , fraiSThyAya svAhAbhijityai svAheti 40

इन्द्र ?ाग्नी वा अकामयेताम् । श्रैष्ठ्यं देवानामभिजयेवेति । तावेतमिन्द्र ?ाग्निभ्यां विशाखाभ्यां पुरोडाशमेकादशकपालं निरवपताम्ततो वै तौ श्रैष्ठ्यं देवानामभ्यजयताम् । श्रैष्ठ्यँ ह वै समानानामभिजयति । य एतेन हविषा यजते । य उ चैनदेवं वेद । सोऽत्र जुहोति । इन्द्र ?ाग्निभ्याँ स्वाहा विशाखाभ्याँ स्वाहा । श्रैष्ठ्याय स्वाहाभिजित्यै स्वाहेति ४०

इन्द्रा ग्नी वा अकामयेताम् । श्रैष्ठ्यं देवानामभिजयेवेति । तावेतमिन्द्रा ग्निभ्यां विशाखाभ्यां पुरोडाशमेकादशकपालं निरवपताम्ततो वै तौ श्रैष्ठ्यं देवानामभ्यजयताम् । श्रैष्ठ्यँ ह वै समानानामभिजयति । य एतेन हविषा यजते । य उ चैनदेवं वेद । सोऽत्र जुहोति । इन्द्रा ग्निभ्याँ स्वाहा विशाखाभ्याँ स्वाहा । श्रैष्ठ्याय स्वाहाभिजित्यै स्वाहेति ४०

3976

N{ o v; ak;myt ) JywÏä' dev;n;mÉ.jyeyÉmit ) s EtÉmN{ ;y JyeÏ;yw puro@;xmek;dxkp;l' inrvpNmh;v[IhI,;m( ) tto vw s JywÏä' dev;n;m>yjyt( ) JywÏä\ h vw sm;n;n;mÉ.jyit ) y Eten hivW; yjte ) y ¬ cwndev' ved ) so] juhoit ) N{ ;y Sv;h; JyeÏ;yw Sv;h; JywÏä;y Sv;h;É.ÉjTyw Sv;heit 43

indra ?o vA akAmayata , jyaiSThyaM devAnAmabhijayeyamiti , sa etamindra ?Aya jyeSThAyai puroDAfamekAdafakapAlaM niravapanmahAvrIhINAm , tato vai sa jyaiSThyaM devAnAmabhyajayat , jyaiSThyaMM ha vai samAnAnAmabhijayati , ya etena haviSA yajate , ya u cainadevaM veda , so'tra juhoti , indra ?Aya svAhA jyeSThAyai svAhA jyaiSThyAya svAhAbhijityai svAheti 43

indro vA akAmayata , jyaiSThyaM devAnAmabhijayeyamiti , sa etamindrA ya jyeSThAyai puroDAfamekAdafakapAlaM niravapanmahAvrIhINAm , tato vai sa jyaiSThyaM devAnAmabhyajayat , jyaiSThyaMM ha vai samAnAnAmabhijayati , ya etena haviSA yajate , ya u cainadevaM veda , so'tra juhoti , indrA ya svAhA jyeSThAyai svAhA jyaiSThyAya svAhAbhijityai svAheti 43

इन्द्र ?ो वा अकामयत । ज्यैष्ठ्यं देवानामभिजयेयमिति । स एतमिन्द्र ?ाय ज्येष्ठायै पुरोडाशमेकादशकपालं निरवपन्महाव्रीहीणाम् । ततो वै स ज्यैष्ठ्यं देवानामभ्यजयत् । ज्यैष्ठ्यँ ह वै समानानामभिजयति । य एतेन हविषा यजते । य उ चैनदेवं वेद । सोऽत्र जुहोति । इन्द्र ?ाय स्वाहा ज्येष्ठायै स्वाहा ज्यैष्ठ्याय स्वाहाभिजित्यै स्वाहेति ४३

इन्द्रो वा अकामयत । ज्यैष्ठ्यं देवानामभिजयेयमिति । स एतमिन्द्रा य ज्येष्ठायै पुरोडाशमेकादशकपालं निरवपन्महाव्रीहीणाम् । ततो वै स ज्यैष्ठ्यं देवानामभ्यजयत् । ज्यैष्ठ्यँ ह वै समानानामभिजयति । य एतेन हविषा यजते । य उ चैनदेवं वेद । सोऽत्र जुहोति । इन्द्रा य स्वाहा ज्येष्ठायै स्वाहा ज्यैष्ठ्याय स्वाहाभिजित्यै स्वाहेति ४३

3982

a;po v; ak;myNt ) smu{ ' k;mmÉ.jyemeit ) t; EtmÎoW;!;>y¨ù inrvp¥( ) tto vw t;" smu{ ' k;mm>yjyn( ) smu{ \ h vw k;mmÉ.jyit ) y Eten hivW; yjte ) y ¬ cwndev' ved ) so] juhoit ) aÎ" Sv;a;W;!;>y" Sv;h; ) smu{ ;y Sv;h; k;m;y Sv;h; ) aÉ.ÉjTyw Sv;heit 45

Apo vA akAmayanta , samudraM kAmamabhijayemeti , tA etamadbhyo'SADhAbhyafcaruM niravapann , tato vai tAH samudraM kAmamabhyajayan , samudraMM ha vai kAmamabhijayati , ya etena haviSA yajate , ya u cainadevaM veda , so'tra juhoti , adbhyaH svAASADhAbhyaH svAhA , samudra ?Aya svAhA kAmAya svAhA , abhijityai svAheti 45

Apo vA akAmayanta , samudraM kAmamabhijayemeti , tA etamadbhyo'SADhAbhyafcaruM niravapann , tato vai tAH samudraM kAmamabhyajayan , samudra MM! ha vai kAmamabhijayati , ya etena haviSA yajate , ya u cainadevaM veda , so'tra juhoti , adbhyaH svAASADhAbhyaH svAhA , samudrA ya svAhA kAmAya svAhA , abhijityai svAheti 45

आपो वा अकामयन्त । समुद्रं काममभिजयेमेति । ता एतमद्भ्योऽषाढाभ्यश्चरुं निरवपन्न् । ततो वै ताः समुद्रं काममभ्यजयन् । समुद्रँ ह वै काममभिजयति । य एतेन हविषा यजते । य उ चैनदेवं वेद । सोऽत्र जुहोति । अद्भ्यः स्वाआषाढाभ्यः स्वाहा । समुद्र ?ाय स्वाहा कामाय स्वाहा । अभिजित्यै स्वाहेति ४५

आपो वा अकामयन्त । समुद्रं काममभिजयेमेति । ता एतमद्भ्योऽषाढाभ्यश्चरुं निरवपन्न् । ततो वै ताः समुद्रं काममभ्यजयन् । समुद्र ँ! ह वै काममभिजयति । य एतेन हविषा यजते । य उ चैनदेवं वेद । सोऽत्र जुहोति । अद्भ्यः स्वाआषाढाभ्यः स्वाहा । समुद्रा य स्वाहा कामाय स्वाहा । अभिजित्यै स्वाहेति ४५

3997

N{ o v; ak;myt ) dO!o²xÉql" Sy;Émit ) s Et' v¨,;y xtÉ.Wje .eWje>y" puro@;x' dxkp;l' inrvpTÕã,;n;' v[IhI,;m( ) tto vw s dO!o²xÉqlo.vt( ) dO!o h v; a²xÉqlo .vit ) y Eten hivW; yjte ) y ¬ cwndev' ved ) so] juhoit ) v¨,;y Sv;h; xtÉ.Wje Sv;h; ) .eWje>y" Sv;heit 50

indra ?o vA akAmayata , dqDho'fithilaH syAmiti , sa etaM varuNAya fatabhiSaje bheSajebhyaH puroDAfaM dafakapAlaM niravapatkqSNAnAM vrIhINAm , tato vai sa dqDho'fithilo'bhavat , dqDho ha vA afithilo bhavati , ya etena haviSA yajate , ya u cainadevaM veda , so'tra juhoti , varuNAya svAhA fatabhiSaje svAhA , bheSajebhyaH svAheti 50

indro vA akAmayata , dqDho'fithilaH syAmiti , sa etaM varuNAya fatabhiSaje bheSajebhyaH puroDAfaM dafakapAlaM niravapatkqSNAnAM vrIhINAm , tato vai sa dqDho'fithilo'bhavat , dqDho ha vA afithilo bhavati , ya etena haviSA yajate , ya u cainadevaM veda , so'tra juhoti , varuNAya svAhA fatabhiSaje svAhA , bheSajebhyaH svAheti 50

इन्द्र ?ो वा अकामयत । दृढोऽशिथिलः स्यामिति । स एतं वरुणाय शतभिषजे भेषजेभ्यः पुरोडाशं दशकपालं निरवपत्कृष्णानां व्रीहीणाम् । ततो वै स दृढोऽशिथिलोऽभवत् । दृढो ह वा अशिथिलो भवति । य एतेन हविषा यजते । य उ चैनदेवं वेद । सोऽत्र जुहोति । वरुणाय स्वाहा शतभिषजे स्वाहा । भेषजेभ्यः स्वाहेति ५०

इन्द्रो वा अकामयत । दृढोऽशिथिलः स्यामिति । स एतं वरुणाय शतभिषजे भेषजेभ्यः पुरोडाशं दशकपालं निरवपत्कृष्णानां व्रीहीणाम् । ततो वै स दृढोऽशिथिलोऽभवत् । दृढो ह वा अशिथिलो भवति । य एतेन हविषा यजते । य उ चैनदेवं वेद । सोऽत्र जुहोति । वरुणाय स्वाहा शतभिषजे स्वाहा । भेषजेभ्यः स्वाहेति ५०

4039

tOtIySy;Émto idiv som a;sIt( ) t' g;y} y;hrt( ) tSy p,Rm¾Cz´t ) tTp,oR.vt( ) tTp,RSy p,RTvm( ) b[÷ vw p,R" ) yTp,Rx;%y; vTs;np;kroit ) b[÷,wvwn;np;kroit ) g;y]o vw p,R" ) g;y];" pxv" 1

tqtIyasyAmito divi soma AsIt , taM gAya tr?yAharat , tasya parNamacchidyata , tatparNo'bhavat , tatparNasya parNatvam , brahma vai parNaH , yatparNafAkhayA vatsAnapAkaroti , brahmaNaivainAnapAkaroti , gAyatro vai parNaH , gAyatrAH pafavaH 1

tqtIyasyAmito divi soma AsIt , taM gAyatr! yAharat , tasya parNamacchidyata , tatparNo'bhavat , tatparNasya parNatvam , brahma vai parNaH , yatparNafAkhayA vatsAnapAkaroti , brahmaNaivainAnapAkaroti , gAyatro vai parNaH , gAyatrAH pafavaH 1

तृतीयस्यामितो दिवि सोम आसीत् । तं गाय त्र्?याहरत् । तस्य पर्णमच्छिद्यत । तत्पर्णोऽभवत् । तत्पर्णस्य पर्णत्वम् । ब्रह्म वै पर्णः । यत्पर्णशाखया वत्सानपाकरोति । ब्रह्मणैवैनानपाकरोति । गायत्रो वै पर्णः । गायत्राः पशवः १

तृतीयस्यामितो दिवि सोम आसीत् । तं गायत्र्! याहरत् । तस्य पर्णमच्छिद्यत । तत्पर्णोऽभवत् । तत्पर्णस्य पर्णत्वम् । ब्रह्म वै पर्णः । यत्पर्णशाखया वत्सानपाकरोति । ब्रह्मणैवैनानपाकरोति । गायत्रो वै पर्णः । गायत्राः पशवः १

4051

vTse>y v; Et;" pur; m*ãye>y;Py;yNt ) deve>y Evwn; N{ ;y;Py;yit ) èjRSvtI" pySvtIárTy;h ) èj\ R ih py" s'.r²Nt ) p[j;vtIrnmIv; ay+m; Ty;h p[j;Tyw ) m; v" Sten éxt m;`x\ s Ty;h gu¢äw ) ¨{ Sy heit" pár vo vO,®KTvTy;h ) ¨{ ;devwn;S];yte ) /[uv; aâSmNgopt* Sy;t b×IárTy;h ) /[uv; Ev;âSmNb×I" kroit 5

vatsebhyafca vA etAH purA mauSyebhyafcApyAyanta , devebhya evainA indra ?AyApyAyati , UrjasvatIH payasvatIrityAha , UrjaMM hi payaH saMbharanti , prajAvatIranamIvA ayakSmA ityAha prajAtyai , mA vaH stena Ifata mAghafaMM sa ityAha guptyai , rudra sya hetiH pari vo vqNaktvityAha , rudra ?AdevainAstrAyate , dhruvA asmingopatau syAta bahvIrityAha , dhruvA evAsminbahvIH karoti 5

vatsebhyafca vA etAH purA mauSyebhyafcApyAyanta , devebhya evainA indrA yApyAyati , UrjasvatIH payasvatIrityAha , UrjaMM hi payaH saMbharanti , prajAvatIranamIvA ayakSmA ityAha prajAtyai , mA vaH stena Ifata mAghafaMM sa ityAha guptyai , rudra sya hetiH pari vo vqNaktvityAha , rudrA devainAstrAyate , dhruvA asmingopatau syAta bahvIrityAha , dhruvA evAsminbahvIH karoti 5

वत्सेभ्यश्च वा एताः पुरा मौष्येभ्यश्चाप्यायन्त । देवेभ्य एवैना इन्द्र ?ायाप्यायति । ऊर्जस्वतीः पयस्वतीरित्याह । ऊर्जँ हि पयः संभरन्ति । प्रजावतीरनमीवा अयक्ष्मा इत्याह प्रजात्यै । मा वः स्तेन ईशत माघशँ स इत्याह गुप्त्यै । रुद्र स्य हेतिः परि वो वृणक्त्वित्याह । रुद्र ?ादेवैनास्त्रायते । ध्रुवा अस्मिन्गोपतौ स्यात बह्वीरित्याह । ध्रुवा एवास्मिन्बह्वीः करोति ५

वत्सेभ्यश्च वा एताः पुरा मौष्येभ्यश्चाप्यायन्त । देवेभ्य एवैना इन्द्रा याप्यायति । ऊर्जस्वतीः पयस्वतीरित्याह । ऊर्जँ हि पयः संभरन्ति । प्रजावतीरनमीवा अयक्ष्मा इत्याह प्रजात्यै । मा वः स्तेन ईशत माघशँ स इत्याह गुप्त्यै । रुद्र स्य हेतिः परि वो वृणक्त्वित्याह । रुद्रा देवैनास्त्रायते । ध्रुवा अस्मिन्गोपतौ स्यात बह्वीरित्याह । ध्रुवा एवास्मिन्बह्वीः करोति ५

4066

yÃ; d' ikù c ) t¶¼v;n;' párWUtm( ) aqo yq; vSyse p[itp[oCy;hed' kárãy;mIit ) Evmev td?vyuRdeRve>y" p[itp[oCy bihRd;Rit ) a;Tm-noih\ s;yw ) y;vt" StMb;Npáridxet( ) yÿeW;mu¾Cz\ ãy;t( ) ait t´-DSy recyet( ) Ek\ \ StMb' páridxet( ) t\ sv| d;y;t( 10

yadvA idaM kiM ca , taddevAnAM pariSUtam , atho yathA vasyase pratiprocyAhedaM kariSyAmIti , evameva tadadhvaryurdevebhyaH pratiprocya barhirdAti , Atma-no'hiMM sAyai , yAvataH stambAnparidifet , yatteSAmucchiMM SyAt , ati tadya-jxasya recayet , ekaMM ?MM stambaM paridifet , taMM sarvaM dAyAt 10

यद्वा इदं किं च । तद्देवानां परिषूतम् । अथो यथा वस्यसे प्रतिप्रोच्याहेदं करिष्यामीति । एवमेव तदध्वर्युर्देवेभ्यः प्रतिप्रोच्य बर्हिर्दाति । आत्म-नोऽहिँ सायै । यावतः स्तम्बान्परिदिशेत् । यत्तेषामुच्छिँ ष्यात् । अति तद्य-ज्ञस्य रेचयेत् । एकँ ?ँ स्तम्बं परिदिशेत् । तँ सर्वं दायात् १०

यद्वा इदं किं च । तद्देवानां परिषूतम् । अथो यथा वस्यसे प्रतिप्रोच्याहेदं करिष्यामीति । एवमेव तदध्वर्युर्देवेभ्यः प्रतिप्रोच्य बर्हिर्दाति । आत्म-नोऽहिँ सायै । यावतः स्तम्बान्परिदिशेत् । यत्तेषामुच्छिँ ष्यात् । अति तद्य-ज्ञस्य रेचयेत् । एकँ ँ! स्तम्बं परिदिशेत् । तँ सर्वं दायात् १०

4075

aidTyw r;;sITy;h ) y' v; aidit" ) aSy; Evwn{ ;;' kroit ) N{ ;

adityai rAsnAsItyAha , iyaM vA aditiH , asyA evainadra ?AsnAM karoti , indra ?ANyai saMnahanamityAha , indra ?ANI vA agre devatAnAMM samanahyata , sArdhnot , qddhyai saMnahyati , prajA vai barhiH , prajAnAmaparAvApAya , tasmAtsnAvasaMtatAH prajA jAyante 13

adityai rAsnAsItyAha , iyaM vA aditiH , asyA evainadrA snAM karoti , indrA Nyai saMnahanamityAha , indrA NI vA agre devatAnAMM samanahyata , sArdhnot , qddhyai saMnahyati , prajA vai barhiH , prajAnAmaparAvApAya , tasmAtsnAvasaMtatAH prajA jAyante 13

अदित्यै रास्नासीत्याह । इयं वा अदितिः । अस्या एवैनद्र ?ास्नां करोति । इन्द्र ?ाण्यै संनहनमित्याह । इन्द्र ?ाणी वा अग्रे देवतानाँ समनह्यत । सार्ध्नोत् । ऋद्ध्यै संनह्यति । प्रजा वै बर्हिः । प्रजानामपरावापाय । तस्मात्स्नावसंतताः प्रजा जायन्ते १३

अदित्यै रास्नासीत्याह । इयं वा अदितिः । अस्या एवैनद्रा स्नां करोति । इन्द्रा ण्यै संनहनमित्याह । इन्द्रा णी वा अग्रे देवतानाँ समनह्यत । सार्ध्नोत् । ऋद्ध्यै संनह्यति । प्रजा वै बर्हिः । प्रजानामपरावापाय । तस्मात्स्नावसंतताः प्रजा जायन्ते १३

4105

bü duG/IN{ ;y deve>yo hivárit v;c' ivsOjte ) yq;devtmev p[s*it ) dwVySy c m;nuWSy c Vy;vOæyw ) i]r;h ) i]WTy; ih dev;" ) av;c'ymonNv;r>yoÿr;" ) apárÉmtmev;v¨N/e ) n d;¨p;]e, duç;t( ) aÉ¦vÃw d;¨p;]m( ) y¶;¨p;]e, duç;t( 23

bahu dugdhIndra ?Aya devebhyo haviriti vAcaM visqjate , yathAdevatameva prasauti , daivyasya ca mAnuSasya ca vyAvqttyai , trirAha , triSatyA hi devAH , avAcaMyamo'nanvArabhyottarAH , aparimitamevAvarundhe , na dArupAtreNa duhyAt , agnivadvai dArupAtram , yaddArupAtreNa duhyAt 23

bahu dugdhIndrA ya devebhyo haviriti vAcaM visqjate , yathAdevatameva prasauti , daivyasya ca mAnuSasya ca vyAvqttyai , trirAha , triSatyA hi devAH , avAcaMyamo'nanvArabhyottarAH , aparimitamevAvarundhe , na dArupAtreNa duhyAt , agnivadvai dArupAtram , yaddArupAtreNa duhyAt 23

बहु दुग्धीन्द्र ?ाय देवेभ्यो हविरिति वाचं विसृजते । यथादेवतमेव प्रसौति । दैव्यस्य च मानुषस्य च व्यावृत्त्यै । त्रिराह । त्रिषत्या हि देवाः । अवाचंयमोऽनन्वारभ्योत्तराः । अपरिमितमेवावरुन्धे । न दारुपात्रेण दुह्यात् । अग्निवद्वै दारुपात्रम् । यद्दारुपात्रेण दुह्यात् २३

बहु दुग्धीन्द्रा य देवेभ्यो हविरिति वाचं विसृजते । यथादेवतमेव प्रसौति । दैव्यस्य च मानुषस्य च व्यावृत्त्यै । त्रिराह । त्रिषत्या हि देवाः । अवाचंयमोऽनन्वारभ्योत्तराः । अपरिमितमेवावरुन्धे । न दारुपात्रेण दुह्यात् । अग्निवद्वै दारुपात्रम् । यद्दारुपात्रेण दुह्यात् २३

4108

y;ty;»; hivW; yjet ) aqo %Lv;ó" ) puro@;xmu%;in vw hvI\ iW ) netwt" puro@;x\ hivWo y;moStIit ) k;mmev d;¨p;]e, duç;t( ) xU{ Ev n duç;t( ) asto v; EW s'.Ut" ) yCzË{ " ) ahivrev tidTy;ó" ) yCzË{ o doG/Iit 24

yAtayAmnA haviSA yajeta , atho khalvAhuH , puroDAfamukhAni vai havIMM Si , netaitaH puroDAfaMM haviSo yAmo'stIti , kAmameva dArupAtreNa duhyAt , fUdra eva na duhyAt , asato vA eSa saMbhUtaH , yacchUdra ?H , ahavireva tadityAhuH , yacchUdra ?o dogdhIti 24

यातयाम्ना हविषा यजेत । अथो खल्वाहुः । पुरोडाशमुखानि वै हवीँ षि । नेतैतः पुरोडाशँ हविषो यामोऽस्तीति । काममेव दारुपात्रेण दुह्यात् । शूद्र एव न दुह्यात् । असतो वा एष संभूतः । यच्छूद्र ?ः । अहविरेव तदित्याहुः । यच्छूद्र ?ो दोग्धीति २४

यातयाम्ना हविषा यजेत । अथो खल्वाहुः । पुरोडाशमुखानि वै हवीँ षि । नेतैतः पुरोडाशँ हविषो यामोऽस्तीति । काममेव दारुपात्रेण दुह्यात् । शूद्र एव न दुह्यात् । असतो वा एष संभूतः । यच्छूद्र ः! । अहविरेव तदित्याहुः । यच्छूद्रो दोग्धीति २४

4111

aÉ¦ho]mev n duç;CzË{ " ) t²õ noTpun²Nt ) yd; %lu vw piv]mTyeit ) aq tõivárit ) s'pOCy?vmOt;vrIárTy;h ) ap;' cwv*W/In;' c rs\ s\ sOjit ) tSm;dp;' c*W/In;' c rsmupjIv;m" ) mN{ ; /nSy s;ty Ty;h ) pui·mev yjm;ne d/;it ) somen Tv;tnCmIN{ ;y d/ITy;h 25

agnihotrameva na duhyAcchUdra ?H , taddhi notpunanti , yadA khalu vai pavitramatyeti , atha taddhaviriti , saMpqcyadhvamqtAvarIrityAha , apAM caivauSadhInAM ca rasaMM saMM sqjati , tasmAdapAM cauSadhInAM ca rasamupajIvAmaH , mandra ?A dhanasya sAtaya ityAha , puSTimeva yajamAne dadhAti , somena tvAtanacmIndra ?Aya dadhItyAha 25

agnihotrameva na duhyAcchUdra H! , taddhi notpunanti , yadA khalu vai pavitramatyeti , atha taddhaviriti , saMpqcyadhvamqtAvarIrityAha , apAM caivauSadhInAM ca rasaMM saMM sqjati , tasmAdapAM cauSadhInAM ca rasamupajIvAmaH , mandrA dhanasya sAtaya ityAha , puSTimeva yajamAne dadhAti , somena tvAtanacmIndrA ya dadhItyAha 25

अग्निहोत्रमेव न दुह्याच्छूद्र ?ः । तद्धि नोत्पुनन्ति । यदा खलु वै पवित्रमत्येति । अथ तद्धविरिति । संपृच्यध्वमृतावरीरित्याह । अपां चैवौषधीनां च रसँ सँ सृजति । तस्मादपां चौषधीनां च रसमुपजीवामः । मन्द्र ?ा धनस्य सातय इत्याह । पुष्टिमेव यजमाने दधाति । सोमेन त्वातनच्मीन्द्र ?ाय दधीत्याह २५

अग्निहोत्रमेव न दुह्याच्छूद्र ः! । तद्धि नोत्पुनन्ति । यदा खलु वै पवित्रमत्येति । अथ तद्धविरिति । संपृच्यध्वमृतावरीरित्याह । अपां चैवौषधीनां च रसँ सँ सृजति । तस्मादपां चौषधीनां च रसमुपजीवामः । मन्द्रा धनस्य सातय इत्याह । पुष्टिमेव यजमाने दधाति । सोमेन त्वातनच्मीन्द्रा य दधीत्याह २५

4141

N{ o vO]mh¥( ) sop" ) a>yÉm[yt ) t;s;' yNme?y' yÉDy\ sdevm;sIt( ) tdpod£;mt( ) te d.;R a.v¥( ) y¶.wRrp ¬Tpun;it ) y; Ev me?y; yÉDy;" sdev; a;p" ) t;É.revwn; ¬Tpun;it ) Ã;>y;muTpun;it 35

indra ?o vqtramahann , so'paH , abhyamriyata , tAsAM yanmedhyaM yajxiyaMM sadevamAsIt , tadapodakrAmat , te darbhA abhavann , yaddarbhairapa utpunAti , yA eva medhyA yajxiyAH sadevA ApaH , tAbhirevainA utpunAti , dvAbhyAmutpunAti 35

indro vqtramahann , so'paH , abhyamriyata , tAsAM yanmedhyaM yajxiyaMM sadevamAsIt , tadapodakrAmat , te darbhA abhavann , yaddarbhairapa utpunAti , yA eva medhyA yajxiyAH sadevA ApaH , tAbhirevainA utpunAti , dvAbhyAmutpunAti 35

इन्द्र ?ो वृत्रमहन्न् । सोऽपः । अभ्यम्रियत । तासां यन्मेध्यं यज्ञियँ सदेवमासीत् । तदपोदक्रामत् । ते दर्भा अभवन्न् । यद्दर्भैरप उत्पुनाति । या एव मेध्या यज्ञियाः सदेवा आपः । ताभिरेवैना उत्पुनाति । द्वाभ्यामुत्पुनाति ३५

इन्द्रो वृत्रमहन्न् । सोऽपः । अभ्यम्रियत । तासां यन्मेध्यं यज्ञियँ सदेवमासीत् । तदपोदक्रामत् । ते दर्भा अभवन्न् । यद्दर्भैरप उत्पुनाति । या एव मेध्या यज्ञियाः सदेवा आपः । ताभिरेवैना उत्पुनाति । द्वाभ्यामुत्पुनाति ३५

4150

yuãm;inN{ ovO,It vO]tUyeR yUyÉmN{ mvO,I?v' vO]tUyR Ty;h ) vO]\ h hinãyÉ¥N{ a;po vv[e ) a;po heN{ ' vÉv[re ) s'D;mev;s;metTs;m;n' Vy;c·e ) p[o²=t;" SqeTy;h ) ten;p" p[o²=t;" ) a¦ye vo ju·' p[o=;My¦IWom;>y;ÉmTy;h ) yq;devtmevwn;Np[o=it ) i]" p[o=it ) } y;vO²õ yD" 38

yuSmAnindra ?o'vqNIta vqtratUrye yUyamindra mavqNIdhvaM vqtratUrya ityAha , vqtraMM ha haniSyannindra Apo vavre , Apo hendraM vavrire , saMjxAmevAsAmetatsAmAnaM vyAcaSTe , prokSitAH sthetyAha , tenApaH prokSitAH , agnaye vo juSTaM prokSAmyagnISomAbhyAmityAha , yathAdevatamevainAnprokSati , triH prokSati , tr?yAvqddhi yajxaH 38

yuSmAnindro 'vqNIta vqtratUrye yUyamindra mavqNIdhvaM vqtratUrya ityAha , vqtraMM ha haniSyannindra Apo vavre , Apo hendraM vavrire , saMjxAmevAsAmetatsAmAnaM vyAcaSTe , prokSitAH sthetyAha , tenApaH prokSitAH , agnaye vo juSTaM prokSAmyagnISomAbhyAmityAha , yathAdevatamevainAnprokSati , triH prokSati , tr! yAvqddhi yajxaH 38

युष्मानिन्द्र ?ोऽवृणीत वृत्रतूर्ये यूयमिन्द्र मवृणीध्वं वृत्रतूर्य इत्याह । वृत्रँ ह हनिष्यन्निन्द्र आपो वव्रे । आपो हेन्द्रं वव्रिरे । संज्ञामेवासामेतत्सामानं व्याचष्टे । प्रोक्षिताः स्थेत्याह । तेनापः प्रोक्षिताः । अग्नये वो जुष्टं प्रोक्षाम्यग्नीषोमाभ्यामित्याह । यथादेवतमेवैनान्प्रोक्षति । त्रिः प्रोक्षति । त्र्?यावृद्धि यज्ञः ३८

युष्मानिन्द्रो ऽवृणीत वृत्रतूर्ये यूयमिन्द्र मवृणीध्वं वृत्रतूर्य इत्याह । वृत्रँ ह हनिष्यन्निन्द्र आपो वव्रे । आपो हेन्द्रं वव्रिरे । संज्ञामेवासामेतत्सामानं व्याचष्टे । प्रोक्षिताः स्थेत्याह । तेनापः प्रोक्षिताः । अग्नये वो जुष्टं प्रोक्षाम्यग्नीषोमाभ्यामित्याह । यथादेवतमेवैनान्प्रोक्षति । त्रिः प्रोक्षति । त्र्! यावृद्धि यज्ञः ३८

4153

aqo r=s;mphTyw ) xuN/?v' dwVy;y kmR,e devyJy;y; Ty;h ) devyJy;y; Evwn;in xuN/it ) i]" p[o=it ) } y;vO²õ yD" ) aqo me?yTv;y ) av/Ut\ r=ov/Ut; ar;ty Ty;h ) r=s;mphTyw ) aidTy;STvgsITy;h ) y' v; aidit" 39

atho rakSasAmapahatyai , fundhadhvaM daivyAya karmaNe devayajyAyA ityAha , devayajyAyA evainAni fundhati , triH prokSati , tr?yAvqddhi yajxaH , atho medhyatvAya , avadhUtaMM rakSo'vadhUtA arAtaya ityAha , rakSasAmapahatyai , adityAstvagasItyAha , iyaM vA aditiH 39

atho rakSasAmapahatyai , fundhadhvaM daivyAya karmaNe devayajyAyA ityAha , devayajyAyA evainAni fundhati , triH prokSati , tr! yAvqddhi yajxaH , atho medhyatvAya , avadhUtaMM rakSo'vadhUtA arAtaya ityAha , rakSasAmapahatyai , adityAstvagasItyAha , iyaM vA aditiH 39

अथो रक्षसामपहत्यै । शुन्धध्वं दैव्याय कर्मणे देवयज्याया इत्याह । देवयज्याया एवैनानि शुन्धति । त्रिः प्रोक्षति । त्र्?यावृद्धि यज्ञः । अथो मेध्यत्वाय । अवधूतँ रक्षोऽवधूता अरातय इत्याह । रक्षसामपहत्यै । अदित्यास्त्वगसीत्याह । इयं वा अदितिः ३९

अथो रक्षसामपहत्यै । शुन्धध्वं दैव्याय कर्मणे देवयज्याया इत्याह । देवयज्याया एवैनानि शुन्धति । त्रिः प्रोक्षति । त्र्! यावृद्धि यज्ञः । अथो मेध्यत्वाय । अवधूतँ रक्षोऽवधूता अरातय इत्याह । रक्षसामपहत्यै । अदित्यास्त्वगसीत्याह । इयं वा अदितिः ३९

4171

r=s;' .;gosITy;h ) tuWwrev r=;\ És inrvdyte ) ap ¬pSpOxit me?yTv;y ) v;yuvoR ivivn®KTvTy;h ) piv]' vw v;yu" ) pun;Tyevwn;n( ) aNtár=;idv v; Ete p[SkNd²Nt ) ye xUp;Rt( ) devo v" sivt; ihr

rakSasAM bhAgo'sItyAha , tuSaireva rakSAMM si niravadayate , apa upaspqfati medhyatvAya , vAyurvo vivinaktvityAha , pavitraM vai vAyuH , punAtyevainAn , antarikSAdiva vA ete praskandanti , ye fUrpAt , devo vaH savitA hiraNyapANiH pratigqhNAtvityAha pratiSThityai , haviSo'skandAya , triSphalIkartavA Aha , tr?yAvqddhi yajxaH , atho medhyatvAya 45

रक्षसां भागोऽसीत्याह । तुषैरेव रक्षाँ सि निरवदयते । अप उपस्पृशति मेध्यत्वाय । वायुर्वो विविनक्त्वित्याह । पवित्रं वै वायुः । पुनात्येवैनान् । अन्तरिक्षादिव वा एते प्रस्कन्दन्ति । ये शूर्पात् । देवो वः सविता हिरण्यपाणिः प्रतिगृह्णात्वित्याह प्रतिष्ठित्यै । हविषोऽस्कन्दाय । त्रिष्फलीकर्तवा आह । त्र्?यावृद्धि यज्ञः । अथो मेध्यत्वाय ४५

रक्षसां भागोऽसीत्याह । तुषैरेव रक्षाँ सि निरवदयते । अप उपस्पृशति मेध्यत्वाय । वायुर्वो विविनक्त्वित्याह । पवित्रं वै वायुः । पुनात्येवैनान् । अन्तरिक्षादिव वा एते प्रस्कन्दन्ति । ये शूर्पात् । देवो वः सविता हिरण्यपाणिः प्रतिगृह्णात्वित्याह प्रतिष्ठित्यै । हविषोऽस्कन्दाय । त्रिष्फलीकर्तवा आह । त्र्! यावृद्धि यज्ञः । अथो मेध्यत्वाय ४५

4216

a/Rm;se/Rm;se p[vOJyte ) yTpuro@;x" ) s éro yjm;n\ xuc; p[dh" ) pyRÉ¦ kroit ) pxumevwnmk" ) x;NTy; ap[d;h;y ) i]" pyRÉ¦ kroit ) } y;vO²õ yD" ) aqo r=s;mphTyw ) aNtárt\ r=oNtárt; ar;ty Ty;h 60

ardhamAse'rdhamAse pravqjyate , yatpuroDAfaH , sa Ifvaro yajamAnaMM fucA pradahaH , paryagni karoti , pafumevainamakaH , fAntyA apradAhAya , triH paryagni karoti , tr?yAvqddhi yajxaH , atho rakSasAmapahatyai , antaritaMM rakSo'ntaritA arAtaya ityAha 60

ardhamAse'rdhamAse pravqjyate , yatpuroDAfaH , sa Ifvaro yajamAnaMM fucA pradahaH , paryagni karoti , pafumevainamakaH , fAntyA apradAhAya , triH paryagni karoti , tr! yAvqddhi yajxaH , atho rakSasAmapahatyai , antaritaMM rakSo'ntaritA arAtaya ityAha 60

अर्धमासेऽर्धमासे प्रवृज्यते । यत्पुरोडाशः । स ईश्वरो यजमानँ शुचा प्रदहः । पर्यग्नि करोति । पशुमेवैनमकः । शान्त्या अप्रदाहाय । त्रिः पर्यग्नि करोति । त्र्?यावृद्धि यज्ञः । अथो रक्षसामपहत्यै । अन्तरितँ रक्षोऽन्तरिता अरातय इत्याह ६०

अर्धमासेऽर्धमासे प्रवृज्यते । यत्पुरोडाशः । स ईश्वरो यजमानँ शुचा प्रदहः । पर्यग्नि करोति । पशुमेवैनमकः । शान्त्या अप्रदाहाय । त्रिः पर्यग्नि करोति । त्र्! यावृद्धि यज्ञः । अथो रक्षसामपहत्यै । अन्तरितँ रक्षोऽन्तरिता अरातय इत्याह ६०

4243

tej Ev;âSmNd/;it ) ivW;Ãw n;m;sur a;sIt( ) soÉb.et( ) yDen m; dev; aÉ..ivãyNtIit ) s pOÉqvIm>yvmIt( ) s;me?y;.vt( ) aqo yidN{ o vO]mhn( ) tSy loiht' pOÉqvImnu Vy/;vt( ) s;me?y;.vt( ) pOÉqiv devyjnITy;h 69

teja evAsmindadhAti , viSAdvai nAmAsura AsIt , so'bibhet , yajxena mA devA abhibhaviSyantIti , sa pqthivImabhyavamIt , sAmedhyAbhavat , atho yadindra ?o vqtramahan , tasya lohitaM pqthivImanu vyadhAvat , sAmedhyAbhavat , pqthivi devayajanItyAha 69

teja evAsmindadhAti , viSAdvai nAmAsura AsIt , so'bibhet , yajxena mA devA abhibhaviSyantIti , sa pqthivImabhyavamIt , sAmedhyAbhavat , atho yadindro vqtramahan , tasya lohitaM pqthivImanu vyadhAvat , sAmedhyAbhavat , pqthivi devayajanItyAha 69

तेज एवास्मिन्दधाति । विषाद्वै नामासुर आसीत् । सोऽबिभेत् । यज्ञेन मा देवा अभिभविष्यन्तीति । स पृथिवीमभ्यवमीत् । सामेध्याभवत् । अथो यदिन्द्र ?ो वृत्रमहन् । तस्य लोहितं पृथिवीमनु व्यधावत् । सामेध्याभवत् । पृथिवि देवयजनीत्याह ६९

तेज एवास्मिन्दधाति । विषाद्वै नामासुर आसीत् । सोऽबिभेत् । यज्ञेन मा देवा अभिभविष्यन्तीति । स पृथिवीमभ्यवमीत् । सामेध्याभवत् । अथो यदिन्द्रो वृत्रमहन् । तस्य लोहितं पृथिवीमनु व्यधावत् । सामेध्याभवत् । पृथिवि देवयजनीत्याह ६९

4258

Ky¥o d;Syqeit ) y;vTSvy' párgOðIqeit ) te vsvSTveit d²=,t" pyRgOð¥( ) ¨{ ;STveit p;t( ) a;idTy;STveTyuÿrt" ) teÉ¦n; p[;ojy¥( ) vsuÉ.dR²=,; ) ¨{ w" p[Ty" ) a;idTyw¨d" ) ySywv' ivduWo veid' párgOð²Nt 74

kyanno dAsyatheti , yAvatsvayaM parigqhNItheti , te vasavastveti dakSiNataH paryagqhNann , rudra ?Astveti pafcAt , AdityAstvetyuttarataH , te'gninA prAxco'jayann , vasubhirdakSiNA , rudrai ?H pratyaxcaH , AdityairudaxcaH , yasyaivaM viduSo vediM parigqhNanti 74

kyanno dAsyatheti , yAvatsvayaM parigqhNItheti , te vasavastveti dakSiNataH paryagqhNann , rudrA stveti pafcAt , AdityAstvetyuttarataH , te'gninA prAxco'jayann , vasubhirdakSiNA , rudrai H! pratyaxcaH , AdityairudaxcaH , yasyaivaM viduSo vediM parigqhNanti 74

क्यन्नो दास्यथेति । यावत्स्वयं परिगृह्णीथेति । ते वसवस्त्वेति दक्षिणतः पर्यगृह्णन्न् । रुद्र ?ास्त्वेति पश्चात् । आदित्यास्त्वेत्युत्तरतः । तेऽग्निना प्राञ्चोऽजयन्न् । वसुभिर्दक्षिणा । रुद्रै ?ः प्रत्यञ्चः । आदित्यैरुदञ्चः । यस्यैवं विदुषो वेदिं परिगृह्णन्ति ७४

क्यन्नो दास्यथेति । यावत्स्वयं परिगृह्णीथेति । ते वसवस्त्वेति दक्षिणतः पर्यगृह्णन्न् । रुद्रा स्त्वेति पश्चात् । आदित्यास्त्वेत्युत्तरतः । तेऽग्निना प्राञ्चोऽजयन्न् । वसुभिर्दक्षिणा । रुद्रै ः! प्रत्यञ्चः । आदित्यैरुदञ्चः । यस्यैवं विदुषो वेदिं परिगृह्णन्ति ७४

4297

aNtár=mup.Ot( ) pOÉqvI /[uv; ) me vw lok;" §uc" ) vOi·" s'm;jRn;in ) vOi·v;R m;\ Llok;nnupUv| kLpyit ) te tt" kªÀ¢;" sme/Nte ) sme/NteSm; me lok;" p[jy; pxuÉ." ) y Ev' ved ) yid k;myet vWuRk" pjRNy" Sy;idit ) ag[t" s'mOJy;t( 2

antarikSamupabhqt , pqthivI dhruvA , ime vai lokAH srucaH , vqSTiH saMmArjanAni , vqSTirvA imAMM llokAnanupUrvaM kalpayati , te tataH kLptAH samedhante , samedhante'smA ime lokAH prajayA pafubhiH , ya evaM veda , yadi kAmayeta varSukaH parjanyaH syAditi , agrataH saMmqjyAt 2

antarikSamupabhqt , pqthivI dhruvA , ime vai lokAH srucaH , vqSTiH saMmArjanAni , vqSTirvA imAMM llokAnanupUrvaM kalpayati , te tataH k[L]ptAH samedhante , samedhante'smA ime lokAH prajayA pafubhiH , ya evaM veda , yadi kAmayeta varSukaH parjanyaH syAditi , agrataH saMmqjyAt 2

अन्तरिक्षमुपभृत् । पृथिवी ध्रुवा । इमे वै लोकाः स्रुचः । वृष्टिः संमार्जनानि । वृष्टिर्वा इमाँ ल्लोकाननुपूर्वं कल्पयति । ते ततः क्ळ्प्ताः समेधन्ते । समेधन्तेऽस्मा इमे लोकाः प्रजया पशुभिः । य एवं वेद । यदि कामयेत वर्षुकः पर्जन्यः स्यादिति । अग्रतः संमृज्यात् २

4332

yog=emSy kªÀ¢äw ) yuÿ_' i£y;t; a;xI" k;me yuJy;t; it ) a;²xW" smOõäw ) g[âNq' g[Qn;it ) a;²xW Ev;Sy;' párgOð;it ) pum;Nvw g[âNq" ) S]I pI )tâNmqunm( ) Émqunmev;Sy t´De kroit p[jnn;y ) p[j;yte p[jy; pxuÉ.yRjm;n" 14

yogakSemasya kLptyai , yuktaM kriyAtA AfIH kAme yujyAtA iti , AfiSaH samqddhyai , granthiM grathnAti , AfiSa evAsyAM parigqhNAti , pumAnvai granthiH , strI patnI ,tanmithunam , mithunamevAsya tadyajxe karoti prajananAya , prajAyate prajayA pafubhiryajamAnaH 14

yogakSemasya k[L]ptyai , yuktaM kriyAtA AfIH kAme yujyAtA iti , AfiSaH samqddhyai , granthiM grathnAti , AfiSa evAsyAM parigqhNAti , pumAnvai granthiH , strI patnI ,tanmithunam , mithunamevAsya tadyajxe karoti prajananAya , prajAyate prajayA pafubhiryajamAnaH 14

योगक्षेमस्य क्ळ्प्त्यै । युक्तं क्रियाता आशीः कामे युज्याता इति । आशिषः समृद्ध्यै । ग्रन्थिं ग्रथ्नाति । आशिष एवास्यां परिगृह्णाति । पुमान्वै ग्रन्थिः । स्त्री पत्नी ।तन्मिथुनम् । मिथुनमेवास्य तद्यज्ञे करोति प्रजननाय । प्रजायते प्रजया पशुभिर्यजमानः १४

4350

EW;' lok;n;m;¢äw ) i]" ) } y;vO²õ yD" ) aqo me?yTv;y ) aq;JyvtI>y;mp" ) åpmev;s;metÃ,| d/;it ) aip v; ¬t;ó" ) yq; h vw yoW; suv,\ R ihr

eSAM lokAnAmAptyai , triH , tr?yAvqddhi yajxaH , atho medhyatvAya , athAjyavatIbhyAmapaH , rUpamevAsAmetadvarNaM dadhAti , api vA utAhuH , yathA ha vai yoSA suvarNaMM hiraNyaM pefalaM bibhratI rUpANyAste , evametA etarhIti , Apo vai sarvA devatAH 20

eSAM lokAnAmAptyai , triH , tr! yAvqddhi yajxaH , atho medhyatvAya , athAjyavatIbhyAmapaH , rUpamevAsAmetadvarNaM dadhAti , api vA utAhuH , yathA ha vai yoSA suvarNaMM hiraNyaM pefalaM bibhratI rUpANyAste , evametA etarhIti , Apo vai sarvA devatAH 20

एषां लोकानामाप्त्यै । त्रिः । त्र्?यावृद्धि यज्ञः । अथो मेध्यत्वाय । अथाज्यवतीभ्यामपः । रूपमेवासामेतद्वर्णं दधाति । अपि वा उताहुः । यथा ह वै योषा सुवर्णँ हिरण्यं पेशलं बिभ्रती रूपाण्यास्ते । एवमेता एतर्हीति । आपो वै सर्वा देवताः २०

एषां लोकानामाप्त्यै । त्रिः । त्र्! यावृद्धि यज्ञः । अथो मेध्यत्वाय । अथाज्यवतीभ्यामपः । रूपमेवासामेतद्वर्णं दधाति । अपि वा उताहुः । यथा ह वै योषा सुवर्णँ हिरण्यं पेशलं बिभ्रती रूपाण्यास्ते । एवमेता एतर्हीति । आपो वै सर्वा देवताः २०

4370

a;po devIrg[epuvo ag[eguv Ty;h ) åpmev;s;metNmihm;n' Vy;c·e ) ag[ m' yD' nyt;g[e yDpitÉmTy;h ) ag[ Ev yD' ny²Nt ) ag[e yDpitm( ) yuãm;inN{ ovO,It vO]tUyeR yUyÉmN{ mvO,I?v' vO]tUyR Ty;h ) vO]\ h hinãyÉ¥N{ a;po vv[e ) a;po heN{ ' vÉv[re ) s'D;mev;s;metTs;m;n' Vy;c·e ) p[o²=t;" SqeTy;h 27

Apo devIragrepuvo agreguva ityAha , rUpamevAsAmetanmahimAnaM vyAcaSTe , agra imaM yajxaM nayatAgre yajxapatimityAha , agra eva yajxaM nayanti , agre yajxapatim , yuSmAnindra ?o'vqNIta vqtratUrye yUyamindra mavqNIdhvaM vqtratUrya ityAha , vqtraMM ha haniSyannindra Apo vavre , Apo hendraM vavrire , saMjxAmevAsAmetatsAmAnaM vyAcaSTe , prokSitAH sthetyAha 27

Apo devIragrepuvo agreguva ityAha , rUpamevAsAmetanmahimAnaM vyAcaSTe , agra imaM yajxaM nayatAgre yajxapatimityAha , agra eva yajxaM nayanti , agre yajxapatim , yuSmAnindro 'vqNIta vqtratUrye yUyamindra mavqNIdhvaM vqtratUrya ityAha , vqtraMM ha haniSyannindra Apo vavre , Apo hendraM vavrire , saMjxAmevAsAmetatsAmAnaM vyAcaSTe , prokSitAH sthetyAha 27

आपो देवीरग्रेपुवो अग्रेगुव इत्याह । रूपमेवासामेतन्महिमानं व्याचष्टे । अग्र इमं यज्ञं नयताग्रे यज्ञपतिमित्याह । अग्र एव यज्ञं नयन्ति । अग्रे यज्ञपतिम् । युष्मानिन्द्र ?ोऽवृणीत वृत्रतूर्ये यूयमिन्द्र मवृणीध्वं वृत्रतूर्य इत्याह । वृत्रँ ह हनिष्यन्निन्द्र आपो वव्रे । आपो हेन्द्रं वव्रिरे । संज्ञामेवासामेतत्सामानं व्याचष्टे । प्रोक्षिताः स्थेत्याह २७

आपो देवीरग्रेपुवो अग्रेगुव इत्याह । रूपमेवासामेतन्महिमानं व्याचष्टे । अग्र इमं यज्ञं नयताग्रे यज्ञपतिमित्याह । अग्र एव यज्ञं नयन्ति । अग्रे यज्ञपतिम् । युष्मानिन्द्रो ऽवृणीत वृत्रतूर्ये यूयमिन्द्र मवृणीध्वं वृत्रतूर्य इत्याह । वृत्रँ ह हनिष्यन्निन्द्र आपो वव्रे । आपो हेन्द्रं वव्रिरे । संज्ञामेवासामेतत्सामानं व्याचष्टे । प्रोक्षिताः स्थेत्याह २७

4396

vIitho]' Tv; kv Ty;h ) aÉ¦mev ho]e, sm/Ryit ) ´umNt\ sÉm/ImhITy;h sÉmõäw ) a¦e bOhNtm?vr Ty;h vOõäw ) ivxo yN]e Sq Ty;h ) ivx;' yTyw ) ¬dIcIn;g[e ind/;it p[itiÏTyw ) vsUn;\ ¨{ ;,;m;idTy;n;\ sdÉs sIdeTy;h ) devt;n;mev sdne p[Str\ s;dyit ) juôrÉs `Ot;cI n;»eTy;h 36

vItihotraM tvA kava ityAha , agnimeva hotreNa samardhayati , dyumantaMM samidhImahItyAha samiddhyai , agne bqhantamadhvara ityAha vqddhyai , vifo yantre stha ityAha , vifAM yatyai , udIcInAgre nidadhAti pratiSThityai , vasUnAMM rudra ?ANAmAdityAnAMM sadasi sIdetyAha , devatAnAmeva sadane prastaraMM sAdayati , juhUrasi ghqtAcI nAmnetyAha 36

vItihotraM tvA kava ityAha , agnimeva hotreNa samardhayati , dyumantaMM samidhImahItyAha samiddhyai , agne bqhantamadhvara ityAha vqddhyai , vifo yantre stha ityAha , vifAM yatyai , udIcInAgre nidadhAti pratiSThityai , vasUnAMM rudrA NAmAdityAnAMM sadasi sIdetyAha , devatAnAmeva sadane prastaraMM sAdayati , juhUrasi ghqtAcI nAmnetyAha 36

वीतिहोत्रं त्वा कव इत्याह । अग्निमेव होत्रेण समर्धयति । द्युमन्तँ समिधीमहीत्याह समिद्ध्यै । अग्ने बृहन्तमध्वर इत्याह वृद्ध्यै । विशो यन्त्रे स्थ इत्याह । विशां यत्यै । उदीचीनाग्रे निदधाति प्रतिष्ठित्यै । वसूनाँ रुद्र ?ाणामादित्यानाँ सदसि सीदेत्याह । देवतानामेव सदने प्रस्तरँ सादयति । जुहूरसि घृताची नाम्नेत्याह ३६

वीतिहोत्रं त्वा कव इत्याह । अग्निमेव होत्रेण समर्धयति । द्युमन्तँ समिधीमहीत्याह समिद्ध्यै । अग्ने बृहन्तमध्वर इत्याह वृद्ध्यै । विशो यन्त्रे स्थ इत्याह । विशां यत्यै । उदीचीनाग्रे निदधाति प्रतिष्ठित्यै । वसूनाँ रुद्रा णामादित्यानाँ सदसि सीदेत्याह । देवतानामेव सदने प्रस्तरँ सादयति । जुहूरसि घृताची नाम्नेत्याह ३६

4408

i]¨pv;jyit ) ]yo vw p[;,;" ) p[;,;nev;âSmNd/;it ) vedenopyTy §uve, p[;j;pTym;`;rm;`;ryit ) yDo vw p[j;pit" ) yDmev p[j;i¢' mu%t a;r.te ) aqo p[j;pit" sv;R devt;" ) sv;R Ev devt;" p[I,;it ) aÉ¦m¦I²T]âS]" s'mOÇTy;h ) } y;vO²õ yD" 40

trirupavAjayati , trayo vai prANAH , prANAnevAsmindadhAti , vedenopayatya sruveNa prAjApatyamAghAramAghArayati , yajxo vai prajApatiH , yajxameva prajAptiM mukhata Arabhate , atho prajApatiH sarvA devatAH , sarvA eva devatAH prINAti , agnimagnIttristriH saMmqDDhItyAha , tr?yAvqddhi yajxaH 40

त्रिरुपवाजयति । त्रयो वै प्राणाः । प्राणानेवास्मिन्दधाति । वेदेनोपयत्य स्रुवेण प्राजापत्यमाघारमाघारयति । यज्ञो वै प्रजापतिः । यज्ञमेव प्रजाप्तिं मुखत आरभते । अथो प्रजापतिः सर्वा देवताः । सर्वा एव देवताः प्रीणाति । अग्निमग्नीत्त्रिस्त्रिः संमृड्ढीत्याह । त्र्?यावृद्धि यज्ञः ४०

4411

aqo r=s;mphTyw ) pár/INTs'm;i·R ) pun;Tyevwn;n( ) i]âS]" s'm;i·R ) } y;vO²õ yD" ) aqo me?yTv;y ) aqo Ete vw dev;;" ) dev;;nev tTs'm;i·R ) suvgRSy lokSy sm·äw ) a;sInoNym;`;rm;`;ryit 41

atho rakSasAmapahatyai , paridhIntsaMmArSTi , punAtyevainAn , tristriH saMmArSTi , tr?yAvqddhi yajxaH , atho medhyatvAya , atho ete vai devAfvAH , devAfvAneva tatsaMmArSTi , suvargasya lokasya samaSTyai , AsIno'nyamAghAramAghArayati 41

atho rakSasAmapahatyai , paridhIntsaMmArSTi , punAtyevainAn , tristriH saMmArSTi , tr! yAvqddhi yajxaH , atho medhyatvAya , atho ete vai devAfvAH , devAfvAneva tatsaMmArSTi , suvargasya lokasya samaSTyai , AsIno'nyamAghAramAghArayati 41

अथो रक्षसामपहत्यै । परिधीन्त्संमार्ष्टि । पुनात्येवैनान् । त्रिस्त्रिः संमार्ष्टि । त्र्?यावृद्धि यज्ञः । अथो मेध्यत्वाय । अथो एते वै देवाश्वाः । देवाश्वानेव तत्संमार्ष्टि । सुवर्गस्य लोकस्य समष्ट्यै । आसीनोऽन्यमाघारमाघारयति ४१

अथो रक्षसामपहत्यै । परिधीन्त्संमार्ष्टि । पुनात्येवैनान् । त्रिस्त्रिः संमार्ष्टि । त्र्! यावृद्धि यज्ञः । अथो मेध्यत्वाय । अथो एते वै देवाश्वाः । देवाश्वानेव तत्संमार्ष्टि । सुवर्गस्य लोकस्य समष्ट्यै । आसीनोऽन्यमाघारमाघारयति ४१

4417

aÉ¦vwR dev;n;' y·; ) y Ev dev;n;' y·; ) tSm; Ev nmSkroit ) ju×¼çÉ¦STv; ×yit devyJy;y; ¬p.Odeih devSTv; sivt; ×yit devyJy;y; Ty;h ) a;¦eyI vw juô" ) s;iv} yup.Ot( ) t;>y;mevwne p[sUt a;dÿe ) a¦;ivã,U m;v;mv£ÉmWÉmTy;h ) aÉ¦" purSt;t( ) ivã,uyRD" p;t( 43

agnirvai devAnAM yaSTA , ya eva devAnAM yaSTA , tasmA eva namaskaroti , juhvehyagnistvA hvayati devayajyAyA upabhqdehi devastvA savitA hvayati devayajyAyA ityAha , AgneyI vai juhUH , sAvi tr?yupabhqt , tAbhyAmevaine prasUta Adatte , agnAviSNU mAvAmavakramiSamityAha , agniH purastAt , viSNuryajxaH pafcAt 43

agnirvai devAnAM yaSTA , ya eva devAnAM yaSTA , tasmA eva namaskaroti , juhvehyagnistvA hvayati devayajyAyA upabhqdehi devastvA savitA hvayati devayajyAyA ityAha , AgneyI vai juhUH , sAvitr! yupabhqt , tAbhyAmevaine prasUta Adatte , agnAviSNU mAvAmavakramiSamityAha , agniH purastAt , viSNuryajxaH pafcAt 43

अग्निर्वै देवानां यष्टा । य एव देवानां यष्टा । तस्मा एव नमस्करोति । जुह्वेह्यग्निस्त्वा ह्वयति देवयज्याया उपभृदेहि देवस्त्वा सविता ह्वयति देवयज्याया इत्याह । आग्नेयी वै जुहूः । सावि त्र्?युपभृत् । ताभ्यामेवैने प्रसूत आदत्ते । अग्नाविष्णू मावामवक्रमिषमित्याह । अग्निः पुरस्तात् । विष्णुर्यज्ञः पश्चात् ४३

अग्निर्वै देवानां यष्टा । य एव देवानां यष्टा । तस्मा एव नमस्करोति । जुह्वेह्यग्निस्त्वा ह्वयति देवयज्याया उपभृदेहि देवस्त्वा सविता ह्वयति देवयज्याया इत्याह । आग्नेयी वै जुहूः । सावित्र्! युपभृत् । ताभ्यामेवैने प्रसूत आदत्ते । अग्नाविष्णू मावामवक्रमिषमित्याह । अग्निः पुरस्तात् । विष्णुर्यज्ञः पश्चात् ४३

4420

t;>y;mev p[itp[oCy;Ty;£;mit ) ivÉjh;q;' m; m; s't;¢ÉmTy;h;ih\ s;yw ) lokù me lokÕt* Õ,utÉmTy;h ) a;²xWmevwt;m;x;Ste ) ivã,o" Sq;nmsITy;h ) yDo vw ivã,u" ) EtT%lu vw dev;n;mpr;Éjtm;ytnm( ) y´D" ) dev;n;mev;pr;Éjt a;ytne itÏit ) t N{ o aÕ,o-ÃÇy;R,ITy;h 44

tAbhyAmeva pratiprocyAtyAkrAmati , vijihAthAM mA mA saMtAptamityAhAhiMM sAyai , lokaM me lokakqtau kqNutamityAha , AfiSamevaitAmAfAste , viSNoH sthAnamasItyAha , yajxo vai viSNuH , etatkhalu vai devAnAmaparAjitamAyatanam , yadyajxaH , devAnAmevAparAjita Ayatane tiSThati , ita indra ?o akqNo-dvIryANItyAha 44

ताभ्यामेव प्रतिप्रोच्यात्याक्रामति । विजिहाथां मा मा संताप्तमित्याहाहिँ सायै । लोकं मे लोककृतौ कृणुतमित्याह । आशिषमेवैतामाशास्ते । विष्णोः स्थानमसीत्याह । यज्ञो वै विष्णुः । एतत्खलु वै देवानामपराजितमायतनम् । यद्यज्ञः । देवानामेवापराजित आयतने तिष्ठति । इत इन्द्र ?ो अकृणो-द्वीर्याणीत्याह ४४

ताभ्यामेव प्रतिप्रोच्यात्याक्रामति । विजिहाथां मा मा संताप्तमित्याहाहिँ सायै । लोकं मे लोककृतौ कृणुतमित्याह । आशिषमेवैतामाशास्ते । विष्णोः स्थानमसीत्याह । यज्ञो वै विष्णुः । एतत्खलु वै देवानामपराजितमायतनम् । यद्यज्ञः । देवानामेवापराजित आयतने तिष्ठति । इत इन्द्रो अकृणो-द्वीर्याणीत्याह ४४

4423

²N{ ymev yjm;ne d/;it ) sm;r>yo?voR a?vro idivSpOxÉmTy;h vOõäw ) a;`;rm;`;yRm;,mnu sm;r>y ) EtâSmNk;le dev;" suvg| lokm;yn( ) s;=;dev yjm;n" suvg| lokmeit ) aqo smOõenwv yDen yjm;n" suvg| lokmeit ) aîuto yDo yDpteárTy;h;n;TyRw ) N{ ;v;NTSv;heTy;h ) ²N{ ymev yjm;ne d/;it ) bOhº; Ty;h 45

indri yameva yajamAne dadhAti , samArabhyordhvo adhvaro divispqfamityAha vqddhyai , AghAramAghAryamANamanu samArabhya , etasminkAle devAH suvargaM lokamAyan , sAkSAdeva yajamAnaH suvargaM lokameti , atho samqddhenaiva yajxena yajamAnaH suvargaM lokameti , ahruto yajxo yajxapaterityAhAnArtyai , indra ?AvAntsvAhetyAha , indri yameva yajamAne dadhAti , bqhadbhA ityAha 45

indri yameva yajamAne dadhAti , samArabhyordhvo adhvaro divispqfamityAha vqddhyai , AghAramAghAryamANamanu samArabhya , etasminkAle devAH suvargaM lokamAyan , sAkSAdeva yajamAnaH suvargaM lokameti , atho samqddhenaiva yajxena yajamAnaH suvargaM lokameti , ahruto yajxo yajxapaterityAhAnArtyai , indrA vAntsvAhetyAha , indri yameva yajamAne dadhAti , bqhadbhA ityAha 45

इन्द्रि यमेव यजमाने दधाति । समारभ्योर्ध्वो अध्वरो दिविस्पृशमित्याह वृद्ध्यै । आघारमाघार्यमाणमनु समारभ्य । एतस्मिन्काले देवाः सुवर्गं लोकमायन् । साक्षादेव यजमानः सुवर्गं लोकमेति । अथो समृद्धेनैव यज्ञेन यजमानः सुवर्गं लोकमेति । अह्रुतो यज्ञो यज्ञपतेरित्याहानार्त्यै । इन्द्र ?ावान्त्स्वाहेत्याह । इन्द्रि यमेव यजमाने दधाति । बृहद्भा इत्याह ४५

इन्द्रि यमेव यजमाने दधाति । समारभ्योर्ध्वो अध्वरो दिविस्पृशमित्याह वृद्ध्यै । आघारमाघार्यमाणमनु समारभ्य । एतस्मिन्काले देवाः सुवर्गं लोकमायन् । साक्षादेव यजमानः सुवर्गं लोकमेति । अथो समृद्धेनैव यज्ञेन यजमानः सुवर्गं लोकमेति । अह्रुतो यज्ञो यज्ञपतेरित्याहानार्त्यै । इन्द्रा वान्त्स्वाहेत्याह । इन्द्रि यमेव यजमाने दधाति । बृहद्भा इत्याह ४५

4486

§uc* s'p[§;vyit ) ydev t] £Ërm( ) tÿen xmyit ) ju×;mup.Otm( ) yjm;ndevTy; vw juô" ) .[;tOVydevTyop.Ot( ) yjm;n;ywv .[;tOVymupâSt' kroit ) s\ §;v.;g;" SqeTy;h ) vsvo vw ¨{ ; a;idTy;" s\ §;v.;g;" ) teW;' tº;g/eym( 66

srucau saMprasrAvayati , yadeva tatra krUram , tattena famayati , juhvAmupabhqtam , yajamAnadevatyA vai juhUH , bhrAtqvyadevatyopabhqt , yajamAnAyaiva bhrAtqvyamupastiM karoti , saMM srAvabhAgAH sthetyAha , vasavo vai rudra ?A AdityAH saMM srAvabhAgAH , teSAM tadbhAgadheyam 66

srucau saMprasrAvayati , yadeva tatra krUram , tattena famayati , juhvAmupabhqtam , yajamAnadevatyA vai juhUH , bhrAtqvyadevatyopabhqt , yajamAnAyaiva bhrAtqvyamupastiM karoti , saMM srAvabhAgAH sthetyAha , vasavo vai rudrA AdityAH saMM srAvabhAgAH , teSAM tadbhAgadheyam 66

स्रुचौ संप्रस्रावयति । यदेव तत्र क्रूरम् । तत्तेन शमयति । जुह्वामुपभृतम् । यजमानदेवत्या वै जुहूः । भ्रातृव्यदेवत्योपभृत् । यजमानायैव भ्रातृव्यमुपस्तिं करोति । सँ स्रावभागाः स्थेत्याह । वसवो वै रुद्र ?ा आदित्याः सँ स्रावभागाः । तेषां तद्भागधेयम् ६६

स्रुचौ संप्रस्रावयति । यदेव तत्र क्रूरम् । तत्तेन शमयति । जुह्वामुपभृतम् । यजमानदेवत्या वै जुहूः । भ्रातृव्यदेवत्योपभृत् । यजमानायैव भ्रातृव्यमुपस्तिं करोति । सँ स्रावभागाः स्थेत्याह । वसवो वै रुद्रा आदित्याः सँ स्रावभागाः । तेषां तद्भागधेयम् ६६

4519

p[j;' pui·mqo /nm( ) iÃpdo ntuãpd" ) /[uv;nnpg;NkÚivRit purSt;Tp[TymupgUhit ) tSm;TpurSt;Tp[Ty" xU{ ; avSy²Nt ) Sqivmt ¬pgUhit ) ap[itv;idn Evwn;NkÚ¨te ) /Oi·v;R ¬pveW" ) xuctoR vj[o b[÷,; s\ ²xt" ) yopveWe xukª ) s;mumOCztu y' iÃãm it 77

prajAM puSTimatho dhanam , dvipado nafcatuSpadaH , dhruvAnanapagAnkurviti purastAtpratyaxcamupagUhati , tasmAtpurastAtpratyaxcaH fUdra ?A avasyanti , sthavimata upagUhati , aprativAdina evainAnkurute , dhqSTirvA upaveSaH , fucarto vajro brahmaNA saMM fitaH , yopaveSe fuk , sAmumqcchatu yaM dviSma iti 77

prajAM puSTimatho dhanam , dvipado nafcatuSpadaH , dhruvAnanapagAnkurviti purastAtpratyaxcamupagUhati , tasmAtpurastAtpratyaxcaH fUdrA avasyanti , sthavimata upagUhati , aprativAdina evainAnkurute , dhqSTirvA upaveSaH , fucarto vajro brahmaNA saMM fitaH , yopaveSe fuk , sAmumqcchatu yaM dviSma iti 77

प्रजां पुष्टिमथो धनम् । द्विपदो नश्चतुष्पदः । ध्रुवाननपगान्कुर्विति पुरस्तात्प्रत्यञ्चमुपगूहति । तस्मात्पुरस्तात्प्रत्यञ्चः शूद्र ?ा अवस्यन्ति । स्थविमत उपगूहति । अप्रतिवादिन एवैनान्कुरुते । धृष्टिर्वा उपवेषः । शुचर्तो वज्रो ब्रह्मणा सँ शितः । योपवेषे शुक् । सामुमृच्छतु यं द्विष्म इति ७७

प्रजां पुष्टिमथो धनम् । द्विपदो नश्चतुष्पदः । ध्रुवाननपगान्कुर्विति पुरस्तात्प्रत्यञ्चमुपगूहति । तस्मात्पुरस्तात्प्रत्यञ्चः शूद्रा अवस्यन्ति । स्थविमत उपगूहति । अप्रतिवादिन एवैनान्कुरुते । धृष्टिर्वा उपवेषः । शुचर्तो वज्रो ब्रह्मणा सँ शितः । योपवेषे शुक् । सामुमृच्छतु यं द्विष्म इति ७७

4525

N{ o nytu vO]h; ) yto n punr;yÉs ) xtI>y" sm;>y it ) i]vOÃ; EW vj[o b[÷,; s\ ²xt" ) xucwvwn' ivõ±v; ) E>yo lok>yo in,uR´ ) vj[e, b[÷,; StO,ute ) htos;vvÉ/ãm;muÉmTy;h StOTyw ) y' iÃãy;ÿ' ?y;yet( ) xucwvwnmpRyit 79 3

indra ?o nayatu vqtrahA , yato na punarAyasi , fafvatIbhyaH samAbhya iti , trivqdvA eSa vajro brahmaNA saMM fitaH , fucaivainaM viddhvA , ebhyo lokebhyo nirNudya , vajreNa brahmaNA stqNute , hato'sAvavadhiSmAmumityAha stqtyai , yaM dviSyAttaM dhyAyet , fucaivainamarpayati 79 3

indro nayatu vqtrahA , yato na punarAyasi , fafvatIbhyaH samAbhya iti , trivqdvA eSa vajro brahmaNA saMM fitaH , fucaivainaM viddhvA , ebhyo lokebhyo nirNudya , vajreNa brahmaNA stqNute , hato'sAvavadhiSmAmumityAha stqtyai , yaM dviSyAttaM dhyAyet , fucaivainamarpayati 79 3

इन्द्र ?ो नयतु वृत्रहा । यतो न पुनरायसि । शश्वतीभ्यः समाभ्य इति । त्रिवृद्वा एष वज्रो ब्रह्मणा सँ शितः । शुचैवैनं विद्ध्वा । एभ्यो लोकेभ्यो निर्णुद्य । वज्रेण ब्रह्मणा स्तृणुते । हतोऽसाववधिष्मामुमित्याह स्तृत्यै । यं द्विष्यात्तं ध्यायेत् । शुचैवैनमर्पयति ७९ ३

इन्द्रो नयतु वृत्रहा । यतो न पुनरायसि । शश्वतीभ्यः समाभ्य इति । त्रिवृद्वा एष वज्रो ब्रह्मणा सँ शितः । शुचैवैनं विद्ध्वा । एभ्यो लोकेभ्यो निर्णुद्य । वज्रेण ब्रह्मणा स्तृणुते । हतोऽसाववधिष्मामुमित्याह स्तृत्यै । यं द्विष्यात्तं ध्यायेत् । शुचैवैनमर्पयति ७९ ३

4552

ameR>yo hâStpm( ) jv;y;pm( ) pu·äw gop;lm( ) tejsejp;lm( ) vIy;Ry;ivp;lm( ) r;yw k¡n;xm( ) ikl;l;y sur;k;rm( ) .{ ;y gOhpm( ) Åeyse ivÿpm( ) a?y=;y;nu=ÿ;rm( 9

armebhyo hastipam , javAyAfvapam , puSTyai gopAlam , tejase'japAlam , vIryAyAvipAlam , irAyai kInAfam , kilAlAya surAkAram , bhadra ?Aya gqhapam , freyase vittapam , adhyakSAyAnukSattAram 9

armebhyo hastipam , javAyAfvapam , puSTyai gopAlam , tejase'japAlam , vIryAyAvipAlam , irAyai kInAfam , kilAlAya surAkAram , bhadrA ya gqhapam , freyase vittapam , adhyakSAyAnukSattAram 9

अर्मेभ्यो हस्तिपम् । जवायाश्वपम् । पुष्ट्यै गोपालम् । तेजसेऽजपालम् । वीर्यायाविपालम् । इरायै कीनाशम् । किलालाय सुराकारम् । भद्र ?ाय गृहपम् । श्रेयसे वित्तपम् । अध्यक्षायानुक्षत्तारम् ९

अर्मेभ्यो हस्तिपम् । जवायाश्वपम् । पुष्ट्यै गोपालम् । तेजसेऽजपालम् । वीर्यायाविपालम् । इरायै कीनाशम् । किलालाय सुराकारम् । भद्रा य गृहपम् । श्रेयसे वित्तपम् । अध्यक्षायानुक्षत्तारम् ९

4576

.UMyw pI#sipR,m;l.te ) a¦ye\ slm( ) v;yve c;<@;lm( ) aNtár=;y v\ xnitRnm( ) idve %litm( ) sUy;Ry hyR=m( ) cN{ mse ÉmÉmRrm( ) n=T]e>y" ikl;sm( ) aöe xuKl' ip©lm( ) r;i]yw Õã,' ip©;=m( 17

bhUmyai pIThasarpiNamAlabhate , agnaye'?MM salam , vAyave cANDAlam , antarikSAya vaMM fanartinam , dive khalatim , sUryAya haryakSam , candra mase mirmiram , nakSattrebhyaH kilAsam , ahne fuklaM pizgalam , rAtriyai kqSNaM pizgAkSam 17

bhUmyai pIThasarpiNamAlabhate , agnaye'MM! salam , vAyave cANDAlam , antarikSAya vaMM fanartinam , dive khalatim , sUryAya haryakSam , candra mase mirmiram , nakSattrebhyaH kilAsam , ahne fuklaM pizgalam , rAtriyai kqSNaM pizgAkSam 17

भूम्यै पीठसर्पिणमालभते । अग्नयेऽ?ँ सलम् । वायवे चाण्डालम् । अन्तरिक्षाय वँ शनर्तिनम् । दिवे खलतिम् । सूर्याय हर्यक्षम् । चन्द्र मसे मिर्मिरम् । नक्षत्त्रेभ्यः किलासम् । अह्ने शुक्लं पिङ्गलम् । रात्रियै कृष्णं पिङ्गाक्षम् १७

भूम्यै पीठसर्पिणमालभते । अग्नयेऽँ! सलम् । वायवे चाण्डालम् । अन्तरिक्षाय वँ शनर्तिनम् । दिवे खलतिम् । सूर्याय हर्यक्षम् । चन्द्र मसे मिर्मिरम् । नक्षत्त्रेभ्यः किलासम् । अह्ने शुक्लं पिङ्गलम् । रात्रियै कृष्णं पिङ्गाक्षम् १७

4600

cmso devp;n" ) ar;\ v;¦e neÉmdeRv;\ STv' pár.UrÉs ) a;vh dev;Nyjm;n;y ) aÉ¦m¦ a;vh ) somm;vh ) aÉ¦m;vh ) p[j;pitm;vh ) a¦IWom;v;vh ) N{ ;¦I a;vh ) N{ m;vh ) mheN{ m;vh ) dev;\ a;Jyp;\ a;vh ) aÉ¦\ ho];y;vh ) Sv' mihm;nm;vh ) a; c;¦e dev;Nvh ) suyj; c yj j;tved" 6

camaso devapAnaH , arAMM ivAgne nemirdevAMM stvaM paribhUrasi , Avaha devAnyajamAnAya , agnimagna Avaha , somamAvaha , agnimAvaha , prajApatimAvaha , agnISomAvAvaha , indra ?AgnI Avaha , indra mAvaha , mahendra mAvaha , devAMM AjyapAMM Avaha , agniMM hotrAyAvaha , svaM mahimAnamAvaha , A cAgne devAnvaha , suyajA ca yaja jAtavedaH 6

camaso devapAnaH , arAMM ivAgne nemirdevAMM stvaM paribhUrasi , Avaha devAnyajamAnAya , agnimagna Avaha , somamAvaha , agnimAvaha , prajApatimAvaha , agnISomAvAvaha , indrA gnI Avaha , indra mAvaha , mahendra mAvaha , devAMM AjyapAMM Avaha , agniMM hotrAyAvaha , svaM mahimAnamAvaha , A cAgne devAnvaha , suyajA ca yaja jAtavedaH 6

चमसो देवपानः । अराँ इवाग्ने नेमिर्देवाँ स्त्वं परिभूरसि । आवह देवान्यजमानाय । अग्निमग्न आवह । सोममावह । अग्निमावह । प्रजापतिमावह । अग्नीषोमावावह । इन्द्र ?ाग्नी आवह । इन्द्र मावह । महेन्द्र मावह । देवाँ आज्यपाँ आवह । अग्निँ होत्रायावह । स्वं महिमानमावह । आ चाग्ने देवान्वह । सुयजा च यज जातवेदः ६

चमसो देवपानः । अराँ इवाग्ने नेमिर्देवाँ स्त्वं परिभूरसि । आवह देवान्यजमानाय । अग्निमग्न आवह । सोममावह । अग्निमावह । प्रजापतिमावह । अग्नीषोमावावह । इन्द्रा ग्नी आवह । इन्द्र मावह । महेन्द्र मावह । देवाँ आज्यपाँ आवह । अग्निँ होत्रायावह । स्वं महिमानमावह । आ चाग्ने देवान्वह । सुयजा च यज जातवेदः ६

4606

sÉm/o a¦ a;JySy ivyNtu ) tnUnp;d¦ a;JySy vetu ) @o a¦ a;JySy ivyNtu ) bihRr¦ a;JySy vetu ) Sv;h;É¦m( ) Sv;h; somm( ) Sv;h;É¦m( ) p[j;pitm( ) Sv;h;¦IWom* ) Sv;heN{ ;¦I )Sv;heN{ m( ) Sv;h; mheN{ m( ) Sv;h; dev;\ a;Jyp;n( ) Sv;h;É¦\ ho];ÆuW;,;" ) a¦ a;JySy ivyNtu 8

samidho agna Ajyasya viyantu , tanUnapAdagna Ajyasya vetu , iDo agna Ajyasya viyantu , barhiragna Ajyasya vetu , svAhAgnim , svAhA somam , svAhAgnim , prajApatim , svAhAgnISomau , svAhendra ?AgnI ,svAhendra m , svAhA mahendra m , svAhA devAMM AjyapAn , svAhAgniMM hotrAjjuSANAH , agna Ajyasya viyantu 8

samidho agna Ajyasya viyantu , tanUnapAdagna Ajyasya vetu , iDo agna Ajyasya viyantu , barhiragna Ajyasya vetu , svAhAgnim , svAhA somam , svAhAgnim , prajApatim , svAhAgnISomau , svAhendrA gnI ,svAhendra m , svAhA mahendra m , svAhA devAMM AjyapAn , svAhAgniMM hotrAjjuSANAH , agna Ajyasya viyantu 8

समिधो अग्न आज्यस्य वियन्तु । तनूनपादग्न आज्यस्य वेतु । इडो अग्न आज्यस्य वियन्तु । बर्हिरग्न आज्यस्य वेतु । स्वाहाग्निम् । स्वाहा सोमम् । स्वाहाग्निम् । प्रजापतिम् । स्वाहाग्नीषोमौ । स्वाहेन्द्र ?ाग्नी ।स्वाहेन्द्र म् । स्वाहा महेन्द्र म् । स्वाहा देवाँ आज्यपान् । स्वाहाग्निँ होत्राज्जुषाणाः । अग्न आज्यस्य वियन्तु ८

समिधो अग्न आज्यस्य वियन्तु । तनूनपादग्न आज्यस्य वेतु । इडो अग्न आज्यस्य वियन्तु । बर्हिरग्न आज्यस्य वेतु । स्वाहाग्निम् । स्वाहा सोमम् । स्वाहाग्निम् । प्रजापतिम् । स्वाहाग्नीषोमौ । स्वाहेन्द्रा ग्नी ।स्वाहेन्द्र म् । स्वाहा महेन्द्र म् । स्वाहा देवाँ आज्यपान् । स्वाहाग्निँ होत्राज्जुषाणाः । अग्न आज्यस्य वियन्तु ८

4609

aÉ¦vOR];É, jìnt( ) { iv,SyuivRpNyy; ) sÉmõ" xu£ a;üt" ) juW;,o aÉ¦r;JySy vetu ) Tv\ som;És sTpit" ) Tv\ r;jot vO]h; ) Tv' .{ o aÉs £tu" ) juW;," som a;JySy hivWo vetu ) aÉ¦" p[en jNmn; ) xuM.;nStnuv\ Sv;m( ) kivivRp[e, v;vO/e ) juW;,o aÉ¦r;JySy vetu ) som gIÉ.R; vym( ) v/Ry;mo vcoivd" ) sumO@Çko n a;ivx ) juW;," som a;JySy hivWo vetu 9

agnirvqtrANi jazghanat , dra viNasyurvipanyayA , samiddhaH fukra AhutaH , juSANo agnirAjyasya vetu , tvaMM somAsi satpatiH , tvaMM rAjota vqtrahA , tvaM bhadra ?o asi kratuH , juSANaH soma Ajyasya haviSo vetu , agniH pratnena janmanA , fumbhAnastanuvaMM svAm , kavirvipreNa vAvqdhe , juSANo agnirAjyasya vetu , soma gIrbhiSTvA vayam , vardhayAmo vacovidaH , sumqDIko na Avifa , juSANaH soma Ajyasya haviSo vetu 9

agnirvqtrANi jazghanat , dra viNasyurvipanyayA , samiddhaH fukra AhutaH , juSANo agnirAjyasya vetu , tvaMM somAsi satpatiH , tvaMM rAjota vqtrahA , tvaM bhadro asi kratuH , juSANaH soma Ajyasya haviSo vetu , agniH pratnena janmanA , fumbhAnastanuvaMM svAm , kavirvipreNa vAvqdhe , juSANo agnirAjyasya vetu , soma gIrbhiSTvA vayam , vardhayAmo vacovidaH , sumqDIko na Avifa , juSANaH soma Ajyasya haviSo vetu 9

अग्निर्वृत्राणि जङ्घनत् । द्र विणस्युर्विपन्यया । समिद्धः शुक्र आहुतः । जुषाणो अग्निराज्यस्य वेतु । त्वँ सोमासि सत्पतिः । त्वँ राजोत वृत्रहा । त्वं भद्र ?ो असि क्रतुः । जुषाणः सोम आज्यस्य हविषो वेतु । अग्निः प्रत्नेन जन्मना । शुम्भानस्तनुवँ स्वाम् । कविर्विप्रेण वावृधे । जुषाणो अग्निराज्यस्य वेतु । सोम गीर्भिष्ट्वा वयम् । वर्धयामो वचोविदः । सुमृडीको न आविश । जुषाणः सोम आज्यस्य हविषो वेतु ९

अग्निर्वृत्राणि जङ्घनत् । द्र विणस्युर्विपन्यया । समिद्धः शुक्र आहुतः । जुषाणो अग्निराज्यस्य वेतु । त्वँ सोमासि सत्पतिः । त्वँ राजोत वृत्रहा । त्वं भद्रो असि क्रतुः । जुषाणः सोम आज्यस्य हविषो वेतु । अग्निः प्रत्नेन जन्मना । शुम्भानस्तनुवँ स्वाम् । कविर्विप्रेण वावृधे । जुषाणो अग्निराज्यस्य वेतु । सोम गीर्भिष्ट्वा वयम् । वर्धयामो वचोविदः । सुमृडीको न आविश । जुषाणः सोम आज्यस्य हविषो वेतु ९

4618

yuv\ ÉsN/U\ rÉ.xSterv´;t( ) a¦IWom;vmut' gO.It;n( ) N{ ;¦I rocn; idv" ) pár v;jeWu .UWq" ) tÃ;' ceit p[ vIyRm( ) XnqÃ]mut snoit v;jm( ) N{ ; yo a¦I sürI spy;Rt( ) rJyNt; vsVySy .Ure" ) shStm; shs; v;jyNt; ) EN{ s;nÉs\ rÉym( 12

yuvaMM sindhUMM rabhifasteravadyAt , agnISomAvamuxcataM gqbhItAn , indra ?AgnI rocanA divaH , pari vAjeSu bhUSathaH , tadvAM ceti pra vIryam , fnathadvqtramuta sanoti vAjam , indra ?A yo agnI sahurI saparyAt , irajyantA vasavyasya bhUreH , sahastamA sahasA vAjayantA , endra sAnasiMM rayim 12

yuvaMM sindhUMM rabhifasteravadyAt , agnISomAvamuxcataM gqbhItAn , indrA gnI rocanA divaH , pari vAjeSu bhUSathaH , tadvAM ceti pra vIryam , fnathadvqtramuta sanoti vAjam , indrA yo agnI sahurI saparyAt , irajyantA vasavyasya bhUreH , sahastamA sahasA vAjayantA , endra sAnasiMM rayim 12

युवँ सिन्धूँ रभिशस्तेरवद्यात् । अग्नीषोमावमुञ्चतं गृभीतान् । इन्द्र ?ाग्नी रोचना दिवः । परि वाजेषु भूषथः । तद्वां चेति प्र वीर्यम् । श्नथद्वृत्रमुत सनोति वाजम् । इन्द्र ?ा यो अग्नी सहुरी सपर्यात् । इरज्यन्ता वसव्यस्य भूरेः । सहस्तमा सहसा वाजयन्ता । एन्द्र सानसिँ रयिम् १२

युवँ सिन्धूँ रभिशस्तेरवद्यात् । अग्नीषोमावमुञ्चतं गृभीतान् । इन्द्रा ग्नी रोचना दिवः । परि वाजेषु भूषथः । तद्वां चेति प्र वीर्यम् । श्नथद्वृत्रमुत सनोति वाजम् । इन्द्रा यो अग्नी सहुरी सपर्यात् । इरज्यन्ता वसव्यस्य भूरेः । सहस्तमा सहसा वाजयन्ता । एन्द्र सानसिँ रयिम् १२

4621

sÉjTv;n\ sd;shm( ) viWRÏmUtye .r ) p[ ss;ihWe pu¨ôt x]Un( ) JyeÏSte xuãm h r;itrStu ) N{ ;.r d²=,en; vsUin ) pit" ÉsN/Un;mÉs revtIn;m( ) mh;\ N{ o y aojs; ) pjRNyo vOi·m;\ v ) StomwvRTsSy v;vO/e ) mh;\ N{ o nOvd; cWRÉ,p[;" 13

sajitvAnaMM sadAsaham , varSiSThamUtaye bhara , pra sasAhiSe puruhUta fatrUn , jyeSThaste fuSma iha rAtirastu , indra ?Abhara dakSiNenA vasUni , patiH sindhUnAmasi revatInAm , mahAMM indra ?o ya ojasA , parjanyo vqSTimAMM iva , stomairvatsasya vAvqdhe , mahAMM indra ?o nqvadA carSaNiprAH 13

sajitvAnaMM sadAsaham , varSiSThamUtaye bhara , pra sasAhiSe puruhUta fatrUn , jyeSThaste fuSma iha rAtirastu , indrA bhara dakSiNenA vasUni , patiH sindhUnAmasi revatInAm , mahAMM indro ya ojasA , parjanyo vqSTimAMM iva , stomairvatsasya vAvqdhe , mahAMM indro nqvadA carSaNiprAH 13

सजित्वानँ सदासहम् । वर्षिष्ठमूतये भर । प्र ससाहिषे पुरुहूत शत्रून् । ज्येष्ठस्ते शुष्म इह रातिरस्तु । इन्द्र ?ाभर दक्षिणेना वसूनि । पतिः सिन्धूनामसि रेवतीनाम् । महाँ इन्द्र ?ो य ओजसा । पर्जन्यो वृष्टिमाँ इव । स्तोमैर्वत्सस्य वावृधे । महाँ इन्द्र ?ो नृवदा चर्षणिप्राः १३

सजित्वानँ सदासहम् । वर्षिष्ठमूतये भर । प्र ससाहिषे पुरुहूत शत्रून् । ज्येष्ठस्ते शुष्म इह रातिरस्तु । इन्द्रा भर दक्षिणेना वसूनि । पतिः सिन्धूनामसि रेवतीनाम् । महाँ इन्द्रो य ओजसा । पर्जन्यो वृष्टिमाँ इव । स्तोमैर्वत्सस्य वावृधे । महाँ इन्द्रो नृवदा चर्षणिप्राः १३

4627

ay;@¦e" ip[y; /;m;in ) ay;$(p[j;pte" ip[y; /;m;in ) ay;@¦IWomyo" ip[y; /;m;in ) ay;É@N{ ;É¦yo" ip[y; /;m;in ) ay;É@N{ Sy ip[y; /;m;in ) ay;

ayADagneH priyA dhAmAni , ayATprajApateH priyA dhAmAni , ayADagnISomayoH priyA dhAmAni , ayADindra ?AgniyoH priyA dhAmAni , ayADindra sya priyA dhAmAni , ayANmahendra sya priyA dhAmAni , ayADdevAnAmAjyapAnAM priyA dhAmAni , yakSadagnerhotuH priyA dhAmAni , yakSatsvaM mahimAnam , AyajatAmejyA iSaH , kqNotu so adhvarA jAtavedAH , juSatAMM haviH , agne yadadya vifo adhvarasya hotaH , pAvakafoce veSTvaMM hi yajvA , qtA yajAsi mahinA vi yadbhUH , havyA vaha yaviSTha yA te adya 15

ayADagneH priyA dhAmAni , ayATprajApateH priyA dhAmAni , ayADagnISomayoH priyA dhAmAni , ayADindrA gniyoH priyA dhAmAni , ayADindra sya priyA dhAmAni , ayANmahendra sya priyA dhAmAni , ayADdevAnAmAjyapAnAM priyA dhAmAni , yakSadagnerhotuH priyA dhAmAni , yakSatsvaM mahimAnam , AyajatAmejyA iSaH , kqNotu so adhvarA jAtavedAH , juSatAMM haviH , agne yadadya vifo adhvarasya hotaH , pAvakafoce veSTvaMM hi yajvA , qtA yajAsi mahinA vi yadbhUH , havyA vaha yaviSTha yA te adya 15

अयाडग्नेः प्रिया धामानि । अयाट्प्रजापतेः प्रिया धामानि । अयाडग्नीषोमयोः प्रिया धामानि । अयाडिन्द्र ?ाग्नियोः प्रिया धामानि । अयाडिन्द्र स्य प्रिया धामानि । अयाण्महेन्द्र स्य प्रिया धामानि । अयाड्देवानामाज्यपानां प्रिया धामानि । यक्षदग्नेर्होतुः प्रिया धामानि । यक्षत्स्वं महिमानम् । आयजतामेज्या इषः । कृणोतु सो अध्वरा जातवेदाः । जुषताँ हविः । अग्ने यदद्य विशो अध्वरस्य होतः । पावकशोचे वेष्ट्वँ हि यज्वा । ऋता यजासि महिना वि यद्भूः । हव्या वह यविष्ठ या ते अद्य १५

अयाडग्नेः प्रिया धामानि । अयाट्प्रजापतेः प्रिया धामानि । अयाडग्नीषोमयोः प्रिया धामानि । अयाडिन्द्रा ग्नियोः प्रिया धामानि । अयाडिन्द्र स्य प्रिया धामानि । अयाण्महेन्द्र स्य प्रिया धामानि । अयाड्देवानामाज्यपानां प्रिया धामानि । यक्षदग्नेर्होतुः प्रिया धामानि । यक्षत्स्वं महिमानम् । आयजतामेज्या इषः । कृणोतु सो अध्वरा जातवेदाः । जुषताँ हविः । अग्ने यदद्य विशो अध्वरस्य होतः । पावकशोचे वेष्ट्वँ हि यज्वा । ऋता यजासि महिना वि यद्भूः । हव्या वह यविष्ठ या ते अद्य १५

4632

¬pôto .=" s%; ) ¬p m; .=" s%; ×yt;m( ) ¬pôt;3ù ho ) @opôt; ) ¬pôte@; ) ¬po aSm;\ @; ×yt;m( ) @opôt; ) ¬pôte@; m;nvI `OtpdI mw];v¨,I ) b[÷ devÕtmupôtm( 17

upahUto bhakSaH sakhA , upa mA bhakSaH sakhA hvayatAm , upahUtA3?M ho , iDopahUtA , upahUteDA , upo asmAMM iDA hvayatAm , iDopahUtA , upahUteDA mAnavI ghqtapadI maitrAvaruNI , brahma devakqtamupahUtam 17

upahUto bhakSaH sakhA , upa mA bhakSaH sakhA hvayatAm , upahUtA3M! ho , iDopahUtA , upahUteDA , upo asmAMM iDA hvayatAm , iDopahUtA , upahUteDA mAnavI ghqtapadI maitrAvaruNI , brahma devakqtamupahUtam 17

उपहूतो भक्षः सखा । उप मा भक्षः सखा ह्वयताम् । उपहूता३?ं हो । इडोपहूता । उपहूतेडा । उपो अस्माँ इडा ह्वयताम् । इडोपहूता । उपहूतेडा मानवी घृतपदी मैत्रावरुणी । ब्रह्म देवकृतमुपहूतम् १७

उपहूतो भक्षः सखा । उप मा भक्षः सखा ह्वयताम् । उपहूता३ं! हो । इडोपहूता । उपहूतेडा । उपो अस्माँ इडा ह्वयताम् । इडोपहूता । उपहूतेडा मानवी घृतपदी मैत्रावरुणी । ब्रह्म देवकृतमुपहूतम् १७

4638

dev' bihR" ) vsuvne vsu/eySy vetu ) devo nr;x\ s" ) vsuvne vsu/eySy vetu ) devo aÉ¦" ¾Sv·Õt( ) su{ iv,; mN{ " kÉv" ) sTymNm;yjI hot; ) hotuhoRtur;yjIy;n( ) a¦e y;Ndev;ny;$( ) y;\ aipp[e" ) ye te ho]e amTst ) t;\ ssnuWI\ ho];' dev'gm;m( ) idiv deveWu yDmeryemm( ) ¾Sv·Õ°;¦e hot;.u" ) vsuvne vsu/eySy nmov;k vIih 19

devaM barhiH , vasuvane vasudheyasya vetu , devo narAfaMM saH , vasuvane vasudheyasya vetu , devo agniH sviSTakqt , sudra viNA mandra ?H kaviH , satyamanmAyajI hotA , hoturhoturAyajIyAn , agne yAndevAnayAT , yAMM apipreH , ye te hotre amatsata , tAMM sasanuSIMM hotrAM devaMgamAm , divi deveSu yajxamerayemam , sviSTakqccAgne hotAbhuH , vasuvane vasudheyasya namovAke vIhi 19

devaM barhiH , vasuvane vasudheyasya vetu , devo narAfaMM saH , vasuvane vasudheyasya vetu , devo agniH sviSTakqt , sudra viNA mandra H! kaviH , satyamanmAyajI hotA , hoturhoturAyajIyAn , agne yAndevAnayAT , yAMM apipreH , ye te hotre amatsata , tAMM sasanuSIMM hotrAM devaMgamAm , divi deveSu yajxamerayemam , sviSTakqccAgne hotAbhuH , vasuvane vasudheyasya namovAke vIhi 19

देवं बर्हिः । वसुवने वसुधेयस्य वेतु । देवो नराशँ सः । वसुवने वसुधेयस्य वेतु । देवो अग्निः स्विष्टकृत् । सुद्र विणा मन्द्र ?ः कविः । सत्यमन्मायजी होता । होतुर्होतुरायजीयान् । अग्ने यान्देवानयाट् । याँ अपिप्रेः । ये ते होत्रे अमत्सत । ताँ ससनुषीँ होत्रां देवंगमाम् । दिवि देवेषु यज्ञमेरयेमम् । स्विष्टकृच्चाग्ने होताभुः । वसुवने वसुधेयस्य नमोवाके वीहि १९

देवं बर्हिः । वसुवने वसुधेयस्य वेतु । देवो नराशँ सः । वसुवने वसुधेयस्य वेतु । देवो अग्निः स्विष्टकृत् । सुद्र विणा मन्द्र ः! कविः । सत्यमन्मायजी होता । होतुर्होतुरायजीयान् । अग्ने यान्देवानयाट् । याँ अपिप्रेः । ये ते होत्रे अमत्सत । ताँ ससनुषीँ होत्रां देवंगमाम् । दिवि देवेषु यज्ञमेरयेमम् । स्विष्टकृच्चाग्ने होताभुः । वसुवने वसुधेयस्य नमोवाके वीहि १९

4647

avIvO/t mho Jy;yoÕt ) p[j;pitárd\ hivrjuWt ) avIvO/t mho Jy;yoÕt ) a¦IWom;ivd\ hivrjuWet;m( ) avIvO/et;' mho Jy;yo-£;t;m( ) N{ ;¦I d\ hivrjuWet;m( ) avIvO/et;' mho Jy;yo£;t;m( ) N{ d\ hivrjuWt ) avIvO/t mho Jy;yoÕt ) mheN{ d\ hivrjuWt 22

avIvqdhata maho jyAyo'kqta , prajApatiridaMM havirajuSata , avIvqdhata maho jyAyo'kqta , agnISomAvidaMM havirajuSetAm , avIvqdhetAM maho jyAyo-'krAtAm , indra ?AgnI idaMM havirajuSetAm , avIvqdhetAM maho jyAyo'krAtAm , indra idaMM havirajuSata , avIvqdhata maho jyAyo'kqta , mahendra idaMM havirajuSata 22

avIvqdhata maho jyAyo'kqta , prajApatiridaMM havirajuSata , avIvqdhata maho jyAyo'kqta , agnISomAvidaMM havirajuSetAm , avIvqdhetAM maho jyAyo-'krAtAm , indrA gnI idaMM havirajuSetAm , avIvqdhetAM maho jyAyo'krAtAm , indra idaMM havirajuSata , avIvqdhata maho jyAyo'kqta , mahendra idaMM havirajuSata 22

अवीवृधत महो ज्यायोऽकृत । प्रजापतिरिदँ हविरजुषत । अवीवृधत महो ज्यायोऽकृत । अग्नीषोमाविदँ हविरजुषेताम् । अवीवृधेतां महो ज्यायो-ऽक्राताम् । इन्द्र ?ाग्नी इदँ हविरजुषेताम् । अवीवृधेतां महो ज्यायोऽक्राताम् । इन्द्र इदँ हविरजुषत । अवीवृधत महो ज्यायोऽकृत । महेन्द्र इदँ हविरजुषत २२

अवीवृधत महो ज्यायोऽकृत । प्रजापतिरिदँ हविरजुषत । अवीवृधत महो ज्यायोऽकृत । अग्नीषोमाविदँ हविरजुषेताम् । अवीवृधेतां महो ज्यायो-ऽक्राताम् । इन्द्रा ग्नी इदँ हविरजुषेताम् । अवीवृधेतां महो ज्यायोऽक्राताम् । इन्द्र इदँ हविरजुषत । अवीवृधत महो ज्यायोऽकृत । महेन्द्र इदँ हविरजुषत २२

4659

a;Py;ySv ) s' te ) )h Tv·;rmÉg[y') t¥SturIpm( ) )dev;n;' pI¨xtIrvNtu n" ) p[;vNtu nStujye v;js;tye ) y;" p;ÉqRv;so y; ap;mip v[te ) t; no devI" suhv;" xmR yCzt ) ¬t ¦; ivyNtu devpI" ) N{ ;

ApyAyasva , saM te , ,iha tvaSTAramagriyaM, tannasturIpam , ,devAnAM patnIrufatIravantu naH , prAvantu nastujaye vAjasAtaye , yAH pArthivAso yA apAmapi vrate , tA no devIH suhavAH farma yacchata , uta gnA viyantu devapatnIH , indra ?ANyagnAyyafvinI rAT , A rodasI varuNAnI fqNotu , viyantu devIrya qturjanInAm 26

ApyAyasva , saM te , ,iha tvaSTAramagriyaM, tannasturIpam , ,devAnAM patnIrufatIravantu naH , prAvantu nastujaye vAjasAtaye , yAH pArthivAso yA apAmapi vrate , tA no devIH suhavAH farma yacchata , uta gnA viyantu devapatnIH , indrA NyagnAyyafvinI rAT , A rodasI varuNAnI fqNotu , viyantu devIrya qturjanInAm 26

आप्यायस्व । सं ते । ।इह त्वष्टारमग्रियं। तन्नस्तुरीपम् । ।देवानां पत्नीरुशतीरवन्तु नः । प्रावन्तु नस्तुजये वाजसातये । याः पार्थिवासो या अपामपि व्रते । ता नो देवीः सुहवाः शर्म यच्छत । उत ग्ना वियन्तु देवपत्नीः । इन्द्र ?ाण्यग्नाय्यश्विनी राट् । आ रोदसी वरुणानी शृणोतु । वियन्तु देवीर्य ऋतुर्जनीनाम् २६

आप्यायस्व । सं ते । ।इह त्वष्टारमग्रियं। तन्नस्तुरीपम् । ।देवानां पत्नीरुशतीरवन्तु नः । प्रावन्तु नस्तुजये वाजसातये । याः पार्थिवासो या अपामपि व्रते । ता नो देवीः सुहवाः शर्म यच्छत । उत ग्ना वियन्तु देवपत्नीः । इन्द्रा ण्यग्नाय्यश्विनी राट् । आ रोदसी वरुणानी शृणोतु । वियन्तु देवीर्य ऋतुर्जनीनाम् २६

4668

¬pôto .=" s%; ) ¬p m; .=" s%; ×yt;m( ) ¬pôt;3ù ho ) @opôt; ) ¬pôte@; ) ¬po aSm;\ @; ×yt;m( ) @opôt; ) ¬pôte@; ) m;nvI `OtpdI mw];v¨,I )b[÷ devÕtmupôtm( 29

upahUto bhakSaH sakhA , upa mA bhakSaH sakhA hvayatAm , upahUtA3?M ho , iDopahUtA , upahUteDA , upo asmAMM iDA hvayatAm , iDopahUtA , upahUteDA , mAnavI ghqtapadI maitrAvaruNI ,brahma devakqtamupahUtam 29

upahUto bhakSaH sakhA , upa mA bhakSaH sakhA hvayatAm , upahUtA3M! ho , iDopahUtA , upahUteDA , upo asmAMM iDA hvayatAm , iDopahUtA , upahUteDA , mAnavI ghqtapadI maitrAvaruNI ,brahma devakqtamupahUtam 29

उपहूतो भक्षः सखा । उप मा भक्षः सखा ह्वयताम् । उपहूता३?ं हो । इडोपहूता । उपहूतेडा । उपो अस्माँ इडा ह्वयताम् । इडोपहूता । उपहूतेडा । मानवी घृतपदी मैत्रावरुणी ।ब्रह्म देवकृतमुपहूतम् २९

उपहूतो भक्षः सखा । उप मा भक्षः सखा ह्वयताम् । उपहूता३ं! हो । इडोपहूता । उपहूतेडा । उपो अस्माँ इडा ह्वयताम् । इडोपहूता । उपहूतेडा । मानवी घृतपदी मैत्रावरुणी ।ब्रह्म देवकृतमुपहूतम् २९

4671

dwVy; a?vyRv ¬pôt;" ) ¬pôt; mnuãy;" ) y m' yDmv;n( ) ye yDpI' v/;Rn( ) ¬pôte ´;v;pOÉqvI )pUvRje At;vrI )devI devpu]e ) ¬pôtey' yjm;n; ) N{ ;,Iv;iv/v; ) aiditárv supu]; ) ¬ÿrSy;' devyJy;y;mupôt; ) .UyÉs hivãkr, ¬pôt; ) idVye /;m¥upôt; ) d' me dev; hivjuRWNt;Émit tâSm¥upôt; ) ivmSy;" ip[ymupôtm( ) ivSy ip[ySyopôtSyopôt; 30 5

daivyA adhvaryava upahUtAH , upahUtA manuSyAH , ya imaM yajxamavAn , ye yajxapatnIM vardhAn , upahUte dyAvApqthivI ,pUrvaje qtAvarI ,devI devaputre , upahUteyaM yajamAnA , indra ?ANIvAvidhavA , aditiriva suputrA , uttarasyAM devayajyAyAmupahUtA , bhUyasi haviSkaraNa upahUtA , divye dhAmannupahUtA , idaM me devA havirjuSantAmiti tasminnupahUtA , vifvamasyAH priyamupahUtam , vifvasya priyasyopahUtasyopahUtA 30 5

daivyA adhvaryava upahUtAH , upahUtA manuSyAH , ya imaM yajxamavAn , ye yajxapatnIM vardhAn , upahUte dyAvApqthivI ,pUrvaje qtAvarI ,devI devaputre , upahUteyaM yajamAnA , indrA NIvAvidhavA , aditiriva suputrA , uttarasyAM devayajyAyAmupahUtA , bhUyasi haviSkaraNa upahUtA , divye dhAmannupahUtA , idaM me devA havirjuSantAmiti tasminnupahUtA , vifvamasyAH priyamupahUtam , vifvasya priyasyopahUtasyopahUtA 30 5

दैव्या अध्वर्यव उपहूताः । उपहूता मनुष्याः । य इमं यज्ञमवान् । ये यज्ञपत्नीं वर्धान् । उपहूते द्यावापृथिवी ।पूर्वजे ऋतावरी ।देवी देवपुत्रे । उपहूतेयं यजमाना । इन्द्र ?ाणीवाविधवा । अदितिरिव सुपुत्रा । उत्तरस्यां देवयज्यायामुपहूता । भूयसि हविष्करण उपहूता । दिव्ये धामन्नुपहूता । इदं मे देवा हविर्जुषन्तामिति तस्मिन्नुपहूता । विश्वमस्याः प्रियमुपहूतम् । विश्वस्य प्रियस्योपहूतस्योपहूता ३० ५

दैव्या अध्वर्यव उपहूताः । उपहूता मनुष्याः । य इमं यज्ञमवान् । ये यज्ञपत्नीं वर्धान् । उपहूते द्यावापृथिवी ।पूर्वजे ऋतावरी ।देवी देवपुत्रे । उपहूतेयं यजमाना । इन्द्रा णीवाविधवा । अदितिरिव सुपुत्रा । उत्तरस्यां देवयज्यायामुपहूता । भूयसि हविष्करण उपहूता । दिव्ये धामन्नुपहूता । इदं मे देवा हविर्जुषन्तामिति तस्मिन्नुपहूता । विश्वमस्याः प्रियमुपहूतम् । विश्वस्य प्रियस्योपहूतस्योपहूता ३० ५

4683

hot; y=dÉ¦\ sÉm/; suWÉm/; sÉmõ' n;.; pOÉqVy;" s'gqe v;mSy ) vãmR²Ndv @Spde veTv;JySy hotyRj ) hot; y=ÿnUnp;tmidtegR.| .uvnSy gop;m( ) m?v;´ devo deve>yo devy;n;Npqo anÿ_Ú veTv;JySy hotyRj ) hot; y=¥r;x\ s' nOxS]' n¿\ _r,e]m( ) goÉ.vRp;v;NTSy;ÃÇrw" xÿ_Iv;n[qw" p[qmy;v; ihry" ) Emend´ vsvo ¨{ ; a;idTy;" sdNtu ip[yÉmN{ Sy;Stu veTv;JySy hotyRj 4

hotA yakSadagniMM samidhA suSamidhA samiddhaM nAbhA pqthivyAH saMgathe vAmasya , varSmandiva iDaspade vetvAjyasya hotaryaja , hotA yakSattanUnapAtamaditergarbhaM bhuvanasya gopAm , madhvAdya devo devebhyo devayAnAnpatho anaktu vetvAjyasya hotaryaja , hotA yakSannarAfaMM saM nqfastraM nQMM ?raNetram , gobhirvapAvAntsyAdvIraiH faktIvAnrathaiH prathamayAvA hiraNyaifcandra ?I vetvAjyasya hotaryaja , hotA yakSadagnimiDa IDito devo devAMM AvakSaddUto havyavADamUraH , upemaM yajxamupemAM devo devahUtimavatu vetvAjyasya hotaryaja , hotA yakSadbarhiH suSTarImorNamradA asminyajxe vi ca pra ca prathatAMM svAsasthaM devebhyaH , emenadadya vasavo rudra ?A AdityAH sadantu priyamindra syAstu vetvAjyasya hotaryaja 4

hotA yakSadagniMM samidhA suSamidhA samiddhaM nAbhA pqthivyAH saMgathe vAmasya , varSmandiva iDaspade vetvAjyasya hotaryaja , hotA yakSattanUnapAtamaditergarbhaM bhuvanasya gopAm , madhvAdya devo devebhyo devayAnAnpatho anaktu vetvAjyasya hotaryaja , hotA yakSannarAfaMM saM nqfastraM nQMM ktraNetram , gobhirvapAvAntsyAdvIraiH faktIvAnrathaiH prathamayAvA hiraNyaifcandrI vetvAjyasya hotaryaja , hotA yakSadagnimiDa IDito devo devAMM AvakSaddUto havyavADamUraH , upemaM yajxamupemAM devo devahUtimavatu vetvAjyasya hotaryaja , hotA yakSadbarhiH suSTarImorNamradA asminyajxe vi ca pra ca prathatAMM svAsasthaM devebhyaH , emenadadya vasavo rudrA AdityAH sadantu priyamindra syAstu vetvAjyasya hotaryaja 4

होता यक्षदग्निँ समिधा सुषमिधा समिद्धं नाभा पृथिव्याः संगथे वामस्य । वर्ष्मन्दिव इडस्पदे वेत्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षत्तनूनपातमदितेर्गर्भं भुवनस्य गोपाम् । मध्वाद्य देवो देवेभ्यो देवयानान्पथो अनक्तु वेत्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षन्नराशँ सं नृशस्त्रं नॄँ ?रणेत्रम् । गोभिर्वपावान्त्स्याद्वीरैः शक्तीवान्रथैः प्रथमयावा हिरण्यैश्चन्द्र ?ी वेत्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षदग्निमिड ईडितो देवो देवाँ आवक्षद्दूतो हव्यवाडमूरः । उपेमं यज्ञमुपेमां देवो देवहूतिमवतु वेत्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षद्बर्हिः सुष्टरीमोर्णम्रदा अस्मिन्यज्ञे वि च प्र च प्रथताँ स्वासस्थं देवेभ्यः । एमेनदद्य वसवो रुद्र ?ा आदित्याः सदन्तु प्रियमिन्द्र स्यास्तु वेत्वाज्यस्य होतर्यज ४

होता यक्षदग्निँ समिधा सुषमिधा समिद्धं नाभा पृथिव्याः संगथे वामस्य । वर्ष्मन्दिव इडस्पदे वेत्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षत्तनूनपातमदितेर्गर्भं भुवनस्य गोपाम् । मध्वाद्य देवो देवेभ्यो देवयानान्पथो अनक्तु वेत्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षन्नराशँ सं नृशस्त्रं नॄँ क्त्रणेत्रम् । गोभिर्वपावान्त्स्याद्वीरैः शक्तीवान्रथैः प्रथमयावा हिरण्यैश्चन्द्री वेत्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षदग्निमिड ईडितो देवो देवाँ आवक्षद्दूतो हव्यवाडमूरः । उपेमं यज्ञमुपेमां देवो देवहूतिमवतु वेत्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षद्बर्हिः सुष्टरीमोर्णम्रदा अस्मिन्यज्ञे वि च प्र च प्रथताँ स्वासस्थं देवेभ्यः । एमेनदद्य वसवो रुद्रा आदित्याः सदन्तु प्रियमिन्द्र स्यास्तु वेत्वाज्यस्य होतर्यज ४

4686

hot; y=¶ur Aãv;" kvãyokoW/;vnI¨d;t;É.ÉjRht;' iv p=oÉ." ÅyNt;m( ) sup[;y,; aâSmNyDe ivÅyNt;mOt;vO/o ivyNTv;JySy hotyRj ) hot; y=duW;s;nÿ_; bOhtI supexs; n¿\ _ait>yo yoin' Õ

hotA yakSaddura qSvAH kavaSyo'koSadhAvanIrudAtAbhirjihatAM vi pakSobhiH frayantAm , suprAyaNA asminyajxe vifrayantAmqtAvqdho viyantvAjyasya hotaryaja , hotA yakSaduSAsAnaktA bqhatI supefasA nQMM ?atibhyo yoniM kqNvAne , saMM smayamAne indre Na devairedaM barhiH sIdatAM vItAmAjyasya hotaryaja , hotA yakSaddaivyA hotArA mandra ?A potArA kavI pracetasA , sviSTamadyAnyaH karadiSA svabhigUrtamanya UrjA satavasemaM yajxaM divi deveSu dhattAM vItAmAjyasya hotaryaja 5

hotA yakSaddura qSvAH kavaSyo'koSadhAvanIrudAtAbhirjihatAM vi pakSobhiH frayantAm , suprAyaNA asminyajxe vifrayantAmqtAvqdho viyantvAjyasya hotaryaja , hotA yakSaduSAsAnaktA bqhatI supefasA nQMM kt!atibhyo yoniM kqNvAne , saMM smayamAne indre Na devairedaM barhiH sIdatAM vItAmAjyasya hotaryaja , hotA yakSaddaivyA hotArA mandrA potArA kavI pracetasA , sviSTamadyAnyaH karadiSA svabhigUrtamanya UrjA satavasemaM yajxaM divi deveSu dhattAM vItAmAjyasya hotaryaja 5

होता यक्षद्दुर ऋष्वाः कवष्योऽकोषधावनीरुदाताभिर्जिहतां वि पक्षोभिः श्रयन्ताम् । सुप्रायणा अस्मिन्यज्ञे विश्रयन्तामृतावृधो वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षदुषासानक्ता बृहती सुपेशसा नॄँ ?तिभ्यो योनिं कृण्वाने । सँ स्मयमाने इन्द्रे ण देवैरेदं बर्हिः सीदतां वीतामाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षद्दैव्या होतारा मन्द्र ?ा पोतारा कवी प्रचेतसा । स्विष्टमद्यान्यः करदिषा स्वभिगूर्तमन्य ऊर्जा सतवसेमं यज्ञं दिवि देवेषु धत्तां वीतामाज्यस्य होतर्यज ५

होता यक्षद्दुर ऋष्वाः कवष्योऽकोषधावनीरुदाताभिर्जिहतां वि पक्षोभिः श्रयन्ताम् । सुप्रायणा अस्मिन्यज्ञे विश्रयन्तामृतावृधो वियन्त्वाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षदुषासानक्ता बृहती सुपेशसा नॄँ क्त्!अतिभ्यो योनिं कृण्वाने । सँ स्मयमाने इन्द्रे ण देवैरेदं बर्हिः सीदतां वीतामाज्यस्य होतर्यज । होता यक्षद्दैव्या होतारा मन्द्रा पोतारा कवी प्रचेतसा । स्विष्टमद्यान्यः करदिषा स्वभिगूर्तमन्य ऊर्जा सतवसेमं यज्ञं दिवि देवेषु धत्तां वीतामाज्यस्य होतर्यज ५

4730

a; vO]h,; vO]hÉ." xuãmw" ) N{ y;t' nmoÉ.r¦e av;Rkª ) yuv\ r;/oÉ.rkveÉ.árN{ ) a¦e aSme .vtmuÿmeÉ." ) hot; y=idN{ ;¦I )z;gSy vp;y; meds" ) juWet;\ hÉv" ) hotyRj ) iv ç:yNmns; vSy Czn( ) N{ ;¦I D;s ¬t v; sj;t;n( 20

A vqtrahaNA vqtrahabhiH fuSmaiH , indra yAtaM namobhiragne arvAk , yuvaMM rAdhobhirakavebhirindra , agne asme bhavatamuttamebhiH , hotA yakSadindra ?AgnI ,chAgasya vapAyA medasaH , juSetAMM haviH , hotaryaja , vi hyakhyanmanasA vasya icchan , indra ?AgnI jxAsa uta vA sajAtAn 20

A vqtrahaNA vqtrahabhiH fuSmaiH , indra yAtaM namobhiragne arvAk , yuvaMM rAdhobhirakavebhirindra , agne asme bhavatamuttamebhiH , hotA yakSadindrA gnI ,chAgasya vapAyA medasaH , juSetAMM haviH , hotaryaja , vi hyakhyanmanasA vasya icchan , indrA gnI jxAsa uta vA sajAtAn 20

आ वृत्रहणा वृत्रहभिः शुष्मैः । इन्द्र यातं नमोभिरग्ने अर्वाक् । युवँ राधोभिरकवेभिरिन्द्र । अग्ने अस्मे भवतमुत्तमेभिः । होता यक्षदिन्द्र ?ाग्नी ।छागस्य वपाया मेदसः । जुषेताँ हविः । होतर्यज । वि ह्यख्यन्मनसा वस्य इच्छन् । इन्द्र ?ाग्नी ज्ञास उत वा सजातान् २०

आ वृत्रहणा वृत्रहभिः शुष्मैः । इन्द्र यातं नमोभिरग्ने अर्वाक् । युवँ राधोभिरकवेभिरिन्द्र । अग्ने अस्मे भवतमुत्तमेभिः । होता यक्षदिन्द्रा ग्नी ।छागस्य वपाया मेदसः । जुषेताँ हविः । होतर्यज । वि ह्यख्यन्मनसा वस्य इच्छन् । इन्द्रा ग्नी ज्ञास उत वा सजातान् २०

4733

n;Ny; yuvTp[mitrâSt mçm( ) s v;' É/y' v;jyNtImt=m( ) hot; y=idN{ ;¦I )puro@;xSy juWet;\ hÉv" ) hotyRj ) Tv;mI@te aÉjr' dUTy;y ) hivãmNt" sdÉmNm;nuW;s" ) ySy devwr;sdo bihRr¦e ) ah;NySmw suidn; .vNtu ) hot; y=dÉ¦m( ) puro@;xSy juWt;\ hÉv" ) hotyRj 21

nAnyA yuvatpramatirasti mahyam , sa vAM dhiyaM vAjayantImatakSam , hotA yakSadindra ?AgnI ,puroDAfasya juSetAMM haviH , hotaryaja , tvAmIDate ajiraM dUtyAya , haviSmantaH sadaminmAnuSAsaH , yasya devairAsado barhiragne , ahAnyasmai sudinA bhavantu , hotA yakSadagnim , puroDAfasya juSatAMM haviH , hotaryaja 21

nAnyA yuvatpramatirasti mahyam , sa vAM dhiyaM vAjayantImatakSam , hotA yakSadindrA gnI ,puroDAfasya juSetAMM haviH , hotaryaja , tvAmIDate ajiraM dUtyAya , haviSmantaH sadaminmAnuSAsaH , yasya devairAsado barhiragne , ahAnyasmai sudinA bhavantu , hotA yakSadagnim , puroDAfasya juSatAMM haviH , hotaryaja 21

नान्या युवत्प्रमतिरस्ति मह्यम् । स वां धियं वाजयन्तीमतक्षम् । होता यक्षदिन्द्र ?ाग्नी ।पुरोडाशस्य जुषेताँ हविः । होतर्यज । त्वामीडते अजिरं दूत्याय । हविष्मन्तः सदमिन्मानुषासः । यस्य देवैरासदो बर्हिरग्ने । अहान्यस्मै सुदिना भवन्तु । होता यक्षदग्निम् । पुरोडाशस्य जुषताँ हविः । होतर्यज २१

नान्या युवत्प्रमतिरस्ति मह्यम् । स वां धियं वाजयन्तीमतक्षम् । होता यक्षदिन्द्रा ग्नी ।पुरोडाशस्य जुषेताँ हविः । होतर्यज । त्वामीडते अजिरं दूत्याय । हविष्मन्तः सदमिन्मानुषासः । यस्य देवैरासदो बर्हिरग्ने । अहान्यस्मै सुदिना भवन्तु । होता यक्षदग्निम् । पुरोडाशस्य जुषताँ हविः । होतर्यज २१

4736

gIÉ.RivRp[" p[mitÉmCzm;n" ) é¯¹ rÉy' yxs' pUvR.;jm( ) N{ ;¦I vO]h,; suvj[; ) p[ ,o nVyeÉ.âStrt' deã,w" ) m; Cz¹µ rXmI\ árit n;/m;n;" ) iptO,;\ xÿ_IrnuyCzm;n;" ) N{ ;É¦>y;' kù vOW,o md²Nt ) t; ç{ I É/W,;y; ¬pSqe ) aÉ¦\ sudIit\ sudOx' gO,Nt" ) nmSy;mSTve@ä' j;tved" ) Tv;' dUtmrit\ hVyv;hm( ) dev; aÕ

gIrbhirvipraH pramatimicchamAnaH , ITTe rayiM yafasaM pUrvabhAjam , indra ?AgnI vqtrahaNA suvajrA , pra No navyebhistirataM deSNaiH , mA cchedma rafmIMM riti nAdhamAnAH , pitqNAMM faktIranuyacchamAnAH , indra ?AgnibhyAM kaM vqSaNo madanti , tA hyadra ?I dhiSaNAyA upasthe , agniMM sudItiMM sudqfaM gqNantaH , namasyAmastveDyaM jAtavedaH , tvAM dUtamaratiMM havyavAham , devA akqNvannamqtasya nAbhim 22

gIrbhirvipraH pramatimicchamAnaH , ITTe rayiM yafasaM pUrvabhAjam , indrA gnI vqtrahaNA suvajrA , pra No navyebhistirataM deSNaiH , mA cchedma rafmIMM riti nAdhamAnAH , pitqNAMM faktIranuyacchamAnAH , indrA gnibhyAM kaM vqSaNo madanti , tA hyadrI dhiSaNAyA upasthe , agniMM sudItiMM sudqfaM gqNantaH , namasyAmastveDyaM jAtavedaH , tvAM dUtamaratiMM havyavAham , devA akqNvannamqtasya nAbhim 22

गीर्भिर्विप्रः प्रमतिमिच्छमानः । ईट्टे रयिं यशसं पूर्वभाजम् । इन्द्र ?ाग्नी वृत्रहणा सुवज्रा । प्र णो नव्येभिस्तिरतं देष्णैः । मा च्छेद्म रश्मीँ रिति नाधमानाः । पितृणाँ शक्तीरनुयच्छमानाः । इन्द्र ?ाग्निभ्यां कं वृषणो मदन्ति । ता ह्यद्र ?ी धिषणाया उपस्थे । अग्निँ सुदीतिँ सुदृशं गृणन्तः । नमस्यामस्त्वेड्यं जातवेदः । त्वां दूतमरतिँ हव्यवाहम् । देवा अकृण्वन्नमृतस्य नाभिम् २२

गीर्भिर्विप्रः प्रमतिमिच्छमानः । ईट्टे रयिं यशसं पूर्वभाजम् । इन्द्रा ग्नी वृत्रहणा सुवज्रा । प्र णो नव्येभिस्तिरतं देष्णैः । मा च्छेद्म रश्मीँ रिति नाधमानाः । पितृणाँ शक्तीरनुयच्छमानाः । इन्द्रा ग्निभ्यां कं वृषणो मदन्ति । ता ह्यद्री धिषणाया उपस्थे । अग्निँ सुदीतिँ सुदृशं गृणन्तः । नमस्यामस्त्वेड्यं जातवेदः । त्वां दूतमरतिँ हव्यवाहम् । देवा अकृण्वन्नमृतस्य नाभिम् २२

4742

¨xNtmÉ¦' dxRt' bOhNtm( ) vp;vNt' ivh; dIidv;\ sm( ) pd' devSy nms; ivyNt" ) ÅvSyv" Åv a;p¥mOÿ_m( ) n;m;in Éc¶É/re yÉDy;in ) .{ ;y;' te r,yNt s'dO·* ) Tv;' v/R²Nt ²=ty" pOÉqVy;m( ) Tv\ r;y ¬.y;so jn;n;m( ) Tv' ];t; tr,e ceTyo.U" ) ipt; m;t; sdÉm-Nm;nuW;,;m( 24

rufantamagniM darfataM bqhantam , vapAvantaM vifvahA dIdivAMM sam , padaM devasya namasA viyantaH , fravasyavaH frava Apannamqktam , nAmAni ciddadhire yajxiyAni , bhadra ?AyAM te raNayanta saMdqSTau , tvAM vardhanti kSitayaH pqthivyAm , tvaMM rAya ubhayAso janAnAm , tvaM trAtA taraNe cetyo'bhUH , pitA mAtA sadami-nmAnuSANAm 24

rufantamagniM darfataM bqhantam , vapAvantaM vifvahA dIdivAMM sam , padaM devasya namasA viyantaH , fravasyavaH frava Apannamqktam , nAmAni ciddadhire yajxiyAni , bhadrA yAM te raNayanta saMdqSTau , tvAM vardhanti kSitayaH pqthivyAm , tvaMM rAya ubhayAso janAnAm , tvaM trAtA taraNe cetyo'bhUH , pitA mAtA sadami-nmAnuSANAm 24

रुशन्तमग्निं दर्शतं बृहन्तम् । वपावन्तं विश्वहा दीदिवाँ सम् । पदं देवस्य नमसा वियन्तः । श्रवस्यवः श्रव आपन्नमृक्तम् । नामानि चिद्दधिरे यज्ञियानि । भद्र ?ायां ते रणयन्त संदृष्टौ । त्वां वर्धन्ति क्षितयः पृथिव्याम् । त्वँ राय उभयासो जनानाम् । त्वं त्राता तरणे चेत्योऽभूः । पिता माता सदमि-न्मानुषाणाम् २४

रुशन्तमग्निं दर्शतं बृहन्तम् । वपावन्तं विश्वहा दीदिवाँ सम् । पदं देवस्य नमसा वियन्तः । श्रवस्यवः श्रव आपन्नमृक्तम् । नामानि चिद्दधिरे यज्ञियानि । भद्रा यां ते रणयन्त संदृष्टौ । त्वां वर्धन्ति क्षितयः पृथिव्याम् । त्वँ राय उभयासो जनानाम् । त्वं त्राता तरणे चेत्योऽभूः । पिता माता सदमि-न्मानुषाणाम् २४

4745

s pyeR

sa paryeNyaH sa priyo vikSvagniH , hotA mandra ?o niSasAdA yajIyAn , taM tvA vayaM dama A dIdivAMM sam , upa jxubAdho namasA sadema , taM tvA vayaMM sudhiyo navyamagne , sumnAyava Imahe devayantaH , tvaM vifo anayo dIdyAnaH , divo agne bqhatA rocanena , vifAM kaviM vifpatiMM fafvatInAm , nitofanaM vqSabhaM carSaNInAm 25

sa paryeNyaH sa priyo vikSvagniH , hotA mandro niSasAdA yajIyAn , taM tvA vayaM dama A dIdivAMM sam , upa jxubAdho namasA sadema , taM tvA vayaMM sudhiyo navyamagne , sumnAyava Imahe devayantaH , tvaM vifo anayo dIdyAnaH , divo agne bqhatA rocanena , vifAM kaviM vifpatiMM fafvatInAm , nitofanaM vqSabhaM carSaNInAm 25

स पर्येण्यः स प्रियो विक्ष्वग्निः । होता मन्द्र ?ो निषसादा यजीयान् । तं त्वा वयं दम आ दीदिवाँ सम् । उप ज्ञुबाधो नमसा सदेम । तं त्वा वयँ सुधियो नव्यमग्ने । सुम्नायव ईमहे देवयन्तः । त्वं विशो अनयो दीद्यानः । दिवो अग्ने बृहता रोचनेन । विशां कविं विश्पतिँ शश्वतीनाम् । नितोशनं वृषभं चर्षणीनाम् २५

स पर्येण्यः स प्रियो विक्ष्वग्निः । होता मन्द्रो निषसादा यजीयान् । तं त्वा वयं दम आ दीदिवाँ सम् । उप ज्ञुबाधो नमसा सदेम । तं त्वा वयँ सुधियो नव्यमग्ने । सुम्नायव ईमहे देवयन्तः । त्वं विशो अनयो दीद्यानः । दिवो अग्ने बृहता रोचनेन । विशां कविं विश्पतिँ शश्वतीनाम् । नितोशनं वृषभं चर्षणीनाम् २५

4748

p[etIWÉ,ÉmWyNt' p;vkm( ) r;jNtmÉ¦' yjt\ ryI,;m( ) so a¦ éje xxme c mtR" ) ySt a;n$(sÉm/; hVyd;itm( ) y a;üit' pár ved; nmoÉ." ) iveTs v;m; d/te Tvot" ) aSm; ¬ te mih mhe iv/em ) nmoÉ.r¦e sÉm/ot hVyw" ) vedI sUno shso gIÉ.R¨Kqw" ) a; te .{ ;y;\ sumt* ytem 26

pretISaNimiSayantaM pAvakam , rAjantamagniM yajataMM rayINAm , so agna Ije fafame ca martaH , yasta AnaTsamidhA havyadAtim , ya AhutiM pari vedA namobhiH , vifvetsa vAmA dadhate tvotaH , asmA u te mahi mahe vidhema , namobhiragne samidhota havyaiH , vedI sUno sahaso gIrbhirukthaiH , A te bhadra ?AyAMM sumatau yatema 26

प्रेतीषणिमिषयन्तं पावकम् । राजन्तमग्निं यजतँ रयीणाम् । सो अग्न ईजे शशमे च मर्तः । यस्त आनट्समिधा हव्यदातिम् । य आहुतिं परि वेदा नमोभिः । विश्वेत्स वामा दधते त्वोतः । अस्मा उ ते महि महे विधेम । नमोभिरग्ने समिधोत हव्यैः । वेदी सूनो सहसो गीर्भिरुक्थैः । आ ते भद्र ?ायाँ सुमतौ यतेम २६

4751

a; ySttNq rodsI iv .;s; ) ÅvoÉ. ÅvSySt¨]" ) bOh²ºv;Rjw" SqivreÉ.rSme ) rev²ºr¦e ivtr' iv.;ih ) nOvÃso sdÉmõeçSme ) .Uár tok;y tny;y p" ) pUvIRárWo bOhtIr;re a`;" ) aSme .{ ; s*Åvs;in sNtu ) puå

A yastatantha rodasI vi bhAsA , fravobhifca fravasyastarutraH , bqhadbhirvAjaiH sthavirebhirasme , revadbhiragne vitaraM vibhAhi , nqvadvaso sadamiddhehyasme , bhUri tokAya tanayAya pafvaH , pUrvIriSo bqhatIrAre aghAH , asme bhadra ?A saufravasAni santu , purUNyagne purudhA tvAyA , vasUni rAjanvasutA te afyAm , purUNi hi tve puruvAra santi , agne vasu vidhate rAjani tve 27

A yastatantha rodasI vi bhAsA , fravobhifca fravasyastarutraH , bqhadbhirvAjaiH sthavirebhirasme , revadbhiragne vitaraM vibhAhi , nqvadvaso sadamiddhehyasme , bhUri tokAya tanayAya pafvaH , pUrvIriSo bqhatIrAre aghAH , asme bhadrA saufravasAni santu , purUNyagne purudhA tvAyA , vasUni rAjanvasutA te afyAm , purUNi hi tve puruvAra santi , agne vasu vidhate rAjani tve 27

आ यस्ततन्थ रोदसी वि भासा । श्रवोभिश्च श्रवस्यस्तरुत्रः । बृहद्भिर्वाजैः स्थविरेभिरस्मे । रेवद्भिरग्ने वितरं विभाहि । नृवद्वसो सदमिद्धेह्यस्मे । भूरि तोकाय तनयाय पश्वः । पूर्वीरिषो बृहतीरारे अघाः । अस्मे भद्र ?ा सौश्रवसानि सन्तु । पुरूण्यग्ने पुरुधा त्वाया । वसूनि राजन्वसुता ते अश्याम् । पुरूणि हि त्वे पुरुवार सन्ति । अग्ने वसु विधते राजनि त्वे २७

आ यस्ततन्थ रोदसी वि भासा । श्रवोभिश्च श्रवस्यस्तरुत्रः । बृहद्भिर्वाजैः स्थविरेभिरस्मे । रेवद्भिरग्ने वितरं विभाहि । नृवद्वसो सदमिद्धेह्यस्मे । भूरि तोकाय तनयाय पश्वः । पूर्वीरिषो बृहतीरारे अघाः । अस्मे भद्रा सौश्रवसानि सन्तु । पुरूण्यग्ने पुरुधा त्वाया । वसूनि राजन्वसुता ते अश्याम् । पुरूणि हि त्वे पुरुवार सन्ति । अग्ने वसु विधते राजनि त्वे २७

4754

a; .rt\ ²x=t' vj[b;ô )aSm;\ N{ ;¦I avt\ xcIÉ." ) me nu te rXmy" sUyRSy ) yeÉ." sipTv' iptro n a;yn( ) hot; y=idN{ ;¦I )z;gSy hivW a;ÿ;m´ ) m?yto med ¬ºÈtm( ) pur; Ã¹Wo>y" ) pur; p*¨WeYy; gO." ) `St;' nUnm( 28

A bharataMM fikSataM vajrabAhU ,asmAMM indra ?AgnI avataMM facIbhiH , ime nu te rafmayaH sUryasya , yebhiH sapitvaM pitaro na Ayan , hotA yakSadindra ?AgnI ,chAgasya haviSa AttAmadya , madhyato meda udbhqtam , purA dveSobhyaH , purA pauruSeyyA gqbhaH , ghastAM nUnam 28

A bharataMM fikSataM vajrabAhU ,asmAMM indrA gnI avataMM facIbhiH , ime nu te rafmayaH sUryasya , yebhiH sapitvaM pitaro na Ayan , hotA yakSadindrA gnI ,chAgasya haviSa AttAmadya , madhyato meda udbhqtam , purA dveSobhyaH , purA pauruSeyyA gqbhaH , ghastAM nUnam 28

आ भरतँ शिक्षतं वज्रबाहू ।अस्माँ इन्द्र ?ाग्नी अवतँ शचीभिः । इमे नु ते रश्मयः सूर्यस्य । येभिः सपित्वं पितरो न आयन् । होता यक्षदिन्द्र ?ाग्नी ।छागस्य हविष आत्तामद्य । मध्यतो मेद उद्भृतम् । पुरा द्वेषोभ्यः । पुरा पौरुषेय्या गृभः । घस्तां नूनम् २८

आ भरतँ शिक्षतं वज्रबाहू ।अस्माँ इन्द्रा ग्नी अवतँ शचीभिः । इमे नु ते रश्मयः सूर्यस्य । येभिः सपित्वं पितरो न आयन् । होता यक्षदिन्द्रा ग्नी ।छागस्य हविष आत्तामद्य । मध्यतो मेद उद्भृतम् । पुरा द्वेषोभ्यः । पुरा पौरुषेय्या गृभः । घस्तां नूनम् २८

4760

p[d²=É,{ xny; inyUy ) AtSy v²= pÉq.I rÉjÏÙ" ) hot; y=Ãn-Spitm( ) aÉ. ih ) ip·tmy; rÉ.Ïy; rxny;É/t ) y]eN{ ;É¦yoXz;-gSy hivW" ip[y; /;m;in ) y] vnSpte" ip[y; p;q;\ És ) y] dev;n;-m;Jyp;n;' ip[y; /;m;in ) y];¦ehoRtu" ip[y; /;m;in ) t]wt' p[StuTye-vopStuTyevop;v§=t( ) r.Iy;\ sÉmv ÕTvI 30

pradakSiNidra fanayA niyUya , qtasya vakSi pathibhI rajiSThaiH , hotA yakSadvana-spatim , abhi hi , piSTatamayA rabhiSThayA rafanayAdhita , yatrendra ?AgniyofchA-gasya haviSaH priyA dhAmAni , yatra vanaspateH priyA pAthAMM si , yatra devAnA-mAjyapAnAM priyA dhAmAni , yatrAgnerhotuH priyA dhAmAni , tatraitaM prastutye-vopastutyevopAvasrakSat , rabhIyAMM samiva kqtvI 30

pradakSiNidra fanayA niyUya , qtasya vakSi pathibhI rajiSThaiH , hotA yakSadvana-spatim , abhi hi , piSTatamayA rabhiSThayA rafanayAdhita , yatrendrA gniyofchA-gasya haviSaH priyA dhAmAni , yatra vanaspateH priyA pAthAMM si , yatra devAnA-mAjyapAnAM priyA dhAmAni , yatrAgnerhotuH priyA dhAmAni , tatraitaM prastutye-vopastutyevopAvasrakSat , rabhIyAMM samiva kqtvI 30

प्रदक्षिणिद्र शनया नियूय । ऋतस्य वक्षि पथिभी रजिष्ठैः । होता यक्षद्वन-स्पतिम् । अभि हि । पिष्टतमया रभिष्ठया रशनयाधित । यत्रेन्द्र ?ाग्नियोश्छा-गस्य हविषः प्रिया धामानि । यत्र वनस्पतेः प्रिया पाथाँ सि । यत्र देवाना-माज्यपानां प्रिया धामानि । यत्राग्नेर्होतुः प्रिया धामानि । तत्रैतं प्रस्तुत्ये-वोपस्तुत्येवोपावस्रक्षत् । रभीयाँ समिव कृत्वी ३०

प्रदक्षिणिद्र शनया नियूय । ऋतस्य वक्षि पथिभी रजिष्ठैः । होता यक्षद्वन-स्पतिम् । अभि हि । पिष्टतमया रभिष्ठया रशनयाधित । यत्रेन्द्रा ग्नियोश्छा-गस्य हविषः प्रिया धामानि । यत्र वनस्पतेः प्रिया पाथाँ सि । यत्र देवाना-माज्यपानां प्रिया धामानि । यत्राग्नेर्होतुः प्रिया धामानि । तत्रैतं प्रस्तुत्ये-वोपस्तुत्येवोपावस्रक्षत् । रभीयाँ समिव कृत्वी ३०

4763

krdev' devo vnSpit" ) juWt;\ hÉv" ) hotyRj ) ipp[Iih dev;\ ¬xto yivÏ ) ivÃ;\ AtU\ Atupte yjeh ) ye dwVy; AâTvjSteÉ.r¦e ) Tv\ hot¿,;mSy;yÉjÏ;" ) hot; y=dÉ¦\ ¾Sv·Õtm( ) ay;@É¦árN{ ;É¦yo-Xz;gSy hivW" ip[y; /;m;in ) ay;@±vnSpte" ip[y; p;q;\ És ) ay;-@±dev;n;m;Jyp;n;' ip[y; /;m;in ) y=d¦ehoRtu" ip[y; /;m;in ) y=TSv' mihm;nm( ) a;yjt;meJy; W" ) Õ,otu so a?vr; j;tved;" ) juWt;\ hÉv" ) hotyRj 31

karadevaM devo vanaspatiH , juSatAMM haviH , hotaryaja , piprIhi devAMM ufato yaviSTha , vidvAMM qtUMM qtupate yajeha , ye daivyA qtvijastebhiragne , tvaMM hotQNAmasyAyajiSThAH , hotA yakSadagniMM sviSTakqtam , ayADagnirindra ?Agniyo-fchAgasya haviSaH priyA dhAmAni , ayADvanaspateH priyA pAthAMM si , ayA-DdevAnAmAjyapAnAM priyA dhAmAni , yakSadagnerhotuH priyA dhAmAni , yakSatsvaM mahimAnam , AyajatAmejyA iSaH , kqNotu so adhvarA jAtavedAH , juSatAMM haviH , hotaryaja 31

karadevaM devo vanaspatiH , juSatAMM haviH , hotaryaja , piprIhi devAMM ufato yaviSTha , vidvAMM qtUMM qtupate yajeha , ye daivyA qtvijastebhiragne , tvaMM hotQNAmasyAyajiSThAH , hotA yakSadagniMM sviSTakqtam , ayADagnirindrA gniyo-fchAgasya haviSaH priyA dhAmAni , ayADvanaspateH priyA pAthAMM si , ayA-DdevAnAmAjyapAnAM priyA dhAmAni , yakSadagnerhotuH priyA dhAmAni , yakSatsvaM mahimAnam , AyajatAmejyA iSaH , kqNotu so adhvarA jAtavedAH , juSatAMM haviH , hotaryaja 31

करदेवं देवो वनस्पतिः । जुषताँ हविः । होतर्यज । पिप्रीहि देवाँ उशतो यविष्ठ । विद्वाँ ऋतूँ ऋतुपते यजेह । ये दैव्या ऋत्विजस्तेभिरग्ने । त्वँ होतॄणामस्यायजिष्ठाः । होता यक्षदग्निँ स्विष्टकृतम् । अयाडग्निरिन्द्र ?ाग्नियो-श्छागस्य हविषः प्रिया धामानि । अयाड्वनस्पतेः प्रिया पाथाँ सि । अया-ड्देवानामाज्यपानां प्रिया धामानि । यक्षदग्नेर्होतुः प्रिया धामानि । यक्षत्स्वं महिमानम् । आयजतामेज्या इषः । कृणोतु सो अध्वरा जातवेदाः । जुषताँ हविः । होतर्यज ३१

करदेवं देवो वनस्पतिः । जुषताँ हविः । होतर्यज । पिप्रीहि देवाँ उशतो यविष्ठ । विद्वाँ ऋतूँ ऋतुपते यजेह । ये दैव्या ऋत्विजस्तेभिरग्ने । त्वँ होतॄणामस्यायजिष्ठाः । होता यक्षदग्निँ स्विष्टकृतम् । अयाडग्निरिन्द्रा ग्नियो-श्छागस्य हविषः प्रिया धामानि । अयाड्वनस्पतेः प्रिया पाथाँ सि । अया-ड्देवानामाज्यपानां प्रिया धामानि । यक्षदग्नेर्होतुः प्रिया धामानि । यक्षत्स्वं महिमानम् । आयजतामेज्या इषः । कृणोतु सो अध्वरा जातवेदाः । जुषताँ हविः । होतर्यज ३१

4766

¬po h yiÃdq' v;Éjno gU" ) gIÉ.RivRp[;" p[mitÉmCzm;n;" ) avRNto n k;Ï;' n=m;,;" ) N{ ;¦I joüvto nrSte ) vnspte rxny;É./;y ) ip·tmy; vyun;in ivÃ;n( ) vh dev]; idÉ/Wo hvI\ iW ) p[ c d;t;rmmOteWu voc" ) aÉ¦\ ¾Sv·Õtm( ) ay;@É¦árN{ ;É¦yoXz;gSy hivW" ip[y; /;m;in 32

upo ha yadvidathaM vAjino gUH , gIrbhirviprAH pramatimicchamAnAH , arvanto na kASThAM nakSamANAH , indra ?AgnI johuvato naraste , vanasapate rafanayAbhidhAya , piSTatamayA vayunAni vidvAn , vaha devatrA didhiSo havIMM Si , pra ca dAtAramamqteSu vocaH , agniMM sviSTakqtam , ayADagnirindra ?AgniyofchAgasya haviSaH priyA dhAmAni 32

upo ha yadvidathaM vAjino gUH , gIrbhirviprAH pramatimicchamAnAH , arvanto na kASThAM nakSamANAH , indrA gnI johuvato naraste , vanasapate rafanayAbhidhAya , piSTatamayA vayunAni vidvAn , vaha devatrA didhiSo havIMM Si , pra ca dAtAramamqteSu vocaH , agniMM sviSTakqtam , ayADagnirindrA gniyofchAgasya haviSaH priyA dhAmAni 32

उपो ह यद्विदथं वाजिनो गूः । गीर्भिर्विप्राः प्रमतिमिच्छमानाः । अर्वन्तो न काष्ठां नक्षमाणाः । इन्द्र ?ाग्नी जोहुवतो नरस्ते । वनसपते रशनयाभिधाय । पिष्टतमया वयुनानि विद्वान् । वह देवत्रा दिधिषो हवीँ षि । प्र च दातारममृतेषु वोचः । अग्निँ स्विष्टकृतम् । अयाडग्निरिन्द्र ?ाग्नियोश्छागस्य हविषः प्रिया धामानि ३२

उपो ह यद्विदथं वाजिनो गूः । गीर्भिर्विप्राः प्रमतिमिच्छमानाः । अर्वन्तो न काष्ठां नक्षमाणाः । इन्द्रा ग्नी जोहुवतो नरस्ते । वनसपते रशनयाभिधाय । पिष्टतमया वयुनानि विद्वान् । वह देवत्रा दिधिषो हवीँ षि । प्र च दातारममृतेषु वोचः । अग्निँ स्विष्टकृतम् । अयाडग्निरिन्द्रा ग्नियोश्छागस्य हविषः प्रिया धामानि ३२

4772

dev' bihR" sudev' devw" Sy;TsuvIr' vIrwvRStovORJyet;ÿ_o" p[É.[yet;TyNy;n[;y; bihRãmto mdem vsuvne vsu/eySy vetu yj ) devIÃ;Rr" s'`;te iv@±vIy;Rm®HxÉqr; /[uv; devôt* vTs émen;St¨, a;ÉmmIy;TkÚm;ro v; nvj;to mwn; av;R re,ukk;$" pO,g( ) vsuvne vsu/eySy ivyNtu yj ) devI ¬W;s;nÿ_;´;âSmNyDe p[yTy×¼t;mip nUn' dwvIivRx" p[;y;És·;\ sup[Ite suÉ/te vsuvne vsu/eySy vIt;' yj ) devI jo·^I vsuÉ/tI yyorNy;`; Ã¹W;\ És yuyvd;Ny; v=Ãsu v;y;RÉ, yjm;n;y vsuvne vsu/eySy vIt;' yj ) devI èj;RütI WmUjRmNy;v=TsâG/\ spIitmNy; nven pUv| dym;n;" Sy;m pur;,en nv' t;mUjRmUj;RütI èjRym;ne ad"t;' vsuvne vsu/eySy vIt;' yj ) dev; dwVy; hot;r; ne·;r; pot;r; ht;`x\ s;v;.rÃsU vsuvne vsu/eySy vIt;' yj ) devIâSt§âSt§o devIár@; srSvtI .;rtI ´;' .;rTy;idTywrSpO=TsrSvtIm\ ¨{ wyRDm;vIidhwve@y; vsumTy; s/m;d' mdem vsuvne vsu/eySy ivyNtu yj ) devo nr;x\ s²S]xIW;R W@=" xtÉmden\ ²xitpOÏ; a;d/it sh§mI' p[vh²Nt Ém];v¨,edSy ho]mhRto bOhSpit" Sto]mÉn;?vyRv' vsuvne vsu/eySy vetu yj ) devo vnSpitvRWRp[;v; `OtinÉ,RGd(y;mg[e,;SpO=-d;Ntár=' m?yen;p[;" pOÉqvImupre,;ë\ hIÃsuvne vsu/eySy vetu yj ) dev' bihRv;RártIn;' in/e /;És p[CyutIn;mp[Cyut' ink;m/r,' pu¨Sp;h| yxSvden; bihRW;Ny; bhI\ RãyÉ.ãy;m vsuvne vsu/eySy vetu yj ) devo aÉ¦" ¾Sv·ÕTsu{ iv,; mN{ " kÉv" sTymNm;yjI hot; hotuhoRtur;-yjIy;n¦e y;Ndev;ny;@ä;\ aipp[eyeR te ho]e amTst t;\ ssnuWI\ ho];' dev'gm;' idiv deveWu yDmeryem\ ¾Sv·Õ°;¦e hot;.UvRsuvne vsu/eySy nmov;k vIih yj 34

devaM barhiH sudevaM devaiH syAtsuvIraM vIrairvastorvqjyetAktoH prabhriyetAtyanyAnrAyA barhiSmato madema vasuvane vasudheyasya vetu yaja , devIrdvAraH saMghAte viDvIryAmaxfithirA dhruvA devahUtau vatsa ImenAstaruNa AmimIyAtkumAro vA navajAto mainA arvA reNukakATaH pqNag , vasuvane vasudheyasya viyantu yaja , devI uSAsAnaktAdyAsminyajxe prayatyahvetAmapi nUnaM daivIrvifaH prAyAsiSTAMM suprIte sudhite vasuvane vasudheyasya vItAM yaja , devI joSTrI vasudhitI yayoranyAghA dveSAMM si yuyavadAnyA vakSadvasu vAryANi yajamAnAya vasuvane vasudheyasya vItAM yaja , devI UrjAhutI iSamUrjamanyAvakSatsagdhiMM sapItimanyA navena pUrvaM dayamAnAH syAma purANena navaM tAmUrjamUrjAhutI UrjayamAne adaHtAM vasuvane vasudheyasya vItAM yaja , devA daivyA hotArA neSTArA potArA hatAghafaMM sAvAbharadvasU vasuvane vasudheyasya vItAM yaja , devIstisrastisro devIriDA sarasvatI bhAratI dyAM bhAratyAdityairaspqkSatsarasvatImaMM rudrai ryajxamAvIdihaiveDayA vasumatyA sadhamAdaM madema vasuvane vasudheyasya viyantu yaja , devo narAfaMM sastrifIrSA SaDakSaH fatamidenaMM fitipqSThA Adadhati sahasramIM pravahanti mitrAvaruNedasya hotramarhato bqhaspatiH stotramafvinAdhvaryavaM vasuvane vasudheyasya vetu yaja , devo vanaspatirvarSaprAvA ghqtanirNigdyAmagreNAspqkSa-dAntarikSaM madhyenAprAH pqthivImupareNAdqMM hIdvasuvane vasudheyasya vetu yaja , devaM barhirvAritInAM nidhe dhAsi pracyutInAmapracyutaM nikAmadharaNaM puruspArhaM yafasvadenA barhiSAnyA barhIMM SyabhiSyAma vasuvane vasudheyasya vetu yaja , devo agniH sviSTakqtsudra viNA mandra ?H kaviH satyamanmAyajI hotA hoturhoturA-yajIyAnagne yAndevAnayADyAMM apiprerye te hotre amatsata tAMM sasanuSIMM hotrAM devaMgamAM divi deveSu yajxamerayemaMM sviSTakqccAgne hotAbhUrvasuvane vasudheyasya namovAke vIhi yaja 34

devaM barhiH sudevaM devaiH syAtsuvIraM vIrairvastorvqjyetAktoH prabhriyetAtyanyAnrAyA barhiSmato madema vasuvane vasudheyasya vetu yaja , devIrdvAraH saMghAte viDvIryAmaxfithirA dhruvA devahUtau vatsa ImenAstaruNa AmimIyAtkumAro vA navajAto mainA arvA reNukakATaH pqNag , vasuvane vasudheyasya viyantu yaja , devI uSAsAnaktAdyAsminyajxe prayatyahvetAmapi nUnaM daivIrvifaH prAyAsiSTAMM suprIte sudhite vasuvane vasudheyasya vItAM yaja , devI joSTrI vasudhitI yayoranyAghA dveSAMM si yuyavadAnyA vakSadvasu vAryANi yajamAnAya vasuvane vasudheyasya vItAM yaja , devI UrjAhutI iSamUrjamanyAvakSatsagdhiMM sapItimanyA navena pUrvaM dayamAnAH syAma purANena navaM tAmUrjamUrjAhutI UrjayamAne adaHtAM vasuvane vasudheyasya vItAM yaja , devA daivyA hotArA neSTArA potArA hatAghafaMM sAvAbharadvasU vasuvane vasudheyasya vItAM yaja , devIstisrastisro devIriDA sarasvatI bhAratI dyAM bhAratyAdityairaspqkSatsarasvatImaMM rudrai ryajxamAvIdihaiveDayA vasumatyA sadhamAdaM madema vasuvane vasudheyasya viyantu yaja , devo narAfaMM sastrifIrSA SaDakSaH fatamidenaMM fitipqSThA Adadhati sahasramIM pravahanti mitrAvaruNedasya hotramarhato bqhaspatiH stotramafvinAdhvaryavaM vasuvane vasudheyasya vetu yaja , devo vanaspatirvarSaprAvA ghqtanirNigdyAmagreNAspqkSa-dAntarikSaM madhyenAprAH pqthivImupareNAdqMM hIdvasuvane vasudheyasya vetu yaja , devaM barhirvAritInAM nidhe dhAsi pracyutInAmapracyutaM nikAmadharaNaM puruspArhaM yafasvadenA barhiSAnyA barhIMM SyabhiSyAma vasuvane vasudheyasya vetu yaja , devo agniH sviSTakqtsudra viNA mandra H! kaviH satyamanmAyajI hotA hoturhoturA-yajIyAnagne yAndevAnayADyAMM apiprerye te hotre amatsata tAMM sasanuSIMM hotrAM devaMgamAM divi deveSu yajxamerayemaMM sviSTakqccAgne hotAbhUrvasuvane vasudheyasya namovAke vIhi yaja 34

देवं बर्हिः सुदेवं देवैः स्यात्सुवीरं वीरैर्वस्तोर्वृज्येताक्तोः प्रभ्रियेतात्यन्यान्राया बर्हिष्मतो मदेम वसुवने वसुधेयस्य वेतु यज । देवीर्द्वारः संघाते विड्वीर्यामञ्शिथिरा ध्रुवा देवहूतौ वत्स ईमेनास्तरुण आमिमीयात्कुमारो वा नवजातो मैना अर्वा रेणुककाटः पृणग् । वसुवने वसुधेयस्य वियन्तु यज । देवी उषासानक्ताद्यास्मिन्यज्ञे प्रयत्यह्वेतामपि नूनं दैवीर्विशः प्रायासिष्टाँ सुप्रीते सुधिते वसुवने वसुधेयस्य वीतां यज । देवी जोष्ट्री वसुधिती ययोरन्याघा द्वेषाँ सि युयवदान्या वक्षद्वसु वार्याणि यजमानाय वसुवने वसुधेयस्य वीतां यज । देवी ऊर्जाहुती इषमूर्जमन्यावक्षत्सग्धिँ सपीतिमन्या नवेन पूर्वं दयमानाः स्याम पुराणेन नवं तामूर्जमूर्जाहुती ऊर्जयमाने अदःतां वसुवने वसुधेयस्य वीतां यज । देवा दैव्या होतारा नेष्टारा पोतारा हताघशँ सावाभरद्वसू वसुवने वसुधेयस्य वीतां यज । देवीस्तिस्रस्तिस्रो देवीरिडा सरस्वती भारती द्यां भारत्यादित्यैरस्पृक्षत्सरस्वतीमँ रुद्रै र्यज्ञमावीदिहैवेडया वसुमत्या सधमादं मदेम वसुवने वसुधेयस्य वियन्तु यज । देवो नराशँ सस्त्रिशीर्षा षडक्षः शतमिदेनँ शितिपृष्ठा आदधति सहस्रमीं प्रवहन्ति मित्रावरुणेदस्य होत्रमर्हतो बृहस्पतिः स्तोत्रमश्विनाध्वर्यवं वसुवने वसुधेयस्य वेतु यज । देवो वनस्पतिर्वर्षप्रावा घृतनिर्णिग्द्यामग्रेणास्पृक्ष-दान्तरिक्षं मध्येनाप्राः पृथिवीमुपरेणादृँ हीद्वसुवने वसुधेयस्य वेतु यज । देवं बर्हिर्वारितीनां निधे धासि प्रच्युतीनामप्रच्युतं निकामधरणं पुरुस्पार्हं यशस्वदेना बर्हिषान्या बर्हीँ ष्यभिष्याम वसुवने वसुधेयस्य वेतु यज । देवो अग्निः स्विष्टकृत्सुद्र विणा मन्द्र ?ः कविः सत्यमन्मायजी होता होतुर्होतुरा-यजीयानग्ने यान्देवानयाड्याँ अपिप्रेर्ये ते होत्रे अमत्सत ताँ ससनुषीँ होत्रां देवंगमां दिवि देवेषु यज्ञमेरयेमँ स्विष्टकृच्चाग्ने होताभूर्वसुवने वसुधेयस्य नमोवाके वीहि यज ३४

देवं बर्हिः सुदेवं देवैः स्यात्सुवीरं वीरैर्वस्तोर्वृज्येताक्तोः प्रभ्रियेतात्यन्यान्राया बर्हिष्मतो मदेम वसुवने वसुधेयस्य वेतु यज । देवीर्द्वारः संघाते विड्वीर्यामञ्शिथिरा ध्रुवा देवहूतौ वत्स ईमेनास्तरुण आमिमीयात्कुमारो वा नवजातो मैना अर्वा रेणुककाटः पृणग् । वसुवने वसुधेयस्य वियन्तु यज । देवी उषासानक्ताद्यास्मिन्यज्ञे प्रयत्यह्वेतामपि नूनं दैवीर्विशः प्रायासिष्टाँ सुप्रीते सुधिते वसुवने वसुधेयस्य वीतां यज । देवी जोष्ट्री वसुधिती ययोरन्याघा द्वेषाँ सि युयवदान्या वक्षद्वसु वार्याणि यजमानाय वसुवने वसुधेयस्य वीतां यज । देवी ऊर्जाहुती इषमूर्जमन्यावक्षत्सग्धिँ सपीतिमन्या नवेन पूर्वं दयमानाः स्याम पुराणेन नवं तामूर्जमूर्जाहुती ऊर्जयमाने अदःतां वसुवने वसुधेयस्य वीतां यज । देवा दैव्या होतारा नेष्टारा पोतारा हताघशँ सावाभरद्वसू वसुवने वसुधेयस्य वीतां यज । देवीस्तिस्रस्तिस्रो देवीरिडा सरस्वती भारती द्यां भारत्यादित्यैरस्पृक्षत्सरस्वतीमँ रुद्रै र्यज्ञमावीदिहैवेडया वसुमत्या सधमादं मदेम वसुवने वसुधेयस्य वियन्तु यज । देवो नराशँ सस्त्रिशीर्षा षडक्षः शतमिदेनँ शितिपृष्ठा आदधति सहस्रमीं प्रवहन्ति मित्रावरुणेदस्य होत्रमर्हतो बृहस्पतिः स्तोत्रमश्विनाध्वर्यवं वसुवने वसुधेयस्य वेतु यज । देवो वनस्पतिर्वर्षप्रावा घृतनिर्णिग्द्यामग्रेणास्पृक्ष-दान्तरिक्षं मध्येनाप्राः पृथिवीमुपरेणादृँ हीद्वसुवने वसुधेयस्य वेतु यज । देवं बर्हिर्वारितीनां निधे धासि प्रच्युतीनामप्रच्युतं निकामधरणं पुरुस्पार्हं यशस्वदेना बर्हिषान्या बर्हीँ ष्यभिष्याम वसुवने वसुधेयस्य वेतु यज । देवो अग्निः स्विष्टकृत्सुद्र विणा मन्द्र ः! कविः सत्यमन्मायजी होता होतुर्होतुरा-यजीयानग्ने यान्देवानयाड्याँ अपिप्रेर्ये ते होत्रे अमत्सत ताँ ससनुषीँ होत्रां देवंगमां दिवि देवेषु यज्ञमेरयेमँ स्विष्टकृच्चाग्ने होताभूर्वसुवने वसुधेयस्य नमोवाके वीहि यज ३४

4781

devo aÉ¦¾SvR·Õt( ) su{ iv,; mN{ " kÉv" ) sTymNm;yjI hot; ) hotuhoRtur;yjIy;n( ) a¦e y;Ndev;ny;$( ) y;\ aipp[e" ) ye te ho]e amTst ) t;\ ssnuWI\ ho];' dev'gm;m( ) idiv deveWu yDmeryemm( ) ¾Sv·Õ°;¦e hot;.u" ) vsuvne vsu/eySy nmov;k vIih 37

devo agnirsviSTakqt , sudra viNA mandra ?H kaviH , satyamanmAyajI hotA , hoturhoturAyajIyAn , agne yAndevAnayAT , yAMM apipreH , ye te hotre amatsata , tAMM sasanuSIMM hotrAM devaMgamAm , divi deveSu yajxamerayemam , sviSTakqccAgne hotAbhuH , vasuvane vasudheyasya namovAke vIhi 37

devo agnirsviSTakqt , sudra viNA mandra H! kaviH , satyamanmAyajI hotA , hoturhoturAyajIyAn , agne yAndevAnayAT , yAMM apipreH , ye te hotre amatsata , tAMM sasanuSIMM hotrAM devaMgamAm , divi deveSu yajxamerayemam , sviSTakqccAgne hotAbhuH , vasuvane vasudheyasya namovAke vIhi 37

देवो अग्निर्स्विष्टकृत् । सुद्र विणा मन्द्र ?ः कविः । सत्यमन्मायजी होता । होतुर्होतुरायजीयान् । अग्ने यान्देवानयाट् । याँ अपिप्रेः । ये ते होत्रे अमत्सत । ताँ ससनुषीँ होत्रां देवंगमाम् । दिवि देवेषु यज्ञमेरयेमम् । स्विष्टकृच्चाग्ने होताभुः । वसुवने वसुधेयस्य नमोवाके वीहि ३७

देवो अग्निर्स्विष्टकृत् । सुद्र विणा मन्द्र ः! कविः । सत्यमन्मायजी होता । होतुर्होतुरायजीयान् । अग्ने यान्देवानयाट् । याँ अपिप्रेः । ये ते होत्रे अमत्सत । ताँ ससनुषीँ होत्रां देवंगमाम् । दिवि देवेषु यज्ञमेरयेमम् । स्विष्टकृच्चाग्ने होताभुः । वसुवने वसुधेयस्य नमोवाके वीहि ३७

4784

aÉ¦m´ hot;rmvO,It;y' yjm;n" pcNpÿ_I" pcNpuro@;x' bÝÉ¥N{ ;É¦>y;' z;g\ ) sUpSq; a´ devo vnSpitr.vidN{ ;É¦>y;' z;gen;`St;' t' medSt" p[it pct;g[.I·;mvIvO/et;' puro@;xen Tv;m´ AW a;WeRy AWI,;' np;dvO,It;y' yjm;no bü>y a; s'gte>y EW me deveWu vsu v;y;Ry+yt it ) t; y; dev; devd;n;NyduSt;NySm; a; c x;SSv; c gurSveiWt hotrÉs .{ v;Cy;y p[eiWto m;nuW" sUÿ_v;k;y sUÿ_; b[Uih 38 6

agnimadya hotAramavqNItAyaM yajamAnaH pacanpaktIH pacanpuroDAfaM badhnannindra ?AgnibhyAM chAgaMM , sUpasthA adya devo vanaspatirabhavadindra ?AgnibhyAM chAgenAghastAM taM medastaH prati pacatAgrabhISTAmavIvqdhetAM puroDAfena tvAmadya qSa ArSeya qSINAM napAdavqNItAyaM yajamAno bahubhya A saMgatebhya eSa me deveSu vasu vAryAyakSyata iti , tA yA devA devadAnAnyadustAnyasmA A ca fAssvA ca gurasveSitafca hotarasi bhadra vAcyAya preSito mAnuSaH sUktavAkAya sUktA brUhi 38 6

agnimadya hotAramavqNItAyaM yajamAnaH pacanpaktIH pacanpuroDAfaM badhnannindrA gnibhyAM chAgaMM , sUpasthA adya devo vanaspatirabhavadindrA gnibhyAM chAgenAghastAM taM medastaH prati pacatAgrabhISTAmavIvqdhetAM puroDAfena tvAmadya qSa ArSeya qSINAM napAdavqNItAyaM yajamAno bahubhya A saMgatebhya eSa me deveSu vasu vAryAyakSyata iti , tA yA devA devadAnAnyadustAnyasmA A ca fAssvA ca gurasveSitafca hotarasi bhadra vAcyAya preSito mAnuSaH sUktavAkAya sUktA brUhi 38 6

अग्निमद्य होतारमवृणीतायं यजमानः पचन्पक्तीः पचन्पुरोडाशं बध्नन्निन्द्र ?ाग्निभ्यां छागँ । सूपस्था अद्य देवो वनस्पतिरभवदिन्द्र ?ाग्निभ्यां छागेनाघस्तां तं मेदस्तः प्रति पचताग्रभीष्टामवीवृधेतां पुरोडाशेन त्वामद्य ऋष आर्षेय ऋषीणां नपादवृणीतायं यजमानो बहुभ्य आ संगतेभ्य एष मे देवेषु वसु वार्यायक्ष्यत इति । ता या देवा देवदानान्यदुस्तान्यस्मा आ च शास्स्वा च गुरस्वेषितश्च होतरसि भद्र वाच्याय प्रेषितो मानुषः सूक्तवाकाय सूक्ता ब्रूहि ३८ ६

अग्निमद्य होतारमवृणीतायं यजमानः पचन्पक्तीः पचन्पुरोडाशं बध्नन्निन्द्रा ग्निभ्यां छागँ । सूपस्था अद्य देवो वनस्पतिरभवदिन्द्रा ग्निभ्यां छागेनाघस्तां तं मेदस्तः प्रति पचताग्रभीष्टामवीवृधेतां पुरोडाशेन त्वामद्य ऋष आर्षेय ऋषीणां नपादवृणीतायं यजमानो बहुभ्य आ संगतेभ्य एष मे देवेषु वसु वार्यायक्ष्यत इति । ता या देवा देवदानान्यदुस्तान्यस्मा आ च शास्स्वा च गुरस्वेषितश्च होतरसि भद्र वाच्याय प्रेषितो मानुषः सूक्तवाकाय सूक्ता ब्रूहि ३८ ६

4801

aqoÿrSmw hivWe vTs;np;kÚy;Rt( ) swv tt" p[;yÉáÿ" ) aNytr;Nv; EW dev;N.;g/eyen Vy/Ryit ) ye yjm;nSy s;y' gOhm;gCz²Nt ) ySy s;y'duG/\ hivr;itRm;Cz³it ) N{ ;y v[IhIÉ¥¨Pyopvset( ) pyo v; aoW/y" ) py Ev;r>y gOhITvopvsit ) yTp[;t" Sy;t( ) tCzt' kÚy;Rt( 6

athottarasmai haviSe vatsAnapAkuryAt , saiva tataH prAyafcittiH , anyatarAnvA eSa devAnbhAgadheyena vyardhayati , ye yajamAnasya sAyaM gqhamAgacchanti , yasya sAyaMdugdhaMM havirArtimArcchati , indra ?Aya vrIhInnirupyopavaset , payo vA oSadhayaH , paya evArabhya gqhItvopavasati , yatprAtaH syAt , tacchqtaM kuryAt 6

athottarasmai haviSe vatsAnapAkuryAt , saiva tataH prAyafcittiH , anyatarAnvA eSa devAnbhAgadheyena vyardhayati , ye yajamAnasya sAyaM gqhamAgacchanti , yasya sAyaMdugdhaMM havirArtimArcchati , indrA ya vrIhInnirupyopavaset , payo vA oSadhayaH , paya evArabhya gqhItvopavasati , yatprAtaH syAt , tacchqtaM kuryAt 6

अथोत्तरस्मै हविषे वत्सानपाकुर्यात् । सैव ततः प्रायश्चित्तिः । अन्यतरान्वा एष देवान्भागधेयेन व्यर्धयति । ये यजमानस्य सायं गृहमागच्छन्ति । यस्य सायंदुग्धँ हविरार्तिमार्च्छति । इन्द्र ?ाय व्रीहीन्निरुप्योपवसेत् । पयो वा ओषधयः । पय एवारभ्य गृहीत्वोपवसति । यत्प्रातः स्यात् । तच्छृतं कुर्यात् ६

अथोत्तरस्मै हविषे वत्सानपाकुर्यात् । सैव ततः प्रायश्चित्तिः । अन्यतरान्वा एष देवान्भागधेयेन व्यर्धयति । ये यजमानस्य सायं गृहमागच्छन्ति । यस्य सायंदुग्धँ हविरार्तिमार्च्छति । इन्द्रा य व्रीहीन्निरुप्योपवसेत् । पयो वा ओषधयः । पय एवारभ्य गृहीत्वोपवसति । यत्प्रातः स्यात् । तच्छृतं कुर्यात् ६

4804

aqetr EeN{ " puro@;x" Sy;t( ) ²N{ ye Ev;Smw smIcI d/;it ) pyo v; aoW/y" ) py" py" ) pyswv;Smw pyov¨N/e ) aqoÿrSmw hivWe vTs;np;kÚy;Rt( ) swv tt" p[;yÉáÿ" ) ¬.y;Nv; EW dev;N.;g/eyen Vy/Ryit ) ye yjm;nSy s;y' c p[;t gOhm;gCz²Nt ) ySyo.y\ hivr;itRm;zRit 7

athetara aindra ?H puroDAfaH syAt , indri ye evAsmai samIcI dadhAti , payo vA oSadhayaH , payaH payaH , payasaivAsmai payo'varundhe , athottarasmai haviSe vatsAnapAkuryAt , saiva tataH prAyafcittiH , ubhayAnvA eSa devAnbhAgadheyena vyardhayati , ye yajamAnasya sAyaM ca prAtafca gqhamAgacchanti , yasyobhayaMM havirArtimArchati 7

athetara aindra H! puroDAfaH syAt , indri ye evAsmai samIcI dadhAti , payo vA oSadhayaH , payaH payaH , payasaivAsmai payo'varundhe , athottarasmai haviSe vatsAnapAkuryAt , saiva tataH prAyafcittiH , ubhayAnvA eSa devAnbhAgadheyena vyardhayati , ye yajamAnasya sAyaM ca prAtafca gqhamAgacchanti , yasyobhayaMM havirArtimArchati 7

अथेतर ऐन्द्र ?ः पुरोडाशः स्यात् । इन्द्रि ये एवास्मै समीची दधाति । पयो वा ओषधयः । पयः पयः । पयसैवास्मै पयोऽवरुन्धे । अथोत्तरस्मै हविषे वत्सानपाकुर्यात् । सैव ततः प्रायश्चित्तिः । उभयान्वा एष देवान्भागधेयेन व्यर्धयति । ये यजमानस्य सायं च प्रातश्च गृहमागच्छन्ति । यस्योभयँ हविरार्तिमार्छति ७

अथेतर ऐन्द्र ः! पुरोडाशः स्यात् । इन्द्रि ये एवास्मै समीची दधाति । पयो वा ओषधयः । पयः पयः । पयसैवास्मै पयोऽवरुन्धे । अथोत्तरस्मै हविषे वत्सानपाकुर्यात् । सैव ततः प्रायश्चित्तिः । उभयान्वा एष देवान्भागधेयेन व्यर्धयति । ये यजमानस्य सायं च प्रातश्च गृहमागच्छन्ति । यस्योभयँ हविरार्तिमार्छति ७

4807

wN{ ' pxr;vmodn' invRpet( ) aÉ¦' devt;n;' p[qm' yjet( ) aÉ¦mu%; Ev devt;" p[I,;it ) aÉ¦' v; aNvNy; devt;" ) N{ mNvNy;" ) t; Evo.yI" p[I,;it ) pyo v; aoW/y" ) py" py" ) pyswv;Smw pyov¨N/e ) aqoÿrSmw hivWe vTs;np;kÚy;Rt( 8

?aindraM paxcafarAvamodanaM nirvapet , agniM devatAnAM prathamaM yajet , agnimukhA eva devatAH prINAti , agniM vA anvanyA devatAH , indra manvanyAH , tA evobhayIH prINAti , payo vA oSadhayaH , payaH payaH , payasaivAsmai payo'varundhe , athottarasmai haviSe vatsAnapAkuryAt 8

ndraiM! paxcafarAvamodanaM nirvapet , agniM devatAnAM prathamaM yajet , agnimukhA eva devatAH prINAti , agniM vA anvanyA devatAH , indra manvanyAH , tA evobhayIH prINAti , payo vA oSadhayaH , payaH payaH , payasaivAsmai payo'varundhe , athottarasmai haviSe vatsAnapAkuryAt 8

?ैन्द्रं पञ्चशरावमोदनं निर्वपेत् । अग्निं देवतानां प्रथमं यजेत् । अग्निमुखा एव देवताः प्रीणाति । अग्निं वा अन्वन्या देवताः । इन्द्र मन्वन्याः । ता एवोभयीः प्रीणाति । पयो वा ओषधयः । पयः पयः । पयसैवास्मै पयोऽवरुन्धे । अथोत्तरस्मै हविषे वत्सानपाकुर्यात् ८

न्द्रैं! पञ्चशरावमोदनं निर्वपेत् । अग्निं देवतानां प्रथमं यजेत् । अग्निमुखा एव देवताः प्रीणाति । अग्निं वा अन्वन्या देवताः । इन्द्र मन्वन्याः । ता एवोभयीः प्रीणाति । पयो वा ओषधयः । पयः पयः । पयसैवास्मै पयोऽवरुन्धे । अथोत्तरस्मै हविषे वत्सानपाकुर्यात् ८

4827

y¶²=,; ) b[÷,e c yjm;n;y c;k\ Sy;t( ) yTp[Tykª ) ho]e c piyw c yjm;n;y c;k\ Sy;t( ) ydudª)a¦I/e c pxu>y yjm;n;y c;k\ Sy;t( ) ydÉ. juüy;t( ) ¨{ oSy pxUn(`;tuk" Sy;t( ) y¥;É.juüy;t( ) ax;Nt" p[iîyet 15

yaddakSiNA , brahmaNe ca yajamAnAya cAkaMM syAt , yatpratyak , hotre ca patniyai ca yajamAnAya cAkaMM syAt , yadudaz,agnIdhe ca pafubhyafca yajamAnAya cAkaMM syAt , yadabhi juhuyAt , rudra ?o'sya pafUnghAtukaH syAt , yannAbhijuhuyAt , afAntaH prahriyeta 15

yaddakSiNA , brahmaNe ca yajamAnAya cAkaMM syAt , yatpratyak , hotre ca patniyai ca yajamAnAya cAkaMM syAt , yadudaz,agnIdhe ca pafubhyafca yajamAnAya cAkaMM syAt , yadabhi juhuyAt , rudro 'sya pafUnghAtukaH syAt , yannAbhijuhuyAt , afAntaH prahriyeta 15

यद्दक्षिणा । ब्रह्मणे च यजमानाय चाकँ स्यात् । यत्प्रत्यक् । होत्रे च पत्नियै च यजमानाय चाकँ स्यात् । यदुदङ्।अग्नीधे च पशुभ्यश्च यजमानाय चाकँ स्यात् । यदभि जुहुयात् । रुद्र ?ोऽस्य पशून्घातुकः स्यात् । यन्नाभिजुहुयात् । अशान्तः प्रह्रियेत १५

यद्दक्षिणा । ब्रह्मणे च यजमानाय चाकँ स्यात् । यत्प्रत्यक् । होत्रे च पत्नियै च यजमानाय चाकँ स्यात् । यदुदङ्।अग्नीधे च पशुभ्यश्च यजमानाय चाकँ स्यात् । यदभि जुहुयात् । रुद्रो ऽस्य पशून्घातुकः स्यात् । यन्नाभिजुहुयात् । अशान्तः प्रह्रियेत १५

4857

sompIq;y s'nÉytum( ) vklmNtrm;dde ) a;po devI" xuõ;" Sq ) m; p;];É, xuN/t ) ¬p;tûä;y dev;n;m( ) p,RvLkmut xuN/t ) pyo gOheWu pyo aÉßy;su ) pyo vTseWu py N{ ;y hivWe É/[ySv ) g;y]I p,RvLkn ) py" som' kroâTvmm( 25

somapIthAya saMnayitum , vakalamantaramAdade , Apo devIH fuddhAH stha , imA pAtrANi fundhata , upAtazkyAya devAnAm , parNavalkamuta fundhata , payo gqheSu payo aghniyAsu , payo vatseSu paya indra ?Aya haviSe dhriyasva , gAyatrI parNavalkena , payaH somaM karotvimam 25

somapIthAya saMnayitum , vakalamantaramAdade , Apo devIH fuddhAH stha , imA pAtrANi fundhata , upAtazkyAya devAnAm , parNavalkamuta fundhata , payo gqheSu payo aghniyAsu , payo vatseSu paya indrA ya haviSe dhriyasva , gAyatrI parNavalkena , payaH somaM karotvimam 25

सोमपीथाय संनयितुम् । वकलमन्तरमाददे । आपो देवीः शुद्धाः स्थ । इमा पात्राणि शुन्धत । उपातङ्क्याय देवानाम् । पर्णवल्कमुत शुन्धत । पयो गृहेषु पयो अघ्नियासु । पयो वत्सेषु पय इन्द्र ?ाय हविषे ध्रियस्व । गायत्री पर्णवल्केन । पयः सोमं करोत्विमम् २५

सोमपीथाय संनयितुम् । वकलमन्तरमाददे । आपो देवीः शुद्धाः स्थ । इमा पात्राणि शुन्धत । उपातङ्क्याय देवानाम् । पर्णवल्कमुत शुन्धत । पयो गृहेषु पयो अघ्नियासु । पयो वत्सेषु पय इन्द्रा य हविषे ध्रियस्व । गायत्री पर्णवल्केन । पयः सोमं करोत्विमम् २५

4859

aÉ¦' gOð;Ém surq' yo myo.U" ) y ¬´Ntm;rohit sUyRmöe ) a;idTy' JyoitW;' Jyoit¨ÿmm( ) o yD;y rmt;' devt;>y" ) vsUn[u{ ;n;idTy;n( ) N{ e, sh devt;" ) t;" pUvR" párgOð;Ém ) Sv a;ytne mnIWy; ) m;mUj| pdxI' ye p[iv·;" ) t;Ndev;NpárgOð;Ém pUv;R" 26

agniM gqhNAmi surathaM yo mayobhUH , ya udyantamArohati sUryamahne , AdityaM jyotiSAM jyotiruttamam , fvo yajxAya ramatAM devatAbhyaH , vasUnrudra ?AnAdityAn , indre Na saha devatAH , tAH pUrvaH parigqhNAmi , sva Ayatane manISayA , imAmUrjaM paxcadafIM ye praviSTAH , tAndevAnparigqhNAmi pUrvAH 26

agniM gqhNAmi surathaM yo mayobhUH , ya udyantamArohati sUryamahne , AdityaM jyotiSAM jyotiruttamam , fvo yajxAya ramatAM devatAbhyaH , vasUnrudrA nAdityAn , indre Na saha devatAH , tAH pUrvaH parigqhNAmi , sva Ayatane manISayA , imAmUrjaM paxcadafIM ye praviSTAH , tAndevAnparigqhNAmi pUrvAH 26

अग्निं गृह्णामि सुरथं यो मयोभूः । य उद्यन्तमारोहति सूर्यमह्ने । आदित्यं ज्योतिषां ज्योतिरुत्तमम् । श्वो यज्ञाय रमतां देवताभ्यः । वसून्रुद्र ?ानादित्यान् । इन्द्रे ण सह देवताः । ताः पूर्वः परिगृह्णामि । स्व आयतने मनीषया । इमामूर्जं पञ्चदशीं ये प्रविष्टाः । तान्देवान्परिगृह्णामि पूर्वाः २६

अग्निं गृह्णामि सुरथं यो मयोभूः । य उद्यन्तमारोहति सूर्यमह्ने । आदित्यं ज्योतिषां ज्योतिरुत्तमम् । श्वो यज्ञाय रमतां देवताभ्यः । वसून्रुद्रा नादित्यान् । इन्द्रे ण सह देवताः । ताः पूर्वः परिगृह्णामि । स्व आयतने मनीषया । इमामूर्जं पञ्चदशीं ये प्रविष्टाः । तान्देवान्परिगृह्णामि पूर्वाः २६

4889

²xvey\ rÆurÉ./;nI )aÉßy;mupsevt;m( ) ap[§\ s;y yDSy ) ¬%e ¬pd/;Myhm( ) pxuÉ." s'nIt' Éb.Ot;m( ) N{ ;y êt' dÉ/ ) ¬pveWoÉs yD;y ) Tv;' párveWm/;ryn( ) N{ ;y hÉv" Õ

five'yaMM rajjurabhidhAnI ,aghniyAmupasevatAm , aprasraMM sAya yajxasya , ukhe upadadhAmyaham , pafubhiH saMnItaM bibhqtAm , indra ?Aya fqtaM dadhi , upaveSo'si yajxAya , tvAM pariveSamadhArayan , indra ?Aya haviH kqNvantaH , fivaH fagmo bhavAsi naH 36

five'yaMM rajjurabhidhAnI ,aghniyAmupasevatAm , aprasraMM sAya yajxasya , ukhe upadadhAmyaham , pafubhiH saMnItaM bibhqtAm , indrA ya fqtaM dadhi , upaveSo'si yajxAya , tvAM pariveSamadhArayan , indrA ya haviH kqNvantaH , fivaH fagmo bhavAsi naH 36

शिवेऽयँ रज्जुरभिधानी ।अघ्नियामुपसेवताम् । अप्रस्रँ साय यज्ञस्य । उखे उपदधाम्यहम् । पशुभिः संनीतं बिभृताम् । इन्द्र ?ाय शृतं दधि । उपवेषोऽसि यज्ञाय । त्वां परिवेषमधारयन् । इन्द्र ?ाय हविः कृण्वन्तः । शिवः शग्मो भवासि नः ३६

शिवेऽयँ रज्जुरभिधानी ।अघ्नियामुपसेवताम् । अप्रस्रँ साय यज्ञस्य । उखे उपदधाम्यहम् । पशुभिः संनीतं बिभृताम् । इन्द्रा य शृतं दधि । उपवेषोऽसि यज्ञाय । त्वां परिवेषमधारयन् । इन्द्रा य हविः कृण्वन्तः । शिवः शग्मो भवासि नः ३६

4895

b×I.RvNtI¨p j;ym;n;" ) h v N{ o rmytu g;v" ) pUW; Sq ) ay+m; v" p[jy; s\ sOj;Ém ) r;ySpoWe, bül; .vNtI" ) èj| py" ipNvm;n; `Ot' c ) jIvo jIvNtI¨p v" sdeym( ) ´*em' yD' pOÉqvI c s'duh;t;m( ) /;t; somen sh v;ten v;yu" ) yjm;n;y { iv,' d/;tu 38

bahvIrbhavantIrupa jAyamAnAH , iha va indra ?o ramayatu gAvaH , pUSA stha , ayakSmA vaH prajayA saMM sqjAmi , rAyaspoSeNa bahulA bhavantIH , UrjaM payaH pinvamAnA ghqtaM ca , jIvo jIvantIrupa vaH sadeyam , dyaufcemaM yajxaM pqthivI ca saMduhAtAm , dhAtA somena saha vAtena vAyuH , yajamAnAya dra viNaM dadhAtu 38

bahvIrbhavantIrupa jAyamAnAH , iha va indro ramayatu gAvaH , pUSA stha , ayakSmA vaH prajayA saMM sqjAmi , rAyaspoSeNa bahulA bhavantIH , UrjaM payaH pinvamAnA ghqtaM ca , jIvo jIvantIrupa vaH sadeyam , dyaufcemaM yajxaM pqthivI ca saMduhAtAm , dhAtA somena saha vAtena vAyuH , yajamAnAya dra viNaM dadhAtu 38

बह्वीर्भवन्तीरुप जायमानाः । इह व इन्द्र ?ो रमयतु गावः । पूषा स्थ । अयक्ष्मा वः प्रजया सँ सृजामि । रायस्पोषेण बहुला भवन्तीः । ऊर्जं पयः पिन्वमाना घृतं च । जीवो जीवन्तीरुप वः सदेयम् । द्यौश्चेमं यज्ञं पृथिवी च संदुहाताम् । धाता सोमेन सह वातेन वायुः । यजमानाय द्र विणं दधातु ३८

बह्वीर्भवन्तीरुप जायमानाः । इह व इन्द्रो रमयतु गावः । पूषा स्थ । अयक्ष्मा वः प्रजया सँ सृजामि । रायस्पोषेण बहुला भवन्तीः । ऊर्जं पयः पिन्वमाना घृतं च । जीवो जीवन्तीरुप वः सदेयम् । द्यौश्चेमं यज्ञं पृथिवी च संदुहाताम् । धाता सोमेन सह वातेन वायुः । यजमानाय द्र विणं दधातु ३८

4898

¬Ts' duh²Nt klx' ctuÉbRlm( ) @;' devI' m/umtI\ suvivRdm( ) tidN{ ;¦I ÉjNvt\ sUnOt;vt( ) t´jm;nmmOtTve d/;tu ) k;m/u=" p[ ,o b[Uih ) N{ ;y hivár²N{ ym( ) amU' ySy;' dev;n;m( ) mnuãy;,;' pyo ihtm( ) bü duG/IN{ ;y deve>y" ) hVym;Py;yt;' pun" 39

utsaM duhanti kalafaM caturbilam , iDAM devIM madhumatIMM suvarvidam , tadindra ?AgnI jinvataMM sUnqtAvat , tadyajamAnamamqtatve dadhAtu , kAmadhukSaH pra No brUhi , indra ?Aya havirindri yam , amUM yasyAM devAnAm , manuSyANAM payo hitam , bahu dugdhIndra ?Aya devebhyaH , havyamApyAyatAM punaH 39

utsaM duhanti kalafaM caturbilam , iDAM devIM madhumatIMM suvarvidam , tadindrA gnI jinvataMM sUnqtAvat , tadyajamAnamamqtatve dadhAtu , kAmadhukSaH pra No brUhi , indrA ya havirindri yam , amUM yasyAM devAnAm , manuSyANAM payo hitam , bahu dugdhIndrA ya devebhyaH , havyamApyAyatAM punaH 39

उत्सं दुहन्ति कलशं चतुर्बिलम् । इडां देवीं मधुमतीँ सुवर्विदम् । तदिन्द्र ?ाग्नी जिन्वतँ सूनृतावत् । तद्यजमानममृतत्वे दधातु । कामधुक्षः प्र णो ब्रूहि । इन्द्र ?ाय हविरिन्द्रि यम् । अमूं यस्यां देवानाम् । मनुष्याणां पयो हितम् । बहु दुग्धीन्द्र ?ाय देवेभ्यः । हव्यमाप्यायतां पुनः ३९

उत्सं दुहन्ति कलशं चतुर्बिलम् । इडां देवीं मधुमतीँ सुवर्विदम् । तदिन्द्रा ग्नी जिन्वतँ सूनृतावत् । तद्यजमानममृतत्वे दधातु । कामधुक्षः प्र णो ब्रूहि । इन्द्रा य हविरिन्द्रि यम् । अमूं यस्यां देवानाम् । मनुष्याणां पयो हितम् । बहु दुग्धीन्द्रा य देवेभ्यः । हव्यमाप्यायतां पुनः ३९

4912

`OtSy /;ry; suxev' kLpy;Ém ) tâSmNTsId;mOte p[ititÏ ) v[IhI,;' me/ sumnSym;n" ) a;{ R" p[qu.uRvnSy gop;" ) êt ¬T;it jint; mtIn;m( ) ySt a;Tm; pxuWu p[iv·" ) dev;n;' ivÏ;mnu yo ivtSqe ) a;TmNv;NTsom `Otv;²Nh .UTv; ) dev;NgCz suvivRd yjm;n;y mçm( ) r; .Uit" pOÉqVyw rso moT£mIt( 44

ghqtasya dhArayA sufevaM kalpayAmi , tasmintsIdAmqte pratitiSTha , vrIhINAM medha sumanasyamAnaH , Ardra ?H prathasnurbhuvanasya gopAH , fqta utsnAti janitA matInAm , yasta AtmA pafuSu praviSTaH , devAnAM viSThAmanu yo vitasthe , AtmanvAntsoma ghqtavAnhi bhUtvA , devAngaccha suvarvida yajamAnAya mahyam , irA bhUtiH pqthivyai raso motkramIt 44

ghqtasya dhArayA sufevaM kalpayAmi , tasmintsIdAmqte pratitiSTha , vrIhINAM medha sumanasyamAnaH , Ardra H! prathasnurbhuvanasya gopAH , fqta utsnAti janitA matInAm , yasta AtmA pafuSu praviSTaH , devAnAM viSThAmanu yo vitasthe , AtmanvAntsoma ghqtavAnhi bhUtvA , devAngaccha suvarvida yajamAnAya mahyam , irA bhUtiH pqthivyai raso motkramIt 44

घृतस्य धारया सुशेवं कल्पयामि । तस्मिन्त्सीदामृते प्रतितिष्ठ । व्रीहीणां मेध सुमनस्यमानः । आर्द्र ?ः प्रथस्नुर्भुवनस्य गोपाः । शृत उत्स्नाति जनिता मतीनाम् । यस्त आत्मा पशुषु प्रविष्टः । देवानां विष्ठामनु यो वितस्थे । आत्मन्वान्त्सोम घृतवान्हि भूत्वा । देवान्गच्छ सुवर्विद यजमानाय मह्यम् । इरा भूतिः पृथिव्यै रसो मोत्क्रमीत् ४४

घृतस्य धारया सुशेवं कल्पयामि । तस्मिन्त्सीदामृते प्रतितिष्ठ । व्रीहीणां मेध सुमनस्यमानः । आर्द्र ः! प्रथस्नुर्भुवनस्य गोपाः । शृत उत्स्नाति जनिता मतीनाम् । यस्त आत्मा पशुषु प्रविष्टः । देवानां विष्ठामनु यो वितस्थे । आत्मन्वान्त्सोम घृतवान्हि भूत्वा । देवान्गच्छ सुवर्विद यजमानाय मह्यम् । इरा भूतिः पृथिव्यै रसो मोत्क्रमीत् ४४

4924

@¼ .;g' juWSv n" ) ÉjNv g; ÉjNv;vRt" ) tSy;Ste .²=v;," Sy;m ) sv;RTm;n" svRg,;" ) b[Ý ipNvSv ) ddto me m; =;Éy ) kÚvRto me mopdst( ) idx;' kª²À¢rÉs ) idxo me kLpNt;m( ) kLpNt;' me idx" 48

iDe bhAgaM juSasva naH , jinva gA jinvArvataH , tasyAste bhakSivANaH syAma , sarvAtmAnaH sarvagaNAH , bradhna pinvasva , dadato me mA kSAyi , kurvato me mopadasat , difAM kLptirasi , difo me kalpantAm , kalpantAM me difaH 48

iDe bhAgaM juSasva naH , jinva gA jinvArvataH , tasyAste bhakSivANaH syAma , sarvAtmAnaH sarvagaNAH , bradhna pinvasva , dadato me mA kSAyi , kurvato me mopadasat , difAM k[L]ptirasi , difo me kalpantAm , kalpantAM me difaH 48

इडे भागं जुषस्व नः । जिन्व गा जिन्वार्वतः । तस्यास्ते भक्षिवाणः स्याम । सर्वात्मानः सर्वगणाः । ब्रध्न पिन्वस्व । ददतो मे मा क्षायि । कुर्वतो मे मोपदसत् । दिशां क्ळ्प्तिरसि । दिशो मे कल्पन्ताम् । कल्पन्तां मे दिशः ४८

4927

dwvI m;nuWI ) ahor;]e me kLpet;m( ) a/Rm;s; me kLpNt;m( ) m;s; me kLpNt;m( ) Atvo me kLpNt;m( ) s'vTsro me kLpt;m( ) kª²À¢rÉs kLpt;' me ) a;x;n;' Tv;x;p;le>y" ) ctu>yoR amOte>y" ) d' .UtSy;?y=e>y" 49

daivIfca mAnuSIfca , ahorAtre me kalpetAm , ardhamAsA me kalpantAm , mAsA me kalpantAm , qtavo me kalpantAm , saMvatsaro me kalpatAm , kLptirasi kalpatAM me , AfAnAM tvAfApAlebhyaH , caturbhyo amqtebhyaH , idaM bhUtasyAdhyakSebhyaH 49

daivIfca mAnuSIfca , ahorAtre me kalpetAm , ardhamAsA me kalpantAm , mAsA me kalpantAm , qtavo me kalpantAm , saMvatsaro me kalpatAm , k[L]ptirasi kalpatAM me , AfAnAM tvAfApAlebhyaH , caturbhyo amqtebhyaH , idaM bhUtasyAdhyakSebhyaH 49

दैवीश्च मानुषीश्च । अहोरात्रे मे कल्पेताम् । अर्धमासा मे कल्पन्ताम् । मासा मे कल्पन्ताम् । ऋतवो मे कल्पन्ताम् । संवत्सरो मे कल्पताम् । क्ळ्प्तिरसि कल्पतां मे । आशानां त्वाशापालेभ्यः । चतुर्भ्यो अमृतेभ्यः । इदं भूतस्याध्यक्षेभ्यः ४९

4933

soMy;n;\ sompIÉqn;m( ) in.Rÿ_ob[;÷," ) neh;b[;÷,Sy;âSt ) smÛ;' bihRhRivW; `Oten ) sm;idTywvRsuÉ." s' m¨²º" ) sÉmN{ e, iveÉ.deRveÉ.rÛ;m( ) idVy' n.o gCztu yTSv;h; ) N{ ;,Iv;iv/v; .Uy;sm( ) aiditárv supu]; ) aSqUár Tv; g;hRpTy 51

somyAnAMM somapIthinAm , nirbhakto'brAhmaNaH , nehAbrAhmaNasyAsti , samazktAM barhirhaviSA ghqtena , samAdityairvasubhiH saM marudbhiH , samindre Na vifvebhirdevebhirazktAm , divyaM nabho gacchatu yatsvAhA , indra ?ANIvAvidhavA bhUyAsam , aditiriva suputrA , asthUri tvA gArhapatya 51

somyAnAMM somapIthinAm , nirbhakto'brAhmaNaH , nehAbrAhmaNasyAsti , samazktAM barhirhaviSA ghqtena , samAdityairvasubhiH saM marudbhiH , samindre Na vifvebhirdevebhirazktAm , divyaM nabho gacchatu yatsvAhA , indrA NIvAvidhavA bhUyAsam , aditiriva suputrA , asthUri tvA gArhapatya 51

सोम्यानाँ सोमपीथिनाम् । निर्भक्तोऽब्राह्मणः । नेहाब्राह्मणस्यास्ति । समङ्क्तां बर्हिर्हविषा घृतेन । समादित्यैर्वसुभिः सं मरुद्भिः । समिन्द्रे ण विश्वेभिर्देवेभिरङ्क्ताम् । दिव्यं नभो गच्छतु यत्स्वाहा । इन्द्र ?ाणीवाविधवा भूयासम् । अदितिरिव सुपुत्रा । अस्थूरि त्वा गार्हपत्य ५१

सोम्यानाँ सोमपीथिनाम् । निर्भक्तोऽब्राह्मणः । नेहाब्राह्मणस्यास्ति । समङ्क्तां बर्हिर्हविषा घृतेन । समादित्यैर्वसुभिः सं मरुद्भिः । समिन्द्रे ण विश्वेभिर्देवेभिरङ्क्ताम् । दिव्यं नभो गच्छतु यत्स्वाहा । इन्द्रा णीवाविधवा भूयासम् । अदितिरिव सुपुत्रा । अस्थूरि त्वा गार्हपत्य ५१

4939

èjoR .;g\ xt£tU )EtÃ;' ten p[I,;in ) ten tOPytm\ hh* ) ah' dev;n;\ suÕt;mâSm lok ) mmedÉm·' n Émqu.Rv;it ) ah' n;árÏ;vnuyj;Ém ivÃ;n( ) yd;>y;ÉmN{ o ad/;º;g/eym( ) ad;rsOºvt dev som ) aâSmNyDe m¨to mO@t; n" ) m; no ivddÉ. .;mo axâSt" 53

Urjo bhAgaMM fatakratU ,etadvAM tena prINAni , tena tqpyatamaMM hahau , ahaM devAnAMM sukqtAmasmi loke , mamedamiSTaM na mithurbhavAti , ahaM nAriSThAvanuyajAmi vidvAn , yadAbhyAmindra ?o adadhAdbhAgadheyam , adArasqdbhavata deva soma , asminyajxe maruto mqDatA naH , mA no vidadabhi bhAmo afastiH 53

Urjo bhAgaMM fatakratU ,etadvAM tena prINAni , tena tqpyatamaMM hahau , ahaM devAnAMM sukqtAmasmi loke , mamedamiSTaM na mithurbhavAti , ahaM nAriSThAvanuyajAmi vidvAn , yadAbhyAmindro adadhAdbhAgadheyam , adArasqdbhavata deva soma , asminyajxe maruto mqDatA naH , mA no vidadabhi bhAmo afastiH 53

ऊर्जो भागँ शतक्रतू ।एतद्वां तेन प्रीणानि । तेन तृप्यतमँ हहौ । अहं देवानाँ सुकृतामस्मि लोके । ममेदमिष्टं न मिथुर्भवाति । अहं नारिष्ठावनुयजामि विद्वान् । यदाभ्यामिन्द्र ?ो अदधाद्भागधेयम् । अदारसृद्भवत देव सोम । अस्मिन्यज्ञे मरुतो मृडता नः । मा नो विददभि भामो अशस्तिः ५३

ऊर्जो भागँ शतक्रतू ।एतद्वां तेन प्रीणानि । तेन तृप्यतमँ हहौ । अहं देवानाँ सुकृतामस्मि लोके । ममेदमिष्टं न मिथुर्भवाति । अहं नारिष्ठावनुयजामि विद्वान् । यदाभ्यामिन्द्रो अदधाद्भागधेयम् । अदारसृद्भवत देव सोम । अस्मिन्यज्ञे मरुतो मृडता नः । मा नो विददभि भामो अशस्तिः ५३

4978

svRto m;' .Ut' .ivãyCz^yt;m( ) xt' me sNTv;²xW" ) sh§' me sNtu sUnOt;" ) r;vtI" pxumtI" ) dÉm²N{ ymmOt' vIyRm( ) aneneN{ ;y pxvoÉcikTsn( ) ten dev; avtop m;m( ) heWmUj| yx" sh aoj" sneym( ) êt' mÉy Åyt;m( ) yTpOÉqvImcrÿTp[iv·m( 66

sarvato mAM bhUtaM bhaviSyacchrayatAm , fataM me santvAfiSaH , sahasraM me santu sUnqtAH , irAvatIH pafumatIH , idamindri yamamqtaM vIryam , anenendra ?Aya pafavo'cikitsan , tena devA avato'pa mAm , iheSamUrjaM yafaH saha ojaH saneyam , fqtaM mayi frayatAm , yatpqthivImacarattatpraviSTam 66

sarvato mAM bhUtaM bhaviSyacchrayatAm , fataM me santvAfiSaH , sahasraM me santu sUnqtAH , irAvatIH pafumatIH , idamindri yamamqtaM vIryam , anenendrA ya pafavo'cikitsan , tena devA avato'pa mAm , iheSamUrjaM yafaH saha ojaH saneyam , fqtaM mayi frayatAm , yatpqthivImacarattatpraviSTam 66

सर्वतो मां भूतं भविष्यच्छ्रयताम् । शतं मे सन्त्वाशिषः । सहस्रं मे सन्तु सूनृताः । इरावतीः पशुमतीः । इदमिन्द्रि यममृतं वीर्यम् । अनेनेन्द्र ?ाय पशवोऽचिकित्सन् । तेन देवा अवतोऽप माम् । इहेषमूर्जं यशः सह ओजः सनेयम् । शृतं मयि श्रयताम् । यत्पृथिवीमचरत्तत्प्रविष्टम् ६६

सर्वतो मां भूतं भविष्यच्छ्रयताम् । शतं मे सन्त्वाशिषः । सहस्रं मे सन्तु सूनृताः । इरावतीः पशुमतीः । इदमिन्द्रि यममृतं वीर्यम् । अनेनेन्द्रा य पशवोऽचिकित्सन् । तेन देवा अवतोऽप माम् । इहेषमूर्जं यशः सह ओजः सनेयम् । शृतं मयि श्रयताम् । यत्पृथिवीमचरत्तत्प्रविष्टम् ६६

4983

ten lok;NTsUyRvto jyem ) N{ Sy s:ymmOtTvmXy;m( ) yo n" knIy h k;my;tw ) aâSmNyDe yjm;n;y mçm( ) ap tÉmN{ ;¦I .uvn;¥udet;m( ) ah' p[j;' vIrvtI' ivdey ) a¦e v;jÉjt( ) v;j' Tv; sárãyNt' )v;j' jeãyNtm( ) v;Éjn' v;jÉjtm( 68

tena lokAntsUryavato jayema , indra sya sakhyamamqtatvamafyAm , yo naH kanIya iha kAmayAtai , asminyajxe yajamAnAya mahyam , apa tamindra ?AgnI bhuvanAnnudetAm , ahaM prajAM vIravatIM videya , agne vAjajit , vAjaM tvA sariSyantaM ,vAjaM jeSyantam , vAjinaM vAjajitam 68

tena lokAntsUryavato jayema , indra sya sakhyamamqtatvamafyAm , yo naH kanIya iha kAmayAtai , asminyajxe yajamAnAya mahyam , apa tamindrA gnI bhuvanAnnudetAm , ahaM prajAM vIravatIM videya , agne vAjajit , vAjaM tvA sariSyantaM ,vAjaM jeSyantam , vAjinaM vAjajitam 68

तेन लोकान्त्सूर्यवतो जयेम । इन्द्र स्य सख्यममृतत्वमश्याम् । यो नः कनीय इह कामयातै । अस्मिन्यज्ञे यजमानाय मह्यम् । अप तमिन्द्र ?ाग्नी भुवनान्नुदेताम् । अहं प्रजां वीरवतीं विदेय । अग्ने वाजजित् । वाजं त्वा सरिष्यन्तं ।वाजं जेष्यन्तम् । वाजिनं वाजजितम् ६८

तेन लोकान्त्सूर्यवतो जयेम । इन्द्र स्य सख्यममृतत्वमश्याम् । यो नः कनीय इह कामयातै । अस्मिन्यज्ञे यजमानाय मह्यम् । अप तमिन्द्रा ग्नी भुवनान्नुदेताम् । अहं प्रजां वीरवतीं विदेय । अग्ने वाजजित् । वाजं त्वा सरिष्यन्तं ।वाजं जेष्यन्तम् । वाजिनं वाजजितम् ६८

5007

¬´¥´ iv no .j ) ipt; pu]e>yo yq; ) dI`;RyuTvSy he²xWe ) tSy no deih sUyR ) ¬´¥´ Ém]mh" ) a;roh¥uÿr;' idvm( ) ú{ og' mm sUyR ) hárm;,' c n;xy ) xukWu me hárm;,m( ) rop,;k;su d?mÉs 76

udyannadya vi no bhaja , pitA putrebhyo yathA , dIrghAyutvasya hefiSe , tasya no dehi sUrya , udyannadya mitramahaH , ArohannuttarAM divam , hqdra ?ogaM mama sUrya , harimANaM ca nAfaya , fukeSu me harimANam , ropaNAkAsu dadhmasi 76

udyannadya vi no bhaja , pitA putrebhyo yathA , dIrghAyutvasya hefiSe , tasya no dehi sUrya , udyannadya mitramahaH , ArohannuttarAM divam , hqdro gaM mama sUrya , harimANaM ca nAfaya , fukeSu me harimANam , ropaNAkAsu dadhmasi 76

उद्यन्नद्य वि नो भज । पिता पुत्रेभ्यो यथा । दीर्घायुत्वस्य हेशिषे । तस्य नो देहि सूर्य । उद्यन्नद्य मित्रमहः । आरोहन्नुत्तरां दिवम् । हृद्र ?ोगं मम सूर्य । हरिमाणं च नाशय । शुकेषु मे हरिमाणम् । रोपणाकासु दध्मसि ७६

उद्यन्नद्य वि नो भज । पिता पुत्रेभ्यो यथा । दीर्घायुत्वस्य हेशिषे । तस्य नो देहि सूर्य । उद्यन्नद्य मित्रमहः । आरोहन्नुत्तरां दिवम् । हृद्रो गं मम सूर्य । हरिमाणं च नाशय । शुकेषु मे हरिमाणम् । रोपणाकासु दध्मसि ७६

5049

prorj;Ste pm" p;d" ) s; n WmUj| /u+v ) tej ²N{ ym( ) b[÷-vcRsm¥;´m( ) ivÉmme Tv; pySvtIm( ) dev;n;' /enu\ sudu`;mnpSfÚ-rNtIm( ) N{ " som' ipbtu ) =emo aStu n" ) m;' nr;" Õ,ut veidmeTy ) vsumtI\ ¨{ vtIm;idTyvtIm( 91

parorajAste paxcamaH pAdaH , sA na iSamUrjaM dhukSva , teja indri yam , brahma-varcasamannAdyam , vimime tvA payasvatIm , devAnAM dhenuMM sudughAmanapasphu-rantIm , indra ?H somaM pibatu , kSemo astu naH , imAM narAH kqNuta vedimetya , vasumatIMM rudra vatImAdityavatIm 91

parorajAste paxcamaH pAdaH , sA na iSamUrjaM dhukSva , teja indri yam , brahma-varcasamannAdyam , vimime tvA payasvatIm , devAnAM dhenuMM sudughAmanapasphu-rantIm , indra H! somaM pibatu , kSemo astu naH , imAM narAH kqNuta vedimetya , vasumatIMM rudra vatImAdityavatIm 91

परोरजास्ते पञ्चमः पादः । सा न इषमूर्जं धुक्ष्व । तेज इन्द्रि यम् । ब्रह्म-वर्चसमन्नाद्यम् । विमिमे त्वा पयस्वतीम् । देवानां धेनुँ सुदुघामनपस्फु-रन्तीम् । इन्द्र ?ः सोमं पिबतु । क्षेमो अस्तु नः । इमां नराः कृणुत वेदिमेत्य । वसुमतीँ रुद्र वतीमादित्यवतीम् ९१

परोरजास्ते पञ्चमः पादः । सा न इषमूर्जं धुक्ष्व । तेज इन्द्रि यम् । ब्रह्म-वर्चसमन्नाद्यम् । विमिमे त्वा पयस्वतीम् । देवानां धेनुँ सुदुघामनपस्फु-रन्तीम् । इन्द्र ः! सोमं पिबतु । क्षेमो अस्तु नः । इमां नराः कृणुत वेदिमेत्य । वसुमतीँ रुद्र वतीमादित्यवतीम् ९१

5055

ydSy p;re rjs" ) xu£ù Jyoitrj;yt ) t¥" pWRdit iÃW" ) a¦e vw;nr Sv;h; ) ySm;ºIW;v;²xÏ;" ) tto no a.y' ÕÉ/ ) p[j;>y" sv;R>yo mO@ ) nmo ¨{ ;y mI!We ) ySm;ºIW; NyWd" ) tto no a.y' ÕÉ/ 93

yadasya pAre rajasaH , fukraM jyotirajAyata , tannaH parSadati dviSaH , agne vaifvAnara svAhA , yasmAdbhISAvAfiSThAH , tato no abhayaM kqdhi , prajAbhyaH sarvAbhyo mqDa , namo rudra ?Aya mIDhuSe , yasmAdbhISA nyaSadaH , tato no abhayaM kqdhi 93

yadasya pAre rajasaH , fukraM jyotirajAyata , tannaH parSadati dviSaH , agne vaifvAnara svAhA , yasmAdbhISAvAfiSThAH , tato no abhayaM kqdhi , prajAbhyaH sarvAbhyo mqDa , namo rudrA ya mIDhuSe , yasmAdbhISA nyaSadaH , tato no abhayaM kqdhi 93

यदस्य पारे रजसः । शुक्रं ज्योतिरजायत । तन्नः पर्षदति द्विषः । अग्ने वैश्वानर स्वाहा । यस्माद्भीषावाशिष्ठाः । ततो नो अभयं कृधि । प्रजाभ्यः सर्वाभ्यो मृड । नमो रुद्र ?ाय मीढुषे । यस्माद्भीषा न्यषदः । ततो नो अभयं कृधि ९३

यदस्य पारे रजसः । शुक्रं ज्योतिरजायत । तन्नः पर्षदति द्विषः । अग्ने वैश्वानर स्वाहा । यस्माद्भीषावाशिष्ठाः । ततो नो अभयं कृधि । प्रजाभ्यः सर्वाभ्यो मृड । नमो रुद्रा य मीढुषे । यस्माद्भीषा न्यषदः । ततो नो अभयं कृधि ९३

5058

p[j;>y" sv;R>yo mO@ ) nmo ¨{ ;y mI!We ) ¬du§ itÏ p[ititÏ m; árW" ) mem' yD' yjm;n' c rIárW" ) suvgeR lok yjm;n\ ih /eih ) x' n EÉ/ iÃpde x' ctuãpde ) ySm;ºIW;veipÏ;" pl;ÉyÏ;" smD;Sq;" ) tto no a.y' ÕÉ/ ) p[j;>y" sv;R>yo mO@ ) nmo ¨{ ;y mI!We 94

prajAbhyaH sarvAbhyo mqDa , namo rudra ?Aya mIDhuSe , udusra tiSTha pratitiSTha mA riSaH , memaM yajxaM yajamAnaM ca rIriSaH , suvarge loke yajamAnaMM hi dhehi , faM na edhi dvipade faM catuSpade , yasmAdbhISAvepiSThAH palAyiSThAH samajxAsthAH , tato no abhayaM kqdhi , prajAbhyaH sarvAbhyo mqDa , namo rudra ?Aya mIDhuSe 94

prajAbhyaH sarvAbhyo mqDa , namo rudrA ya mIDhuSe , udusra tiSTha pratitiSTha mA riSaH , memaM yajxaM yajamAnaM ca rIriSaH , suvarge loke yajamAnaMM hi dhehi , faM na edhi dvipade faM catuSpade , yasmAdbhISAvepiSThAH palAyiSThAH samajxAsthAH , tato no abhayaM kqdhi , prajAbhyaH sarvAbhyo mqDa , namo rudrA ya mIDhuSe 94

प्रजाभ्यः सर्वाभ्यो मृड । नमो रुद्र ?ाय मीढुषे । उदुस्र तिष्ठ प्रतितिष्ठ मा रिषः । मेमं यज्ञं यजमानं च रीरिषः । सुवर्गे लोके यजमानँ हि धेहि । शं न एधि द्विपदे शं चतुष्पदे । यस्माद्भीषावेपिष्ठाः पलायिष्ठाः समज्ञास्थाः । ततो नो अभयं कृधि । प्रजाभ्यः सर्वाभ्यो मृड । नमो रुद्र ?ाय मीढुषे ९४

प्रजाभ्यः सर्वाभ्यो मृड । नमो रुद्रा य मीढुषे । उदुस्र तिष्ठ प्रतितिष्ठ मा रिषः । मेमं यज्ञं यजमानं च रीरिषः । सुवर्गे लोके यजमानँ हि धेहि । शं न एधि द्विपदे शं चतुष्पदे । यस्माद्भीषावेपिष्ठाः पलायिष्ठाः समज्ञास्थाः । ततो नो अभयं कृधि । प्रजाभ्यः सर्वाभ्यो मृड । नमो रुद्रा य मीढुषे ९४

5061

y dmk" ) tSmw nm" ) tSmw Sv;h; ) n v; ¬vet²Nm[yse ) )a;x;n;' Tv; ) iv; a;x;" ) yDSy ih Sq AâTvy* ) N{ ;¦I cetnSy c ) üt;ütSy tOPytm( ) aütSy ütSy c ) ütSy c;ütSy c ) aütSy ütSy c ) N{ ;¦I aSy somSy ) vIt' ipbt' juWeq;m( ) m; yjm;n' tmo ivdt( ) mâTvRjo mo m;" p[j;" ) m; y" somÉmm' ipb;t( ) s\ sO·mu.y' Õtm( 95

ya idamakaH , tasmai namaH , tasmai svAhA , na vA uvetanmriyase , ,AfAnAM tvA , vifvA AfAH , yajxasya hi stha qtviyau , indra ?AgnI cetanasya ca , hutAhutasya tqpyatam , ahutasya hutasya ca , hutasya cAhutasya ca , ahutasya hutasya ca , indra ?AgnI asya somasya , vItaM pibataM juSethAm , mA yajamAnaM tamo vidat , martvijo mo imAH prajAH , mA yaH somamimaM pibAt , saMM sqSTamubhayaM kqtam 95

ya idamakaH , tasmai namaH , tasmai svAhA , na vA uvetanmriyase , ,AfAnAM tvA , vifvA AfAH , yajxasya hi stha qtviyau , indrA gnI cetanasya ca , hutAhutasya tqpyatam , ahutasya hutasya ca , hutasya cAhutasya ca , ahutasya hutasya ca , indrA gnI asya somasya , vItaM pibataM juSethAm , mA yajamAnaM tamo vidat , martvijo mo imAH prajAH , mA yaH somamimaM pibAt , saMM sqSTamubhayaM kqtam 95

य इदमकः । तस्मै नमः । तस्मै स्वाहा । न वा उवेतन्म्रियसे । ।आशानां त्वा । विश्वा आशाः । यज्ञस्य हि स्थ ऋत्वियौ । इन्द्र ?ाग्नी चेतनस्य च । हुताहुतस्य तृप्यतम् । अहुतस्य हुतस्य च । हुतस्य चाहुतस्य च । अहुतस्य हुतस्य च । इन्द्र ?ाग्नी अस्य सोमस्य । वीतं पिबतं जुषेथाम् । मा यजमानं तमो विदत् । मर्त्विजो मो इमाः प्रजाः । मा यः सोममिमं पिबात् । सँ सृष्टमुभयं कृतम् ९५

य इदमकः । तस्मै नमः । तस्मै स्वाहा । न वा उवेतन्म्रियसे । ।आशानां त्वा । विश्वा आशाः । यज्ञस्य हि स्थ ऋत्वियौ । इन्द्रा ग्नी चेतनस्य च । हुताहुतस्य तृप्यतम् । अहुतस्य हुतस्य च । हुतस्य चाहुतस्य च । अहुतस्य हुतस्य च । इन्द्रा ग्नी अस्य सोमस्य । वीतं पिबतं जुषेथाम् । मा यजमानं तमो विदत् । मर्त्विजो मो इमाः प्रजाः । मा यः सोममिमं पिबात् । सँ सृष्टमुभयं कृतम् ९५

5064

an;gsSTv; vym( ) N{ e, p[eiWt; ¬p ) v;yu·e aSTv\ x.U" ) Ém]Ste aSTv\ x.U" ) v¨,Ste aSTv\ x.U" ) ap;' =y; AtSy g.;R" ) .uvnSy gop;" Xyen; aitqy" ) pvRt;n;' kkÚ." p[yuto np;t;r" ) v¦uneN{ \ ×yt ) `oWe,;mIv;\ ;tyt 96

anAgasastvA vayam , indre Na preSitA upa , vAyuSTe astvaMM fabhUH , mitraste astvaMM fabhUH , varuNaste astvaMM fabhUH , apAM kSayA qtasya garbhAH , bhuvanasya gopAH fyenA atithayaH , parvatAnAM kakubhaH prayuto napAtAraH , vagnunendraMM hvayata , ghoSeNAmIvAMM fcAtayata 96

अनागसस्त्वा वयम् । इन्द्रे ण प्रेषिता उप । वायुष्टे अस्त्वँ शभूः । मित्रस्ते अस्त्वँ शभूः । वरुणस्ते अस्त्वँ शभूः । अपां क्षया ऋतस्य गर्भाः । भुवनस्य गोपाः श्येना अतिथयः । पर्वतानां ककुभः प्रयुतो नपातारः । वग्नुनेन्द्रँ ह्वयत । घोषेणामीवाँ श्चातयत ९६

अनागसस्त्वा वयम् । इन्द्रे ण प्रेषिता उप । वायुष्टे अस्त्वँ शभूः । मित्रस्ते अस्त्वँ शभूः । वरुणस्ते अस्त्वँ शभूः । अपां क्षया ऋतस्य गर्भाः । भुवनस्य गोपाः श्येना अतिथयः । पर्वतानां ककुभः प्रयुतो नपातारः । वग्नुनेन्द्र ँ! ह्वयत । घोषेणामीवाँ श्चातयत ९६

5075

tSy su»mxImih ) tSy .=mxImih ) v;GjuW;,; somSy tOPytu ) Ém]o jn;n( ) p[ s Ém] ) )ySm;¥ j;t" pro aNyo aâSt ) y a;ivvex .uvn;in iv; ) p[j;pit" p[jy; s'ivd;n" ) ]IÉ, JyotI\ iW scte s Wo@xI )EW b[÷; y AâTvy" ) N{ o n;m Åuto g,e 100

tasya sumnamafImahi , tasya bhakSamafImahi , vAgjuSANA somasya tqpyatu , mitro janAn , pra sa mitra , ,yasmAnna jAtaH paro anyo asti , ya Avivefa bhuvanAni vifvA , prajApatiH prajayA saMvidAnaH , trINi jyotIMM Si sacate sa SoDafI ,eSa brahmA ya qtviyaH , indra ?o nAma fruto gaNe 100

तस्य सुम्नमशीमहि । तस्य भक्षमशीमहि । वाग्जुषाणा सोमस्य तृप्यतु । मित्रो जनान् । प्र स मित्र । ।यस्मान्न जातः परो अन्यो अस्ति । य आविवेश भुवनानि विश्वा । प्रजापतिः प्रजया संविदानः । त्रीणि ज्योतीँ षि सचते स षोडशी ।एष ब्रह्मा य ऋत्वियः । इन्द्र ?ो नाम श्रुतो गणे १००

5078

p[ te mhe ivdqex\ ÉsW\ hrI )y AâTvy" p[ te vNve ) vnuWo hyRt' mdm( ) N{ o n;m `Ot' n y" ) hárÉ.;¨ secte ) Åuto g, a; Tv; ivxNtu ) hárvpRs' Égr" ) N{ ;É/pteÉ/pitSTv' dev;n;mÉs ) aÉ/pit' m;m( ) a;yuãmNt' vcRSvNt' mnuãyeWu kÚ¨ 101

pra te mahe vidathe'faMM siSaMM harI ,ya qtviyaH pra te vanve , vanuSo haryataM madam , indra ?o nAma ghqtaM na yaH , haribhifcAru secate , fruto gaNa A tvA vifantu , harivarpasaM giraH , indra ?Adhipate'dhipatistvaM devAnAmasi , adhipatiM mAm , AyuSmantaM varcasvantaM manuSyeSu kuru 101

pra te mahe vidathe'faMM siSaMM harI ,ya qtviyaH pra te vanve , vanuSo haryataM madam , indro nAma ghqtaM na yaH , haribhifcAru secate , fruto gaNa A tvA vifantu , harivarpasaM giraH , indrA dhipate'dhipatistvaM devAnAmasi , adhipatiM mAm , AyuSmantaM varcasvantaM manuSyeSu kuru 101

प्र ते महे विदथेऽशँ सिषँ हरी ।य ऋत्वियः प्र ते वन्वे । वनुषो हर्यतं मदम् । इन्द्र ?ो नाम घृतं न यः । हरिभिश्चारु सेचते । श्रुतो गण आ त्वा विशन्तु । हरिवर्पसं गिरः । इन्द्र ?ाधिपतेऽधिपतिस्त्वं देवानामसि । अधिपतिं माम् । आयुष्मन्तं वर्चस्वन्तं मनुष्येषु कुरु १०१

प्र ते महे विदथेऽशँ सिषँ हरी ।य ऋत्वियः प्र ते वन्वे । वनुषो हर्यतं मदम् । इन्द्रो नाम घृतं न यः । हरिभिश्चारु सेचते । श्रुतो गण आ त्वा विशन्तु । हरिवर्पसं गिरः । इन्द्रा धिपतेऽधिपतिस्त्वं देवानामसि । अधिपतिं माम् । आयुष्मन्तं वर्चस्वन्तं मनुष्येषु कुरु १०१

5081

N{ sm[;@±v¨, r;j; ) t* te .=' c£turg[ Etm( ) tyornu .=' .=y;Ém ) v;GjuW;,; somSy tOPytu ) p[j;pitivRkm;R ) tSy mno dev' yDen r;?y;sm( ) aqeRg; aSyjiht" ) avs;nptevs;n' me ivNd ) nmo ¨{ ;y v;Stoãptye ) a;yne iv{ v,e 102

indra fca samrADvaruNafca rAjA , tau te bhakSaM cakraturagra etam , tayoranu bhakSaM bhakSayAmi , vAgjuSANA somasya tqpyatu , prajApatirvifvakarmA , tasya mano devaM yajxena rAdhyAsam , arthegA asyajahitaH , avasAnapate'vasAnaM me vinda , namo rudra ?Aya vAstoSpataye , Ayane vidra vaNe 102

इन्द्र श्च सम्राड्वरुणश्च राजा । तौ ते भक्षं चक्रतुरग्र एतम् । तयोरनु भक्षं भक्षयामि । वाग्जुषाणा सोमस्य तृप्यतु । प्रजापतिर्विश्वकर्मा । तस्य मनो देवं यज्ञेन राध्यासम् । अर्थेगा अस्यजहितः । अवसानपतेऽवसानं मे विन्द । नमो रुद्र ?ाय वास्तोष्पतये । आयने विद्र वणे १०२

इन्द्र श्च सम्राड्वरुणश्च राजा । तौ ते भक्षं चक्रतुरग्र एतम् । तयोरनु भक्षं भक्षयामि । वाग्जुषाणा सोमस्य तृप्यतु । प्रजापतिर्विश्वकर्मा । तस्य मनो देवं यज्ञेन राध्यासम् । अर्थेगा अस्यजहितः । अवसानपतेऽवसानं मे विन्द । नमो रुद्रा य वास्तोष्पतये । आयने विद्र वणे १०२

5104

ap ²§/" ) tidTpd' n ivÉckt ivÃ;n( ) yNmOt" punrPyeit jIv;n( ) i]vO´ºÚvnSy rqvOt( ) jIvo g.oR n mOt" s jIv;t( ) p[TySmw ippIWte ) iv;in ivduWe .r ) ar'gm;y jGmve ) ap;¶?vne nre ) NduárNdumv;g;t( ) NdoárN{ op;t( ) tSy t NdivN{ pItSy m/umt" ) ¬pôtSyopôto .=y;Ém 110

apa sridhaH , taditpadaM na viciketa vidvAn , yanmqtaH punarapyeti jIvAn , trivqdyadbhuvanasya rathavqt , jIvo garbho na mqtaH sa jIvAt , pratyasmai pipISate , vifvAni viduSe bhara , araMgamAya jagmave , apafcAddadhvane nare , indurindumavAgAt , indorindra ?o'pAt , tasya ta indavindra pItasya madhumataH , upahUtasyopahUto bhakSayAmi 110

apa sridhaH , taditpadaM na viciketa vidvAn , yanmqtaH punarapyeti jIvAn , trivqdyadbhuvanasya rathavqt , jIvo garbho na mqtaH sa jIvAt , pratyasmai pipISate , vifvAni viduSe bhara , araMgamAya jagmave , apafcAddadhvane nare , indurindumavAgAt , indorindro 'pAt , tasya ta indavindra pItasya madhumataH , upahUtasyopahUto bhakSayAmi 110

अप स्रिधः । तदित्पदं न विचिकेत विद्वान् । यन्मृतः पुनरप्येति जीवान् । त्रिवृद्यद्भुवनस्य रथवृत् । जीवो गर्भो न मृतः स जीवात् । प्रत्यस्मै पिपीषते । विश्वानि विदुषे भर । अरंगमाय जग्मवे । अपश्चाद्दध्वने नरे । इन्दुरिन्दुमवागात् । इन्दोरिन्द्र ?ोऽपात् । तस्य त इन्दविन्द्र पीतस्य मधुमतः । उपहूतस्योपहूतो भक्षयामि ११०

अप स्रिधः । तदित्पदं न विचिकेत विद्वान् । यन्मृतः पुनरप्येति जीवान् । त्रिवृद्यद्भुवनस्य रथवृत् । जीवो गर्भो न मृतः स जीवात् । प्रत्यस्मै पिपीषते । विश्वानि विदुषे भर । अरंगमाय जग्मवे । अपश्चाद्दध्वने नरे । इन्दुरिन्दुमवागात् । इन्दोरिन्द्रो ऽपात् । तस्य त इन्दविन्द्र पीतस्य मधुमतः । उपहूतस्योपहूतो भक्षयामि ११०

5116

Aõäw Sv;h; smOõäw Sv;h; ) yt N{ .y;mhe ) tto no a.y' ÕÉ/ ) m`vHxâG/ tv t¥ ètye ) iv iÃWo iv mO/o jih ) SvâStd; ivxSpit" ) vO]h; ivmO/o vxI ) vOWeN{ " pur Etu n" ) SvâStd; a.y'kr" ) a;É.gIRÉ.RyRdto n ènm( 114

qddhyai svAhA samqddhyai svAhA , yata indra bhayAmahe , tato no abhayaM kqdhi , maghavaxfagdhi tava tanna Utaye , vi dviSo vi mqdho jahi , svastidA vifaspatiH , vqtrahA vimqdho vafI , vqSendra ?H pura etu naH , svastidA abhayaMkaraH , AbhirgIrbhiryadato na Unam 114

qddhyai svAhA samqddhyai svAhA , yata indra bhayAmahe , tato no abhayaM kqdhi , maghavaxfagdhi tava tanna Utaye , vi dviSo vi mqdho jahi , svastidA vifaspatiH , vqtrahA vimqdho vafI , vqSendra H! pura etu naH , svastidA abhayaMkaraH , AbhirgIrbhiryadato na Unam 114

ऋद्ध्यै स्वाहा समृद्ध्यै स्वाहा । यत इन्द्र भयामहे । ततो नो अभयं कृधि । मघवञ्शग्धि तव तन्न ऊतये । वि द्विषो वि मृधो जहि । स्वस्तिदा विशस्पतिः । वृत्रहा विमृधो वशी । वृषेन्द्र ?ः पुर एतु नः । स्वस्तिदा अभयंकरः । आभिर्गीर्भिर्यदतो न ऊनम् ११४

ऋद्ध्यै स्वाहा समृद्ध्यै स्वाहा । यत इन्द्र भयामहे । ततो नो अभयं कृधि । मघवञ्शग्धि तव तन्न ऊतये । वि द्विषो वि मृधो जहि । स्वस्तिदा विशस्पतिः । वृत्रहा विमृधो वशी । वृषेन्द्र ः! पुर एतु नः । स्वस्तिदा अभयंकरः । आभिर्गीर्भिर्यदतो न ऊनम् ११४

5155

xu£; dI=;yw tpso ivmocnI" ) a;po ivmoK]ImRÉy tej ²N{ ym( ) yen b[÷ yen =]m( ) yeneN{ ;¦I p[j;pit" somo v¨,o yen r;j; ) ive dev; AWyo yen p[;,;" ) aÎo lok; dÉ/re tej ²N{ ym( ) xu£; dI=;yw tpso ivmocnI" ) a;po ivmoK]ImRÉy tej ²N{ ym( ) ap;' puãpm-SyoW/In;\ rs" ) somSy ip[y' /;m 127

fukrA dIkSAyai tapaso vimocanIH , Apo vimoktrIrmayi teja indri yam , yena brahma yena kSatram , yenendra ?AgnI prajApatiH somo varuNo yena rAjA , vifve devA qSayo yena prANAH , adbhyo lokA dadhire teja indri yam , fukrA dIkSAyai tapaso vimocanIH , Apo vimoktrIrmayi teja indri yam , apAM puSpama-syoSadhInAMM rasaH , somasya priyaM dhAma 127

fukrA dIkSAyai tapaso vimocanIH , Apo vimoktrIrmayi teja indri yam , yena brahma yena kSatram , yenendrA gnI prajApatiH somo varuNo yena rAjA , vifve devA qSayo yena prANAH , adbhyo lokA dadhire teja indri yam , fukrA dIkSAyai tapaso vimocanIH , Apo vimoktrIrmayi teja indri yam , apAM puSpama-syoSadhInAMM rasaH , somasya priyaM dhAma 127

शुक्रा दीक्षायै तपसो विमोचनीः । आपो विमोक्त्रीर्मयि तेज इन्द्रि यम् । येन ब्रह्म येन क्षत्रम् । येनेन्द्र ?ाग्नी प्रजापतिः सोमो वरुणो येन राजा । विश्वे देवा ऋषयो येन प्राणाः । अद्भ्यो लोका दधिरे तेज इन्द्रि यम् । शुक्रा दीक्षायै तपसो विमोचनीः । आपो विमोक्त्रीर्मयि तेज इन्द्रि यम् । अपां पुष्पम-स्योषधीनाँ रसः । सोमस्य प्रियं धाम १२७

शुक्रा दीक्षायै तपसो विमोचनीः । आपो विमोक्त्रीर्मयि तेज इन्द्रि यम् । येन ब्रह्म येन क्षत्रम् । येनेन्द्रा ग्नी प्रजापतिः सोमो वरुणो येन राजा । विश्वे देवा ऋषयो येन प्राणाः । अद्भ्यो लोका दधिरे तेज इन्द्रि यम् । शुक्रा दीक्षायै तपसो विमोचनीः । आपो विमोक्त्रीर्मयि तेज इन्द्रि यम् । अपां पुष्पम-स्योषधीनाँ रसः । सोमस्य प्रियं धाम १२७

5238

p[j;ptye Tv; ju·' p[o=;mIit purSt;Tp[TyªitÏNp[o=it ) p[j;pitvwR dev;n;m¥;do vIy;Rv;n( ) a¥;´mev;âSmNvIy| d/;it ) tSm;d" pxUn;m¥;do vIy;Rvÿm" ) N{ ;É¦>y;' Tveit d²=,t" ) N{ ;¦I vw dev;n;moÉjÏ* b²lÏ* ) aoj Ev;âSmNbl' d/;it ) tSm;d" pxUn;-moÉjÏo b²lÏ" ) v;yve Tveit p;t( ) v;yuvwR dev;n;m;x" s;rs;ártm" 25

prajApataye tvA juSTaM prokSAmIti purastAtpratyaztiSThanprokSati , prajApatirvai devAnAmannAdo vIryAvAn , annAdyamevAsminvIryaM dadhAti , tasmAdafvaH pafUnAmannAdo vIryAvattamaH , indra ?AgnibhyAM tveti dakSiNataH , indra ?AgnI vai devAnAmojiSThau baliSThau , oja evAsminbalaM dadhAti , tasmAdafvaH pafUnA-mojiSTho baliSThaH , vAyave tveti pafcAt , vAyurvai devAnAmAfuH sArasAritamaH 25

prajApataye tvA juSTaM prokSAmIti purastAtpratyaztiSThanprokSati , prajApatirvai devAnAmannAdo vIryAvAn , annAdyamevAsminvIryaM dadhAti , tasmAdafvaH pafUnAmannAdo vIryAvattamaH , indrA gnibhyAM tveti dakSiNataH , indrA gnI vai devAnAmojiSThau baliSThau , oja evAsminbalaM dadhAti , tasmAdafvaH pafUnA-mojiSTho baliSThaH , vAyave tveti pafcAt , vAyurvai devAnAmAfuH sArasAritamaH 25

प्रजापतये त्वा जुष्टं प्रोक्षामीति पुरस्तात्प्रत्यङ्तिष्ठन्प्रोक्षति । प्रजापतिर्वै देवानामन्नादो वीर्यावान् । अन्नाद्यमेवास्मिन्वीर्यं दधाति । तस्मादश्वः पशूनामन्नादो वीर्यावत्तमः । इन्द्र ?ाग्निभ्यां त्वेति दक्षिणतः । इन्द्र ?ाग्नी वै देवानामोजिष्ठौ बलिष्ठौ । ओज एवास्मिन्बलं दधाति । तस्मादश्वः पशूना-मोजिष्ठो बलिष्ठः । वायवे त्वेति पश्चात् । वायुर्वै देवानामाशुः सारसारितमः २५

प्रजापतये त्वा जुष्टं प्रोक्षामीति पुरस्तात्प्रत्यङ्तिष्ठन्प्रोक्षति । प्रजापतिर्वै देवानामन्नादो वीर्यावान् । अन्नाद्यमेवास्मिन्वीर्यं दधाति । तस्मादश्वः पशूनामन्नादो वीर्यावत्तमः । इन्द्रा ग्निभ्यां त्वेति दक्षिणतः । इन्द्रा ग्नी वै देवानामोजिष्ठौ बलिष्ठौ । ओज एवास्मिन्बलं दधाति । तस्मादश्वः पशूना-मोजिष्ठो बलिष्ठः । वायवे त्वेति पश्चात् । वायुर्वै देवानामाशुः सारसारितमः २५

5253

ySy;n;ytneNy];¦er;ütIjuRhoit ) s;ivi]y; ·ä;" purSt;®TSv·Õt" ) a;hvnIyecárt;in juhoit ) a;ytn Ev;Sy;ütIjuRhoit ) n;Smw .[;tOVy' jnyit ) td;ó" ) yDmu%eyDmu%e hotVy;" ) yDSy kªÀ¢äw ) suvgRSy lokSy;nu:y;Ty; it ) aqo %Lv;ó" 30

yasyAnAyatane'nyatrAgnerAhutIrjuhoti , sAvitriyA iSTyAH purastAtsviSTakqtaH , AhavanIye'fvacaritAni juhoti , Ayatana evAsyAhutIrjuhoti , nAsmai bhrAtqvyaM janayati , tadAhuH , yajxamukheyajxamukhe hotavyAH , yajxasya kLptyai , suvargasya lokasyAnukhyAtyA iti , atho khalvAhuH 30

yasyAnAyatane'nyatrAgnerAhutIrjuhoti , sAvitriyA iSTyAH purastAtsviSTakqtaH , AhavanIye'fvacaritAni juhoti , Ayatana evAsyAhutIrjuhoti , nAsmai bhrAtqvyaM janayati , tadAhuH , yajxamukheyajxamukhe hotavyAH , yajxasya k[L]ptyai , suvargasya lokasyAnukhyAtyA iti , atho khalvAhuH 30

यस्यानायतनेऽन्यत्राग्नेराहुतीर्जुहोति । सावित्रिया इष्ट्याः पुरस्तात्स्विष्टकृतः । आहवनीयेऽश्वचरितानि जुहोति । आयतन एवास्याहुतीर्जुहोति । नास्मै भ्रातृव्यं जनयति । तदाहुः । यज्ञमुखेयज्ञमुखे होतव्याः । यज्ञस्य क्ळ्प्त्यै । सुवर्गस्य लोकस्यानुख्यात्या इति । अथो खल्वाहुः ३०

5265

a;idTy;n;' pTv;iNvhITy;h ) a;idTy;nevwn' gmyit ) a¦ye Sv;h; Sv;heN{ ;É¦>y;Émit pUvRhom;ïuhoit ) pUvR Ev iÃWNt' .[;tOVymit£;mit ) .UrÉs .uve Tv; .Vy;y Tv; .ivãyte TveTyuTsOjit svRTv;y ) dev; a;x;p;l; Et' deve>yo' me/;y p[o²=t' gop;yteTy;h ) xt' vw tLPy; r;jpu]; dev; a;x;p;l;" ) te>y Evwn' párdd;it ) éro v; a" p[muÿ_" pr;' pr;vt' gNto" ) h /Oit" Sv;heh iv/Oit" Sv;heh r²Nt" Sv;heh rmit" Sv;heit ctOWu pTsu juhoit 34

AdityAnAM patvAnvihItyAha , AdityAnevainaM gamayati , agnaye svAhA svAhendra ?AgnibhyAmiti pUrvahomAxjuhoti , pUrva eva dviSantaM bhrAtqvyamatikrAmati , bhUrasi bhuve tvA bhavyAya tvA bhaviSyate tvetyutsqjati sarvatvAya , devA AfApAlA etaM devebhyo'fvaM medhAya prokSitaM gopAyatetyAha , fataM vai talpyA rAjaputrA devA AfApAlAH , tebhya evainaM paridadAti , Ifvaro vA afvaH pramuktaH parAM parAvataM gantoH , iha dhqtiH svAheha vidhqtiH svAheha rantiH svAheha ramatiH svAheti catqSu patsu juhoti 34

AdityAnAM patvAnvihItyAha , AdityAnevainaM gamayati , agnaye svAhA svAhendrA gnibhyAmiti pUrvahomAxjuhoti , pUrva eva dviSantaM bhrAtqvyamatikrAmati , bhUrasi bhuve tvA bhavyAya tvA bhaviSyate tvetyutsqjati sarvatvAya , devA AfApAlA etaM devebhyo'fvaM medhAya prokSitaM gopAyatetyAha , fataM vai talpyA rAjaputrA devA AfApAlAH , tebhya evainaM paridadAti , Ifvaro vA afvaH pramuktaH parAM parAvataM gantoH , iha dhqtiH svAheha vidhqtiH svAheha rantiH svAheha ramatiH svAheti catqSu patsu juhoti 34

आदित्यानां पत्वान्विहीत्याह । आदित्यानेवैनं गमयति । अग्नये स्वाहा स्वाहेन्द्र ?ाग्निभ्यामिति पूर्वहोमाञ्जुहोति । पूर्व एव द्विषन्तं भ्रातृव्यमतिक्रामति । भूरसि भुवे त्वा भव्याय त्वा भविष्यते त्वेत्युत्सृजति सर्वत्वाय । देवा आशापाला एतं देवेभ्योऽश्वं मेधाय प्रोक्षितं गोपायतेत्याह । शतं वै तल्प्या राजपुत्रा देवा आशापालाः । तेभ्य एवैनं परिददाति । ईश्वरो वा अश्वः प्रमुक्तः परां परावतं गन्तोः । इह धृतिः स्वाहेह विधृतिः स्वाहेह रन्तिः स्वाहेह रमतिः स्वाहेति चतृषु पत्सु जुहोति ३४

आदित्यानां पत्वान्विहीत्याह । आदित्यानेवैनं गमयति । अग्नये स्वाहा स्वाहेन्द्रा ग्निभ्यामिति पूर्वहोमाञ्जुहोति । पूर्व एव द्विषन्तं भ्रातृव्यमतिक्रामति । भूरसि भुवे त्वा भव्याय त्वा भविष्यते त्वेत्युत्सृजति सर्वत्वाय । देवा आशापाला एतं देवेभ्योऽश्वं मेधाय प्रोक्षितं गोपायतेत्याह । शतं वै तल्प्या राजपुत्रा देवा आशापालाः । तेभ्य एवैनं परिददाति । ईश्वरो वा अश्वः प्रमुक्तः परां परावतं गन्तोः । इह धृतिः स्वाहेह विधृतिः स्वाहेह रन्तिः स्वाहेह रमतिः स्वाहेति चतृषु पत्सु जुहोति ३४

5280

i]\ xtm*í[h,;in juhoit ) i]\ xd=r; ivr;$( ) a¥' ivr;$( ) ivr;jwv;¥;´mv¨N/e ) ]e/; iv.Jy devt;' juhoit ) } y;vOto vw dev;" ) } y;vOt me lok;" ) EW;' lok;n;m;¢äw ) EW;' lok;n;' kªÀ¢äw ) ap v; EtSm;Tp[;,;" £;m²Nt 40

triMM fatamaudgrahaNAni juhoti , triMM fadakSarA virAT , annaM virAT , virAjaivAnnAdyamavarundhe , tredhA vibhajya devatAM juhoti , tr?yAvqto vai devAH , tr?yAvqta ime lokAH , eSAM lokAnAmAptyai , eSAM lokAnAM kLptyai , apa vA etasmAtprANAH krAmanti 40

triMM fatamaudgrahaNAni juhoti , triMM fadakSarA virAT , annaM virAT , virAjaivAnnAdyamavarundhe , tredhA vibhajya devatAM juhoti , tr! yAvqto vai devAH , tr! yAvqta ime lokAH , eSAM lokAnAmAptyai , eSAM lokAnAM k[L]ptyai , apa vA etasmAtprANAH krAmanti 40

त्रिँ शतमौद्ग्रहणानि जुहोति । त्रिँ शदक्षरा विराट् । अन्नं विराट् । विराजैवान्नाद्यमवरुन्धे । त्रेधा विभज्य देवतां जुहोति । त्र्?यावृतो वै देवाः । त्र्?यावृत इमे लोकाः । एषां लोकानामाप्त्यै । एषां लोकानां क्ळ्प्त्यै । अप वा एतस्मात्प्राणाः क्रामन्ति ४०

त्रिँ शतमौद्ग्रहणानि जुहोति । त्रिँ शदक्षरा विराट् । अन्नं विराट् । विराजैवान्नाद्यमवरुन्धे । त्रेधा विभज्य देवतां जुहोति । त्र्! यावृतो वै देवाः । त्र्! यावृत इमे लोकाः । एषां लोकानामाप्त्यै । एषां लोकानां क्ळ्प्त्यै । अप वा एतस्मात्प्राणाः क्रामन्ति ४०

5315

mhtImev t¶¼vt;' p[I,;it ) t<@lwjuRhoit ) vsUn;' v; Et{ Upm( ) yÿ<@l;" ) yÿ<@lwjuRhoit ) vsUnev tTp[I,;it ) pOqukjuRhoit ) ¨{ ;,;' v; Et{ Upm( ) yTpOquk;" ) yTpOqukjuRhoit 52

mahatImeva taddevatAM prINAti , taNDulairjuhoti , vasUnAM vA etadrU pam , yattaNDulAH , yattaNDulairjuhoti , vasUneva tatprINAti , pqthukairjuhoti , rudra ?ANAM vA etadrU pam , yatpqthukAH , yatpqthukairjuhoti 52

mahatImeva taddevatAM prINAti , taNDulairjuhoti , vasUnAM vA etadrU pam , yattaNDulAH , yattaNDulairjuhoti , vasUneva tatprINAti , pqthukairjuhoti , rudrA NAM vA etadrU pam , yatpqthukAH , yatpqthukairjuhoti 52

महतीमेव तद्देवतां प्रीणाति । तण्डुलैर्जुहोति । वसूनां वा एतद्रू पम् । यत्तण्डुलाः । यत्तण्डुलैर्जुहोति । वसूनेव तत्प्रीणाति । पृथुकैर्जुहोति । रुद्र ?ाणां वा एतद्रू पम् । यत्पृथुकाः । यत्पृथुकैर्जुहोति ५२

महतीमेव तद्देवतां प्रीणाति । तण्डुलैर्जुहोति । वसूनां वा एतद्रू पम् । यत्तण्डुलाः । यत्तण्डुलैर्जुहोति । वसूनेव तत्प्रीणाति । पृथुकैर्जुहोति । रुद्रा णां वा एतद्रू पम् । यत्पृथुकाः । यत्पृथुकैर्जुहोति ५२

5318

¨{ ;nev tTp[I,;it ) l;jwjuRhoit ) a;idTy;n;' v; Et{ Upm( ) yLl;j;" ) yLl;jwjuRhoit ) a;idTy;nev tTp[I,;it ) krMbwjuRhoit ) iveW;' v; Et¶¼v;n;\ åpm( ) yTkrMb;" ) yTkrMbwjuRhoit 53

rudra ?Aneva tatprINAti , lAjairjuhoti , AdityAnAM vA etadrU pam , yallAjAH , yallAjairjuhoti , AdityAneva tatprINAti , karambairjuhoti , vifveSAM vA etaddevAnAMM rUpam , yatkarambAH , yatkarambairjuhoti 53

rudrA neva tatprINAti , lAjairjuhoti , AdityAnAM vA etadrU pam , yallAjAH , yallAjairjuhoti , AdityAneva tatprINAti , karambairjuhoti , vifveSAM vA etaddevAnAMM rUpam , yatkarambAH , yatkarambairjuhoti 53

रुद्र ?ानेव तत्प्रीणाति । लाजैर्जुहोति । आदित्यानां वा एतद्रू पम् । यल्लाजाः । यल्लाजैर्जुहोति । आदित्यानेव तत्प्रीणाति । करम्बैर्जुहोति । विश्वेषां वा एतद्देवानाँ रूपम् । यत्करम्बाः । यत्करम्बैर्जुहोति ५३

रुद्रा नेव तत्प्रीणाति । लाजैर्जुहोति । आदित्यानां वा एतद्रू पम् । यल्लाजाः । यल्लाजैर्जुहोति । आदित्यानेव तत्प्रीणाति । करम्बैर्जुहोति । विश्वेषां वा एतद्देवानाँ रूपम् । यत्करम्बाः । यत्करम्बैर्जुहोति ५३

5342

]y me lok;" ) m;nev lok;nv¨N/e ) abuRd;y Sv;heTy;h ) v;Gv; abuRdm( ) v;cmev;v¨N/e ) NybuRd;y Sv;heTy;h ) yo vw v;co .Um; ) t¥äbuRdm( ) v;c Ev .Um;nmv¨N/e ) smu{ ;y Sv;heTy;h 61

traya ime lokAH , imAneva lokAnavarundhe , arbudAya svAhetyAha , vAgvA arbudam , vAcamevAvarundhe , nyarbudAya svAhetyAha , yo vai vAco bhUmA , tannyarbudam , vAca eva bhUmAnamavarundhe , samudra ?Aya svAhetyAha 61

त्रय इमे लोकाः । इमानेव लोकानवरुन्धे । अर्बुदाय स्वाहेत्याह । वाग्वा अर्बुदम् । वाचमेवावरुन्धे । न्यर्बुदाय स्वाहेत्याह । यो वै वाचो भूमा । तन्न्यर्बुदम् । वाच एव भूमानमवरुन्धे । समुद्र ?ाय स्वाहेत्याह ६१

5357

dÎ" Sv;h; hnU>y;\ Sv;heTy©hom;ïuhoit ) a©¹a©¹ vw pu¨WSy p;Pmop®Xl·" ) a©;d©;devwn' p;PmnSten muit ) aïäet;y Sv;h; Õã,;y Sv;h; et;y Sv;heTyåp;É, juhoit ) åpwrevwn\ sm/Ryit ) aoW/I>y" Sv;h; mUle>ys"( Sv;heTyoWÉ/hom;ïuhoit ) ÃYyo v; aoW/y" ) puãpe>yoNy;" fl' gOð²Nt ) mUle>yoNy;" ) t; Evo.yIrv¨N/e 66

dadbhyaH svAhA hanUbhyAMM svAhetyazgahomAxjuhoti , azge\azge vai puruSasya pApmopafliSTaH , azgAdazgAdevainaM pApmanastena muxcati , axjyetAya svAhA kqSNAya svAhA fvetAya svAhetyafvarUpANi juhoti , rUpairevainaMM samardhayati , oSadhIbhyaH svAhA mUlebhyasH svAhetyoSadhihomAxjuhoti , dvayyo vA oSadhayaH , puSpebhyo'nyAH phalaM gqhNanti , mUlebhyo'nyAH , tA evobhayIravarundhe 66

dadbhyaH svAhA hanUbhyAMM svAhetyazgahomAxjuhoti , azgeazge vai puruSasya pApmopafliSTaH , azgAdazgAdevainaM pApmanastena muxcati , axjyetAya svAhA kqSNAya svAhA fvetAya svAhetyafvarUpANi juhoti , rUpairevainaMM samardhayati , oSadhIbhyaH svAhA mUlebhyasH svAhetyoSadhihomAxjuhoti , dvayyo vA oSadhayaH , puSpebhyo'nyAH phalaM gqhNanti , mUlebhyo'nyAH , tA evobhayIravarundhe 66

दद्भ्यः स्वाहा हनूभ्याँ स्वाहेत्यङ्गहोमाञ्जुहोति । अङ्गेअङ्गे वै पुरुषस्य पाप्मोपश्लिष्टः । अङ्गादङ्गादेवैनं पाप्मनस्तेन मुञ्चति । अञ्ज्येताय स्वाहा कृष्णाय स्वाहा श्वेताय स्वाहेत्यश्वरूपाणि जुहोति । रूपैरेवैनँ समर्धयति । ओषधीभ्यः स्वाहा मूलेभ्यस्ः स्वाहेत्योषधिहोमाञ्जुहोति । द्वय्यो वा ओषधयः । पुष्पेभ्योऽन्याः फलं गृह्णन्ति । मूलेभ्योऽन्याः । ता एवोभयीरवरुन्धे ६६

दद्भ्यः स्वाहा हनूभ्याँ स्वाहेत्यङ्गहोमाञ्जुहोति । अङ्गेअङ्गे वै पुरुषस्य पाप्मोपश्लिष्टः । अङ्गादङ्गादेवैनं पाप्मनस्तेन मुञ्चति । अञ्ज्येताय स्वाहा कृष्णाय स्वाहा श्वेताय स्वाहेत्यश्वरूपाणि जुहोति । रूपैरेवैनँ समर्धयति । ओषधीभ्यः स्वाहा मूलेभ्यसः स्वाहेत्योषधिहोमाञ्जुहोति । द्वय्यो वा ओषधयः । पुष्पेभ्योऽन्याः फलं गृह्णन्ति । मूलेभ्योऽन्याः । ता एवोभयीरवरुन्धे ६६

5366

tSy ¨{ ; aÉ/pty" ) v;yuJyoRit" ) y¥.;\ És juhoit ) aNtár=mev;-v¨N/e ) ¨{ ;,;\ s;yuJy' gCzit ) v;yu' Jyoitrv¨N/e ) mh;\ És juhoit ) as* vw loko mh;\ És ) tSy;idTy; aÉ/pty" ) sUyoR Jyoit" 69

tasya rudra ?A adhipatayaH , vAyurjyotiH , yannabhAMM si juhoti , antarikSamevA-varundhe , rudra ?ANAMM sAyujyaM gacchati , vAyuM jyotiravarundhe , mahAMM si juhoti , asau vai loko mahAMM si , tasyAdityA adhipatayaH , sUryo jyotiH 69

tasya rudrA adhipatayaH , vAyurjyotiH , yannabhAMM si juhoti , antarikSamevA-varundhe , rudrA NAMM sAyujyaM gacchati , vAyuM jyotiravarundhe , mahAMM si juhoti , asau vai loko mahAMM si , tasyAdityA adhipatayaH , sUryo jyotiH 69

तस्य रुद्र ?ा अधिपतयः । वायुर्ज्योतिः । यन्नभाँ सि जुहोति । अन्तरिक्षमेवा-वरुन्धे । रुद्र ?ाणाँ सायुज्यं गच्छति । वायुं ज्योतिरवरुन्धे । महाँ सि जुहोति । असौ वै लोको महाँ सि । तस्यादित्या अधिपतयः । सूर्यो ज्योतिः ६९

तस्य रुद्रा अधिपतयः । वायुर्ज्योतिः । यन्नभाँ सि जुहोति । अन्तरिक्षमेवा-वरुन्धे । रुद्रा णाँ सायुज्यं गच्छति । वायुं ज्योतिरवरुन्धे । महाँ सि जुहोति । असौ वै लोको महाँ सि । तस्यादित्या अधिपतयः । सूर्यो ज्योतिः ६९

5425

pu¨Wo vw yD" ) yD" p[j;pit" ) yde pxUÉ¥yuï²Nt ) yD;dev t´D' p[yuÛ¹ ) a' tUpr' gomOgm( ) t;nÉ¦Ï a;l.te ) sen;mu%mev tTs\ Xyit ) tSm;{ ;jmu%' .Iãm' .;vukm( ) a;¦ey' Õã,g[Iv' purSt;Lll;$e ) pUv;RÉ¦mev t' kÚ¨te 89

puruSo vai yajxaH , yajxaH prajApatiH , yadafve pafUnniyuxjanti , yajxAdeva tadyajxaM prayuzkte , afvaM tUparaM gomqgam , tAnagniSTha Alabhate , senAmukhameva tatsaMM fyati , tasmAdra ?AjamukhaM bhISmaM bhAvukam , AgneyaM kqSNagrIvaM purastAllalATe , pUrvAgnimeva taM kurute 89

puruSo vai yajxaH , yajxaH prajApatiH , yadafve pafUnniyuxjanti , yajxAdeva tadyajxaM prayuzkte , afvaM tUparaM gomqgam , tAnagniSTha Alabhate , senAmukhameva tatsaMM fyati , tasmAdrA jamukhaM bhISmaM bhAvukam , AgneyaM kqSNagrIvaM purastAllalATe , pUrvAgnimeva taM kurute 89

पुरुषो वै यज्ञः । यज्ञः प्रजापतिः । यदश्वे पशून्नियुञ्जन्ति । यज्ञादेव तद्यज्ञं प्रयुङ्क्ते । अश्वं तूपरं गोमृगम् । तानग्निष्ठ आलभते । सेनामुखमेव तत्सँ श्यति । तस्माद्र ?ाजमुखं भीष्मं भावुकम् । आग्नेयं कृष्णग्रीवं पुरस्ताल्ललाटे । पूर्वाग्निमेव तं कुरुते ८९

पुरुषो वै यज्ञः । यज्ञः प्रजापतिः । यदश्वे पशून्नियुञ्जन्ति । यज्ञादेव तद्यज्ञं प्रयुङ्क्ते । अश्वं तूपरं गोमृगम् । तानग्निष्ठ आलभते । सेनामुखमेव तत्सँ श्यति । तस्माद्रा जमुखं भीष्मं भावुकम् । आग्नेयं कृष्णग्रीवं पुरस्ताल्ललाटे । पूर्वाग्निमेव तं कुरुते ८९

5428

tSm;TpUv;RÉ¦' purSt;TSq;py²Nt ) p*ã,mNvm( ) a¥' vw pUW; ) tSm;TpUv;R¦;v;h;yRm;hr²Nt ) EeN{ ;p*ã,mupár·;t( ) EeN{ o vw r;jNyo¥' pUW; ) a¥;´enwvwnmu.yt" párgOð;it ) tSm;{ ;jNyo¥;do .;vuk" ) a;¦ey* Õã,g[Iv* b;üvo" ) b;üvorev vIy| /ÿe 90

tasmAtpUrvAgniM purastAtsthApayanti , pauSNamanvaxcam , annaM vai pUSA , tasmAtpUrvAgnAvAhAryamAharanti , aindra ?ApauSNamupariSTAt , aindra ?o vai rAjanyo'nnaM pUSA , annAdyenaivainamubhayataH parigqhNAti , tasmAdra ?Ajanyo'nnAdo bhAvukaH , Agneyau kqSNagrIvau bAhuvoH , bAhuvoreva vIryaM dhatte 90

tasmAtpUrvAgniM purastAtsthApayanti , pauSNamanvaxcam , annaM vai pUSA , tasmAtpUrvAgnAvAhAryamAharanti , aindrA pauSNamupariSTAt , aindro vai rAjanyo'nnaM pUSA , annAdyenaivainamubhayataH parigqhNAti , tasmAdrA janyo'nnAdo bhAvukaH , Agneyau kqSNagrIvau bAhuvoH , bAhuvoreva vIryaM dhatte 90

तस्मात्पूर्वाग्निं पुरस्तात्स्थापयन्ति । पौष्णमन्वञ्चम् । अन्नं वै पूषा । तस्मात्पूर्वाग्नावाहार्यमाहरन्ति । ऐन्द्र ?ापौष्णमुपरिष्टात् । ऐन्द्र ?ो वै राजन्योऽन्नं पूषा । अन्नाद्येनैवैनमुभयतः परिगृह्णाति । तस्माद्र ?ाजन्योऽन्नादो भावुकः । आग्नेयौ कृष्णग्रीवौ बाहुवोः । बाहुवोरेव वीर्यं धत्ते ९०

तस्मात्पूर्वाग्निं पुरस्तात्स्थापयन्ति । पौष्णमन्वञ्चम् । अन्नं वै पूषा । तस्मात्पूर्वाग्नावाहार्यमाहरन्ति । ऐन्द्रा पौष्णमुपरिष्टात् । ऐन्द्रो वै राजन्योऽन्नं पूषा । अन्नाद्येनैवैनमुभयतः परिगृह्णाति । तस्माद्रा जन्योऽन्नादो भावुकः । आग्नेयौ कृष्णग्रीवौ बाहुवोः । बाहुवोरेव वीर्यं धत्ते ९०

5431

tSm;{ ;jNyo b;üblI .;vuk" ) Tv;·^* lomxsKq* sKQyo" ) sKQyorev vIy| /ÿe ) tSm;{ ;jNy è¨blI .;vuk" ) ²xitpOÏ* b;hRSpTy* pOÏ¼ ) b[÷vcRsmevopár·;õÿe ) aqo kvce Evwte aÉ.t" pyURhte ) tSm;{ ;jNy" s'nõo vIy| kroit ) /;]e pOWodrm/St;t( ) p[itÏ;mevwt;' kÚ¨te ) aqo y' vw /;t; ) aSy;mev p[ititÏit ) s*y| bl=' puCz¹ ) ¬Tse/mev t' kÚ¨te ) tSm;duTse/' .ye p[j; aÉ.s\ Åy²Nt 91 8

tasmAdra ?Ajanyo bAhubalI bhAvukaH , tvASTrau lomafasakthau sakthyoH , sakthyoreva vIryaM dhatte , tasmAdra ?Ajanya UrubalI bhAvukaH , fitipqSThau bArhaspatyau pqSThe , brahmavarcasamevopariSTAddhatte , atho kavace evaite abhitaH paryUhate , tasmAdra ?AjanyaH saMnaddho vIryaM karoti , dhAtre pqSodaramadhastAt , pratiSThAmevaitAM kurute , atho iyaM vai dhAtA , asyAmeva pratitiSThati , sauryaM balakSaM pucche , utsedhameva taM kurute , tasmAdutsedhaM bhaye prajA abhisaMM frayanti 91 8

tasmAdrA janyo bAhubalI bhAvukaH , tvASTrau lomafasakthau sakthyoH , sakthyoreva vIryaM dhatte , tasmAdrA janya UrubalI bhAvukaH , fitipqSThau bArhaspatyau pqSThe , brahmavarcasamevopariSTAddhatte , atho kavace evaite abhitaH paryUhate , tasmAdrA janyaH saMnaddho vIryaM karoti , dhAtre pqSodaramadhastAt , pratiSThAmevaitAM kurute , atho iyaM vai dhAtA , asyAmeva pratitiSThati , sauryaM balakSaM pucche , utsedhameva taM kurute , tasmAdutsedhaM bhaye prajA abhisaMM frayanti 91 8

तस्माद्र ?ाजन्यो बाहुबली भावुकः । त्वाष्ट्रौ लोमशसक्थौ सक्थ्योः । सक्थ्योरेव वीर्यं धत्ते । तस्माद्र ?ाजन्य ऊरुबली भावुकः । शितिपृष्ठौ बार्हस्पत्यौ पृष्ठे । ब्रह्मवर्चसमेवोपरिष्टाद्धत्ते । अथो कवचे एवैते अभितः पर्यूहते । तस्माद्र ?ाजन्यः संनद्धो वीर्यं करोति । धात्रे पृषोदरमधस्तात् । प्रतिष्ठामेवैतां कुरुते । अथो इयं वै धाता । अस्यामेव प्रतितिष्ठति । सौर्यं बलक्षं पुच्छे । उत्सेधमेव तं कुरुते । तस्मादुत्सेधं भये प्रजा अभिसँ श्रयन्ति ९१ ८

तस्माद्रा जन्यो बाहुबली भावुकः । त्वाष्ट्रौ लोमशसक्थौ सक्थ्योः । सक्थ्योरेव वीर्यं धत्ते । तस्माद्रा जन्य ऊरुबली भावुकः । शितिपृष्ठौ बार्हस्पत्यौ पृष्ठे । ब्रह्मवर्चसमेवोपरिष्टाद्धत्ते । अथो कवचे एवैते अभितः पर्यूहते । तस्माद्रा जन्यः संनद्धो वीर्यं करोति । धात्रे पृषोदरमधस्तात् । प्रतिष्ठामेवैतां कुरुते । अथो इयं वै धाता । अस्यामेव प्रतितिष्ठति । सौर्यं बलक्षं पुच्छे । उत्सेधमेव तं कुरुते । तस्मादुत्सेधं भये प्रजा अभिसँ श्रयन्ति ९१ ८

5464

aâSm \ Llok bhv" k;m; it ) yTsm;nI>yo devt;>yoNyeNye pxv a;l>yNte ) aâSm¥ev tLlok k;m;Nd/;it ) tSm;dâSm\ Llok bhv" k;m;" ) ]y;,;']y;,;\ sh vp; juhoit ) } y;vOto vw dev;" ) } y;vOt me lok;" ) EW;' lok;n;m;¢äw ) EW;' lok;n;' kªÀ¢äw ) pyRÉ¦Õ-t;n;r

asmiMM lloke bahavaH kAmA iti , yatsamAnIbhyo devatAbhyo'nye'nye pafava Alabhyante , asminneva talloke kAmAndadhAti , tasmAdasmiMM lloke bahavaH kAmAH , trayANAMtrayANAMM saha vapA juhoti , tr?yAvqto vai devAH , tr?yAvqta ime lokAH , eSAM lokAnAmAptyai , eSAM lokAnAM kLptyai , paryagnikq-tAnAraNyAnutsqjantyahiMM sAyai 11

asmi MM! lloke bahavaH kAmA iti , yatsamAnIbhyo devatAbhyo'nye'nye pafava Alabhyante , asminneva talloke kAmAndadhAti , tasmAdasmiMM lloke bahavaH kAmAH , trayANAMtrayANAMM saha vapA juhoti , tr! yAvqto vai devAH , tr! yAvqta ime lokAH , eSAM lokAnAmAptyai , eSAM lokAnAM k[L]ptyai , paryagnikq-tAnAraNyAnutsqjantyahiMM sAyai 11

अस्मिँ ल्लोके बहवः कामा इति । यत्समानीभ्यो देवताभ्योऽन्येऽन्ये पशव आलभ्यन्ते । अस्मिन्नेव तल्लोके कामान्दधाति । तस्मादस्मिँ ल्लोके बहवः कामाः । त्रयाणांत्रयाणाँ सह वपा जुहोति । त्र्?यावृतो वै देवाः । त्र्?यावृत इमे लोकाः । एषां लोकानामाप्त्यै । एषां लोकानां क्ळ्प्त्यै । पर्यग्निकृ-तानारण्यानुत्सृजन्त्यहिँ सायै ११

अस्मि ँ! ल्लोके बहवः कामा इति । यत्समानीभ्यो देवताभ्योऽन्येऽन्ये पशव आलभ्यन्ते । अस्मिन्नेव तल्लोके कामान्दधाति । तस्मादस्मिँ ल्लोके बहवः कामाः । त्रयाणांत्रयाणाँ सह वपा जुहोति । त्र्! यावृतो वै देवाः । त्र्! यावृत इमे लोकाः । एषां लोकानामाप्त्यै । एषां लोकानां क्ळ्प्त्यै । पर्यग्निकृ-तानारण्यानुत्सृजन्त्यहिँ सायै ११

5485

¨{ ;STv;ïNtu ]w·.en zNdseit v;v;t; ) tejo v; a;Jym( ) ²N{ y' i]·p( ) tejswv;Sm; ²N{ ymv¨N/e ) a;idTy;STv;ïNtu j;gten zNdseit párvOÿ_I )tejo v; a;Jym( ) pxvo jgtI )tejswv;Smw pxUnv¨N/e ) pyo>yï²Nt ) ÉÅy; v; Et{ Upm( 18

rudra ?AstvAxjantu traiSTubhena chandaseti vAvAtA , tejo vA Ajyam , indri yaM triSTup , tejasaivAsmA indri yamavarundhe , AdityAstvAxjantu jAgatena chandaseti parivqktI ,tejo vA Ajyam , pafavo jagatI ,tejasaivAsmai pafUnavarundhe , patnayo'bhyaxjanti , friyA vA etadrU pam 18

rudrA stvAxjantu traiSTubhena chandaseti vAvAtA , tejo vA Ajyam , indri yaM triSTup , tejasaivAsmA indri yamavarundhe , AdityAstvAxjantu jAgatena chandaseti parivqktI ,tejo vA Ajyam , pafavo jagatI ,tejasaivAsmai pafUnavarundhe , patnayo'bhyaxjanti , friyA vA etadrU pam 18

रुद्र ?ास्त्वाञ्जन्तु त्रैष्टुभेन छन्दसेति वावाता । तेजो वा आज्यम् । इन्द्रि यं त्रिष्टुप् । तेजसैवास्मा इन्द्रि यमवरुन्धे । आदित्यास्त्वाञ्जन्तु जागतेन छन्दसेति परिवृक्ती ।तेजो वा आज्यम् । पशवो जगती ।तेजसैवास्मै पशूनवरुन्धे । पत्नयोऽभ्यञ्जन्ति । श्रिया वा एतद्रू पम् १८

रुद्रा स्त्वाञ्जन्तु त्रैष्टुभेन छन्दसेति वावाता । तेजो वा आज्यम् । इन्द्रि यं त्रिष्टुप् । तेजसैवास्मा इन्द्रि यमवरुन्धे । आदित्यास्त्वाञ्जन्तु जागतेन छन्दसेति परिवृक्ती ।तेजो वा आज्यम् । पशवो जगती ।तेजसैवास्मै पशूनवरुन्धे । पत्नयोऽभ्यञ्जन्ति । श्रिया वा एतद्रू पम् १८

5488

yTpy" ) ÉÅymev;âSmNt¶/it ) n;Sm;ÿej ²N{ y' pxv" ÅIrpk;m²Nt ) l;jI3Hx;cI3Nyxo mm;3\ Tyitárÿ_m¥m;yop;hr²Nt ) p[j;-mev;¥;dI' kÚvRte ) Et¶¼v; a¥mÿwtd¥m²õ p[j;pt Ty;h ) p[j;-y;mev;¥;´' d/te ) yid n;vÉj`[et( ) aÉ¦" pxur;sIidTyv`[;pyet( ) av hwv Éj`[it ) a;£;Nv;jI £mwrTy£mIÃ;jI ´*Ste pOÏ' pOÉqvI s/SqÉmTymnumN]yte ) EW;' lok;n;mÉ.ÉjTyw ) sÉmõo aïNÕdr' mtIn;ÉmTySy;ip[yo .v²Nt såpTv;y 19

yatpatnayaH , friyamevAsmintaddadhati , nAsmAtteja indri yaM pafavaH frIrapakAmanti , lAjI3xfAcI3nyafo mamA3?MM ityatiriktamannamafvAyopAharanti , prajA-mevAnnAdIM kurvate , etaddevA annamattaitadannamaddhi prajApata ityAha , prajA-yAmevAnnAdyaM dadhate , yadi nAvajighret , agniH pafurAsIdityavaghrApayet , ava haiva jighrati , AkrAnvAjI kramairatyakramIdvAjI dyauste pqSThaM pqthivI sadhasthamityafvamanumantrayate , eSAM lokAnAmabhijityai , samiddho axjankqdaraM matInAmityafvasyApriyo bhavanti sarUpatvAya 19

yatpatnayaH , friyamevAsmintaddadhati , nAsmAtteja indri yaM pafavaH frIrapakAmanti , lAjI3xfAcI3nyafo mamA3MM! ityatiriktamannamafvAyopAharanti , prajA-mevAnnAdIM kurvate , etaddevA annamattaitadannamaddhi prajApata ityAha , prajA-yAmevAnnAdyaM dadhate , yadi nAvajighret , agniH pafurAsIdityavaghrApayet , ava haiva jighrati , AkrAnvAjI kramairatyakramIdvAjI dyauste pqSThaM pqthivI sadhasthamityafvamanumantrayate , eSAM lokAnAmabhijityai , samiddho axjankqdaraM matInAmityafvasyApriyo bhavanti sarUpatvAya 19

यत्पत्नयः । श्रियमेवास्मिन्तद्दधति । नास्मात्तेज इन्द्रि यं पशवः श्रीरपकामन्ति । लाजी३ञ्शाची३न्यशो ममा३?ँ इत्यतिरिक्तमन्नमश्वायोपाहरन्ति । प्रजा-मेवान्नादीं कुर्वते । एतद्देवा अन्नमत्तैतदन्नमद्धि प्रजापत इत्याह । प्रजा-यामेवान्नाद्यं दधते । यदि नावजिघ्रेत् । अग्निः पशुरासीदित्यवघ्रापयेत् । अव हैव जिघ्रति । आक्रान्वाजी क्रमैरत्यक्रमीद्वाजी द्यौस्ते पृष्ठं पृथिवी सधस्थमित्यश्वमनुमन्त्रयते । एषां लोकानामभिजित्यै । समिद्धो अञ्जन्कृदरं मतीनामित्यश्वस्याप्रियो भवन्ति सरूपत्वाय १९

यत्पत्नयः । श्रियमेवास्मिन्तद्दधति । नास्मात्तेज इन्द्रि यं पशवः श्रीरपकामन्ति । लाजी३ञ्शाची३न्यशो ममा३ँ! इत्यतिरिक्तमन्नमश्वायोपाहरन्ति । प्रजा-मेवान्नादीं कुर्वते । एतद्देवा अन्नमत्तैतदन्नमद्धि प्रजापत इत्याह । प्रजा-यामेवान्नाद्यं दधते । यदि नावजिघ्रेत् । अग्निः पशुरासीदित्यवघ्रापयेत् । अव हैव जिघ्रति । आक्रान्वाजी क्रमैरत्यक्रमीद्वाजी द्यौस्ते पृष्ठं पृथिवी सधस्थमित्यश्वमनुमन्त्रयते । एषां लोकानामभिजित्यै । समिद्धो अञ्जन्कृदरं मतीनामित्यश्वस्याप्रियो भवन्ति सरूपत्वाय १९

5523

ÉÅymev;v¨N/e ) xIte v;te punÉ¥veTy;h ) =emo vw r;·^Sy xIto v;t" ) =emmev;v¨N/e ) yõár,I yvmÿITy;h ) iv@±vw hár,I )r;·^' yv" ) ivx' cwv;Smw r;·^' c smIcI d/;it ) n pu·' pxu mNyt Ty;h ) tSm;{ ;j; pxU¥ puãyit 31

friyamevAvarundhe , fIte vAte punannivetyAha , kSemo vai rASTrasya fIto vAtaH , kSemamevAvarundhe , yaddhariNI yavamattItyAha , viDvai hariNI ,rASTraM yavaH , vifaM caivAsmai rASTraM ca samIcI dadhAti , na puSTaM pafu manyata ityAha , tasmAdra ?AjA pafUnna puSyati 31

श्रियमेवावरुन्धे । शीते वाते पुनन्निवेत्याह । क्षेमो वै राष्ट्रस्य शीतो वातः । क्षेममेवावरुन्धे । यद्धरिणी यवमत्तीत्याह । विड्वै हरिणी ।राष्ट्रं यवः । विशं चैवास्मै राष्ट्रं च समीची दधाति । न पुष्टं पशु मन्यत इत्याह । तस्माद्र ?ाजा पशून्न पुष्यति ३१

श्रियमेवावरुन्धे । शीते वाते पुनन्निवेत्याह । क्षेमो वै राष्ट्रस्य शीतो वातः । क्षेममेवावरुन्धे । यद्धरिणी यवमत्तीत्याह । विड्वै हरिणी ।राष्ट्रं यवः । विशं चैवास्मै राष्ट्रं च समीची दधाति । न पुष्टं पशु मन्यत इत्याह । तस्माद्रा जा पशून्न पुष्यति ३१

5526

xU{ ; ydyRj;r; n poW;y /n;ytITy;h ) tSm;ÃwxIpU]' n;É.iWNte ) y' yk; xkÚ²NtkTy;h ) iv@±vw xkÚ²Ntk; ) r;·^mme/" ) ivx' cwv;Smw ) r;·^' c smIcI d/;it ) a;hlÉmit spRtITy;h ) tSm;{ ;·^;y ivx" spR²Nt ) a;ht' g.e ps Ty;h ) iv@±vw g." 32

fUdra ?A yadaryajArA na poSAya dhanAyatItyAha , tasmAdvaifIpUtraM nAbhiSixcante , iyaM yakA fakuntiketyAha , viDvai fakuntikA , rASTramafvamedhaH , vifaM caivAsmai , rASTraM ca samIcI dadhAti , Ahalamiti sarpatItyAha , tasmAdra ?ASTrAya vifaH sarpanti , AhataM gabhe pasa ityAha , viDvai gabhaH 32

fUdrA yadaryajArA na poSAya dhanAyatItyAha , tasmAdvaifIpUtraM nAbhiSixcante , iyaM yakA fakuntiketyAha , viDvai fakuntikA , rASTramafvamedhaH , vifaM caivAsmai , rASTraM ca samIcI dadhAti , Ahalamiti sarpatItyAha , tasmAdrA STrAya vifaH sarpanti , AhataM gabhe pasa ityAha , viDvai gabhaH 32

शूद्र ?ा यदर्यजारा न पोषाय धनायतीत्याह । तस्माद्वैशीपूत्रं नाभिषिञ्चन्ते । इयं यका शकुन्तिकेत्याह । विड्वै शकुन्तिका । राष्ट्रमश्वमेधः । विशं चैवास्मै । राष्ट्रं च समीची दधाति । आहलमिति सर्पतीत्याह । तस्माद्र ?ाष्ट्राय विशः सर्पन्ति । आहतं गभे पस इत्याह । विड्वै गभः ३२

शूद्रा यदर्यजारा न पोषाय धनायतीत्याह । तस्माद्वैशीपूत्रं नाभिषिञ्चन्ते । इयं यका शकुन्तिकेत्याह । विड्वै शकुन्तिका । राष्ट्रमश्वमेधः । विशं चैवास्मै । राष्ट्रं च समीची दधाति । आहलमिति सर्पतीत्याह । तस्माद्रा ष्ट्राय विशः सर्पन्ति । आहतं गभे पस इत्याह । विड्वै गभः ३२

5529

r;·^' ps" ) r;·^mev ivXy;h²Nt ) tSm;{ ;·^' ivx' `;tukm( ) m;t; c te ipt; c t Ty;h ) y' vw m;t; ) as* ipt; ) a;>y;mevwn' párdd;it ) ag[' vO=Sy roht Ty;h ) ÅIvwR vO=Sy;g[m( ) ÉÅymev;v¨N/e 33

rASTraM pasaH , rASTrameva vifyAhanti , tasmAdra ?ASTraM vifaM ghAtukam , mAtA ca te pitA ca ta ityAha , iyaM vai mAtA , asau pitA , AbhyAmevainaM paridadAti , agraM vqkSasya rohata ityAha , frIrvai vqkSasyAgram , friyamevAvarundhe 33

rASTraM pasaH , rASTrameva vifyAhanti , tasmAdrA STraM vifaM ghAtukam , mAtA ca te pitA ca ta ityAha , iyaM vai mAtA , asau pitA , AbhyAmevainaM paridadAti , agraM vqkSasya rohata ityAha , frIrvai vqkSasyAgram , friyamevAvarundhe 33

राष्ट्रं पसः । राष्ट्रमेव विश्याहन्ति । तस्माद्र ?ाष्ट्रं विशं घातुकम् । माता च ते पिता च त इत्याह । इयं वै माता । असौ पिता । आभ्यामेवैनं परिददाति । अग्रं वृक्षस्य रोहत इत्याह । श्रीर्वै वृक्षस्याग्रम् । श्रियमेवावरुन्धे ३३

राष्ट्रं पसः । राष्ट्रमेव विश्याहन्ति । तस्माद्रा ष्ट्रं विशं घातुकम् । माता च ते पिता च त इत्याह । इयं वै माता । असौ पिता । आभ्यामेवैनं परिददाति । अग्रं वृक्षस्य रोहत इत्याह । श्रीर्वै वृक्षस्याग्रम् । श्रियमेवावरुन्धे ३३

5532

p[sul;mIit te ipt; g.e mui·mt\ syidTy;h ) iv@±vw g." ) r;·^' mui·" ) r;·^mev ivXy;h²Nt ) tSm;{ ;·^' ivx `;tukm( ) ap v; Ete>y" p[;,;" £;m²Nt ) ye yDepUt' vd²Nt ) dÉ/£;V,o ak;árWÉmit surÉ.mtImOc' vd²Nt ) p[;,; vw sur.y" ) p[;,;nev;TmNd/te ) nw>y" p[;,; ap£;m²Nt ) a;po ih Ï; myo.uv Ty²ºm;RjRyNte ) a;po vw sv;R devt;" ) devt;É.rev;Tm;n' pvyNte 34

prasulAmIti te pitA gabhe muSTimataMM sayadityAha , viDvai gabhaH , rASTraM muSTiH , rASTrameva vifyAhanti , tasmAdra ?ASTraM vifa ghAtukam , apa vA etebhyaH prANAH krAmanti , ye yajxe'pUtaM vadanti , dadhikrAvNo akAriSamiti surabhimatImqcaM vadanti , prANA vai surabhayaH , prANAnevAtmandadhate , naibhyaH prANA apakrAmanti , Apo hi SThA mayobhuva ityadbhirmArjayante , Apo vai sarvA devatAH , devatAbhirevAtmAnaM pavayante 34

prasulAmIti te pitA gabhe muSTimataMM sayadityAha , viDvai gabhaH , rASTraM muSTiH , rASTrameva vifyAhanti , tasmAdrA STraM vifa ghAtukam , apa vA etebhyaH prANAH krAmanti , ye yajxe'pUtaM vadanti , dadhikrAvNo akAriSamiti surabhimatImqcaM vadanti , prANA vai surabhayaH , prANAnevAtmandadhate , naibhyaH prANA apakrAmanti , Apo hi SThA mayobhuva ityadbhirmArjayante , Apo vai sarvA devatAH , devatAbhirevAtmAnaM pavayante 34

प्रसुलामीति ते पिता गभे मुष्टिमतँ सयदित्याह । विड्वै गभः । राष्ट्रं मुष्टिः । राष्ट्रमेव विश्याहन्ति । तस्माद्र ?ाष्ट्रं विश घातुकम् । अप वा एतेभ्यः प्राणाः क्रामन्ति । ये यज्ञेऽपूतं वदन्ति । दधिक्राव्णो अकारिषमिति सुरभिमतीमृचं वदन्ति । प्राणा वै सुरभयः । प्राणानेवात्मन्दधते । नैभ्यः प्राणा अपक्रामन्ति । आपो हि ष्ठा मयोभुव इत्यद्भिर्मार्जयन्ते । आपो वै सर्वा देवताः । देवताभिरेवात्मानं पवयन्ते ३४

प्रसुलामीति ते पिता गभे मुष्टिमतँ सयदित्याह । विड्वै गभः । राष्ट्रं मुष्टिः । राष्ट्रमेव विश्याहन्ति । तस्माद्रा ष्ट्रं विश घातुकम् । अप वा एतेभ्यः प्राणाः क्रामन्ति । ये यज्ञेऽपूतं वदन्ति । दधिक्राव्णो अकारिषमिति सुरभिमतीमृचं वदन्ति । प्राणा वै सुरभयः । प्राणानेवात्मन्दधते । नैभ्यः प्राणा अपक्रामन्ति । आपो हि ष्ठा मयोभुव इत्यद्भिर्मार्जयन्ते । आपो वै सर्वा देवताः । देवताभिरेवात्मानं पवयन्ते ३४

5562

pr;sur;" ) y®TSv·ÕÎo loiht' juhoit .[;tOVy;É..UTyw ) .vTy;Tmn; ) pr;Sy .[;tOVyo .vit ) gomOgk<#¹n p[qm;m;üit' juhoit ) pxvo vw gomOg" ) ¨{ oÉ¦" ¾Sv·Õt( ) ¨{ ;dev pxUnNtdR/;it ) aqo y]wW;üitôRyte ) n t] ¨{ " pxUnÉ.mNyte 44

parAsurAH , yatsviSTakqdbhyo lohitaM juhoti bhrAtqvyAbhibhUtyai , bhavatyAtmanA , parAsya bhrAtqvyo bhavati , gomqgakaNThena prathamAmAhutiM juhoti , pafavo vai gomqgaH , rudra ?o'gniH sviSTakqt , rudra ?Adeva pafUnantardadhAti , atho yatraiSAhutirhUyate , na tatra rudra ?H pafUnabhimanyate 44

parAsurAH , yatsviSTakqdbhyo lohitaM juhoti bhrAtqvyAbhibhUtyai , bhavatyAtmanA , parAsya bhrAtqvyo bhavati , gomqgakaNThena prathamAmAhutiM juhoti , pafavo vai gomqgaH , rudro 'gniH sviSTakqt , rudrA deva pafUnantardadhAti , atho yatraiSAhutirhUyate , na tatra rudra H! pafUnabhimanyate 44

परासुराः । यत्स्विष्टकृद्भ्यो लोहितं जुहोति भ्रातृव्याभिभूत्यै । भवत्यात्मना । परास्य भ्रातृव्यो भवति । गोमृगकण्ठेन प्रथमामाहुतिं जुहोति । पशवो वै गोमृगः । रुद्र ?ोऽग्निः स्विष्टकृत् । रुद्र ?ादेव पशूनन्तर्दधाति । अथो यत्रैषाहुतिर्हूयते । न तत्र रुद्र ?ः पशूनभिमन्यते ४४

परासुराः । यत्स्विष्टकृद्भ्यो लोहितं जुहोति भ्रातृव्याभिभूत्यै । भवत्यात्मना । परास्य भ्रातृव्यो भवति । गोमृगकण्ठेन प्रथमामाहुतिं जुहोति । पशवो वै गोमृगः । रुद्रो ऽग्निः स्विष्टकृत् । रुद्रा देव पशूनन्तर्दधाति । अथो यत्रैषाहुतिर्हूयते । न तत्र रुद्र ः! पशूनभिमन्यते ४४

5565

axfn iÃtIy;m;üit' juhoit ) pxvo v; Ekxfm( ) ¨{ oÉ¦" ¾Sv·Õt( ) ¨{ ;dev pxUnNtdR/;it ) aqo y]wW;üitôRyte ) n t] ¨{ " pxUnÉ.mNyte ) aySmyen km<@lun; tOtIy;m;üit' juhoTy;y;Syo vw p[j;" ) ¨{ oÉ¦" ¾Sv·Õt( ) ¨{ ;dev p[j; aNtdR/;it ) aqo y]wW;üitôRyte ) n t] ¨{ " p[j; aÉ.mNyte 45

afvafaphena dvitIyAmAhutiM juhoti , pafavo vA ekafapham , rudra ?o'gniH sviSTakqt , rudra ?Adeva pafUnantardadhAti , atho yatraiSAhutirhUyate , na tatra rudra ?H pafUnabhimanyate , ayasmayena kamaNDalunA tqtIyAmAhutiM juhotyAyAsyo vai prajAH , rudra ?o'gniH sviSTakqt , rudra ?Adeva prajA antardadhAti , atho yatraiSAhutirhUyate , na tatra rudra ?H prajA abhimanyate 45

afvafaphena dvitIyAmAhutiM juhoti , pafavo vA ekafapham , rudro 'gniH sviSTakqt , rudrA deva pafUnantardadhAti , atho yatraiSAhutirhUyate , na tatra rudra H! pafUnabhimanyate , ayasmayena kamaNDalunA tqtIyAmAhutiM juhotyAyAsyo vai prajAH , rudro 'gniH sviSTakqt , rudrA deva prajA antardadhAti , atho yatraiSAhutirhUyate , na tatra rudra H! prajA abhimanyate 45

अश्वशफेन द्वितीयामाहुतिं जुहोति । पशवो वा एकशफम् । रुद्र ?ोऽग्निः स्विष्टकृत् । रुद्र ?ादेव पशूनन्तर्दधाति । अथो यत्रैषाहुतिर्हूयते । न तत्र रुद्र ?ः पशूनभिमन्यते । अयस्मयेन कमण्डलुना तृतीयामाहुतिं जुहोत्यायास्यो वै प्रजाः । रुद्र ?ोऽग्निः स्विष्टकृत् । रुद्र ?ादेव प्रजा अन्तर्दधाति । अथो यत्रैषाहुतिर्हूयते । न तत्र रुद्र ?ः प्रजा अभिमन्यते ४५

अश्वशफेन द्वितीयामाहुतिं जुहोति । पशवो वा एकशफम् । रुद्रो ऽग्निः स्विष्टकृत् । रुद्रा देव पशूनन्तर्दधाति । अथो यत्रैषाहुतिर्हूयते । न तत्र रुद्र ः! पशूनभिमन्यते । अयस्मयेन कमण्डलुना तृतीयामाहुतिं जुहोत्यायास्यो वै प्रजाः । रुद्रो ऽग्निः स्विष्टकृत् । रुद्रा देव प्रजा अन्तर्दधाति । अथो यत्रैषाहुतिर्हूयते । न तत्र रुद्र ः! प्रजा अभिमन्यते ४५

5574

aStomIy\ üTv; iÃpd; juhoit ) iÃp;Ãw pu¨Wo iÃp[itÏ" ) tden' p[itÏy; sm/Ryit ) td;ó" ) aStomIy' pUv\ Ü hotVy;3\ iÃpd;3 it ) ao v; aStomIym( ) pu¨Wo iÃpd;" ) aStomIy\ üTv; iÃpd; juhoit ) tSm;âd(Ãp;°tuãp;dmáÿ ) aqo iÃp´ev ctuãpd" p[itÏ;pyit ) iÃpd; üTv; ) n;Ny;muÿr;m;üit' juüy;t( ) ydNy;muÿr;m;üit' juüy;t( ) p[ p[itÏ;y;ävet ) iÃpd; aNtto juhoit p[itiÏTyw 48

afvastomIyaMM hutvA dvipadA juhoti , dvipAdvai puruSo dvipratiSThaH , tadenaM pratiSThayA samardhayati , tadAhuH , afvastomIyaM pUrvaMM hotavyA3?MM dvipadA3 iti , afvo vA afvastomIyam , puruSo dvipadAH , afvastomIyaMM hutvA dvipadA juhoti , tasmAddvipAccatuSpAdamatti , atho dvipadyeva catuSpadaH pratiSThApayati , dvipadA hutvA , nAnyAmuttarAmAhutiM juhuyAt , yadanyAmuttarAmAhutiM juhuyAt , pra pratiSThAyAfcyaveta , dvipadA antato juhoti pratiSThityai 48

afvastomIyaMM hutvA dvipadA juhoti , dvipAdvai puruSo dvipratiSThaH , tadenaM pratiSThayA samardhayati , tadAhuH , afvastomIyaM pUrvaMM hotavyA3MM! dvipadA3 iti , afvo vA afvastomIyam , puruSo dvipadAH , afvastomIyaMM hutvA dvipadA juhoti , tasmAddvipAccatuSpAdamatti , atho dvipadyeva catuSpadaH pratiSThApayati , dvipadA hutvA , nAnyAmuttarAmAhutiM juhuyAt , yadanyAmuttarAmAhutiM juhuyAt , pra pratiSThAyAfcyaveta , dvipadA antato juhoti pratiSThityai 48

अश्वस्तोमीयँ हुत्वा द्विपदा जुहोति । द्विपाद्वै पुरुषो द्विप्रतिष्ठः । तदेनं प्रतिष्ठया समर्धयति । तदाहुः । अश्वस्तोमीयं पूर्वँ होतव्या३?ँ द्विपदा३ इति । अश्वो वा अश्वस्तोमीयम् । पुरुषो द्विपदाः । अश्वस्तोमीयँ हुत्वा द्विपदा जुहोति । तस्माद्द्विपाच्चतुष्पादमत्ति । अथो द्विपद्येव चतुष्पदः प्रतिष्ठापयति । द्विपदा हुत्वा । नान्यामुत्तरामाहुतिं जुहुयात् । यदन्यामुत्तरामाहुतिं जुहुयात् । प्र प्रतिष्ठायाश्च्यवेत । द्विपदा अन्ततो जुहोति प्रतिष्ठित्यै ४८

अश्वस्तोमीयँ हुत्वा द्विपदा जुहोति । द्विपाद्वै पुरुषो द्विप्रतिष्ठः । तदेनं प्रतिष्ठया समर्धयति । तदाहुः । अश्वस्तोमीयं पूर्वँ होतव्या३ँ! द्विपदा३ इति । अश्वो वा अश्वस्तोमीयम् । पुरुषो द्विपदाः । अश्वस्तोमीयँ हुत्वा द्विपदा जुहोति । तस्माद्द्विपाच्चतुष्पादमत्ति । अथो द्विपद्येव चतुष्पदः प्रतिष्ठापयति । द्विपदा हुत्वा । नान्यामुत्तरामाहुतिं जुहुयात् । यदन्यामुत्तरामाहुतिं जुहुयात् । प्र प्रतिष्ठायाश्च्यवेत । द्विपदा अन्ततो जुहोति प्रतिष्ठित्यै ४८

5589

p[.[\ xuk;Sm;Cz^I" Sy;t( ) n vw b[;÷,e ÅI rmt it ) b[;÷,oNyo g;yet( ) r;jNyoNy" ) b[÷ vw b[;÷," ) =]\ r;jNy" ) tq; h;Sy b[÷,; c =]e, co.yt" ÅI" párgOhIt; .vit ) td;ó" ) ydu.* idv; g;yet;m( ) ap;Sm;{ ;·^' £;met( 53

prabhraMM fukAsmAcchrIH syAt , na vai brAhmaNe frI ramata iti , brAhmaNo'nyo gAyet , rAjanyo'nyaH , brahma vai brAhmaNaH , kSatraMM rAjanyaH , tathA hAsya brahmaNA ca kSatreNa cobhayataH frIH parigqhItA bhavati , tadAhuH , yadubhau divA gAyetAm , apAsmAdra ?ASTraM krAmet 53

प्रभ्रँ शुकास्माच्छ्रीः स्यात् । न वै ब्राह्मणे श्री रमत इति । ब्राह्मणोऽन्यो गायेत् । राजन्योऽन्यः । ब्रह्म वै ब्राह्मणः । क्षत्रँ राजन्यः । तथा हास्य ब्रह्मणा च क्षत्रेण चोभयतः श्रीः परिगृहीता भवति । तदाहुः । यदुभौ दिवा गायेताम् । अपास्माद्र ?ाष्ट्रं क्रामेत् ५३

प्रभ्रँ शुकास्माच्छ्रीः स्यात् । न वै ब्राह्मणे श्री रमत इति । ब्राह्मणोऽन्यो गायेत् । राजन्योऽन्यः । ब्रह्म वै ब्राह्मणः । क्षत्रँ राजन्यः । तथा हास्य ब्रह्मणा च क्षत्रेण चोभयतः श्रीः परिगृहीता भवति । तदाहुः । यदुभौ दिवा गायेताम् । अपास्माद्रा ष्ट्रं क्रामेत् ५३

5595

·;pUteRnwvwn\ s sm/Ryit ) TyÉjn; Tyyu?yq; Tymu\ s'g[;mmhÉ¥it r;jNy" ) yuõ' vw r;jNySy ) yuõenwvwn\ s sm/Ryit ) akªÀ¢; v; EtSytRv Ty;ó" ) yome/en yjt it ) it§oNyo g;yit it§oNy" ) W$(t(sMp´Nte ) W@±v; Atv" ) AtUnev;Smw kLpyt" ) t;>y;\ s\ Sq;y;m( ) anoyuÿ_ c xte c dd;it ) xt;yu" pu¨W" xte²N{ y" ) a;yuãyeve²N{ ye p[ititÏit 55

iSTApUrtenaivainaMM sa samardhayati , ityajinA ityayudhyathA ityamuMM saMgrAmamahanniti rAjanyaH , yuddhaM vai rAjanyasya , yuddhenaivainaMM sa samardhayati , akLptA vA etasyartava ityAhuH , yo'fvamedhena yajata iti , tisro'nyo gAyati tisro'nyaH , SaTtsampadyante , SaDvA qtavaH , qtUnevAsmai kalpayataH , tAbhyAMM saMM sthAyAm , anoyukte ca fate ca dadAti , fatAyuH puruSaH fatendri yaH , AyuSyevendri ye pratitiSThati 55

iSTApUrtenaivainaMM sa samardhayati , ityajinA ityayudhyathA ityamuMM saMgrAmamahanniti rAjanyaH , yuddhaM vai rAjanyasya , yuddhenaivainaMM sa samardhayati , ak[L]ptA vA etasyartava ityAhuH , yo'fvamedhena yajata iti , tisro'nyo gAyati tisro'nyaH , SaTtsampadyante , SaDvA qtavaH , qtUnevAsmai kalpayataH , tAbhyAMM saMM sthAyAm , anoyukte ca fate ca dadAti , fatAyuH puruSaH fatendri yaH , AyuSyevendri ye pratitiSThati 55

इष्टापूर्तेनैवैनँ स समर्धयति । इत्यजिना इत्ययुध्यथा इत्यमुँ संग्राममहन्निति राजन्यः । युद्धं वै राजन्यस्य । युद्धेनैवैनँ स समर्धयति । अक्ळ्प्ता वा एतस्यर्तव इत्याहुः । योऽश्वमेधेन यजत इति । तिस्रोऽन्यो गायति तिस्रोऽन्यः । षट्त्सम्पद्यन्ते । षड्वा ऋतवः । ऋतूनेवास्मै कल्पयतः । ताभ्याँ सँ स्थायाम् । अनोयुक्ते च शते च ददाति । शतायुः पुरुषः शतेन्द्रि यः । आयुष्येवेन्द्रि ये प्रतितिष्ठति ५५

5601

axny;mOTyurev ) tmev;muâãm\ Llokvyjte ) .[U,hTy;yw Sv;heTyv.Oq a;üit' juhoit ) .[U,hTy;mev;vyjte ) td;ó" ) yº[U,hTy;p;} y;q ) kSm;´Deip i£yt it ) amOTyuv;R aNyo .[U,hTy;y; Ty;ó" ) .[U,hTy; v;v mOTyuárit ) yº[U,hTy;yw Sv;heTyv.Oq a;üit' juhoit 57

afanayAmqtyureva , tamevAmuSmiMM lloke'vayajate , bhrUNahatyAyai svAhetyavabhqtha AhutiM juhoti , bhrUNahatyAmevAvayajate , tadAhuH , yadbhrUNahatyApA tr?yAtha , kasmAdyajxe'pi kriyata iti , amqtyurvA anyo bhrUNahatyAyA ityAhuH , bhrUNahatyA vAva mqtyuriti , yadbhrUNahatyAyai svAhetyavabhqtha AhutiM juhoti 57

afanayAmqtyureva , tamevAmuSmiMM lloke'vayajate , bhrUNahatyAyai svAhetyavabhqtha AhutiM juhoti , bhrUNahatyAmevAvayajate , tadAhuH , yadbhrUNahatyApAtr! yAtha , kasmAdyajxe'pi kriyata iti , amqtyurvA anyo bhrUNahatyAyA ityAhuH , bhrUNahatyA vAva mqtyuriti , yadbhrUNahatyAyai svAhetyavabhqtha AhutiM juhoti 57

अशनयामृत्युरेव । तमेवामुष्मिँ ल्लोकेऽवयजते । भ्रूणहत्यायै स्वाहेत्यवभृथ आहुतिं जुहोति । भ्रूणहत्यामेवावयजते । तदाहुः । यद्भ्रूणहत्यापा त्र्?याथ । कस्माद्यज्ञेऽपि क्रियत इति । अमृत्युर्वा अन्यो भ्रूणहत्याया इत्याहुः । भ्रूणहत्या वाव मृत्युरिति । यद्भ्रूणहत्यायै स्वाहेत्यवभृथ आहुतिं जुहोति ५७

अशनयामृत्युरेव । तमेवामुष्मिँ ल्लोकेऽवयजते । भ्रूणहत्यायै स्वाहेत्यवभृथ आहुतिं जुहोति । भ्रूणहत्यामेवावयजते । तदाहुः । यद्भ्रूणहत्यापात्र्! याथ । कस्माद्यज्ञेऽपि क्रियत इति । अमृत्युर्वा अन्यो भ्रूणहत्याया इत्याहुः । भ्रूणहत्या वाव मृत्युरिति । यद्भ्रूणहत्यायै स्वाहेत्यवभृथ आहुतिं जुहोति ५७

5613

p[ v; EW E>yo lok>yävte ) yome/en yjte ) a;¦eymwN{ ;-¦m;Énm( ) t;NpxUn;l.te p[itiÏTyw ) yd;¦eyo .vit ) aÉ¦" sv;R devt;" ) devt; Ev;v¨N/e ) b[÷ v; aÉ¦" ) =]ÉmN{ " ) ydwN{ ;¦o .vit 61

pra vA eSa ebhyo lokebhyafcyavate , yo'fvamedhena yajate , Agneyamaindra ?A-gnamAfvinam , tAnpafUnAlabhate pratiSThityai , yadAgneyo bhavati , agniH sarvA devatAH , devatA evAvarundhe , brahma vA agniH , kSatramindra ?H , yadaindra ?Agno bhavati 61

pra vA eSa ebhyo lokebhyafcyavate , yo'fvamedhena yajate , AgneyamaindrA -gnamAfvinam , tAnpafUnAlabhate pratiSThityai , yadAgneyo bhavati , agniH sarvA devatAH , devatA evAvarundhe , brahma vA agniH , kSatramindra H! , yadaindrA gno bhavati 61

प्र वा एष एभ्यो लोकेभ्यश्च्यवते । योऽश्वमेधेन यजते । आग्नेयमैन्द्र ?ा-ग्नमाश्विनम् । तान्पशूनालभते प्रतिष्ठित्यै । यदाग्नेयो भवति । अग्निः सर्वा देवताः । देवता एवावरुन्धे । ब्रह्म वा अग्निः । क्षत्रमिन्द्र ?ः । यदैन्द्र ?ाग्नो भवति ६१

प्र वा एष एभ्यो लोकेभ्यश्च्यवते । योऽश्वमेधेन यजते । आग्नेयमैन्द्रा -ग्नमाश्विनम् । तान्पशूनालभते प्रतिष्ठित्यै । यदाग्नेयो भवति । अग्निः सर्वा देवताः । देवता एवावरुन्धे । ब्रह्म वा अग्निः । क्षत्रमिन्द्र ः! । यदैन्द्रा ग्नो भवति ६१

5615

b[÷=]e Ev;v¨N/e ) yd;Éno .vit ) a;²xW;mv¨õäw ) ]yo .v²Nt ) ]y me lok;" ) Eãvev lokWu p[ititÏit ) a¦ye\ homu-ce·;kp;l it dxhivWÉmi·' invRpit ) dx;=r; ivr;$( ) a¥' ivr;$( ) ivr;jwv;¥;´mv¨N/e ) a¦emRNve p[qmSy p[cets it y;Jy;-nuv;Ky; .v²Nt svRTv;y 62

brahmakSatre evAvarundhe , yadAfvino bhavati , AfiSAmavaruddhyai , trayo bhavanti , traya ime lokAH , eSveva lokeSu pratitiSThati , agnaye'?MM homu-ce'STAkapAla iti dafahaviSamiSTiM nirvapati , dafAkSarA virAT , annaM virAT , virAjaivAnnAdyamavarundhe , agnermanve prathamasya pracetasa iti yAjyA-nuvAkyA bhavanti sarvatvAya 62

brahmakSatre evAvarundhe , yadAfvino bhavati , AfiSAmavaruddhyai , trayo bhavanti , traya ime lokAH , eSveva lokeSu pratitiSThati , agnaye'MM! homu-ce'STAkapAla iti dafahaviSamiSTiM nirvapati , dafAkSarA virAT , annaM virAT , virAjaivAnnAdyamavarundhe , agnermanve prathamasya pracetasa iti yAjyA-nuvAkyA bhavanti sarvatvAya 62

ब्रह्मक्षत्रे एवावरुन्धे । यदाश्विनो भवति । आशिषामवरुद्ध्यै । त्रयो भवन्ति । त्रय इमे लोकाः । एष्वेव लोकेषु प्रतितिष्ठति । अग्नयेऽ?ँ होमु-चेऽष्टाकपाल इति दशहविषमिष्टिं निर्वपति । दशाक्षरा विराट् । अन्नं विराट् । विराजैवान्नाद्यमवरुन्धे । अग्नेर्मन्वे प्रथमस्य प्रचेतस इति याज्या-नुवाक्या भवन्ति सर्वत्वाय ६२

ब्रह्मक्षत्रे एवावरुन्धे । यदाश्विनो भवति । आशिषामवरुद्ध्यै । त्रयो भवन्ति । त्रय इमे लोकाः । एष्वेव लोकेषु प्रतितिष्ठति । अग्नयेऽँ! होमु-चेऽष्टाकपाल इति दशहविषमिष्टिं निर्वपति । दशाक्षरा विराट् । अन्नं विराट् । विराजैवान्नाद्यमवरुन्धे । अग्नेर्मन्वे प्रथमस्य प्रचेतस इति याज्या-नुवाक्या भवन्ति सर्वत्वाय ६२

5627

a¦ye\ homuce·;kp;l" ) s*y| py" ) v;yVy a;Jy.;g" ) yjm;no v; a" ) a\ hs; v; EW gOhIt" ) ySy;o me/;y p[o²=to?yeit ) yd\ homuce invRpit ) a\ hs Ev ten muCyte ) yjm;no v; a" ) rets; v; EW VyO?yte 66

agnaye'?MM homuce'STAkapAlaH , sauryaM payaH , vAyavya AjyabhAgaH , yajamAno vA afvaH , aMM hasA vA eSa gqhItaH , yasyAfvo medhAya prokSito'dhyeti , yadaMM homuce nirvapati , aMM hasa eva tena mucyate , yajamAno vA afvaH , retasA vA eSa vyqdhyate 66

agnaye'MM! homuce'STAkapAlaH , sauryaM payaH , vAyavya AjyabhAgaH , yajamAno vA afvaH , aMM hasA vA eSa gqhItaH , yasyAfvo medhAya prokSito'dhyeti , yadaMM homuce nirvapati , aMM hasa eva tena mucyate , yajamAno vA afvaH , retasA vA eSa vyqdhyate 66

अग्नयेऽ?ँ होमुचेऽष्टाकपालः । सौर्यं पयः । वायव्य आज्यभागः । यजमानो वा अश्वः । अँ हसा वा एष गृहीतः । यस्याश्वो मेधाय प्रोक्षितोऽध्येति । यदँ होमुचे निर्वपति । अँ हस एव तेन मुच्यते । यजमानो वा अश्वः । रेतसा वा एष व्यृध्यते ६६

अग्नयेऽँ! होमुचेऽष्टाकपालः । सौर्यं पयः । वायव्य आज्यभागः । यजमानो वा अश्वः । अँ हसा वा एष गृहीतः । यस्याश्वो मेधाय प्रोक्षितोऽध्येति । यदँ होमुचे निर्वपति । अँ हस एव तेन मुच्यते । यजमानो वा अश्वः । रेतसा वा एष व्यृध्यते ६६

5648

y]wten yDen yjNte ) EW vw tejSvI n;m yD" ) sv\ Ü h vw t] tej¾Sv .vit ) y]wten yDen yjNte ) EW vw b[÷vcRsI n;m yD" ) a; h vw t] b[;÷,o b[÷vcRsI j;yte ) y]wten yDen yjNte ) EW v; aitVy;/I n;m yD" ) a; h vw t] r;jNyoitVy;/I j;yte ) y]wten yDen yjNte ) EW vw dI`oR n;m yD" ) dI`;RyuWo h vw t] mnuãy; .v²Nt ) y]wten yDen yjNte ) EW vw kªÀ¢o n;m yD" ) kLpte h vw t] p[j;>yo yog=em" ) y]wten yDen yjNte 72

yatraitena yajxena yajante , eSa vai tejasvI nAma yajxaH , sarvaMM ha vai tatra tejasvi bhavati , yatraitena yajxena yajante , eSa vai brahmavarcasI nAma yajxaH , A ha vai tatra brAhmaNo brahmavarcasI jAyate , yatraitena yajxena yajante , eSa vA ativyAdhI nAma yajxaH , A ha vai tatra rAjanyo'tivyAdhI jAyate , yatraitena yajxena yajante , eSa vai dIrgho nAma yajxaH , dIrghAyuSo ha vai tatra manuSyA bhavanti , yatraitena yajxena yajante , eSa vai kLpto nAma yajxaH , kalpate ha vai tatra prajAbhyo yogakSemaH , yatraitena yajxena yajante 72

yatraitena yajxena yajante , eSa vai tejasvI nAma yajxaH , sarvaMM ha vai tatra tejasvi bhavati , yatraitena yajxena yajante , eSa vai brahmavarcasI nAma yajxaH , A ha vai tatra brAhmaNo brahmavarcasI jAyate , yatraitena yajxena yajante , eSa vA ativyAdhI nAma yajxaH , A ha vai tatra rAjanyo'tivyAdhI jAyate , yatraitena yajxena yajante , eSa vai dIrgho nAma yajxaH , dIrghAyuSo ha vai tatra manuSyA bhavanti , yatraitena yajxena yajante , eSa vai k[L]pto nAma yajxaH , kalpate ha vai tatra prajAbhyo yogakSemaH , yatraitena yajxena yajante 72

यत्रैतेन यज्ञेन यजन्ते । एष वै तेजस्वी नाम यज्ञः । सर्वँ ह वै तत्र तेजस्वि भवति । यत्रैतेन यज्ञेन यजन्ते । एष वै ब्रह्मवर्चसी नाम यज्ञः । आ ह वै तत्र ब्राह्मणो ब्रह्मवर्चसी जायते । यत्रैतेन यज्ञेन यजन्ते । एष वा अतिव्याधी नाम यज्ञः । आ ह वै तत्र राजन्योऽतिव्याधी जायते । यत्रैतेन यज्ञेन यजन्ते । एष वै दीर्घो नाम यज्ञः । दीर्घायुषो ह वै तत्र मनुष्या भवन्ति । यत्रैतेन यज्ञेन यजन्ते । एष वै क्ळ्प्तो नाम यज्ञः । कल्पते ह वै तत्र प्रजाभ्यो योगक्षेमः । यत्रैतेन यज्ञेन यजन्ते ७२

5686

s'D;n' ivD;n' p[D;n' j;ndÉ.j;nt( ) s'kLpm;n' p[kLpm;nmupkLpm;nmupkªÀ¢' kªÀ¢m( ) Åeyo vsIy a;yTsM.Ut' .Utm( ) Éc]" ktu" p[.;n;.;NTs'.;n( ) Jyoitãm;\ StejSv;n;tp\ Stp¥É.tpn( ) rocno rocm;n" xo.n" xo.m;n" kLy;," ) dx;R dO·; dxRt; ivåp; sudxRn; ) a;Py;ym;n; Py;ym;n; Py;y; sUnOter; ) a;pUyRm;,; pUyRm;,; pUryNtI pU,;R p*,Rm;sI )d;t; p[d;t;nNdo mod" p[mod" 1

saMjxAnaM vijxAnaM prajxAnaM jAnadabhijAnat , saMkalpamAnaM prakalpamAnamupakalpamAnamupakLptaM kLptam , freyo vasIya AyatsambhUtaM bhUtam , citraH ketuH prabhAnAbhAntsaMbhAn , jyotiSmAMM stejasvAnAtapaMM stapannabhitapan , rocano rocamAnaH fobhanaH fobhamAnaH kalyANaH , darfA dqSTA darfatA vifvarUpA sudarfanA , ApyAyamAnA pyAyamAnA pyAyA sUnqterA , ApUryamANA pUryamANA pUrayantI pUrNA paurNamAsI ,dAtA pradAtAnando modaH pramodaH 1

saMjxAnaM vijxAnaM prajxAnaM jAnadabhijAnat , saMkalpamAnaM prakalpamAnamupakalpamAnamupak[L]ptaM k[L]ptam , freyo vasIya AyatsambhUtaM bhUtam , citraH ketuH prabhAnAbhAntsaMbhAn , jyotiSmAMM stejasvAnAtapaMM stapannabhitapan , rocano rocamAnaH fobhanaH fobhamAnaH kalyANaH , darfA dqSTA darfatA vifvarUpA sudarfanA , ApyAyamAnA pyAyamAnA pyAyA sUnqterA , ApUryamANA pUryamANA pUrayantI pUrNA paurNamAsI ,dAtA pradAtAnando modaH pramodaH 1

संज्ञानं विज्ञानं प्रज्ञानं जानदभिजानत् । संकल्पमानं प्रकल्पमानमुपकल्पमानमुपक्ळ्प्तं क्ळ्प्तम् । श्रेयो वसीय आयत्सम्भूतं भूतम् । चित्रः केतुः प्रभानाभान्त्संभान् । ज्योतिष्माँ स्तेजस्वानातपँ स्तपन्नभितपन् । रोचनो रोचमानः शोभनः शोभमानः कल्याणः । दर्शा दृष्टा दर्शता विश्वरूपा सुदर्शना । आप्यायमाना प्यायमाना प्याया सूनृतेरा । आपूर्यमाणा पूर्यमाणा पूरयन्ती पूर्णा पौर्णमासी ।दाता प्रदातानन्दो मोदः प्रमोदः १

5695

a¨,o¨,rj;" pu<@rIko ivÉjdÉ.Éjt( ) a;{ R" ipNvm;no¥v;n[sv;inr;v;n( ) sv*RW/" sM.ro mhSv;n( ) EjTk; jovTk;" ) =uLlk;" ²xipiv·k;" ) sár§r;" suxerv" ) aÉjr;so gÉmã,v" ) d;nI' td;nImetihR ²=p[mÉjrm( ) a;xuinRmeW" f,o { v¥it{ vn( ) Tvr\ STvrm;, a;xur;xIy;ïv" ) aÉ¦·om ¬KQyoitr;]o iÃr;]²S]r;]tUr;]" ) aÉ¦A³tu" sUyR AtuN{ m; Atu" ) p[j;pit" s'vTsro mh;Nk" 4

aruNo'ruNarajAH puNDarIko vifvajidabhijit , Ardra ?H pinvamAno'nnavAnrasavAnirAvAn , sarvauSadhaH sambharo mahasvAn , ejatkA jovatkAH , kSullakAH fipiviSTakAH , sarisrarAH suferavaH , ajirAso gamiSNavaH , idAnIM tadAnImetarhi kSipramajiram , AfurnimeSaH phaNo dra vannatidra van , tvaraMM stvaramANa AfurAfIyAxjavaH , agniSToma ukthyo'tirAtro dvirAtrastrirAtrafcatUrAtraH , agnirqtuH sUrya qtufcandra mA qtuH , prajApatiH saMvatsaro mahAnkaH 4

aruNo'ruNarajAH puNDarIko vifvajidabhijit , Ardra H! pinvamAno'nnavAnrasavAnirAvAn , sarvauSadhaH sambharo mahasvAn , ejatkA jovatkAH , kSullakAH fipiviSTakAH , sarisrarAH suferavaH , ajirAso gamiSNavaH , idAnIM tadAnImetarhi kSipramajiram , AfurnimeSaH phaNo dra vannatidra van , tvaraMM stvaramANa AfurAfIyAxjavaH , agniSToma ukthyo'tirAtro dvirAtrastrirAtrafcatUrAtraH , agnirqtuH sUrya qtufcandra mA qtuH , prajApatiH saMvatsaro mahAnkaH 4

अरुणोऽरुणरजाः पुण्डरीको विश्वजिदभिजित् । आर्द्र ?ः पिन्वमानोऽन्नवान्रसवानिरावान् । सर्वौषधः सम्भरो महस्वान् । एजत्का जोवत्काः । क्षुल्लकाः शिपिविष्टकाः । सरिस्रराः सुशेरवः । अजिरासो गमिष्णवः । इदानीं तदानीमेतर्हि क्षिप्रमजिरम् । आशुर्निमेषः फणो द्र वन्नतिद्र वन् । त्वरँ स्त्वरमाण आशुराशीयाञ्जवः । अग्निष्टोम उक्थ्योऽतिरात्रो द्विरात्रस्त्रिरात्रश्चतूरात्रः । अग्निरृतुः सूर्य ऋतुश्चन्द्र मा ऋतुः । प्रजापतिः संवत्सरो महान्कः ४

अरुणोऽरुणरजाः पुण्डरीको विश्वजिदभिजित् । आर्द्र ः! पिन्वमानोऽन्नवान्रसवानिरावान् । सर्वौषधः सम्भरो महस्वान् । एजत्का जोवत्काः । क्षुल्लकाः शिपिविष्टकाः । सरिस्रराः सुशेरवः । अजिरासो गमिष्णवः । इदानीं तदानीमेतर्हि क्षिप्रमजिरम् । आशुर्निमेषः फणो द्र वन्नतिद्र वन् । त्वरँ स्त्वरमाण आशुराशीयाञ्जवः । अग्निष्टोम उक्थ्योऽतिरात्रो द्विरात्रस्त्रिरात्रश्चतूरात्रः । अग्निरृतुः सूर्य ऋतुश्चन्द्र मा ऋतुः । प्रजापतिः संवत्सरो महान्कः ४

5710

NdudR=" Syen At;v; ) ihr

indurdakSaH syena qtAvA , hiraNyapakSaH fakuno bhuraNyuH , mahAntsadhasthe dhruva AniSattaH , namaste astu mA mA hiMM sIH , eti preti vIti samityuditi , divaM me yaccha , antarikSaM me yaccha , pqthivIM me yaccha , pqthivIM me yaccha , antarikSaM me yaccha , divaM me yaccha , ahnA prasAraya , rA tr?yA samaca , rA tr?yA prasAraya ahnA samaca , kAmaM prasAraya , kAmaMM samaca 9

indurdakSaH syena qtAvA , hiraNyapakSaH fakuno bhuraNyuH , mahAntsadhasthe dhruva AniSattaH , namaste astu mA mA hiMM sIH , eti preti vIti samityuditi , divaM me yaccha , antarikSaM me yaccha , pqthivIM me yaccha , pqthivIM me yaccha , antarikSaM me yaccha , divaM me yaccha , ahnA prasAraya , rAtr! yA samaca , rAtr! yA prasAraya ahnA samaca , kAmaM prasAraya , kAmaMM samaca 9

इन्दुर्दक्षः स्येन ऋतावा । हिरण्यपक्षः शकुनो भुरण्युः । महान्त्सधस्थे ध्रुव आनिषत्तः । नमस्ते अस्तु मा मा हिँ सीः । एति प्रेति वीति समित्युदिति । दिवं मे यच्छ । अन्तरिक्षं मे यच्छ । पृथिवीं मे यच्छ । पृथिवीं मे यच्छ । अन्तरिक्षं मे यच्छ । दिवं मे यच्छ । अह्ना प्रसारय । रा त्र्?या समच । रा त्र्?या प्रसारय अह्ना समच । कामं प्रसारय । कामँ समच ९

इन्दुर्दक्षः स्येन ऋतावा । हिरण्यपक्षः शकुनो भुरण्युः । महान्त्सधस्थे ध्रुव आनिषत्तः । नमस्ते अस्तु मा मा हिँ सीः । एति प्रेति वीति समित्युदिति । दिवं मे यच्छ । अन्तरिक्षं मे यच्छ । पृथिवीं मे यच्छ । पृथिवीं मे यच्छ । अन्तरिक्षं मे यच्छ । दिवं मे यच्छ । अह्ना प्रसारय । रात्र्! या समच । रात्र्! या प्रसारय अह्ना समच । कामं प्रसारय । कामँ समच ९

5716

r;DI ivr;DI )sm[;DI Svr;DI )aÉcR" xoÉc" ) tpo hro .;" ) aÉ¦árN{ o bOhSpit" ) ive dev; .uvnSy gop;" ) te m; sveR yxs; s\ sOjNtu 11

rAjxI virAjxI ,samrAjxI svarAjxI ,arciH fociH , tapo haro bhAH , agnirindra ?o bqhaspatiH , vifve devA bhuvanasya gopAH , te mA sarve yafasA saMM sqjantu 11

rAjxI virAjxI ,samrAjxI svarAjxI ,arciH fociH , tapo haro bhAH , agnirindro bqhaspatiH , vifve devA bhuvanasya gopAH , te mA sarve yafasA saMM sqjantu 11

राज्ञी विराज्ञी ।सम्राज्ञी स्वराज्ञी ।अर्चिः शोचिः । तपो हरो भाः । अग्निरिन्द्र ?ो बृहस्पतिः । विश्वे देवा भुवनस्य गोपाः । ते मा सर्वे यशसा सँ सृजन्तु ११

राज्ञी विराज्ञी ।सम्राज्ञी स्वराज्ञी ।अर्चिः शोचिः । तपो हरो भाः । अग्निरिन्द्रो बृहस्पतिः । विश्वे देवा भुवनस्य गोपाः । ते मा सर्वे यशसा सँ सृजन्तु ११

5725

ye te sh§myut' p;x;" ) mOTyo mTy;Ry hNtve ) t;NyDSy m;yy; ) sv;Rnvyj;mhe ) .=oSymOt.=" ) tSy te mOTyupItSy;mOtvt" ) Svg;ÕtSy m/umt" ) ¬pôtSyopôto .=y;Ém ) mN{ ;É..Uit" ktu-yRD;n;' v;kª ) as;veih 14

ye te sahasramayutaM pAfAH , mqtyo martyAya hantave , tAnyajxasya mAyayA , sarvAnavayajAmahe , bhakSo'syamqtabhakSaH , tasya te mqtyupItasyAmqtavataH , svagAkqtasya madhumataH , upahUtasyopahUto bhakSayAmi , mandra ?AbhibhUtiH ketu-ryajxAnAM vAk , asAvehi 14

ये ते सहस्रमयुतं पाशाः । मृत्यो मर्त्याय हन्तवे । तान्यज्ञस्य मायया । सर्वानवयजामहे । भक्षोऽस्यमृतभक्षः । तस्य ते मृत्युपीतस्यामृतवतः । स्वगाकृतस्य मधुमतः । उपहूतस्योपहूतो भक्षयामि । मन्द्र ?ाभिभूतिः केतु-र्यज्ञानां वाक् । असावेहि १४

ये ते सहस्रमयुतं पाशाः । मृत्यो मर्त्याय हन्तवे । तान्यज्ञस्य मायया । सर्वानवयजामहे । भक्षोऽस्यमृतभक्षः । तस्य ते मृत्युपीतस्यामृतवतः । स्वगाकृतस्य मधुमतः । उपहूतस्योपहूतो भक्षयामि । मन्द्रा भिभूतिः केतु-र्यज्ञानां वाक् । असावेहि १४

5742

lom;in údye ) údy' mÉy ) ahmmOte ) amOt' b[÷É, ) N{ o me ble ÉÅt" ) bl\ údye ) údy' mÉy ) ahmmOte ) amOt' b[÷É, ) pjRNyo me mUÉÝR ÉÅt" 20

lomAni hqdaye , hqdayaM mayi , ahamamqte , amqtaM brahmaNi , indra ?o me bale fritaH , balaMM hqdaye , hqdayaM mayi , ahamamqte , amqtaM brahmaNi , parjanyo me mUrdhni fritaH 20

lomAni hqdaye , hqdayaM mayi , ahamamqte , amqtaM brahmaNi , indro me bale fritaH , balaMM hqdaye , hqdayaM mayi , ahamamqte , amqtaM brahmaNi , parjanyo me mUrdhni fritaH 20

लोमानि हृदये । हृदयं मयि । अहममृते । अमृतं ब्रह्मणि । इन्द्र ?ो मे बले श्रितः । बलँ हृदये । हृदयं मयि । अहममृते । अमृतं ब्रह्मणि । पर्जन्यो मे मूर्ध्नि श्रितः २०

लोमानि हृदये । हृदयं मयि । अहममृते । अमृतं ब्रह्मणि । इन्द्रो मे बले श्रितः । बलँ हृदये । हृदयं मयि । अहममृते । अमृतं ब्रह्मणि । पर्जन्यो मे मूर्ध्नि श्रितः २०

5791

tdetTpár y¶¼vc£m( ) a;{ | ipNvm;n\ SvgeR lok Eit ) ivjhiÃ; .Ut;in s'pXyt( ) a;{ oR h vw ipNvm;n" SvgeR lok Eit ) ivjhiNv; .Ut;in s'pXyn( ) y Ev' ved ) xUWo h vw v;ã,eRy" ) a;idTyen sm;jg;m ) t\ hov;c ) Eih s;iv]' iv²õ ) ay' vw SvGyoRÉ¦" p;rÉyã,urmOt;Ts'.Ut it ) EW v;v s s;iv]" ) y EW tpit ) Eih m;' iv²õ ) it hwvwn' tduv;c 37

tadetatpari yaddevacakram , ArdraM pinvamAnaMM svarge loka eti , vijahadvifvA bhUtAni saMpafyat , Adra ?o? ha vai pinvamAnaH svarge loka eti , vijahanvifvA bhUtAni saMpafyan , ya evaM veda , fUSo ha vai vArSNeyaH , Adityena samAjagAma , taMM hovAca , ehi sAvitraM viddhi , ayaM vai svargyo'gniH pArayiSNuramqtAtsaMbhUta iti , eSa vAva sa sAvitraH , ya eSa tapati , ehi mAM viddhi , iti haivainaM taduvAca 37

tadetatpari yaddevacakram , Adra rM! pinvamAnaMM svarge loka eti , vijahadvifvA bhUtAni saMpafyat , Adro r! ha vai pinvamAnaH svarge loka eti , vijahanvifvA bhUtAni saMpafyan , ya evaM veda , fUSo ha vai vArSNeyaH , Adityena samAjagAma , taMM hovAca , ehi sAvitraM viddhi , ayaM vai svargyo'gniH pArayiSNuramqtAtsaMbhUta iti , eSa vAva sa sAvitraH , ya eSa tapati , ehi mAM viddhi , iti haivainaM taduvAca 37

तदेतत्परि यद्देवचक्रम् । आर्द्रं पिन्वमानँ स्वर्गे लोक एति । विजहद्विश्वा भूतानि संपश्यत् । आद्र ?ो? ह वै पिन्वमानः स्वर्गे लोक एति । विजहन्विश्वा भूतानि संपश्यन् । य एवं वेद । शूषो ह वै वार्ष्णेयः । आदित्येन समाजगाम । तँ होवाच । एहि सावित्रं विद्धि । अयं वै स्वर्ग्योऽग्निः पारयिष्णुरमृतात्संभूत इति । एष वाव स सावित्रः । य एष तपति । एहि मां विद्धि । इति हैवैनं तदुवाच ३७

तदेतत्परि यद्देवचक्रम् । आद्र रं! पिन्वमानँ स्वर्गे लोक एति । विजहद्विश्वा भूतानि संपश्यत् । आद्रो र्! ह वै पिन्वमानः स्वर्गे लोक एति । विजहन्विश्वा भूतानि संपश्यन् । य एवं वेद । शूषो ह वै वार्ष्णेयः । आदित्येन समाजगाम । तँ होवाच । एहि सावित्रं विद्धि । अयं वै स्वर्ग्योऽग्निः पारयिष्णुरमृतात्संभूत इति । एष वाव स सावित्रः । य एष तपति । एहि मां विद्धि । इति हैवैनं तदुवाच ३७

5817

t\ h ]I²Ngáråp;nivD;t;inv dxRy;' ck;r ) teW;\ hwkkSm;Nmui·n;dde ) s hov;c ) .rÃ;jeTy;mN} y ) ved; v; Ete ) anNt; vw ved;" ) EtÃ; Etw²S]É.r;yuÉ.RrNvvocq;" ) aq t trdnnUÿ_mev ) EhIm' iv²õ ) ay' vw svRiv´eit 46

taMM ha trIngirirUpAnavijxAtAniva darfayAM cakAra , teSAMM haikaikasmAnmuSTinAdade , sa hovAca , bharadvAjetyAma ntr?ya , vedA vA ete , anantA vai vedAH , etadvA etaistribhirAyurbhiranvavocathAH , atha ta itaradananUktameva , ehImaM viddhi , ayaM vai sarvavidyeti 46

taMM ha trIngirirUpAnavijxAtAniva darfayAM cakAra , teSAMM haikaikasmAnmuSTinAdade , sa hovAca , bharadvAjetyAmantr! ya , vedA vA ete , anantA vai vedAH , etadvA etaistribhirAyurbhiranvavocathAH , atha ta itaradananUktameva , ehImaM viddhi , ayaM vai sarvavidyeti 46

तँ ह त्रीन्गिरिरूपानविज्ञातानिव दर्शयां चकार । तेषाँ हैकैकस्मान्मुष्टिनाददे । स होवाच । भरद्वाजेत्याम न्त्र्?य । वेदा वा एते । अनन्ता वै वेदाः । एतद्वा एतैस्त्रिभिरायुर्भिरन्ववोचथाः । अथ त इतरदननूक्तमेव । एहीमं विद्धि । अयं वै सर्वविद्येति ४६

तँ ह त्रीन्गिरिरूपानविज्ञातानिव दर्शयां चकार । तेषाँ हैकैकस्मान्मुष्टिनाददे । स होवाच । भरद्वाजेत्यामन्त्र्! य । वेदा वा एते । अनन्ता वै वेदाः । एतद्वा एतैस्त्रिभिरायुर्भिरन्ववोचथाः । अथ त इतरदननूक्तमेव । एहीमं विद्धि । अयं वै सर्वविद्येति ४६

5837

smu{ oÉs tejÉs ÉÅt" ) ap;' p[itÏ; ) TvyIdmNt" ) iv' y=' iv' .Ut' iv\ su.Utm( ) ivSy .t;R ivSy jnÉyt; ) t' Tvopd/e k;mdu`m²=tm( ) p[j;pitSTv; s;dytu ) ty; devty;i©rSvõuv; sId 4

samudra ?o'si tejasi fritaH , apAM pratiSThA , tvayIdamantaH , vifvaM yakSaM vifvaM bhUtaM vifvaMM subhUtam , vifvasya bhartA vifvasya janayitA , taM tvopadadhe kAmadughamakSitam , prajApatistvA sAdayatu , tayA devatayAzgirasvaddhruvA sIda 4

samudro 'si tejasi fritaH , apAM pratiSThA , tvayIdamantaH , vifvaM yakSaM vifvaM bhUtaM vifvaMM subhUtam , vifvasya bhartA vifvasya janayitA , taM tvopadadhe kAmadughamakSitam , prajApatistvA sAdayatu , tayA devatayAzgirasvaddhruvA sIda 4

समुद्र ?ोऽसि तेजसि श्रितः । अपां प्रतिष्ठा । त्वयीदमन्तः । विश्वं यक्षं विश्वं भूतं विश्वँ सुभूतम् । विश्वस्य भर्ता विश्वस्य जनयिता । तं त्वोपदधे कामदुघमक्षितम् । प्रजापतिस्त्वा सादयतु । तया देवतयाङ्गिरस्वद्ध्रुवा सीद ४

समुद्रो ऽसि तेजसि श्रितः । अपां प्रतिष्ठा । त्वयीदमन्तः । विश्वं यक्षं विश्वं भूतं विश्वँ सुभूतम् । विश्वस्य भर्ता विश्वस्य जनयिता । तं त्वोपदधे कामदुघमक्षितम् । प्रजापतिस्त्वा सादयतु । तया देवतयाङ्गिरस्वद्ध्रुवा सीद ४

5840

a;p" Sq smu{ e ÉÅt;" ) pOÉqVy;" p[itÏ; yuãm;su ) dmNt" ) iv' y=' iv' .Ut' iv\ su.Utm( ) ivSy .} yoR ivSy jnÉy} y" ) t; v ¬pd/e k;mdu`; a²=t;" ) p[j;pitSTv; s;dytu ) ty; devty;i©rSvõuv; sId 5

ApaH stha samudre fritAH , pqthivyAH pratiSThA yuSmAsu , idamantaH , vifvaM yakSaM vifvaM bhUtaM vifvaMM subhUtam , vifvasya bha rtr?yo vifvasya janayi tr?yaH , tA va upadadhe kAmadughA akSitAH , prajApatistvA sAdayatu , tayA devatayAzgirasvaddhruvA sIda 5

ApaH stha samudre fritAH , pqthivyAH pratiSThA yuSmAsu , idamantaH , vifvaM yakSaM vifvaM bhUtaM vifvaMM subhUtam , vifvasya bhatr! ryo vifvasya janayitr! yaH , tA va upadadhe kAmadughA akSitAH , prajApatistvA sAdayatu , tayA devatayAzgirasvaddhruvA sIda 5

आपः स्थ समुद्रे श्रिताः । पृथिव्याः प्रतिष्ठा युष्मासु । इदमन्तः । विश्वं यक्षं विश्वं भूतं विश्वँ सुभूतम् । विश्वस्य भ र्त्र्?यो विश्वस्य जनयि त्र्?यः । ता व उपदधे कामदुघा अक्षिताः । प्रजापतिस्त्वा सादयतु । तया देवतयाङ्गिरस्वद्ध्रुवा सीद ५

आपः स्थ समुद्रे श्रिताः । पृथिव्याः प्रतिष्ठा युष्मासु । इदमन्तः । विश्वं यक्षं विश्वं भूतं विश्वँ सुभूतम् । विश्वस्य भत्र्! र्यो विश्वस्य जनयित्र्! यः । ता व उपदधे कामदुघा अक्षिताः । प्रजापतिस्त्वा सादयतु । तया देवतयाङ्गिरस्वद्ध्रुवा सीद ५

5879

ahor;]e Sqo/Rm;seWu ÉÅte ) .UtSy p[itÏ¼ .VySy p[itÏ¼ ) yuvyoárdmNt" ) iv' y=' iv' .Ut' iv\ su.Utm( ) ivSy .} y*R ivSy jnÉy} y* ) te v;mupd/e k;mdu`e a²=te ) p[j;pitSTv; s;dytu ) ty; devty;i©rSvõuv; sId 18

ahorAtre stho'rdhamAseSu frite , bhUtasya pratiSThe bhavyasya pratiSThe , yuvayoridamantaH , vifvaM yakSaM vifvaM bhUtaM vifvaMM subhUtam , vifvasya bha rtr?yau vifvasya janayi tr?yau , te vAmupadadhe kAmadughe akSite , prajApatistvA sAdayatu , tayA devatayAzgirasvaddhruvA sIda 18

ahorAtre stho'rdhamAseSu frite , bhUtasya pratiSThe bhavyasya pratiSThe , yuvayoridamantaH , vifvaM yakSaM vifvaM bhUtaM vifvaMM subhUtam , vifvasya bhatr! ryau vifvasya janayitr! yau , te vAmupadadhe kAmadughe akSite , prajApatistvA sAdayatu , tayA devatayAzgirasvaddhruvA sIda 18

अहोरात्रे स्थोऽर्धमासेषु श्रिते । भूतस्य प्रतिष्ठे भव्यस्य प्रतिष्ठे । युवयोरिदमन्तः । विश्वं यक्षं विश्वं भूतं विश्वँ सुभूतम् । विश्वस्य भ र्त्र्?यौ विश्वस्य जनयि त्र्?यौ । ते वामुपदधे कामदुघे अक्षिते । प्रजापतिस्त्वा सादयतु । तया देवतयाङ्गिरस्वद्ध्रुवा सीद १८

अहोरात्रे स्थोऽर्धमासेषु श्रिते । भूतस्य प्रतिष्ठे भव्यस्य प्रतिष्ठे । युवयोरिदमन्तः । विश्वं यक्षं विश्वं भूतं विश्वँ सुभूतम् । विश्वस्य भत्र्! र्यौ विश्वस्य जनयित्र्! यौ । ते वामुपदधे कामदुघे अक्षिते । प्रजापतिस्त्वा सादयतु । तया देवतयाङ्गिरस्वद्ध्रुवा सीद १८

5882

p*,Rm;Sy·k;m;v;Sy; ) a¥;d;" Sq;¥du`o yuãm;su ) dmNt" ) iv' y=' iv' .Ut' iv\ su.Utm( ) ivSy .} yoR ivSy jnÉy} y" ) t; v ¬pd/e k;mdu`; a²=t;" ) p[j;pitSTv; s;dytu ) ty; devty;i©rSvõuv; sId 19

paurNamAsyaSTakAmAvAsyA , annAdAH sthAnnadugho yuSmAsu , idamantaH , vifvaM yakSaM vifvaM bhUtaM vifvaMM subhUtam , vifvasya bha rtr?yo vifvasya janayi tr?yaH , tA va upadadhe kAmadughA akSitAH , prajApatistvA sAdayatu , tayA devatayAzgirasvaddhruvA sIda 19

paurNamAsyaSTakAmAvAsyA , annAdAH sthAnnadugho yuSmAsu , idamantaH , vifvaM yakSaM vifvaM bhUtaM vifvaMM subhUtam , vifvasya bhatr! ryo vifvasya janayitr! yaH , tA va upadadhe kAmadughA akSitAH , prajApatistvA sAdayatu , tayA devatayAzgirasvaddhruvA sIda 19

पौर्णमास्यष्टकामावास्या । अन्नादाः स्थान्नदुघो युष्मासु । इदमन्तः । विश्वं यक्षं विश्वं भूतं विश्वँ सुभूतम् । विश्वस्य भ र्त्र्?यो विश्वस्य जनयि त्र्?यः । ता व उपदधे कामदुघा अक्षिताः । प्रजापतिस्त्वा सादयतु । तया देवतयाङ्गिरस्वद्ध्रुवा सीद १९

पौर्णमास्यष्टकामावास्या । अन्नादाः स्थान्नदुघो युष्मासु । इदमन्तः । विश्वं यक्षं विश्वं भूतं विश्वँ सुभूतम् । विश्वस्य भत्र्! र्यो विश्वस्य जनयित्र्! यः । ता व उपदधे कामदुघा अक्षिताः । प्रजापतिस्त्वा सादयतु । तया देवतयाङ्गिरस्वद्ध्रुवा सीद १९

5891

Tvm¦e ¨{ o asuro mho idv" ) Tv\ x/oR m;¨t' pO= é²xWe ) Tv' v;twr¨,wy;RÉs x©y" ) Tv' pUW; iv/t" p;És nu Tmn; ) dev; deveWu Åy?vm( ) p[qm; iÃtIyeWu Åy?vm( ) iÃtIy;StOtIyeWu Åy?vm( ) tOtIy;tuqeRWu Åy?vm( ) ctuq;R" pmeWu Åy?vm( ) pm;" WÏ¼Wu Åy?vm( 22

tvamagne rudra ?o asuro maho divaH , tvaMM fardho mArutaM pqkSa IfiSe , tvaM vAtairaruNairyAsi fazgayaH , tvaM pUSA vidhataH pAsi nu tmanA , devA deveSu frayadhvam , prathamA dvitIyeSu frayadhvam , dvitIyAstqtIyeSu frayadhvam , tqtIyAfcaturtheSu frayadhvam , caturthAH paxcameSu frayadhvam , paxcamAH SaSTheSu frayadhvam 22

tvamagne rudro asuro maho divaH , tvaMM fardho mArutaM pqkSa IfiSe , tvaM vAtairaruNairyAsi fazgayaH , tvaM pUSA vidhataH pAsi nu tmanA , devA deveSu frayadhvam , prathamA dvitIyeSu frayadhvam , dvitIyAstqtIyeSu frayadhvam , tqtIyAfcaturtheSu frayadhvam , caturthAH paxcameSu frayadhvam , paxcamAH SaSTheSu frayadhvam 22

त्वमग्ने रुद्र ?ो असुरो महो दिवः । त्वँ शर्धो मारुतं पृक्ष ईशिषे । त्वं वातैररुणैर्यासि शङ्गयः । त्वं पूषा विधतः पासि नु त्मना । देवा देवेषु श्रयध्वम् । प्रथमा द्वितीयेषु श्रयध्वम् । द्वितीयास्तृतीयेषु श्रयध्वम् । तृतीयाश्चतुर्थेषु श्रयध्वम् । चतुर्थाः पञ्चमेषु श्रयध्वम् । पञ्चमाः षष्ठेषु श्रयध्वम् २२

त्वमग्ने रुद्रो असुरो महो दिवः । त्वँ शर्धो मारुतं पृक्ष ईशिषे । त्वं वातैररुणैर्यासि शङ्गयः । त्वं पूषा विधतः पासि नु त्मना । देवा देवेषु श्रयध्वम् । प्रथमा द्वितीयेषु श्रयध्वम् । द्वितीयास्तृतीयेषु श्रयध्वम् । तृतीयाश्चतुर्थेषु श्रयध्वम् । चतुर्थाः पञ्चमेषु श्रयध्वम् । पञ्चमाः षष्ठेषु श्रयध्वम् २२

5909

m¨to g,;n;' pty" ) ¨{ pxUn;' pte ) N{ *js;' pte ) bOhSpte b[÷,Spte ) a; ¨c; roceh\ Svym( ) ¨c; ¨¨ce rocm;n" ) atITy;d" Svr;.reh ) tâSmNyon* p[jn* p[j;yey ) vy\ Sy;m ptyo ryI,;m( ) .U.uRv" Sv" Sv;h; 28

maruto gaNAnAM patayaH , rudra pafUnAM pate , indra ?aujasAM pate , bqhaspate brahmaNaspate , A rucA roce'haMM svayam , rucA ruruce rocamAnaH , atItyAdaH svarAbhareha , tasminyonau prajanau prajAyeya , vayaMM syAma patayo rayINAm , bhUrbhuvaH svaH svAhA 28

maruto gaNAnAM patayaH , rudra pafUnAM pate , indrau jasAM pate , bqhaspate brahmaNaspate , A rucA roce'haMM svayam , rucA ruruce rocamAnaH , atItyAdaH svarAbhareha , tasminyonau prajanau prajAyeya , vayaMM syAma patayo rayINAm , bhUrbhuvaH svaH svAhA 28

मरुतो गणानां पतयः । रुद्र पशूनां पते । इन्द्र ?ौजसां पते । बृहस्पते ब्रह्मणस्पते । आ रुचा रोचेऽहँ स्वयम् । रुचा रुरुचे रोचमानः । अतीत्यादः स्वराभरेह । तस्मिन्योनौ प्रजनौ प्रजायेय । वयँ स्याम पतयो रयीणाम् । भूर्भुवः स्वः स्वाहा २८

मरुतो गणानां पतयः । रुद्र पशूनां पते । इन्द्रौ जसां पते । बृहस्पते ब्रह्मणस्पते । आ रुचा रोचेऽहँ स्वयम् । रुचा रुरुचे रोचमानः । अतीत्यादः स्वराभरेह । तस्मिन्योनौ प्रजनौ प्रजायेय । वयँ स्याम पतयो रयीणाम् । भूर्भुवः स्वः स्वाहा २८

5912

s¢ te a¦e sÉm/" s¢ Éj×;" ) s¢WRy" s¢ /;m ip[y;É, ) s¢ ho]; anuivÃ;n( ) s¢ yonIr;pO,Sv; `Oten ) p[;cI idkª ) aÉ¦deRvt; ) aÉ¦\ s idx;' dev' devt;n;mOCztu ) yo mwtSyw idxoÉ.d;sit ) d²=,; idkª ) N{ o devt; 29

sapta te agne samidhaH sapta jihvAH , saptarSayaH sapta dhAma priyANi , sapta hotrA anuvidvAn , sapta yonIrApqNasvA ghqtena , prAcI dik , agnirdevatA , agniMM sa difAM devaM devatAnAmqcchatu , yo maitasyai difo'bhidAsati , dakSiNA dik , indra ?o devatA 29

सप्त ते अग्ने समिधः सप्त जिह्वाः । सप्तर्षयः सप्त धाम प्रियाणि । सप्त होत्रा अनुविद्वान् । सप्त योनीरापृणस्वा घृतेन । प्राची दिक् । अग्निर्देवता । अग्निँ स दिशां देवं देवतानामृच्छतु । यो मैतस्यै दिशोऽभिदासति । दक्षिणा दिक् । इन्द्र ?ो देवता २९

5915

N{ \ s idx;' dev' devt;n;mOCztu ) yo m; EtSyw idxoÉ.d;sit ) p[tIcI idkª ) somo devt; ) som\ s idx;\ dev' devt;n;mOCztu ) yo mwtSyw dexoÉ.d;sit ) ¬dIcI idkª ) Ém];v¨,* devt; ) Ém];v¨,* s idx;' dev* devt;n;mOCztu ) yo mwtSyw idxoÉ.d;sit 30

indraMM sa difAM devaM devatAnAmqcchatu , yo mA etasyai difo'bhidAsati , pratIcI dik , somo devatA , somaMM sa difAMM devaM devatAnAmqcchatu , yo maitasyai defo'bhidAsati , udIcI dik , mitrAvaruNau devatA , mitrAvaruNau sa difAM devau devatAnAmqcchatu , yo maitasyai difo'bhidAsati 30

indra MM! sa difAM devaM devatAnAmqcchatu , yo mA etasyai difo'bhidAsati , pratIcI dik , somo devatA , somaMM sa difAMM devaM devatAnAmqcchatu , yo maitasyai defo'bhidAsati , udIcI dik , mitrAvaruNau devatA , mitrAvaruNau sa difAM devau devatAnAmqcchatu , yo maitasyai difo'bhidAsati 30

इन्द्रँ स दिशां देवं देवतानामृच्छतु । यो मा एतस्यै दिशोऽभिदासति । प्रतीची दिक् । सोमो देवता । सोमँ स दिशाँ देवं देवतानामृच्छतु । यो मैतस्यै देशोऽभिदासति । उदीची दिक् । मित्रावरुणौ देवता । मित्रावरुणौ स दिशां देवौ देवतानामृच्छतु । यो मैतस्यै दिशोऽभिदासति ३०

इन्द्र ँ! स दिशां देवं देवतानामृच्छतु । यो मा एतस्यै दिशोऽभिदासति । प्रतीची दिक् । सोमो देवता । सोमँ स दिशाँ देवं देवतानामृच्छतु । यो मैतस्यै देशोऽभिदासति । उदीची दिक् । मित्रावरुणौ देवता । मित्रावरुणौ स दिशां देवौ देवतानामृच्छतु । यो मैतस्यै दिशोऽभिदासति ३०

5924

yÿeÉct' ydu Éct' te a¦e ) yÿ èn' ydu teitárÿ_m( ) a;idTy;Stdi©rsÉNvNtu ) ive te dev;Éitm;pUryNtu ) Éct;És s'Éct;Sy¦e ) Et;v;\ ;És .Uy;\ ;Sy¦e ) lokù pO, ¾Cz{ ' pO, ) aqo sId ²xv; Tvm( ) N{ ;¦I Tv; bOhSpit" ) aâSmNyon;vsIWdn( 33

yatte'citaM yadu citaM te agne , yatta UnaM yadu te'tiriktam , AdityAstadazgirasafcinvantu , vifve te devAfcitimApUrayantu , citafcAsi saMcitafcAsyagne , etAvAMM fcAsi bhUyAMM fcAsyagne , lokaM pqNa cchidraM pqNa , atho sIda fivA tvam , indra ?AgnI tvA bqhaspatiH , asminyonAvasISadan 33

यत्तेऽचितं यदु चितं ते अग्ने । यत्त ऊनं यदु तेऽतिरिक्तम् । आदित्यास्तदङ्गिरसश्चिन्वन्तु । विश्वे ते देवाश्चितिमापूरयन्तु । चितश्चासि संचितश्चास्यग्ने । एतावाँ श्चासि भूयाँ श्चास्यग्ने । लोकं पृण च्छिद्रं पृण । अथो सीद शिवा त्वम् । इन्द्र ?ाग्नी त्वा बृहस्पतिः । अस्मिन्योनावसीषदन् ३३

यत्तेऽचितं यदु चितं ते अग्ने । यत्त ऊनं यदु तेऽतिरिक्तम् । आदित्यास्तदङ्गिरसश्चिन्वन्तु । विश्वे ते देवाश्चितिमापूरयन्तु । चितश्चासि संचितश्चास्यग्ने । एतावाँ श्चासि भूयाँ श्चास्यग्ने । लोकं पृण च्छिद्रं पृण । अथो सीद शिवा त्वम् । इन्द्रा ग्नी त्वा बृहस्पतिः । अस्मिन्योनावसीषदन् ३३

5989

i]vOTp[jnnm( ) ¬pSqo yoinmR?ym; ) p[ yxo JywÏäm;Òoit ) Et;' p[j;it' p[j;yte ) y;Émd' p[j;" p[j;yNte ) yoÉ¦' n;Éckt' Écnute ) y ¬ cwnmev' ved ) aq hwnÉmN{ o JywÏäk;m" ) è?v;R Evopd/e ) tto vw s JywÏämgCzt( 55

trivqtprajananam , upastho yonirmadhyamA , pra yafo jyaiSThyamApnoti , etAM prajAtiM prajAyate , yAmidaM prajAH prajAyante , yo'gniM nAciketaM cinute , ya u cainamevaM veda , atha hainamindra ?o jyaiSThyakAmaH , UrdhvA evopadadhe , tato vai sa jyaiSThyamagacchat 55

trivqtprajananam , upastho yonirmadhyamA , pra yafo jyaiSThyamApnoti , etAM prajAtiM prajAyate , yAmidaM prajAH prajAyante , yo'gniM nAciketaM cinute , ya u cainamevaM veda , atha hainamindro jyaiSThyakAmaH , UrdhvA evopadadhe , tato vai sa jyaiSThyamagacchat 55

त्रिवृत्प्रजननम् । उपस्थो योनिर्मध्यमा । प्र यशो ज्यैष्ठ्यमाप्नोति । एतां प्रजातिं प्रजायते । यामिदं प्रजाः प्रजायन्ते । योऽग्निं नाचिकेतं चिनुते । य उ चैनमेवं वेद । अथ हैनमिन्द्र ?ो ज्यैष्ठ्यकामः । ऊर्ध्वा एवोपदधे । ततो वै स ज्यैष्ठ्यमगच्छत् ५५

त्रिवृत्प्रजननम् । उपस्थो योनिर्मध्यमा । प्र यशो ज्यैष्ठ्यमाप्नोति । एतां प्रजातिं प्रजायते । यामिदं प्रजाः प्रजायन्ते । योऽग्निं नाचिकेतं चिनुते । य उ चैनमेवं वेद । अथ हैनमिन्द्रो ज्यैष्ठ्यकामः । ऊर्ध्वा एवोपदधे । ततो वै स ज्यैष्ठ्यमगच्छत् ५५

5998

.UÉyÏmev;Smw Å¶/te ) .UÉyÏ; d²=,; ny²Nt ) purIWmup/;y ) Écitkª²À¢É.rÉ.mOXy ) aÉ¦' p[,Iyopsm;/;y ) ct§ Et; a;ütIjuRhoit ) Tvm¦e ¨{ it ) xt¨{ IySy åpm( ) a¦;ivã,U it vso/;Rr;y;" ) a¥pt Ty¥hom" ) s¢ te a¦e sÉm/" s¢ Éj×; it ivp[I" 58

bhUyiSThamevAsmai fraddadhate , bhUyiSThA dakSiNA nayanti , purISamupadhAya , citikLptibhirabhimqfya , agniM praNIyopasamAdhAya , catasra etA AhutIrjuhoti , tvamagne rudra iti , fatarudra ?Iyasya rUpam , agnAviSNU iti vasordhArAyAH , annapata ityannahomaH , sapta te agne samidhaH sapta jihvA iti vifvaprIH 58

bhUyiSThamevAsmai fraddadhate , bhUyiSThA dakSiNA nayanti , purISamupadhAya , citik[L]ptibhirabhimqfya , agniM praNIyopasamAdhAya , catasra etA AhutIrjuhoti , tvamagne rudra iti , fatarudrI yasya rUpam , agnAviSNU iti vasordhArAyAH , annapata ityannahomaH , sapta te agne samidhaH sapta jihvA iti vifvaprIH 58

भूयिष्ठमेवास्मै श्रद्दधते । भूयिष्ठा दक्षिणा नयन्ति । पुरीषमुपधाय । चितिक्ळ्प्तिभिरभिमृश्य । अग्निं प्रणीयोपसमाधाय । चतस्र एता आहुतीर्जुहोति । त्वमग्ने रुद्र इति । शतरुद्र ?ीयस्य रूपम् । अग्नाविष्णू इति वसोर्धारायाः । अन्नपत इत्यन्नहोमः । सप्त ते अग्ने समिधः सप्त जिह्वा इति विश्वप्रीः ५८

भूयिष्ठमेवास्मै श्रद्दधते । भूयिष्ठा दक्षिणा नयन्ति । पुरीषमुपधाय । चितिक्ळ्प्तिभिरभिमृश्य । अग्निं प्रणीयोपसमाधाय । चतस्र एता आहुतीर्जुहोति । त्वमग्ने रुद्र इति । शतरुद्री यस्य रूपम् । अग्नाविष्णू इति वसोर्धारायाः । अन्नपत इत्यन्नहोमः । सप्त ते अग्ने समिधः सप्त जिह्वा इति विश्वप्रीः ५८

6007

g[Iãmo d²=," p=" ) vW;R ¬ÿr" ) xrTpuCzm( ) m;s;" kmRk;r;" ) ahor;]e xt¨{ Iym( ) pjRNyo vso/;Rr; ) yq; vw pjRNy" suvO·' vO; ) p[j;>y" sv;RNk;m;NTs'pUryit ) Evmev s tSy sv;RNk;m;NTs'pUryit ) yoÉ¦' n;Éckt' Écnute 61

grISmo dakSiNaH pakSaH , varSA uttaraH , faratpuccham , mAsAH karmakArAH , ahorAtre fatarudra ?Iyam , parjanyo vasordhArA , yathA vai parjanyaH suvqSTaM vqSTvA , prajAbhyaH sarvAnkAmAntsaMpUrayati , evameva sa tasya sarvAnkAmAntsaMpUrayati , yo'gniM nAciketaM cinute 61

grISmo dakSiNaH pakSaH , varSA uttaraH , faratpuccham , mAsAH karmakArAH , ahorAtre fatarudrI yam , parjanyo vasordhArA , yathA vai parjanyaH suvqSTaM vqSTvA , prajAbhyaH sarvAnkAmAntsaMpUrayati , evameva sa tasya sarvAnkAmAntsaMpUrayati , yo'gniM nAciketaM cinute 61

ग्रीष्मो दक्षिणः पक्षः । वर्षा उत्तरः । शरत्पुच्छम् । मासाः कर्मकाराः । अहोरात्रे शतरुद्र ?ीयम् । पर्जन्यो वसोर्धारा । यथा वै पर्जन्यः सुवृष्टं वृष्ट्वा । प्रजाभ्यः सर्वान्कामान्त्संपूरयति । एवमेव स तस्य सर्वान्कामान्त्संपूरयति । योऽग्निं नाचिकेतं चिनुते ६१

ग्रीष्मो दक्षिणः पक्षः । वर्षा उत्तरः । शरत्पुच्छम् । मासाः कर्मकाराः । अहोरात्रे शतरुद्री यम् । पर्जन्यो वसोर्धारा । यथा वै पर्जन्यः सुवृष्टं वृष्ट्वा । प्रजाभ्यः सर्वान्कामान्त्संपूरयति । एवमेव स तस्य सर्वान्कामान्त्संपूरयति । योऽग्निं नाचिकेतं चिनुते ६१

6013

tu>y' t; ai©rStmXy;m t' k;mm¦e ) a;x;n;' Tv; ) iv; a;x;" ) anu no´;numitr( ) aiNvdnumte Tvm( ) k;mo .UtSy k;mStdg[e ) b[÷ jD;n') ipt; ivr;j;m( ) yDo r;yoy' yD" ) a;po .{ ; a;idTpXy;Ém ) tu>y' .r²Nt yo deç" ) pUv| dev; apre, ) p[;,;p;n* ) hVyv;h\ ) ¾Sv·m( 1

tubhyaM tA azgirastamafyAma taM kAmamagne , AfAnAM tvA , vifvA AfAH , anu no'dyAnumatir , anvidanumate tvam , kAmo bhUtasya kAmastadagre , brahma jajxAnaM, pitA virAjAm , yajxo rAyo'yaM yajxaH , Apo bhadra ?A AditpafyAmi , tubhyaM bharanti yo dehyaH , pUrvaM devA apareNa , prANApAnau , havyavAhaMM , sviSTam 1

tubhyaM tA azgirastamafyAma taM kAmamagne , AfAnAM tvA , vifvA AfAH , anu no'dyAnumatir , anvidanumate tvam , kAmo bhUtasya kAmastadagre , brahma jajxAnaM, pitA virAjAm , yajxo rAyo'yaM yajxaH , Apo bhadrA AditpafyAmi , tubhyaM bharanti yo dehyaH , pUrvaM devA apareNa , prANApAnau , havyavAhaMM , sviSTam 1

तुभ्यं ता अङ्गिरस्तमश्याम तं काममग्ने । आशानां त्वा । विश्वा आशाः । अनु नोऽद्यानुमतिर् । अन्विदनुमते त्वम् । कामो भूतस्य कामस्तदग्रे । ब्रह्म जज्ञानं। पिता विराजाम् । यज्ञो रायोऽयं यज्ञः । आपो भद्र ?ा आदित्पश्यामि । तुभ्यं भरन्ति यो देह्यः । पूर्वं देवा अपरेण । प्राणापानौ । हव्यवाहँ । स्विष्टम् १

तुभ्यं ता अङ्गिरस्तमश्याम तं काममग्ने । आशानां त्वा । विश्वा आशाः । अनु नोऽद्यानुमतिर् । अन्विदनुमते त्वम् । कामो भूतस्य कामस्तदग्रे । ब्रह्म जज्ञानं। पिता विराजाम् । यज्ञो रायोऽयं यज्ञः । आपो भद्रा आदित्पश्यामि । तुभ्यं भरन्ति यो देह्यः । पूर्वं देवा अपरेण । प्राणापानौ । हव्यवाहँ । स्विष्टम् १

6183

Sources:

se?racesa

srou!cesakh!

से?रचेस

स्रोउ!चेसख्!

6184

Taittir´ya-Brhmaöa

kh?t?atitaridyaya\a-bra'hama\ahna\a

t!atitaridyayaa-bra'hamaahnaa

ख्?त्?तितरिद्ययअ-ब्रऽहमअह्नअ

त्!अतितरिद्ययअ-ब्रऽहमअह्नअ

6187

Typescript: Edited by Makoto Fushimi

tyapesacarapita kh?edati?da baya m?akoto ph??sahami

tyapesacarapitakh! edatie!da baya m!akoto phsuhamii!

त्यपेसचरपित ख्?ेदति?द बय म्?कोतो फ्??सहमि

त्यपेसचरपितख्! एदतिए!द बय म्!अकोतो फ्सुहमिइ!

6189

Conversion to Devanagari using Vedapad Software by Ralph Bunker

?cinaverasa??ina to jxeva\ana\aga\ara??i saniga v??da\apa\ada sephataiare barya alapaha b??nakera

cnoverasanio! to jxevaanaagaaraiu! saniga vdeapaada sphotaiare barya alapaha bnukera

?चिनवेरस??िन तो ज्ञेवअनअगअर??ि सनिग व्??दअपअद सेफतैअरे बर्य अलपह ब्??नकेर

च्नोवेरसनिओ! तो ज्ञेवअनअगअरैउ! सनिग व्देअपअद स्फोतैअरे बर्य अलपह ब्नुकेर

6192

Formatted for Maharishi University of Management Vedic Literature Collection

pherama\atateda phora m?aha\arasiha??i navi?rasatiya ?opha m?ana\agemenata v??daci lti?ra\ature celalecata??ina

phromaatateda phora m!ahaarasihaiU! navie!rasatiyo pha m!anaagemenata vdeci l!tie!raature clolecatanio!

फेरमअततेद फोर म्?हअरसिह??ि नवि?रसतिय ?ोफ म्?नअगेमेनत व्??दचि ल्ति?रअतुरे चेललेचत??िन

फ्रोमअततेद फोर म्!अहअरसिहैऊ! नविए!रसतियो फ म्!अनअगेमेनत व्देचि ल्!तिए!रअतुरे च्लोलेचतनिओ!